John F. Kennedy

Inleiding

Voor mijn geschiedenis PO heb ik gekozen om te schrijven over ex-president John Fitzgerald Kennedy. Ik heb in de eerste plaats hiervoor gekozen, omdat ik eigenlijk altijd wel een beetje gefascineerd ben door de Verenigde Staten. In de tweede plaats vooral voor dit onderwerp, omdat Kennedy één van de interessantste presidenten van de Verenigde Staten is geweest. Hij werd gezien als een man van grootse plannen, een man die de Verenigde Staten weer leven zou brengen. Maar hoe succesvol was hij nou eigenlijk?

In dit werkstuk onderzoek ik dan ook of Kennedy nou eigenlijk een succesvolle president is geweest. Mijn hoofdvraag luidt daarom als volgt:

In hoeverre was John Fitzgerald Kennedy een succesvolle president?

Om deze hoofdvraag te kunnen beantwoorden heb ik de volgende deelvragen opgesteld:
1. Hoe kwam Kennedy in de politiek terecht?
2. Welke politiek voerde Kennedy?
2.1 Binnenlandse politiek
2.2 Buitenlandse politiek
3. Welke resultaten heeft zijn politiek geboekt?
3.1 Binnenlandse politiek
3.2 Buitenlandse politiek
4. Op welke manier heeft de moord op Kennedy bijgedragen aan de herinnering aan hem?

Met behulp van deze deelvragen wil ik een antwoord proberen te krijgen op mijn hoofdvraag, omdat ik me afvraag of het terecht is dat Kennedy nu wordt gezien als een soort van legende, een man die doordat hij vermoord is, nooit zijn grootse idealen heeft kunnen verwezenlijken.

1. Een biografie van Kennedy

John Fitzgerald Kennedy werd geboren op 29 mei 1917 in Brookline, een voorstad van Boston. Hij komt uit een gezin van negen kinderen, waarin hij de tweede was. Zijn familie was rijk en had een sterke politieke traditie. Zijn beide grootvaders vervulden publieke ambten en zijn vader was naast zakenman ook actief in de politiek en was ambassadeur van Groot-Brittannië.

Kennedy ging naar privé scholen in Brookline en New York City en daarna naar Choate School in Connecticut, als voorbereiding op de universiteit. Ondanks het feit dat zijn vader afgestudeerd was op Harvard en zijn broer op dat moment studeerde op Harvard, koos Kennedy toch voor Princeton University.
Eerst ging hij echter op aandringen van zijn vader in 1935 naar Londen om lessen te volgen op de London School of Economics. Vlak nadat hij daar was aangekomen kreeg hij geelzucht en moest hij terug naar huis. Hij ging, zoals gepland, naar Princeton, maar een tweede aanval van geelzucht dwong hem school te verlaten. Hij besteedde maanden om te herstellen en ging daarna terug naar de universiteit. Dit keer koos hij wel voor Harvard. Tijdens zijn tijd bij Harvard raakte hij tijdens een voetbalwedstrijd geblesseerd aan zijn rug, waar hij zijn leven lang last van zou houden.
Politiek interesseerde hem eerst weinig, maar dit veranderde na een bezoek aan Europa in 1937 en aan Oost-Europa in 1939, welke zijn interesse in wereld zaken aanspoorden.
In 1940 slaagde Kennedy cum laude aan Harvard. Hij wist echter niet wat hij hierna moest gaan doen. Hij overwoog Yale Law School, maar ging toch voor zes maanden een economische opleiding doen aan Stanford University en daarna reizen door Zuid-Amerika.
In 1941 wilde hij bij het leger, maar werd afgewezen vanwege zijn slechte rug. Na vijf maanden trainen om zijn rug aan te sterken, werd hij aangenomen bij de marine. Hij werd commandant op een motortorpedoboot, de PT 109, en redde door zijn leidinggevende kwaliteiten zijn bemanningsleden toen hun boot door de Japanners in de buurt van de Salomons-eilanden onherstelbaar werd beschadigd. Dit werd voorpaginanieuws in Amerika en Kennedy kreeg de hoogste onderscheidingen.
Malaria en zijn slechte rug dwongen Kennedy in 1944 naar het ziekenhuis te gaan en na een operatie, werd hij in 1945 bij de marine ontslagen.
Nog steeds wist hij niet wat hij met zijn carrière wilde en ging in de journalistiek. Toen journalistiek niets voor hem bleek, besloot hij zich te richten op politiek. In 1946 deed hij mee aan de verkiezingen als democraat van het district Boston voor het Huis van Afgevaardigden. Door middel van een sterke campagne won hij de verkiezing. Na twee keer te zijn herkozen, won hij de verkiezing voor de Senaatszetel.
In 1953 trouwde Kennedy met Jacqueline Lee Bouvier.
Kennedy verloor in 1956 met een paar stemmen verschil de nominatie voor vice-president, maar besloot in 1960 zich verkiesbaar te stellen voor het presidentschap. Kennedy moest met zijn verkiezingscampagne een heleboel obstakels zien te overwinnen. Allereerst speelde, ondanks zijn opvattingen over een strikte scheiding tussen kerk en staat, zijn katholieke afkomst een grote rol. Er heerste een vooroordeel, gebaseerd op de poging van de democraat Alfred E. Smith in 1928, dat een katholiek in de Verenigde Staten geen president kon worden. Daarnaast werd Kennedy te jong en te onervaren geacht. Zijn Republikeinse tegenstander Nixon was slechts vier jaar ouder, maar werd op grond van zijn vice-presidentschap als een politiek volwassen man beschouwd. Bovendien kwam Kennedy uit een rijke familie en werd onder het gewonen publiek van hem gedacht dat hij niet genoeg oog zou hebben voor de armen. Daarnaast was hij een intellectueel en die waren niet bijzonder geliefd in de Verenigde Staten. Tot slot had hij natuurlijk te maken met zijn slechte rug. Amerikanen zien zichzelf graag als een jong dynamisch volk en daar past het ideaalbeeld van een vitaal en krachtig leiderschap bij. Formeel gezien voldeed Kennedy hier niet aan.
Maar tegenover al deze obstakels stond zijn persoonlijkheid. Hij had openheid, dynamiek en vooral moed. Hij had een uitstraling van glamour en succes, maar ook van eenvoud en sportiviteit. Zijn openheid naar de buitenwereld bracht weer leven in het Witte Huis. Bovendien had hij idealen die de mensen aanspraken. Amerika zou met Kennedy als president uit zijn slaap ontwaken en alles zou anders worden. Er zou weer een frisse wind gaan waaien door de Verenigde Staten, geloofde men.

Kennedy won uiteindelijk de nek aan nek race en werd president van de Verenigde Staten.
Op 22 november 1963 was Kennedy in Dallas, Texas. Vergezeld door zijn vrouw en de gouverneur van Texas, John B. Connally, met zijn vrouw, reed hij in een open auto en werd hij door twee schoten, één in zijn hoofd en één in zijn nek, geraakt. Hij werd naar het ziekenhuis gebracht, maar overleed vlak daarna aan zijn verwondingen.

2. De idealen van Kennedy

Kennedy beloofde de Amerikaanse kiezers in 1960 dat hij de Verenigde Staten weer in beweging zou zetten na de versloffing van de Eisenhower-jaren. Uit politicologische studies bleek dat het Amerikaanse politieke systeem zonder een actief leidende president niet goed functioneerde. Kennedy kende die studies en dacht eruit geleerd te hebben hoe de door hem geambieerde functie het best aangepakt kon worden. Hij wilde een nieuwe Roosevelt zijn. Zowel op het gebied van binnenlandse politiek als op het gebied van buitenlandse politiek had Kennedy bepaalde doelstellingen.

2.1 Binnenlandse politiek
Een maand na de verkiezingen presenteerde Kennedy het politieke programma dat hij in januari 1961 aan het Congres wilde voorleggen. Hij wilde het minimumloon verhogen, meer overheidssteun aan het lager en middelbaar onderwijs geven, de economische ontwikkeling van achtergebleven regio’s bevorderen, de woningbouw stimuleren, een nationale ziektekostenverzekering voor ouden van dagen invoeren en de belasting verlagen ter bevordering van de economie. De Fair Deal werd dus voor een derde maal aan het Congres gepresenteerd.
Daarnaast wilde Kennedy het wat betreft de burgerrechten rustig aan doen, omdat hij de steun nodig had van de Democraten uit de zuidelijke staten. Sommigen noemden de regering-Kennedy daarom zelfs de derde regering-Eisenhower, maar geheel terecht was dit niet. De speciale afdeling van het ministerie justitie die zich sinds 1957 met burgerrechten bezig hield, werd in de Kennedy-jaren veel actiever. Zij richtte zich vooral op de uitbreiding van het kiesrecht voor zwarten, om op die manier de burgerrechten te bevorderen en wellicht grote confrontaties over rassenscheiding te vermijden.
Bovendien werkte Kennedy aan de armoedebestrijding. Michael Harringtons had in zijn boekje The Other America het armoedeprobleem van de Verenigde Staten beschreven. Volgens hem leefde twintig procent van de Amerikaanse bevolking onder de armoedegrens. Men had het armoedeprobleem onderschat, omdat de armen voor de middenklasse onzichtbaar waren. Ze woonden op plekken waar de middenklasse nooit kwam en ze droegen dezelfde kleren. Op Kennedy, tijdens zijn verkiezingscampagne geschrokken van de armoede in sommige regio’s, maakte het boekje diepe indruk. Hij gaf in de laatste weken van zijn presidentschap een aantal medewerkers opdracht een programma uit te werken om de armoede te bestrijden.

2.2 Buitenlandse politiek
Meer nog dan op de binnenlandse politiek richtten Kennedy’s grote ambities zich op de buitenlandse politiek. Kennedy wilde deze buitenlandse politiek vernieuwen. De strikt ideologisch denkende Dulles was nog van mening geweest dat neutraliteit niet bestond. Als je niet voor de Verenigde Staten was, dan was je tegen. Kennedy zag in dat dit standpunt niet veel zou uithalen en wilde de buitenlandse politiek moderniseren.

De Verenigde Staten moesten de nieuwe naties helpen zichzelf te ontwikkelen. Om die reden creëerde de regering-Kennedy een aantal instellingen. Zo moest de Alliance for Progress de ontwikkeling van Latijns-Amerika ter hand nemen, het Peace Corps jonge mensen in staat stellen vrijwilligerswerk in de ontwikkelingslanden te doen en het Food for Peace-programme de mogelijkheid geven de Amerikaanse agrarische overschotten aan te wenden om de ergste nood te verhelpen.
Nu klinkt dit heel menslievend en gemeend, maar de ware gedachte hierachter was de containment-ideologie. Al de plannen en instellingen ten behoeve van de ontwikkeling van de Derde Wereld stonden in dienst van de gemoderniseerde containment die in de Kennedy-jaren het uitgangspunt van buitenlandse politiek was. De arme landen moesten economisch op gang geholpen worden om te voorkomen dat ze voor het communisme zouden kiezen. Bovendien moesten ten behoeve van de containment-politiek communistische guerrilla strijdkrachten in ontwikkelingslanden bestreden worden, omdat deze gemakkelijk gebruik konden maken van de bij de bevolking bestaande ontevredenheid.
Een gemoderniseerde containment-politiek vroeg om een gemoderniseerd defensieapparaat en een nieuwe militaire strategie. De Amerikanen moesten een defensieapparaat ontwikkelen dat op elke uitdaging van de tegenstander een gepast antwoord had. Deze nieuwe strategie kreeg de naam ‘flexible response’. Onder andere de conventionele strijdkrachten werden aanzienlijk uitgebreid. Tegelijkertijd besloten Kennedy en zijn minister van defensie tot een sterke uitbreiding van het nucleaire wapenarsenaal.
Over het algemeen is het duidelijk dat het buitenlandse politieke beleid en alle interventie van Amerikaanse kant volledig gericht was op de containment-politiek, het voortdurende streven om het communisme in te dammen.

3. De resultaten van de idealen van Kennedy

Kennedy werd gezien als een veelbelovend man, die de Verenigde Staten weer wakker zou schudden en weer een frisse wind zou laten waaien door het Witte Huis. Alles zou anders en beter worden met hem als president. Maar in hoeverre heeft hij zijn idealen nou eigenlijk verwezenlijkt?

3.1 Binnenlandse politiek
De eerste pijnlijke nederlaag leed Kennedy toen zijn wet op het minimumloon in het Huis van Afgevaardigden werd weggestemd. Weliswaar zorgde de senaat ervoor dat de wet er alsnog kwam, maar toch werd dit door niemand als een overwinning voor Kennedy beschouwd.
Zijn voorstel om federale subsidies aan lager en middelbaar onderwijs te verstrekken, verging het nog veel slechter. Aanvankelijk had Kennedy gezegd dat alleen openbaar onderwijs subsidie zou ontvangen. Omdat hij zelf katholiek was en dit tijdens zijn verkiezingscampagne ook een zekere rol had gespeeld, leek het hem politiek niet verstandig om subsidie aan katholieke scholen te verlenen. Toen Amerikaanse bisschoppen hier erg boos over werden, krabbelde Kennedy wat terug en besloot hij dat katholieke scholen onder bepaalde omstandigheden wel subsidie konden ontvangen. Dat kostte hem weer de steun van de andere supporters van de wet.
Wat betreft de belastingverlaging die Kennedy aan het Congres had voorgesteld, werd deze pas doorgevoerd door Johnson na Kennedy’s dood. De belastingwet bleek precies het verwachte effect te hebben. De Amerikaanse economie groeide flink en raakte in de late jaren zestig zelfs oververhit.

De voorzichtig strategie (voorzichtig met als doel de zuidelijke Democraten voor zich te winnen) op het gebied van de uitbreiding van het kiesrecht voor de zwarten is uiteindelijk geen succes geworden. Kennedy was genoodzaakt meer te doen aan het burgerrechtenvraagstuk dan hem om politieke redenen lief was. Verschillende keren werd de rassenscheiding duidelijk gemaakt. In 1961 door de ‘Freedom Riders’, die de rassenscheiding in het openbaar vervoer aan de kaak wilden stellen, wat uiteindelijk uit de hand liep. En in 1963 door Martin Luther King, die een campagne begon tegen de zeer rigoureuze rassenscheiding in de stad Birmingham. Een paar maanden later hield de gouverneur van Alabama, George C. Wallace, eigenhandig zwarte studenten tegen die de gebouwen van de universiteit van Alabama wilden binnengaan. Dit was voor Kennedy de druppel en hij diende bij het Congres een Civil Rights Act in, die alle discriminatie bij federale instellingen verbood. De verwezenlijking van de burgerrechten was slechts een begin. De positie van de zwarten in de Amerikaanse samenleving kon niet werkelijk verbeteren zonder enorme veranderingen in het sociaal-economische systeem.
Zijn programma ter bestrijding van de armoede, boekte ook geen succes. Sterker nog het programma is nooit uitgevoerd, omdat Kennedy voortijdig werd vermoord.
Dat er van Kennedy’s wetsvoorstellen zo weinig terecht kwam, was ongetwijfeld vooral de schuld van de politieke omstandigheden. Toen Roosevelt in 1933 aan de slag ging, was zijn vernieuwende wetgeving mogelijk door de grote verkiezingsoverwinning die de Democraten hadden gehaald. In 1961 was de situatie volkomen anders. Kennedy had slechts met een miniem verschil gewonnen en de conservatieve coalitie was nog springlevend.
Maar niet alles is de schuld van de politieke situatie in 1961. Een deel van de schuld moet evenwel aan de jonge president zelf toegeschreven worden. Al had hij dan jaren in de Senaat gezeten, zijn kennis van de parlementaire machinerie en zijn contacten met de kleine potentaatjes die de machinerie aan de gang hielden, waren slecht. Zijn koele, ironische stijl, die op de televisie zo effectief was, werkte niet in de oudeherenclub die de dienst in de volksvertegenwoordiging uitmaakte. Kortom, hij had weinig kennis van de gang van zaken en wist niet hoe hij moest omgaan met de volksvertegenwoordiging.

3.2 Buitenlandse politiek
De modernisering van de buitenlandse politiek die Kennedy voor ogen had, had heel succesvol kunnen zijn, als Kennedy zich had beperkt tot de initiatieven om de nieuwe naties te helpen zichzelf te ontwikkelen. Het feit dat Kennedy en zijn adviseurs zich niet los konden maken van de containment-ideologie en persee wilden proberen de arme landenvoor het eigen kamp te behouden, leverde onaangename politieke dilemma’s op.
Met de continue drang om zich met de buitenwereld te bemoeien en het communisme in te dammen, heeft de regering-Kennedy ervoor gezorgd dat dit zijn eigen politieke programma in de weg stond. Zo heeft Kennedy geprobeerd om Castro, de gehate Cubaanse staatsman, met geweld te verwijderen. Dit maakte natuurlijk geen goede indruk op de Latijns-Amerikaanse naties en de gunstige effecten van de juist gelanceerde Alliance for Progress werden voor een deel weer tenietgedaan.
Bovendien leidde de containment-politiek tot confrontaties tussen de Verenigde Staten en Rusland en in 1962 zelfs tot een directe confrontatie tussen beide supermachten over Cuba. De Russen waren op Cuba bezig lanceerinrichtingen voor raketten te bouwen, maar Kennedy vond dit onacceptabel en begon met een blokkade. De Russen waren niet van plan om het op een confrontatie uit te laten komen en de Russische vrachtschepen met raketten aan boord keerden terug naar de Sovjet-Unie. Nu resteerde de kwestie van de lanceerinrichtingen en de raketten die er al waren. Chroesjtsjov bleek bereid tot onderhandelen. Hij was bereid de raketten weg te halen als de Amerikanen de blokkade zouden opheffen. Daar kwam later ook de eis bij dat de Amerikaanse Jupiter-raketten uit Turkije moesten verdwijnen. Kennedy wilde dit niet, maar uiteindelijk werd de Cuba-crisis door Robert Kennedy opgelost. De relatie tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie werd langzaam beter.
Ook uit het voorbeeld van de Cuba-crisis blijkt dus dat Kennedy zich klemzette door de drang naar het indammen van het communisme.


Op grond van zijn concrete prestaties kan geconstateerd worden dat Kennedy een weinig succesvolle president was. Op één punt was hij echt uiterst succesvol. Hij wist de suggestie te wekken dat er grote dingen te gebeuren stonden in de Verenigde Staten. Niet omdat hij zo goed was, maar omdat hij de indruk wist te wekken.

4. De bijdrage van de moord op Kennedy aan de herinnering aan hem

Eind november 2003 bezocht Kennedy de staat Texas met als doel er twee groepen binnen de Democratische partij te verzoenen. Hij probeerde er ook zijn populariteit te vergroten voor de verkiezingen van 1964, omdat hij bij de verkiezingen in 1960 relatief weinig stemmen had behaald in Texas. Na een succesvol bezoek aan de steden Houston en San Antonio, zou hij op 22 november Dallas bezoeken. Hoewel hij van tevoren nog gewaarschuwd was over mogelijk gevaar in Dallas, hield dit hem niet tegen de stad toch te bezoeken.
Zoals gepland arriveerden Kennedy en zijn vrouw Jacqueline aan het eind van de morgen op 22 november per vliegtuig in Dallas. Ze zouden, vergezeld door de gouverneur van Texas en zijn vrouw, met een open limousine naar het handelscentrum gaan, opdat Kennedy daar een toespraak zou houden. Tijdens de tocht passeerde de auto rond 12.30 uur plaatselijke tijd het boekendepot van Texas. Enkele ogenblikken later vielen er enkele schoten. De chauffeur vernam dat de president en de gouverneur levensgevaarlijk gewond waren en reed zo hard mogelijk naar het Parkland Ziekenhuis. Gouverneur John Connally overleefde de aanslag, maar om ongeveer 13.00 uur werd bekend gemaakt dat Kennedy was overleden.
De moord moest gepleegd zijn vanuit de zesde verdieping van het schoolboekenmagazijn aan Elm Street. Lee Harvey Oswald, een werknemer van het boekendepot, was sinds de aanslag verdwenen, terwijl hij op het moment van de moord nog aanwezig was in het magazijn. Ron 13.15 uur werd politieagent J.D. Tippit vermoord in de buitenwijk Oak Cliff. Ook deze moord leidde naar Oswald. Hij werd opgepakt en niet alleen beschuldigd van de moord op Tippit, maar ook van de moord op Kennedy. Twee dagen lang bleef Oswals ontkennen dat hij iets met de moorden te maken had. Toen de politie op 24 november hem vanuit het politiebureau van Dallas wilde overplaatsen naar een staatsgevangenis werd Oswald doodgeschoten. Jack Ruby, de eigenaar van een nachtclub, was de moordenaar en kreeg de doodstraf. Het vonnis zou echter nooit voltrokken worden, omdat Ruby al snel overleed aan longkanker.

Doordat Kennedy vermoord werd voordat hij de rit voltooid had, kon hij voor eeuwig een stralende belofte blijven, een symbool van wat de Verenigde Staten hadden kunnen zijn, als alles niet bedorven was door zijn lompe, paranoïde of stuntelige opvolgers. Als hij was blijven leven, was hij gewoon politiek versleten, net als alle andere presidenten. Dan had hij ongetwijfeld een paar nuttige dingen tot stand gebracht en was hem, net als alle andere presidenten, nog veel meer mislukt. Omdat hij echter vermoord is, zou je aan de ene kant kunnen zeggen dat veel idealen van Kennedy niet tot succes hebben geleid, omdat hij puur de kans niet heeft gekregen om zijn doelstellingen te verwezenlijken. Maar aan de andere kant, wie weet wat er gebeurd zou zijn als hij wel was blijven leven. Misschien zou hij zijn beleid dan wel helemaal verpest hebben. Er moet rekening mee worden gehouden dat naast dat hij nooit de kans heeft gehad om zijn doelstellingen te verwezenlijken, hij natuurlijk óók nooit de kans gekregen heeft om zijn doelstellingen te verknallen en daarom wordt hij nog steeds gezien als één van de heldhaftige presidenten van de Verenigde Staten. Hij wordt gezien als een soort van mythe, een belofte, of zelfs een legende.

Conclusie

De hoofdvraag van deze PO luidde:
In hoeverre was John Fitzgerald Kennedy een succesvolle president?

Om deze hoofdvraag te kunnen beantwoorden had ik de volgende deelvragen opgesteld:
1. Hoe kwam Kennedy in de politiek terecht?
2. Welke politiek voerde Kennedy?
2.1 Binnenlandse politiek
2.2 Buitenlandse politiek
3. Welke resultaten heeft zijn politiek geboekt?
3.1 Binnenlandse politiek
3.2 Buitenlandse politiek
4. Op welke manier heeft de moord op Kennedy bijgedragen aan de herinnering aan hem?


Uit mijn onderzoek kan ik concluderen dat op grond van zijn concrete prestaties, Kennedy een weinig succesvolle president was.
Op het gebied van de binnenlandse politiek heeft hij weinig bereikt. Veel van zijn idealen zijn nooit uitgevoerd. Enerzijds werd dat veroorzaakt door de ongunstige politieke situatie. Anderzijds had Kennedy weinig kennis van zaken en geen goede contacten die hem konden helpen.
Op het gebied van de buitenlandse politiek is Kennedy ook niet echt succesvol geweest. De modernisering die hij voor ogen had, had succesvol kunnen zijn, als hij zich had los gemaakt van de containment-politiek. Maar door de continue drang naar het indammen van het communisme stond hij zijn eigen politieke programma in de weg.
Uit het vooraf