Diplomatieke onschendbaarheid

“Wat zijn de positieve en negatieve aspecten van diplomatieke onschendbaarheid?”

* Wat is een diplomaat?

* Hoe is diplomatieke onschendbaarheid ontstaan?

* Welke speciale rechten heeft een diplomaat?

* Waarom bestaat diplomatieke onschendbaarheid?

* Wat kan er gedaan worden tegen misdragende diplomaten?

* Onze mening over diplomatieke onschendbaarheid.

Wat is een diplomaat?

Een diplomaat werkt als ambassadeur bij de ambassade in het buitenland, hierbij is hij de vertegenwoordiger van een land. Het is zijn taak om door middel van overleg en geduld bepaalde doelen te bereiken tussen twee landen en om de band tussen beide landen te versterken. Hiervoor moeten beide landen een diplomaat in het andere land hebben, zo is er bijvoorbeeld een diplomaat van Rusland in Nederland en ook een Nederlandse diplomaat in Rusland. Het kan zo zijn dat de diplomaat bodyguards en een chauffeur nodig heeft om zich te beveiligen, maar dat ligt aan de situatie in het land waar de diplomaat naar toe gaat. Vaak heeft een land ook nog een of meerdere consulaten in het andere land. Een consul kan ook een diplomaat zijn maar de consulair doet meestal meer de administratieve zaken voor de onderdanen in het land waar hij zich bevindt. Een diplomaat moet zich specialiseren in de regio waar hij naar toe gaat, hij moet de taal goed spreken en de cultuur goed begrijpen zodat hij succesvol kan onderhandelen. Er zijn heel veel cultuurverschillen binnen deze wereld, dus moet een diplomaat die naar de Verenigde Staten gaat zich ergens anders in specialiseren dan een diplomaat die naar een ontwikkelingsland  gaat. Een diplomaat moet erg opletten dat hij geen foute keuze maakt want dat kan  ernstige gevolgen hebben voor de status en internationale betrekkingen van het land die de diplomaat vertegenwoordigt. We gaan het in dit werkstuk niet zo veel hebben over de taak van diplomaten maar vooral over het feit dat diplomaten ‘diplomatieke onschendbaarheid’ genieten, dit wil zeggen dat diplomaten niet zomaar gearresteerd kunnen worden vanwege hun baan.

Hoe is diplomatieke onschendbaarheid ontstaan?

Diplomatieke onschendbaarheid is letterlijk al eeuwenoud, om in tijden van oorlog veilig te kunnen onderhandelen over bijvoorbeeld wapenstilstand moesten landen er uiteraard vanuit kunnen gaan dat hun onderhandelaars goed werden behandeld. Dus in de praktijk wordt diplomatieke onschendbaarheid al langer gebruikt in de vorm van afspraken tussen landen, maar pas in het ‘Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer’ uit 1961 spraken 179 landen officieel af dat diplomaten onschendbaar zijn in hun gastland.

Welke speciale rechten heeft een diplomaat?

Een diplomaat heeft  recht op diplomatieke onschendbaarheid, dit staat vast in het ‘Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer’. Een diplomaat kan in zijn gastland niet worden aangeklaagd voor misdrijven, hij mag niet gearresteerd worden, en hoeft zijn boetes niet te betalen.

Het gastland mag de diplomaat niet vervolgen, daarnaast moeten gastlanden de diplomaten en zelfs hun familie en bezittingen beschermen.

De diplomaat mag niet worden gearresteerd, of het nou gaat om een privésituatie of om een situatie op zijn werk.

Als een diplomaat een dodelijk ongeluk zou veroorzaken met zijn auto is het enige wat de politie kan doen de benodigde gegevens opschrijven, daarna mag de diplomaat gewoon weer verder rijden.

ook kan een diplomaat weigeren om een boete te betalen, het enige wat de politie zou kunnen doen is zijn rijbewijs voor slechts één dag afnemen, maar dan moet de politie zelfs voor alternatief vervoer zorgen. Vaak zijn banken bang om leningen te verstrekken aan diplomaten omdat de diplomaat kan weigeren om het geleende bedrag terug te betalen, de bank kan een diplomaat namelijk niks dwingen. Een diplomaat is geen burger in zijn gastland en hoeft daarom ook geen belasting te betalen, ze hebben een lijst van belastingvormen waar ze onderuit kunnen komen omdat ze zich moeten kunnen richten op hun ‘missie’.

Waarom bestaat diplomatieke onschendbaarheid?

De internationale afspraken over diplomatieke onschendbaarheid zijn onmisbaar. Diplomaten worden gezien als de persoon die zijn eigen land vertegenwoordigt in een gastland. De onderhandelingen tussen sommige landen verlopen niet helemaal soepel. In dit geval is het de taak van een diplomaat om in de ontvangende staat de belangen van de zendstaat te beschermen en de vriendschappelijke contacten tussen de landen te bevorderen. Hierbij kunnen zij doelwit worden van ergernissen, agressie en zelfs haat als gevolg van politieke besluiten in hun land. Diplomaten moeten daarom het contact tussen de gaststaat en hun eigen land zo goed mogelijk laten verlopen, hierbij mogen de diplomaten, ook wel ‘onderhandelaars’ genoemd, geen gevaar lopen. Diplomatieke onschendbaarheid zorgt dus over het algemeen voor een goede en veilige werkomgeving die in sommige landen niet vanzelfsprekend is. Er zijn bijvoorbeeld landen waar homoseksualiteit streng verboden is waardoor een homoseksuele diplomaat zonder zijn onschendbaarheid niet overal zou mogen werken. Diplomaten lopen zonder onschendbaarheid grote kans dat ze gearresteerd worden omdat een gastland zich bedreigd voelt door de diplomatieke missie, als diplomaten met alle gemak opgepakt zouden kunnen worden heeft een diplomatieke missie geen zin. Diplomatieke onschendbaarheid werkt alleen als het wederkerig is, een zendstaat is tegelijkertijd ook gastland voor de diplomaten afkomstig uit het gastland voor zijn eigen diplomaten. Ieder land moet zich aan de gestelde regels houden, de manier waarop bijvoorbeeld Nederland buitenlandse diplomaten behandelt heeft invloed op de manier waarop de zendstaat Nederlandse diplomaten behandelt. Elk land wil dat zijn diplomaten goed worden behandeld, dus moet ieder land  buitenlandse diplomaten met hetzelfde respect en volgens dezelfde normen behandelen als ze verwachten van het buitenland.

Wat kan er gedaan worden tegen misdragende diplomaten?

Over het algemeen respecteren de meeste diplomaten de regels en wetten van hun gastland, maar voorbeelden van diplomaten die zich schuldig maken aan overtredingen en tóch vrijuit gaan zijn helaas niet ver te zoeken.

○ Verkeersboetes en belastingen worden bijvoorbeeld niet altijd betaald;

○ Banken moeten voorzichtig zijn met het verstrekken van leningen aan diplomaten omdat ze  de diplomaten niet kunnen dwingen om terug te betalen;

○ Diplomaten gebruiken hun onschendbaarheid soms om onder diverse andere  aanklachten uit te komen.

Als bijvoorbeeld een Nederlandse diplomaat in Rusland zich misdraagt zijn er twee mogelijke maatregelen:

De eerste mogelijkheid is dat Nederland door Rusland wordt gevraagd om de immuniteit van de diplomaat op te heffen. De tweede optie is dat Rusland de diplomaat tot ‘persona non grata’ verklaart, dit is Latijn voor een persoon die niet meer welkom is. De diplomaat is dan feitelijk gezien verbannen uit het gastland. Volgens artikel 9 van het ‘Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer’ mag een ontvangende staat elk moment, zonder dat daarvoor uitleg verschuldigd is, het hoofd van een diplomatieke missie of een lid van de diplomatieke staf verklaren tot ‘persona non grata’.

In april 2014 zei minister Timmermans dat hij vindt dat de onschendbaarheid bij misdragende diplomaten vaker moet worden ingetrokken. Verder moet er volgens minister Timmermans elk jaar, in de zomer, een ‘zwarte lijst’ komen met daarop ambassades en andere internationale organisaties waarvan het personeel zijn boetes niet betaalt. Een ander idee van politici is om een diplomaat het speciale kenteken voor diplomaten te ontnemen zodra hij zich te vaak misdraagt in het verkeer.