Vakbonden

Inleiding: Ik heb zelf niet voor dit onderwerp gekozen, maar het werd me als ware opgelegd. Dit komt doordat ik fraude had gepleegd bij mijn 1e profielwerkstuk met het onderwerp aardbevingen bij het vak aardrijkskunde. Om deze reden kreeg ik dus een nieuwe opdracht voor mijn profielwerkstuk alleen nu voor het vak economie. Het onderwerp was vakbonden met de hoofdvraag: Hoe sterk is de macht van vakbonden? Deze hoofdvraag ga ik beantwoorden aan de hand van de volgende deelvragen: Wanneer en waarom zijn vakbonden ontstaan? Welke vakbonden zijn er en wat is de belangrijkste taak van de vakbonden? Welk nut heeft een vakbond voor leden en niet-leden? Zou iedereen verplicht lid moeten zijn van een vakbond? Het onderwerp lijkt me vrij moeilijk, maar daarom niet gelijk oninteressant. Want er zijn niet echt heel veel bruikbare boeken voor het beantwoorden van de deelvragen en hierdoor moet ik alles van het internet afhalen waar wel veel informatie is te vinden. Zelf heb ik niet veel met het onderwerp, want ik ben niet aangesloten bij een vakbond. Als ik later een fulltime baan heb ga ik me denk ik wel aansluiten bij een vakbond, want het is best handig als je problemen hebt met of op je werk en dan helpt die vakbond jou om die problemen op te lossen. Ik heb er dus wel wat aan later, want ik weet dan precies wat een vakbond inhoud en wat die allemaal voor je kunnen doen. Hoofdvraag + Deelvragen De hoofdvraag en de deelvragen waren al gegeven. Ik heb hier nog wel wat uitgebreidere veranderingen aan toegebracht, maar heb ze dus niet zelf verzonnen. Dit komt doordat ik dit onderwerp + de deelvragen opgekregen kreeg van de docent. Hierdoor werd het wel een stuk moeilijker om goede informatie te zoeken, want normaal bepaal je je deelvragen aan de hand van de informatie die je had gevonden en dit was nu juist andersom.
Hoofdvraag: Hoe sterk is de macht van vakbonden? Deelvragen: 1 Wanneer en waarom zijn vakbonden ontstaan? 2 Welke vakbonden zijn er en wat is de belangrijkste taak van de vakbonden? 3 Welk nut heeft een vakbond voor leden en niet leden? 4 Zou iedereen verplicht lid moeten zijn van een vakbond? Deelvraag 1 Wanneer en waarom zijn vakbonden ontstaan? In de 2e helft van de 19e eeuw verandert ons land heel erg. Er komt steeds meer industrie en de arbeids- en woonomstandigheden worden slechter en slechter en er zit totaal geen verbetering van de situatie in. In deze situatie ontstaan verenigingen die opkomen en strijden voor betere arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden. In 1866 werd de eerste landelijke vakbond opgericht: de Algemene Nederlandse Typografenbond en deze streed dus ook voor deze verbetering van de woon en werkarbeidsomstandigheden. Er ontstaan verschillende vakbonden van verschillende zuilen, zoals vakbonden van de christelijke, katholieke, liberale en protestantse zuil. Bij het ontstaan van vakbonden speelt de verzuiling dus een belangrijke rol. De bonden werkten samen in verschillende vakverenigingen met een duidelijke eigen standpunten, in verband met politieke partijen. De wens van de arbeiders naar betere organisatie en discussie over het algemeen kiesrecht leidden tot de oprichting van de SDAP(Sociaal-democratische Arbeiders Party), de eerste socialistische party in 1984 deze party was de voorloper van de Party van de Arbeid en tot de oprichting van de vakcentrale Nederlandsch Verbond van Vakverenigingen (NVV) in 1905. Dit komt doordat de arbeiders hun belangen niet voldoende zagen worden vertegenwoordigd door het Algemeen Nederlandsch Werklieden Verbond (ANWB), in 1871 opgerichte vakcentrale door liberalen. Naar voorbeeld van NVV, richtte de christelijke zuil ook een vakcentrale op namelijk het Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV) en zo richtte iedere zuil in die tijd een eigen vakcentrale op. In het begin groeiden de vakbonden niet heel erg snel, dit komt doordat arbeiders toch twijfels hadden bij deze vakbonden. Dit zie je hieronder in de grafiek ook over de groei van het CNV. In de grafieklijn zit een 'gat'; in de oorlogsjaren bestond het CNV niet en waren er derhalve geen leden. Vakbonden zijn opgericht om werknemers te helpen met problemen op het werk of andere problemen of vragen. Dit kan een makkelijke vraag zijn over bijvoorbeeld het inkomen, maar ook advies over arbeidsgeschillen en dat soort dingen waar je mee te maken kunt krijgen op je werk. De mensen die raad geven van de vakbond zijn vaak afkomstig uit dezelfde bedrijfssector en zijn zeer deskundig op verschillende gebieden. De vakbonden helpen je ook verder als je bijvoorbeeld juridische hulp nodig hebt. Ze regelen dan als het nodig is specialisten die de werknemers dan verder kunnen helpen met hun probleem
Werknemers kunnen met hun vragen terecht bij vakbonden op verschillende gebieden, zoals: (*) - Arbeid zoals ontslag, gelijke behandeling en ontduiking van het minimumloon. - Inkomen zoals een foutieve belastingaanslag of plotselinge stopzetting van studiefinanciering. - Sociale zekerheid, alles betreffende volksverzekeringen en werknemersverzekeringen. - Letselschade, verzoeken tot het verhalen van de schade als gevolg van lichamelijk of geestelijk letsel dat door derde is veroorzaakt
Veelgestelde vragen zijn vragen als: - Wat kan ik doen nu mijn werkgever failliet is gegaan - Ik krijg een nieuwe baan, waar moet ik op letten in het contract - Ik heb een ongeluk gehad en de veroorzaker wil de schade niet vergoeden wat nu

De vakbonden zijn dus handig als je vragen hebt of problemen want ze regelen alles voor je en dit neemt jou een hoop werk uit handen als je het zelf zou moeten doen. (*) Op welke gebieden werknemers vragen kunnen stellen komt van de FNV site Deelvraag 2 Welke vakbonden zijn er en wat is de belangrijkste taak van de vakbonden? In deze deelvraag ga ik het hebben over welke vakbonden er zijn en de belangrijkste taak van vakbonden. Er zijn vakbonden voor allerlei verschillende bedrijfssectoren, iedereen kan zich dus aansluiten bij een vakbond. Ik neem als voorbeeld voor het beantwoorden van deze deelvraag de werknemers bij een universiteit en vergelijkbare instellingen, zoals onderwijs, academische ziekenhuizen en onderzoeksinstellingen. Voor deze sector zijn net als bij de andere bedrijfssectoren een aantal vakbonden actief. De vakbonden die voor dit actief zijn: - ABVAKABO FNV (dit is de grootste) - CFO - CMHF - VAWO ABVAKABO FNV Zoals ik hierboven gezegd heb is ABVAKABO FNV de grootste vakbond met 360.000 leden. Deze vakbond is aangesloten bij de FNV samen met 18 andere vakbonden. De FNV zelf heeft 1,2 miljoen leden. Doordat ABVAKABO FNV de grootste vakbond is hebben ze veel macht bij CAO onderhandelingen. Een CAO is een overeenkomst tussen werkgevers en werknemers waarin de wederzijdse rechten en plichten zijn vastgelegd. Bij zo'n overeenkomst gaat het dan vaak over het loon, werktijden, pensioen, vakantiedagen enzovoorts. CFO CNV Een andere grote vakbond is CFO CNV. Deze bond behartigt de belangen van de overheid en de zorgsector. CFO CNV is 1 van de 11 bonden van het CNV en heeft 86.000 leden. De CFO CNV zijn een christelijke vakbond en het CNV heeft in totaal 360.000 leden. Bij deze vakbond staan 3 principes centraal namelijk: - solidariteit - participatie - duurzaamheid CMHF CMHF is een 3e redelijk grote vakbond en is er voor de hogere functionarissen van de overheid, onderwijs en van bedrijven en andere instellingen. De CMHF heeft geen enkele band met een godsdienst en is daardoor vrij neutraal. Bij de CMHF zitten 60 verenigingen met in totaal 54.000 leden en voert voor deze kleine verenigingen het woord bij de CAO-onderhandelingen. CMHF onderscheidt zich van de andere vakbonden, doordat ze veel specifieker te werk gaan. VAWO De VAWO telt 2700 leden en is een onderdeel van de CMHF. De CMHF voert voor de VAWO het woord bij de CAO-onderhandelingen, maar de VAWO bepaalt wel hun eigen standpunten. De VAWO behartigt niet alleen de belangen van de leden, want het kijkt ook of de kwaliteit van het universitaire onderwijs en onderzoek goed blijft voor het personeel. De VAWO heeft weinig macht bij CAO-onderhandelingen maar hebben wel hun eigen inbreng. De belangrijkste taak van de vakbond is het afsluiten van Collectieve Arbeidsvoorwaarden Overeenkomsten, kortweg CAO. Deze CAO's hebben meestal een looptijd van 1 a 2 jaar en zijn voor het gehele bedrijf of bedrijfstak vastgelegd. In deze CAO's gaat het om zaken zoals, de duur van de werkweek en salaris, maar ook om andere zaken zoals jubileumuitkering. In de media worden bij CAO-onderhandelingen meestal alleen gesproken over de salarisverhoging die de werknemers willen en de werkgevers willen geven. Tijdens de CAO-onderhandelingen zitten verschillende vakbonden om de tafel met de werkgever over het bereiken van een akkoord. De vakbonden werken tijdens CAO-onderhandelingen samen maar het komt ook voor dat 1 vakbond een akkoord sluit met de werkgever en de andere vakbonden niet. De werknemers gaan ook wel eens staken als ze nieuwe CAO-onderhandelingen willen of dat dezen worden hervat. Deze stakingen lijden er vaak tot dat de werkgevers overgaan tot CAO-onderhandelingen of het hervatten hiervan, omdat alleen het bedrijf bij deze stakingen schade treft.
Categoriale vakbonden In Nederland zijn ongeveer 1,8 miljoen mensen lid van een vakbond. Dat is een kwart van de beroepsbevolking. Daarvan zijn er 1,2 miljoen aangesloten bij de FNV, ongeveer 350.000 bij het CNV en 200.000 bij de MHP. De meeste werknemers zijn dus lid bij een vakbond die aangesloten is bij een van deze drie vakcentrales die er in Nederland zijn. Dan blijven er nog andere vakbondsleden over en deze zijn aangesloten bij de zogenoemde categoriale vakbonden. Categoriale vakbonden zijn vakbonden die niet bij één van de drie vakcentrales zijn aangesloten. Een paar voorbeelden van categoriale vakbonden zijn: - NCF - VVMC - KVMO
De NCF (Nederlands Categoriale vakbond Financiën) is de onafhankelijke vakorganisatie voor ambtenaren in dienst van het Ministerie van Financiën. Het ledenaantal bedraagt 5600 leden, dit betekent dat deze organisatie binnen de Belastingdienst/Douane de grootste vakbond is. De VVMC (Vakbond Voor Rijdend Personeel) is de onafhankelijke vakbond voor het rijdende personeel. Het heeft een ledenaantal van 3500 leden. De vakbond was oorspronkelijk opgericht voor ontevreden NS-machinisten, maar is inmiddels uitgegroeid tot een vakbond. De KVMO (Koninklijke Vereniging van MarineOfficieren) is de onafhankelijke vakbond voor marineofficieren die nu in dienst zitten, gepensioneerden officieren en de nabestaanden van deze officieren. Categoriale vakbonden zijn eigenlijk normale vakbonden, alleen ze zijn niet aangesloten bij een vakcentrale en dus onafhankelijk. Hierdoor kunnen ze hun eigen weg kiezen en hebben geen beperkingen die een vakcentrale kan opleggen. Deelvraag 3 Welk nut heeft een vakbond voor leden en niet-leden? Een vakbond heeft nut voor leden en voor niet-leden. Ik ga het eerst hebben over het nut voor de leden, want hier is het meeste over te vertellen en daar gaat het ten slotte om. Over het nut voor niet-leden is niet zoveel te vertellen. Voor leden is een vakbond nuttig als ze problemen hebben op of met hun werk, want dan helpt die vakbond ze erbij. Dit doen ze door advies te geven aan de leden van de desbetreffende vakbond en als de vakbond ze zelf niet kan helpen met het probleem zorgen ze ervoor dat de leden verder worden geholpen door specialisten op het gebied van het probleem. Het wordt allemaal dus goed geregeld voor de leden van de vakbond en ze hoeven zelf niks te doen. Zoals in dit werkstuk genoemd is het regelen van CAO's de belangrijkste taak van een vakbond. Want het gaat bij die CAO's om het afsluiten van nieuwe afspraken in het contract van de werknemers, zodat ze onder betere voorwaarden kunnen gaan werken en dit is meestal met een hoog salaris. Dit is nuttig voor de werknemers, want ze doen waarschijnlijk hetzelfde werk alleen beter betaalt en onder betere omstandigheden. Een ander nut van lid zijn van een vakbond is dat een vakbond meer macht krijgt als ze meer leden krijgen en hierdoor kunnen ze meer voor elkaar krijgen bij de CAO-onderhandelingen. De werknemers zijn meestal dus lid van een vakbond om die reden dat de vakbonden alles voor hen regelen, zoals de CAO's en problemen op of met het werk. Ik heb dit ook gevraagd aan een leraar hier op school die ook lid is van een vakbond en die gaf ongeveer dezelfde redenen aan die ik hierboven heb beschreven. Het nut van een vakbond voor niet-leden is dat niet-leden mee profiteren want de afspraken die vakbonden sluiten met de werkgevers. Zowel de leden als de niet-leden van een vakbond profiteren van een nieuwe CAO. Alleen leden betalen ieder jaar geld om lid te zijn van een vakbond en niet-leden betalen niets, ze profiteren dus gratis. De niet-leden moeten voor de rest wel alles zelf regelen als ze problemen hebben op of met het werk en hier gaat misschien wel veel tijd inzitten. Maar als je zelf zaken goed kan regelen of je kent iemand die dit voor jou kan doen, heeft het eigenlijk geen nut om lid van een vakbond te worden. Het kan ook zo zijn dat je wel lid bent van een vakbond, maar je hebt nooit problemen op of met het werk. In dit geval betaal je dan eigenlijk voor niks contributie om lid te zijn van die vakbond, want je profiteert toch mee van de nieuwe CAO's die worden afgesloten. Aan de andere kant als er wat gebeurt en je bent lid van een vakbond weet je wel zeker dat je geholpen wordt met het probleem. De vakbonden worden wel door de overheid en de werkgevers gezien als de vertegenwoordigers van alle werknemers. Ik zelf denk dat het nuttig is om lid te zijn van een vakbond, want als er wat gebeurt wordt je gelijk bijgestaan door die vakbond, maar als je zelf goed zaken kunt regelen zou ik het niet doen, want anders betaal je voor niks contributie om lid te zijn van een vakbond. Deelvraag 4 Zou iedereen verplicht lid moeten zijn van een vakbond? Over het verplicht lid zijn van een vakbond zullen de meningen verschillen. Lid zijn van een vakbond is niet wettelijk verplicht, dus als mensen lid willen worden of zijn van een vakbond zal het erom gaan of de mensen het nut inzien van een vakbond. Als dit niet zo is, dan worden de mensen geen lid van een vakbond
Het aantal leden van een vakbond is de laatste jaren sterk aan het afnemen. Dit komt vooral doordat er veel mensen met pensioen gaan en dit komt doordat de nieuwe, jonge werknemers niet snel lid worden van een vakbond. Er stoppen meer mensen met het lid zijn van een vakbond, dan dat er lid worden en hierdoor neemt het leden aantal van de verschillende vakbonden af. Een vakbond heeft ook niet echt een goed beeld bij de nieuwe potentiële vakbondleden want, als men in deze tijd aan een vakbond denkt, heeft men gelijk het beeld voor zich van een ouderwetse, logge organisatie waar de leden van de vakbonden weinig inspraak hebben en de vakbonden alleen maar worden bestuurd door de bestuurders, en dit schrikt de jonge werknemer in deze tijd af. Een andere reden dat het aantal leden van de verschillende vakbonden afneemt is dat werknemers het lid zijn van een vakbond tijdens de economische bloeiperiode niet meer nodig vonden. Dit komt doordat het goed ging met de economie en er eigenlijk geen aanleiding was om lid te zijn van een vakbond. Je kunt wel de macht van de vakbonden ter discussie stellen want, op dit moment is ongeveer 20% van de beroepsbevolking lid van een vakbond en dat is in principe heel erg weinig. Toch hebben de vakbonden, ondanks dat er maar ongeveer maar 20% van de beroepsbevolking lid is van een vakbond eigenlijk best veel macht en dit kun je ter discussie stellen. Die macht is dus veel te groot als je het vergelijkt met het aantal mensen, dat aangesloten zijn bij een vakbond. Om dit probleem op te kunnen lossen zouden er meer mensen lid moeten worden, zodat de macht van de vakbonden in verhouding staat met het aantal die lid zijn van de verschillende vakbonden. Je kunt de werknemers ook verplicht lid laten worden van een vakbond, dit hersteld ook de verhouding tussen de macht van de vakbonden en het aantal leden. Een ander discussiepunt is dat de niet-leden mee profiteren van de nieuwe CAO’s die afgesloten zijn tussen de vakbonden en de werknemers. De leden van de vakbonden betalen redelijk veel geld voor het lidmaatschap van een vakbond, maar de niet-leden krijgen gewoon dezelfde nieuwe CAO die de leden van een vakbond ook gewoon krijgen. Alleen de niet-leden betalen geen geld om zich te laten vertegenwoordigen door een vakbond. De niet-leden profiteren op deze manier van de vakbonden die hun leden vertegenwoordigen. Om dit probleem op te kunnen lossen kun je wederom alle werknemers lid laten worden van een vakbond. Iedereen betaalt dan contributie voor het lid zijn van een vakbond en profiteren allemaal van de nieuwe CAO’s. Niemand profiteert dus van de andere werknemers die wel lid zijn van een vakbond en hier contributie voor betalen. Dit maakt het dus eerlijk ten opzichte van de leden van vakbonden die hiervoor betalen. Ik heb ook nog een aantal vragen gesteld aan iemand die lid is van een vakbond. - Van welke vakbond bent u lid en bent u tevreden? - Wat vindt u ervan dat niet-leden mee profiteren van de CAO’s die vakbonden afsluiten voor de leden die daarvoor contributie betalen? - Vindt u dat alle werknemers verplicht lid moeten worden van een vakbond? Conclusie op de hoofdvraag De hoofdvraag luidde: hoe sterk is de macht van vakbonden? Hoe machtig zijn de vakbonden in deze tijd nog? Dit kun je bijvoorbeeld vergelijken met het begin van de jaren '80, in deze tijd verkeerde Nederland in een diepe recessie en heel veel mensen gingen de straat op tegen de bezuinigingen. De macht van de verschillende vakbonden is een stuk minder dan ongeveer zo'n 20 jaar geleden. Vakbonden hebben die macht wel nodig als zij invloed willen kunnen uitoefenen bij de CAO-onderhandelingen en dat soort zaken. Er zijn door de macht en de invloed van de vakbonden al een aantel wetten tot stand gekomen zoals: - Oprichting van de stichting van de arbeid - Oprichting SER (Sociale Economische Raad) Vakbonden moeten goed op de hoogte zijn van de huidige situaties zodat ze daarop in kunnen spelen. Dit doen ze door onderzoek te blijven doen en belangrijk hierbij is dat ze niet in de weg worden gelopen bij dat onderzoek doen. De vakbonden hebben ook al veel bereikt zoals: - redelijk sociale wetgeving - minimumloon - mensen kunnen niet zomaar ontslagen worden

Zonder vakbonden had Nederland er in deze tijd heel anders uitgezien dan nu het geval is. Ik denk wel dat de samenwerking tussen vakbonden en kabinet verbeterd moet worden, want vaak worden de vakbonden niet echt serieus genomen door het kabinet. Dit zou moeten veranderen. Vakbonden kunnen ook macht uitoefenen door middel van stakingen, dit gebeurt niet zo heel erg veel in Nederland en dit is wel goed voor de meeste partijen. Ik vind dat vakbonden in Nederland noodzakelijk zijn, want in dat geval hebben de arbeiders geen enkele zeggenschap meer. Maar ik denk niet dat vakbonden verplicht moeten worden. Vakbonden zijn wel belangrijk, dit zag je tijdens de economische crisis, de rechten van de arbeiders kwamen hierop het spel te staan. De macht van de vakbonden is dus vrij groot en ze moeten naar mijn mening wel blijven, want anders hebben de werknemers helemaal niks meer in te brengen. Logboek Datum Aantal uur Wat gedaan 13-2-2004 1,5 uur Deelvragen bedacht thuis (*) 15-2-2004 3 uur Informatie zoeken over het onderwerp Thuis 16-2-2004 2 uur Inleiding + hoofdvraag en deelvragen getypt
16-2-2004 3 uur Informatie zoeken over het onderwerp
16-2-2004 1 uur Informatie zoeken voor deelvraag 1
16-2-2004 2 uur Informatie zoeken voor deelvraag 1 Thuis 17-2-2004 2,5 uur Maken deelvraag 1
17-2-2004 1,5 uur Boeken halen + andere informatiedingen
17-2-2004 1,5 uur Informatie zoeken voor deelvraag 2
17-2-2004 0,5 uur Logboek bijwerken 18-2-2004 2 uur Informatie zoeken deelvraag 2
18-2-2004 3 uur Maken deelvraag 2
18-2-2004 1,5 uur Informatie zoeken deelvraag 3
18-2-2004 2 uur Informatie zoeken deelvraag 3 Thuis 19-2-2004 2 uur Maken deelvraag 3
Deelvraag 3 bijna af alleen toen liep computer vast
19-2-2004 2,5 uur Maken deelvraag 3
19-2-2004 1 uur Informatie zoeken deelvraag 4 20-2-2004 1,5 uur Informatie zoeken deelvraag 4
20-2-2004 1,5 uur Maken deelvraag 4 23-2-2004 1,5 uur Maken deelvraag 4

23-2-2004 1 uur Uitbreiding deelvraag 2 26-2-2004 2 uur Maken Conclusie 29-2-2004 1,5 uur Inhoudsopgave + Eigen mening + bronnen
29-2-2004 1 uur Logboek afmaken (*) Deelvragen verzonnen maar dit was achteraf niet nodig Eigen mening In het begin leek het onderwerp met niet zo leuk en best wel pittig. Dat pittige is gebleven alleen het onderwerp is me achteraf wel meegevallen, ik vond het eigenlijk best wel een leuk onderwerp en een heel nuttig en leerzaam onderwerp voor later. Want als ik later zelf een fulltime baan heb en je wordt met vakbonden en dat soort zaken geconfronteerd is het best handig dat je er al iets van af weet. Ik ga me later denk ook wel aansluiten bij een vakbond, want het lijkt me eigenlijk wel handig in verband met problemen met of op het werk. Alles wordt dan zo snel mogelijk geregeld en als de vakbond je niet kan helpen, schakelen ze specialisten in. Al met al vond ik het dus leuk om te doen en ben er veel van opgestoken. Bronvermelding Ik heb de volgende internetsites gebruikt: - www.scholieren.com - www.google.nl (hier heb ik bijna alles opgezocht) - www.fnv.nl - www.cnv.nl - www.abvakabo.nl - http://huiswerk.scholieren.com/werkstukken/verslag.php?verslagid=8591 - www.b9.nl/vakbonden - www.ned.univie.ac.at/non/landeskunde/nl/h12/Het_ontstaan_van_vakcentrales.htm - www.meervrijheid.nl/index.html?nb-vakbonden.htm - www.waocafe.nl/?pageID=186 - http://scholieren.samenvattingen.nl/search/open/6455484/ -
www.libertarian.nl/NL/archives/000267.php - Verschillende sites van politieke partijen en kranten - Verschillende sites van vakbonden - http://aladin.bibliotheek.nl/