Lenin en Stalin

Inleiding Als onderwerp hebben we gekozen: Lenin en Stalin (SU). Dit hebben we gekozen omdat we nogal geïnteresseerd zijn in het communisme. Het communisme is heel belangrijk geweest in de geschiedenis, door de wrede plannen van Lenin en Stalin. Daardoor is de wereldpolitiek overhoop gegooid. Bij dit onderwerp hebben we een probleemstelling en enkele deelvragen verzonnen. Probleemstelling. • Hoe belangrijk waren Lenin en Stalin voor het communisme? Deelvragen. • Hoe kwam Lenin aan de macht? • Wat deed Lenin met zijn macht en hoe regeerde hij de Sovjet Unie? • Hoe kwam Stalin aan de macht? • Wat deed Stalin met zijn macht en hoe regeerde hij Sovjet Unie? • Op welke wijze waren de gevolgen van Stalin’s en Lenin’s bewind nog te merken in de samenleving? Hoofdstuk 1
Hoe kwam Lenin aan de macht? Jaren lang werd Rusland geregeerd door allerlei tsaren (De Romanovs). Ze deden niet veel moeite om de leefomstandigheden in het land te verbeteren, behalve voor de allerrijksten. Hierdoor ontstond er een crisis en brak er in maar 1917 een revolutie uit. Voor maart 1917 was er al veel onrust in Rusland. De Doema eiste een nieuwe regering, maar de tsaar luisterde niet en bleef gewoon aan de macht. Het volk kwam ook in opstand, waarop de tsaar reageerde door er soldaten op af te sturen. De soldaten kwamen ook in opstand en gingen aan het muiten, waardoor tsaar Nicolaas II (de laatste tsaar) wel moest aftreden in maart 1917. Dit incident heet dan ook wel de februarirevolutie. Er kwam toen een voorlopige regering, maar die werd voortdurend bekritiseerd door Lenin, de leider van de Bolsjewistische politieke partij. De voorlopige regering werd vooral gevormd door liberale en matige conservatieve krachten. Op 7 november was het moment daar dan dat de Bolsjewiki het Winterpaleis in St. Petersburg bestormden en de ministers arresteerden. Dit ging behoorlijk makkelijk, omdat de voorlopige regering vrijwel zonder enige bescherming bijeen was. Dit incident heet ook wel de oktoberrevolutie, want in oktober vonden er al heel wat voorbereidingen plaats voor de staatsgreep die dan op 7 november zou plaatsvinden. In maart 1918, toen de Bolsjewieken de macht hadden veranderden ze de naam van hun partij in de Communistische partij. Het doel van Lenin was Rusland te bevrijden van de onrechtvaardigheid uit de tsarentijd en een gelijkmatige maatschappij te scheppen, door bijv. eigendommen van de rijken af te pikken. Deze plannen van Lenin zagen de armen wel zitten, en doordat Rusland vooral uit armen bestond kreeg hij dus heel veel steun. Uit het krantenartikel bleek ook heel goed dat Lenin heel veel van plan was met Rusland. • Opbouw van een machtsapparaat. • Verovering van de macht in de staat en die macht natuurlijk ook behouden. • Geen mensen in de regering die anders denken over de plannen van Lenin. Dit zijn de drie voornaamste punten waarmee Lenin de revolutie van 1917 in ging. Deze ideeën van Lenin werden later de zogenaamde April-stellingen genoemd. In het krantenartikel staat ook dat Lenin vroeger o[ een advocatenkantoor gewerkt heeft, waar hij revolutionairen leerde kennen die hem naar St. Petersburg leidde, waar hij al snel op de studie Marxisme kwam. Mede door die studie werd hij natuurlijk lid van de Bolsjewistische partij.
Hoofdstuk 2
Wat deed Lenin met zijn macht en hoe regeerde hij de SU? Lenin is niet lang aan de macht geweest. Na de overname van de macht door de Bolsjewieken, onder leiding van Lenin in oktober 1917 is hij maar tot 1924 aan de macht geweest, want toen stierf hij. De naam ‘Lenin’ was een pseudoniem, zijn echte naam was namelijk Vladimir Iljitsj Oeljanov. De onverzoenlijkheid (= dat de vrede niet meer te herstellen is) van Lenin’s politiek werd na de machtsovername voortgezet. Alle macht behoorde aan de Bolsjewiki, alle andere partijen waren zo goed als buitengesloten. Onder het bewind van Lenin werden ook een reeks radicale maatregelen uitgevoerd. Velen hiervan waren constructief (= opbouwend) en waren bij velen nog populair. Hiertoe behoorde de afschaffing van het privé-eigendom van grond het het begin van besprekingen voor een vrede zonder annexaties of schadeloosstellingen. Er waren ook maatregelen die niet veel beloofden, zoals de oprichting van de Tsjeka. Dat was een staatsveiligheidsdienst die met stelselmatige terreur alle oppositie bestreed. Ook werd de industrie genationaliseerd (= werd van de staat gemaakt), geld werd vervangen door een stelsel van bonkaarten en er werden politieke instanties in gericht ten behoeve van dienstverlening en om de omschakeling van het oude staatsbestel naar het communistische staatsbestel te begeleiden. Op economisch gebied streefde de nieuwe regering naar beheersing van de gehele nationale productie en de distributie van goederen onder de bevolking. De regering wilde een niet op winst gerichte werkwijze invoeren. In december 1917 sloot Lenin een wapenstilstand met Duitsland. Er volgden vredesbesbrekingen en daaruit ontstond maart 1918 de vrede van Brest-Litovisk. Dit had grote gevolgen voor de eerste wereld oorlog. Duitsland had nu niet meer te maken met een tweefronten-oorlog en kon al haar troepen naar het westfront sturen. Ze hadden nog maar heel weinig macht. In 1918-1920 was er weer een burgeroorlog die het land uitputte. De enige kans die Lenin nog zag om er weer bovenop te komen was de Nieuwe Economische Politiek (NEP). Dit was een reeks institutionele hervormingsmaatregelen op economische gebieden die onwerkzame kanten van het oorlogscommunisme vervingen door meer conventionele (= volgens vaste normen) maatregelen. In 1921 werd de macht van de communisten aanzienlijk uitgebreid. Alle andere partijen werden afgeschaft, waardoor er geen spoor meer was te bekennen van iets socialistisch in het staatsbestel. Het toezicht in de communistische partij werd sterker. De gedachtewisseling werd sterk in de gaten gehouden. Wie al een iets ander standpunt verkondigde wat van dat van Lenin afweek werd beschuldigd van factionalisme, wat gelijk stond aan ideologisch hoogverraad. In de zomer van 1921 vond al de eerste politieke zuivering plaats. Iedereen die al iets anders dacht van het communisme werd vermoord of gevangen genomen. In 1922 begon Lenin af te takelen door enkele beroerten die hij kreeg. Vanaf dat jaar deed hij niet zo veel meer om de Sovjet Unie te regeren. Er was een strijd begonnen over wie Lenin zou opvolgen als hij dood zou zijn, want er waren ook al een paar aanslagen, die echter mislukt zijn, geweest op Lenin. Het laatste wat hij deed was een zogenaamd ‘Politiek Testament’ schrijven waarin hij vooraanstaande leiders karakteriseerde. Op 21 januari 1924 overleed Lenin dan. Zijn lichaam werd gebalsemd en is opgebaard in het Mausoleum op het Rode Plein in Moskou Hoofdstuk 3
Hoe kwam Stalin aan de macht? Sinds 1901 tot de februarirevolutie in 1917 leidde Stalin het leven van een beroepsrevolutionair, met korte perioden van illegale activiteiten met alle bijbehorende ongemakken, schuilnamen, schuiladressen, vervolgingen en vluchten, afgewisseld door arrestaties, gevangenschap en verbanning. In maart 1917 had hij een belangrijke rol bij de Bolsjewiki. Hij werkte als journalist, agitator (= onruststoker), organisator en bestuurder binnen de kring van de Bolsjewiki. In de partijcongressen speelde hij ook een belangrijke rol. Als een deskundige op het gebied van nationale minderheden en ook wegens zijn niet-Russische herkomst werd Stalin in de nieuwe Sovjetregering belast met het volkscommissariaat van nationaliteiten
In maart 1919 werd Stalin één van de leden van het pas opgerichte Politbureau, het dagelijkse bestuur van de partij. In april 1922 werd Stalin benoemd tot secretaris-generaal van de partij. Lenin wilde dat Stalin met harde hand de discipline zou herstellen. Stalin benutte zijn positie als secretaris-generaal vooral om zijn positie in de partij te versterken, want hij wilde verhinderen dat de dwarsligger Trotski aan de macht zou komen. Stalin en Trotski voerde namelijk al jaren de strijd over wie Lenin zou opvolgen als hij dood is. Toen Lenin dood was moesten de leden van het Politbureau (7 leden) bepalen wie Lenin zou opvolgen. Stalin zou deze strijd uiteindelijk winnen, maar er is heel veel aan vooraf gegaan. De leden van het Politbureau waren het absoluut niet met elkaar eens. Gedurende de jaren voor Lenin’s dood hadden ze twee groepjes gevormd. De ene groep, onder leiding van Boecharin, vond dat de regering Lenin’s Nieuwe Economische Politiek voor tenminste twintig jaar moest voortzetten. Ze hoopten namelijk dat de NEP de boeren zou stimuleren, zodat ze meer voedsel zouden gaan verbouwen, waardoor er winst gemaakt kon worden. De andere groep, onder leiding van Trotski, was sterk tegen de voortzetting van de NEP. Zij geloofden dat de Sovjet Unie zo snel mogelijk een geïndustrialiseerd land moest worden. Er moesten nieuwe fabrieken, enz worden gebouwd. Het geld hiervoor zou komen uit de belastingen die de boeren moesten betalen. Trotski was niet echt geliefd bij de leden van het Politbureau. Daarom spanden een groep van drie leden, onder leiding van Stalin, samen om te voorkomen dat Trotski Lenin zou opvolgen. De ruzies tussen Lenin en Trotski gingen nog lang door. Trotski zei dat het communisme in de Sovjet Unie niet alleen kon overleven. Hij vond dat het communisme uitgebreid moest worden naar landen van West-Europa en hun kolonies, want de kapitalistische landen waren er op uit het communisme te vernietigen. Stalin vond precies het tegenovergestelde. Hij vond dat de Sovjet Unie zelf op de eerste plaats moest staan in de plannen van de regering. De rest van de wereld moest op de tweede plaats komen. Die groep van drie leden, onder leiding van Stalin, zorgde er voor dat de ideeën van Trotski steeds werden afgestemd in het Politbureau. Stalin’s positie werd daardoor steeds meer versterkt, waardoor hij uiteindelijk de strijd won en Lenin opvolgde. Hoofdstuk 4
Wat deed Stalin met zijn macht en hoe regeerde hij de SU? Na de overwinning op Trotski maakte Stalin een koerswending naar links, die voor zijn bondgenoten op de rechtervleugel fataal zou worden. Hun pogingen om deze ontwikkelingen af te remmen, werden als een rechtse afwijking gebrandmerkt en zij zelf werden tot een vernederende capitulatie gedwongen, die tevens op het verlies van hun machtspositie neerkwam. Stalin vond dat de NEP van Lenin niet de goede manier was om de economie erbovenop te krijgen. Hierbij kregen alle boeren een eigen stukje grond. Het probleem was dat niet al het voedsel dat ze verbouwden de steden bereikten, doordat de boeren een deel van het voedsel zelf hielden. Daardoor ging Stalin over op collectivisatie en brak met de NEP. Met de collectivisatie kwam er een einde aan de kleine boerderijen. In elk gebied werden de boerderijen samengevoegd tot een kolchoz, ze moesten nu samen werken. Boeren van zo’n kolchoz mochten niet meer het graan verkopen op de markt, maar aan de staat tegen een vastgestelde lage prijs. Er kwamen ook nog staatsboerderijen die sovchozen werden genoemd. De boeren die hier op werkten kregen een vast loon en woonden in flats aan de rand van het boerenland. In december 1927 werd ook besloten dat er een zogenaamd vijfjarenplan moest komen. Dit zou moeten leiden tot een geforceerde industrialisatie in combinatie met de collectivisatie van de agrarische sector en dat wilde hij in vijf jaar bereiken. In 1928 was het eerste vijfjarenplan klaar. Deze ging in werking op 1 oktober 1928. Vanaf die datum moesten de arbeiders in de Sovjet Unie de productie in hun fabrieken verhogen. De zware industrie (zoals kolen en staal) moesten hun productie verdrievoudigen. De lichte industrie (zoals kleding en schoenen) moesten hun productie verdubbelen. En om er voor te zorgen dat de machines in de fabrieken genoeg stroom kregen, moesten de elektriciteitscentrales zes keer zo veel stroom produceren. Toen het eerste vijfjarenplan afgelopen was ging het tweede vijfjarenplan in werking voor de periode 1932-1937. Door het vijfjarenplan kwamen er ook nieuwe arbeidsomstandigheden. In plaats van een vijfdaagse werkweek kwam er een zevendaagse werkweek. Als je te laat was op je werk of niet kwam opdagen, werd dat als afwezig beschouwd en werd je ontslagen. Sommige taken die in het vijfjarenplan voorschreef waren zo groots, dat er niet genoeg arbeiders waren om ze uit te voeren. Daarom werden gevangenen in gevangenissen gedwongen om het werk te doen. De gevangenissen werden werkkampen die tot ver in Siberië konden liggen, maar ook in de steden, waarin iedereen ze kon zien. Waar de werkkampen ook lagen, de werkomstandigheden waren er slecht. De gevangenen kregen weinig eten en moesten alles met de hand doen, ze hadden geen machines. Onder het bewind van Stalin vonden ook grote zuiveringen plaats. De leden die niet betrouwbaar werden bevonden werden uit de partij gezet. Stalin was ook tegen elke vorm van godsdienst. Hij wilde dat iedereen van zijn geloof afkwam en daarom werden er allerlei antireligieuze organisaties opgericht. Het onderwijs wer ook veel strenger. Leerlingen moesten weer uniformen dragen en meisjes moesten verplicht een paardenstaart hebben. Ook bij geschiedenislessen werd alleen over de grote successen van het communisme gesproken. Over andere dingen die niet met het communisme te maken hadden werd niet gesproken. Hoofdstuk 5
Op welke wijze waren de gevolgen van Stalin’s en Lenin’s bewind nog te merken in de samenleving? Van Lenin’s bewind was niet zo veel meer te merken omdat hij maar voor korte tijd heeft geregeerd en hij niet heel belangrijke handelingen heeft gedaan, maar van dat van Stalin wel, want die had zo veel erge dingen gedaan (zuiveringen, enz) dat dat nog wel jaren merkbaar was in de samenleving. Tot aan het eind van Stalin’s leven was het politieregime hard. Mensen met afwijkende meningen en gedragingen werden vervolgd. Onder onduidelijke omstandigheden overleed Stalin in maart 1953 aan een hersenbloeding. Zijn lichaam werd ook gebalsemd en naast dat van Lenin gelegd in het Mausoleum. Maar nadat Chroesjtsjov (een nieuwe leider van de SU) aan de macht was gekomen, begon hij met zijn destalinisatie. Daardoor werden zijn stoffelijke resten in 1961 gecremeerd en gedeponeerd bij de muur van het Kremlin. Ook al werd hij gecremeerd, de gevolgen van zijn bewind bleven toch nog voelbaar in de samenleving. Zo blijkt uit de spotprent hieronder dat zijn geest, 15 jaar na zijn dood, nog steeds levendig is. Stalin moest onbetwist gerekend worden tot de staatslieden die de wereldgeschiedenis van de 20ste eeuw in wezenlijke mate hebben bepaald. Door zijn onverhulde machtspolitiek compromitteerde (= maakte verdacht) hij als geen ander het communisme bij vriend en vijand. Pas in 1985, toen Gorbatsjov aan de macht was, werd het in de Sovjet Unie pas mogelijk vrijelijk te publiceren over de gevolgen van het verschrikkelijke regime van Stalin, waardoor in de publieke opinie een negatief oordeel heerst over Stalin. Conclusie Als probleemstelling hadden we: ‘Welke invloed hadden Lenin en Stalin op het communisme in de SU?’. Deze probleemstelling proberen we nu in de conclusie te beantwoorden. Karl Marx was natuurlijk de stichter van het socialisme. Daaruit ontstond een stroming, het communisme. Dat waren de socialisten die gelijkheid wilden door middel van een revolutie. Het communisme werd voortgezet door Lenin. Hij hield zich niet streng aan het communisme, want hij voerde de NEP in, waarin hij stukken grond aan de boeren terug gaf. Volgens het communisme mocht dat niet, want alles zou eigendom van de staat moeten zijn. Stalin daarentegen hield zich wel streng aan het communisme. Toen hij aan de macht kwam schafte hij namelijk meteen de NEP die Lenin had opgericht af en pakte hij de grond van de boeren weer af. Hij begon direct met de collectivisatie, waarin de bestaande boerderijen werden samengevoegd tot een paar grote bedrijven. Ook voerde Stalin de vijfjarenplannen in. Stalin’s bewind was zo erg dat het communisme niet zo makkelijk te verwerpen was, want zijn geest bleef nog tientallen jaren levendig na zijn dood.