Simon Stevin

Biografie: Simon Stevin De Zuid-Nederlander Simon Stevin werd in 1548 in Brugge geboren. Hij is een zoon van Anthon en Catharina van der Poort. Over zijn jeugd is niet veel bekend, men weet echter wel dat hij Latijn en Grieks studeerde, maar al vroeg bleek dat hij aanleg had voor wiskunde. Later was hij boekhouder en kassier op een handelskantoor in Antwerpen. Hij voerde de Italiaanse methode van dubbel boekhouden in de Nederlanden in. Daarna werd hij klerk (schrijver) op een kantoor in het Brugse vrije. Na de komst van Alva trok hij op reis naar Polen, Duitsland, Scandinavië en Pruisen. Hij verliet het land uit protest tegen de inquisitie en de bloedraad. Er werd beweerd dat hij een "ketter" was, maar het is niet bekend dat hij het katholieke geloof afzwoer. Volgens sommigen vluchtte hij voor het geweld waarvan de protestanten het slachtoffer waren. Men weet echter niet wat zijn echte godsdienst was. Simon Stevin vestigde zich omstreeks 1580 in Leiden, waar hij les gaf om zijn brood te verdienen. Op die universiteit maakte Simon Stevin kennis met Prins Maurits van Oranje
In 1583 schreef hij zich in als student in de wiskunde en de wetenschappen aan de universiteit.. De daaropvolgende jaren bracht Simon Stevin enkele bekende werken uit. In 1592 riep de Prins Stevin naar Den Haag , waar hij hem als leermeester in de wiskunde aannam. De lessen die Simon Stevin de prins gaf heeft hij later verzameld in een groot werk. De stof van het aan de Prins gegeven onderwijs is tussen 1506 en 1508 verzameld in het grote werk “Wisconstighe Ghedachtenissen” dat ook in Latijnse en Franse vertalingen verscheen. Simon werd Prins Maurits’ raadsman, kreeg het beheer over de persoonlijke goederen, werd hoofdopzichter van de Waterstaat en tenslotte werd hij kwartiermeester-generaal van het statenleger. Als waterstaatkundige heeft Stevin o.a. de uitwateringen van Delft verbeterd door het bouwen van molens. Bovendien werd hij civiel ingenieur, maar pas in 1604 kreeg hij van de Nederlandse regering een salaris voor het werk dat hij verrichtte. In 1612 kocht hij een huis in de Raamstraat in Den Haag. (In de gevel van dat huis is in 1898 een buste van hem aangebracht). Ik kende de naam Stevin al van de Stevinstraat. Simon Stevin trouwde, op ongeveer 60 jarige leeftijd, (rond 1608) met Catherina Cray. Zij kregen 4 kinderen: Frederik, Henderik, Susanna en Levina. Op 16 april 1620 stierf hij in Den Haag. Door de zorgeloosheid van zijn weduwe zijn er jammer genoeg veel van zijn werken verloren gegaan. Simon Stevin was één van de grootste uitvinders van zijn tijd. De uitvindingen en de werken van Simon werden in zijn eigen taal geschreven, later werden ze in het Engels en in het Frans vertaald. Dit in tegenstelling tot andere geleerden die alles in het niet voor iedereen toegankelijke Latijn schreven. Waar het nodig was, voerde hij de nieuwe "Duytchen" woorden in. Bij tijdgenoten verwierf hij een groot aanzien door zijn zeilwagen, waarmee hij op het strand een snelheid van 35 km per uur haalde. Hij was steeds op zoek naar nieuwe wetenschappelijke problemen en geloofde meestal niet -en terecht - dat een oplossing voor een probleem onmogelijk was. Vandaar zijn leuze:" Wonder is geen Wonder". Hij had zeer veel oog voor theorie en praktijk; hij testte zijn theorie altijd met de werkelijkheid. Op wetenschappelijk gebied was hij een kei in natuurkunde: Hij bewees hoe lichamen in evenwicht kunnen blijven op verschillende vlakken, hij vond een formule om de druk op in water gedompelde stoffen te kunnen berekenen en bewees (eerder dan Galileï) dat alle lichamen met een zelfde snelheid vallen (in tegenstelling tot de theorie van Aristoteles). Daarbij had hij zelf een boekje opgesteld met vele nieuwe Nederlandse termen. Ook op andere gebieden bewees hij grote diensten aan de Verenigde Nederlanden. Hij wist de Nederlanden een zekere politieke eenheid te geven, omdat hij een algemeen wetboekje heeft opgesteld met de uiteenzetting van de burgerlijke plichten. In verschillende steden heeft hij de uitwatering kunnen verbeteren en zelfs een octrooi voor zijn systeem gekregen. Dankzij de studie van de vestingbouwkunde hebben de Nederlanden ook belangrijke overwinningen op de Spanjaarden behaald. Daarvoor verhief Prins Maurits hem in de adelstand en hielp deze hem om verschillende experimenten te realiseren.
Zijn bijdrage voor de wiskunde. Behalve dat hij de leraar was van Prins Maurits was heeft hij verschillende boeken geschreven. Ik noemde al eerder zijn grote werk “Wisconstighe Ghedachtenissen” Ook schreef hij de oudste gepubliceerde rente-tafels (”Tafelen van interest”, 1582). Hij schreef over meetkundige problemen (“Problemata Geometrica”, 1583), “voortgezet en praktisch toegepast in De Meetdaet”. Verder schreef hij over Reken- en stelkunde (“La Pratique de L’Arithmétique”, 1585) en perspectief (“Van de Vermétique”). Als hij het hierbij gelaten had, was hij vast nooit zo beroemd geworden. Zoals ik al eerder schreef droeg Simon Stevin bij aan de brede kennisverbreiding door les te geven en te schrijven in de volkstaal (door Simon Stevin aangeduid als Duytsch of Nederduytsch). Dat lijkt niet bijzonder, maar tot die tijd was deze wetenschap alleen toegankelijk voor die wetenschappers die de Latijnse taal beheersten. Woorden als wisconst (wiskunde), driehouck (driehoek), rechthouckich, evewijdich, lanckworpigh, evenaar, middellini, vlack, sichteinder, middelpunt zijn vrijwel zeker door hem bedacht. Door de “wisconst” voor een grotere groep belangstellenden toegankelijk te maken, is hij heel belangrijk geweest voor de ontwikkeling van de wiskunde. Er is nog een reden dat hij beroemd werd, en wel wereldberoemd: door zijn werk over decimale (tiendelige) breuken (“De Thiende”,1585). Het rekenen met gewone breuken was al in de tijd van de oude Egyptenaren bekend. Het werd toegepast in een manuscript van Ahmes uit de 20ste eeuw v. Chr. Men rekende toen alleen maar met zogenaamde stambreuken, dat zijn breuken met de eenheid tot de teller, wat de berekeningen erg ingewikkeld en lastig maakte. Simon Stevin introduceerde de manier van rekenen met tiendelige breuken. Dit was echt baanbrekend. (Hij gebruikte overigens nog geen komma of een decimaalteken). Een voorbeeld van een heel getal is 100. Als je 100 in drie stukken wilt verdelen dan krijg je drie stukken van 1/3. dit is een voorbeeld van een normale breuk. Het getal boven de breukstreep heet de teller. Het getal eronder heet de noemer. Dit soort breuken moet je zo veel mogelijk vereenvoudigen (van 2/8 moet je ¼ maken). Bij een decimale breuk schrijf je in plaats van 1/3 het decimale cijfer 0,333333333…. Maar het is meestal afgerond op 2 of 3 decimalen: 2 of 3 cijfers achter de komma, dus 0,33. Een heel getal heeft geen decimalen achter de komma. De eerste drie decimalen achter de komma, dat zijn drie tienden. Daar komt dan de tweede drie bij, die staat voor drie honderdsten. En de derde staat voor drie duizendsten, enzovoort. Die kun je dan samen optellen: 0,3 0,03 0,003 0,0003 enzovoorts
Als je dit geheel weer met drie vermenigvuldigt dan kom je weer dan krijg je de volgende som: 0,3x3=0,9
0,03x3=0,09
0,003x3=0,009
0,0003x3=0,0009
enzovoorts
Als je de negens allemaal weer optelt dan krijg je 0,9999999…., ofwel bijna het getal 1, maar net niet helemaal. De laatste negen zal altijd ontbreken. Met de rekenmachine krijg je soms leuke effecten. Als je bijvoorbeeld 7: 11 intikt dan krijg je als uitkomst 0,63636363636363636363636363636363636363636363636…. 6: 7= 0,857 142857 142857 142857……… enzovoorts. Zulke uitkomsten kan je met gewone breuken niet krijgen. Gehele en decimale getallen kun je beiden op een getallenlijn zetten. Hoe verder je op de getallenlijn naar rechts gaat, hoe groter het getal. 4,55 is groter dan 4,5 en 4,55 is kleiner dan 4,6
Door een getal bijvoorbeeld door duizend te delen, schuift de komma 3 plaatsen naar links op: 1,45: 1000= 0,00145. Simon Stevin, bedankt!
Geraadpleegde bronnen: Winkler Prins Encyclopaedie, 6e dr., 1953. De telduivel / H.M Enzensberger, 1997. Getal & Ruimte 1HV1, 1998. http://www.stleocol-bru.be/europe/brugge/simonnl.html
http://home.planet.nl/~hopfam/Stevin.html