Zuiveringen van Stalin

Inleiding: Na de dood van Lenin in 1924, kwam Stalin aan de macht. In het begin van zijn bewind stond hij nog enige speelruimte aan de particuliere ondernemingen toe. Maar dat eindigde in 1928 toen hij het vijfjaren plan presenteerde. De bedoeling daarvan was het land in een versneld tempo te industrialiseren. Het geld dat daarvoor nodig was, moest worden opgebracht door de boeren. Ze werden gedwongen om in kolchozen te wonen en werken, hierdoor kon er meer geproduceerd worden. Hier uit blijkt dat Stalin een machtige positie had. Vanaf 1934 begon Stalin samenzweringen te zien, tegen hemzelf, de communistische partij en het volk. Daardoor begon hij met het zuiveren van, in zijn ogen, vijandige personen. Hier begonnen de jaren van de Grote Terreur. Wij zijn benieuwd hoe de zuiveringen vanaf 1934 tot aan Stalins dood verliepen. Om dat te onderzoeken hebben wij de volgende hoofdvraag beantwoord: In hoeverre is er bij de zuiveringen, die onder Stalin in 1934 begonnen en gedurende de rest van zijn dictatuur plaatsvonden, sprake van verandering of continuïteit. Om deze vraag te beantwoorden hebben wij deelvragen bedacht. Deze hebben wij onderverdeeld in perioden, zodat wij de zuiveringen goed kunnen vergelijken. Dit zijn de desbetreffende deelvragen: - Hoe verliepen de zuiveringen in de periode van 1934 tot aan de Tweede Wereldoorlog (1929)? - Waren er zuiveringen tijdens de Tweede Wereldoorlog, zo ja, hoe verliepen die zuiveringen? - Hoe verliepen de zuiveringen na de Tweede Wereldoorlog (1945) tot aan de dood van Stalin (1953)? - Wat zijn de verschillen en de overeenkomsten tussen de zuiveringen in de hier eerder genoemde perioden? Hoe verliepen de zuiveringen in de periode van 1934 tot aan de Tweede Wereldoorlog (1942)? In 1934 werd in Leningrad de populaire plaatselijke partijleider Kirov vermoord. Misschien was dat in opdracht van Stalin, die in Kirov een belangrijke concurrent zag. Maar dit is nooit bewezen. Stalin greep de moord aan om partij en leger te zuiveren van verraderlijke elementen. Dit gebeurde op verscheidene manieren. De één werd in een schijnproces veroordeeld. Terwijl de ander spoorloos verdween nadat de geheime politie, KGB, zich over hem had ontfermd. Dit was het begin van de grote terreur, die eerst alleen tegen de partij en het leger was gericht. Daarna keerde het zich ook tegen het (onschuldige) volk. Eerst werd de “vijand van het volk” gearresteerd en daarna ook de familie, vrienden en bekenden. De Grote Terreur was bedoeld om de stilzwijgende vijanden uit de weg te ruimen door ze bijv. naar kampen te sturen. Het gevolg daarvan was dat gezonde, sterke mensen in werkkampen belanden. Hierdoor had Stalin de beschikking over een groot leger van onbetaalde arbeidskrachten. De leefomstandigheden in de kampen waren zeer slecht. Als de commandanten dachten dat iemand er de kantjes van af liep, werd de “schuldige” doodgeschoten. De lijken werden dan bij de poort opgestapeld. Dit was een waarschuwing voor de andere werkers, zodat ze wisten wat hen te wachten stond als ze niet hard genoeg werkten. In 1936 wilde Stalin dat de kunst begrijpelijk moest zijn voor de hardwerkende massa. Hij noemde het ook wel de herstructurering van het culturele front. De werken van de kunstenaars die geen lid waren van de partij werden door de media (in opdracht van Stalin) met kritiek naar beneden gehaald. Het jaar daarna stopten de partijfunctionarissen met het toezicht op de kunst.. In 1937-1938 werden de partijfunctionarissen tijdens de zuivering van de oude partij gezuiverd. Stalin bouwde een homogene samenleving van ‘tevreden’ mensen op. Dit betekende dat hij iets aan het probleem van de familie van de ‘vijanden van het volk’ moest doen. Daarom nam hij een geheime resolutie aan, die besloten wat er met de vrouw en kinderen van de ‘vijand van het volk’ moest gebeuren. De vrouwen werden naar de gevangenkampen gestuurd voor een periode van vijf tot 8 jaar. Kinderen van beneden de 15 kwamen in verschrikkelijke weeshuizen van de staat terecht. Kinderen van boven de 15 belandden meestal, net als de moeders, ook in de kampen. Uiteindelijk moest Stalins eigen familie, vrienden, collega’s, bekenden er ook aan geloven. Zij werden ook allemaal gezuiverd. Eind 1938 nam de Grote Terreur af.
Waren er zuiveringen tijden de Tweede Wereldoorlog, en zo ja, hoe verliepen die zuiveringen? Stalin vergeleek de strijd tussen Duitsland en Rusland met de strijd tegen Napoleon in 1812. De strijd tegen Duitsland werd verheven tot de “Grote Vaderlandse Oorlog”. Stalin zorgde voor een grote anti-Duitse stemming om zich ervan te verzekeren dat het volk achter hem bleef staan. Hij maakte grote propaganda over zich zelf en liet tijdens de Tweede Wereldoorlog de teugels enigszins wat vieren zodat de mensen een beter beeld van hem kregen en niet naar de vijand overliepen. De zuiveringen waren op dat moment minder, dus aan het begin van de Tweede Wereldoorlog waren er geen zuiveringen. Dit veranderde aan het einde van de oorlog. Toen begon Stalin af te rekenen met degenen die naar zijn inzicht niet loyaal waren geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog. Stalin rekende niet alleen af met de verdacht maar met hele bevolkingen zoals de Krim-Tartaren en verschillende Kaukasische bergvolkeren. Hoe verliepen de zuiveringen na de Tweede Wereldoorlog tot aan de dood van Stalin? Na de Tweede Wereldoorlog was het wantrouwen van Stalin erger geworden. Vooral tegenover de soldaten die terugkeerden uit de Duitse krijgsgevangenschap. Deze soldaten waren niet “loyaal” geweest omdat ze zich hadden laten gevangennemen. Daarom werden ze bestraft met het concentratiekamp. De soldaten en officiers van het Rode Leger werden goed in de gaten gehouden. Zij waren verdacht omdat ze de andere cultuur, levensstandaard en politieke structuur hadden gezien. Ze werden opnieuw gecontroleerd of ze geen andere mening hadden. Ook de bevolking moest eraan geloven. Het volk werd geïsoleerd en opnieuw geschoold in het ondergaan van de dictatuur. Afkeer van het buitenland paste heel goed bij de nationalistische campagne. Daardoor werd de vreemdelingenhaat tegen de Joden gericht. Via een campagne werd van 1949 een antisemitistische stemming gekweekt. De vreemdelingenhaat was een goed kanaal om onrustgevoelens en frustraties van de bevolking af te leiden. De zuivering, vooral van belangrijke figuren, verliep meestal volgens een vast patroon. Het beoogde slachtoffer zag dan eerst om zich heen mensen verdwijnen. Dan werd men overgeplaatst of hij kreeg een lagere functie. Dan verdween de naam van de desbetreffende persoon uit de openbaarheid en werd hij gearresteerd en kwam in een kamp terecht. Ook na de oorlog werd de partijtop aangepakt. Er werden een groot aantal partijfunctionarissen weggezuiverd en soms zelfs geëxecuteerd, dit gebeurde voornamelijk in Leningrad, daarom wordt het de Leningradaffaire genoemd. Een andere beruchte zuivering is de Mingrelische affaire: de zuivering van Georgische partijfunctionarissen. Er werden ook veel artsen gezuiverd, voornamelijk Kremlin artsen die het op Stalins leven zouden hebben gemunt. Naarmate Stalin ouder werd, werd zijn achterdocht alsmaar erger. Evenals zijn grootheidswaanzin. Hij achtte zich voor het land en het communisme onmisbaar. Daarom ging hij niet met pensioen. Toch waren er sporen van aftakeling. Na de onthulling van het dokterscomplot in januari kreeg Stalin een beroerte. Volgens sommigen na het drinken van een vergiftigd glas brandewijn. Men dacht dat er een samenzwering in het spel was doordat zijn naaste personen belang bij zijn dood hadden. 2 Maanden later stierf Stalin aan een hersenbloeding. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de zuiveringen in de hier eerder genoemde perioden. Voor en na de Tweede Wereldoorlog was er sprake van een erge zuivering die door opdrachten van Stalin werden uitgevoerd. Die zuiveringen waren voor en na de Tweede Wereldoorlog tegen de partijtop gericht (overeenkomst). Maar zijn doelgroep veranderde, hij keerde zich tegen alle mensen die in zijn opzicht het land verraadde. Dit is dus een verschil. Een ander verschil is dat er in de Tweede Wereldoorlog eerst helemaal geen zuiveringen waren. Maar dat veranderde in de loop van de tijd. Aan het einde rekende Stalin af met degene die naar zijn inzicht niet loyaal waren geweest. Vanaf dat moment werden de zuiveringen weer erger. Logboek Wanneer hebben we gewerkt? 04-12-2001
Hoe lang hebben we gewerkt? 50 minuten
Wat hebben we gedaan? tekst doorgelezen
Waren er problemen? nee
Hoe hebben we de problemen opgelost? n.v.t. Wanneer hebben we gewerkt? 09-12-2001
Hoe lang hebben we gewerkt? 60 minuten
Wat hebben we gedaan? begrippen geordend
Waren er problemen? nee
Hoe hebben we de problemen opgelost? n.v.t. Wanneer hebben we gewerkt? 18-12-2001
Hoe lang hebben we gewerkt? 50 minuten

Wat hebben we gedaan? deelvragen gemaakt
Waren er problemen? nee
Hoe hebben we de problemen opgelost? n.v.t. Wanneer hebben we gewerkt? 23-12-2001
Hoe lang hebben we gewerkt? 90 minuten
Wat hebben we gedaan? informatie voor deelvragen geordend
Waren er problemen? nee
Hoe hebben we de problemen opgelost? n.v.t. Wanneer hebben we gewerkt? 30-12-2001
Hoe lang hebben we gewerkt? 200 minuten
Wat hebben we gedaan? inleiding + beantwoording deelvragen
Waren er problemen? nee
Hoe hebben we de problemen opgelost? n.v.t. Wanneer hebben we gewerkt? 08-12-2002
Hoe lang hebben we gewerkt? 30 minuten
Wat hebben we gedaan? beantwoording hoofdvraag
Waren er problemen? nee
Hoe hebben we de problemen opgelost? n.v.t. Wanneer hebben we gewerkt? 10-12-2002
Hoe lang hebben we gewerkt? 90 minuten
Wat hebben we gedaan? alles uittypen

Waren er problemen? nee
Hoe hebben we de problemen opgelost? n.v.t. Bronnen De bronnen waar wij de informatie voor het beantwoorden van de deelvragen en de hoofdvraag uitgehaald hebben zijn: - Dittrich, Z.R. en A.P. van Goudoever, De geschiedenis van de Sovjet-Unie (1991) - Radzinsky, Edward, Stalin. Onthullingen uit geheime privé-archieven. (1996) - Roobol, W.H., Stalins Rusland. In: Spoorzoekers, bronnenboeken voor het geschiedenisonderwijs. (1969)