Belladonna door Hugo Claus

Belladonna, de roman van Hugo Claus, die in 1995 verscheen, is een ware flop. De roman is volgeschouwd met corrupte politici en vreemde personages, die lijken ontsnapt te zijn uit één of ander rariteitenkabinet. Met het steeds wisselende verhaalstandpunt, brengt Claus de lezer danig in verwarring, wat dan weer getuigt van een serieuze kunde. Claus kent zijn vak, maar viseert zich al te vaak op de stijl en minder op de inhoud of de woordkeuze. Hij drijft in deze roman volgens Le Monde en Le Nouvel Observateur spot met het culturele leven in Vlaanderen. Zelf ontkent Claus, hij ziet Belladonna als een “Barokke- of een Rococoroman met veel krullen en prozaornamenten die de storyline overweldigen.” Claus laat ook zelf uitschijnen dat dit zeker zijn beste boek niet is, hij grijpt, naar eigen zeggen, naar een techniek met veel franjes en bizarre uitwassen die inderdaad een wat vunzig geheel vormen. Het is soms wel een beetje schrijnend hoe zo een meesterbrein in de literatuur er zo een soep van maakt. Waarschijnlijk was het de bedoeling een stapel van intriges en complotten te beschrijven zodat de lezer algauw de draad kwijt was en zich blindelings liet meestromen met de verhaallijn, wat in dit boek echter niet gelukt is. De verhaallijn is op sommige plaatsen niet meer dan een zijden draadje, wat dus eigenlijk, zowel voor de lezer als voor de schrijver, geen voldoende houvast biedt. Het is natuurlijk gemakkelijk om de schuld allemaal bij de schrijver te leggen. Dit is een boek dat met aandacht dient gelezen te worden, als ontspanningsliteratuur kan dit verhaal, jammer genoeg, niet echt soulaas bieden. Ook merkwaardig zijn de plotse wendingen of feiten in het verhaal. Het liefje van de zoon wil seks met de vader, vrouwen hebben seks met dieren (dit wordt enkel, duidelijk, gesuggereerd), incontinente acteurs en hondjes die pilletjes laxeermiddel krijgen als ontbijt zodat het baasje diens uitwerpselen op de onuitstaanbare buurman zijn stoep kan leggen, en meer van dat fraais. Bewust of onbewust zo een slecht verhaal gekozen? Wat maakt het uit, het boek is langdradig, moeilijk en bevat enkel nonsens. Wat heeft een doodgewone burger aan al dat geëxperimenteer met onze taal? Ik vond het alles behalve relaxerend of satirisch. Dit wordt wel tegengesproken in de hierboven vermelde kranten. Zijn nemen hele pagina’s over uit het boek en prijzen stijl, woordkeuze en verhaal. Dat ik er de satire niet van inzie kan natuurlijk grotendeels aan mijn gevoel voor humor te wijten zijn maar dat betwijfel ik, daar ook de Standaard geen enkel prijzend woord kan vinden bij deze roman. Als ik op Internet of in de stadsbibliotheek er de recensies op nalas vond ik het niet snugger van me dat niet eerder te hebben gedaan. Het boek wordt nergens geprezen nog in de grond geboord, maar de recensies neigen meer naar slecht dan goed en dit bij een schrijver zoals Claus. Belladonna zal voor Claus een obstakel blijven. In de commissie Literatuur van de nobelprijs, waar Claus automatisch ter sprake komt blijft men blijkbaar doorbomen over dat ene, mindere boek. Toch is Belladonna niet helemaal af te raden, Claus ’ inlevingsvermogen is bijzonder groot. Je krijgt het verhaal steeds te horen vanuit een hij-verteller maar in elk “hoofdstuk” is er een ander personage aan het woord gelaten. De zoektocht naar het ware verhaal kan soms toch nog boeiend en meeslepend werken. Uit eigen ervaring met de luttele boeken die ik al van Claus heb gelezen, behoort dit toch het mindere werk. Het is voor mij soms een beetje te dynamisch en dan plots weer te kalmpjes. De auteur van Belladonna dient dringend op zoek te gaan naar de gulden middenweg, die in deze roman spoorloos blijkt te zijn. Toch zijn er verschillende goede en boeiende fragmenten, die ik hier nu niet ga aanhalen om plaatsgebrek te vermijden, die je doen nadenken over bepaalde situaties. Door de wisselende personages wordt het een beetje een speurtocht naar de whodunit terwijl die er eigenlijk niet is. Het leukste van het boek vond ik het voortdurend zoeken, en nooit vinden, van Roberte, een ex-vrouw van Axel Van Den Dooven, alias Dirk Munster, die in het niets en om onbeduidende redenen lijkt verdwenen te zijn. En wat heeft Inge Gershwein ermee te maken? Het is tasten in het duister. Ondanks deze goede punten, blijf ik erbij te kunnen zeggen dat de interactie tussen de lezers, de schrijver en de personages van het verhaal ver te zoeken valt. Maar zelf heeft Claus schijnbaar ook gezien dat er een andere weg moet bewandeld worden. In de recentere boeken, 1995 is toch alweer vijf jaar geleden, wordt er meer aandacht besteed aan zijn typische, harmonieuze en ietwat lyrische stijl van oudsher. Daar zullen de vele Vlaamse en Nederlandse Clausfan niet rouwig om zijn want met boeken zoals De Geruchten en Onvoltooid Verleden (het ene is een vervolg op het andere) is de nieuwe, populairdere tred alweer gezet. Met recht en reden wordt Claus dit jaar alweer getipt als genomineerde voor de nobelprijs voor Literatuur.