''Het kasteel van Elmina''

Lisa Dekker

V4C

Meneer Frehse

15/03/2016

Marcel van Engelen

Het kasteel van Elmina

Jaar en plaats uitgave: 2013, De Bezige Bij te Amsterdam

Tweede druk 2013

Totaal aantal bladzijdes: 304

Wetenschappelijke geschiedschrijving

Inleiding:

• Informatie over de auteur
• De probleemstelling van het boek
• Opbouw
• Samenvatting conclusies van het boek
• De rode draad
• Onderbouwing
• Fragment dat veel indruk maakte op mij
• Beschouwing

Informatie over de auteur:

Marcel van Engelen heeft een opleiding Communicatie gedaan aan de UvA, en heeft vanaf 1988 een Postdoctorale Opleiding Journalistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam gedaan. Van Engelen zijn werk De Gelukzoeker is verkozen tot één van de zes beste journalistiek boeken in de Nederlandse taal in 208 en 2009. Van Engelen zijn tweede boek is Het kasteel van Elmina. Hij heeft met dit boek de M.J. Brusseprijs 2014 toegewezen gekregen, en is genomineerd de E. du Perronprijs en de Bob den Uyl-prijs.

Marcel van Engelen is geen professioneel historicus.

De probleemstelling van het boek:

Marcel van Engelen wilde meer weten over het kasteel van Elmina, omdat er in de boekenwinkel bij het kasteel geen boeken waren met informatie over de geschiedenis van het kasteel. Als je daarover meer wilde weten dan moest je dat vragen aan de gidsen bij het kasteel. Van Engelen wilde dingen weten zoals, wie waren de mannen die hier leefden, waar kwamen ze vandaan en hoe zagen hun dagen eruit? Hoe kon men de mensenhandel zo lang volhouden? Hoe verliep het contact met de Afrikaanse omgeving?

Deze informatie heb ik uit het boek en staat op bladzijde 29 aan het einde van de bladzijde, en op bladzijde 30 in het midden.

Opbouw:

• Proloog (The Dutch Cemetery)
• 1. Moorenlandt (De Eerste Contacten)
• 2. Gateway out, Gateway in (de relevantie van de Goudkust)
• 3. In slaven (hoe de slavenhandel begon, de verovering van Elmina)
• 4. Het kasteel (leven en dood in Sint-Joris)
• 5. Historikerstreit (en intermezzo: dramatiseren versus relativeren)
• 6. De Ashanti (stilte bij de Afrikaanse leveranciers)
• 7. Donko’s (de oorsprong van de slaven,  hun tocht naar de kust)
• 8. Elmina (de stad en de slavenhandel)
• Epiloog
• Chronologie
• Enkele cijfers
• Verantwoording
• Dank
• Geraadpleegde literatuur

Samenvatting conclusies van het boek:

In Elmina gingen veel mannen dood omdat ze ziek waren. Omdat veel mannen seksuele intimiteiten hadden met vrouwen uit het dorp, kon de bevolking blijven voortbestaan. Deze vrouwen kregen namelijk onechtelijke kinderen. De slaven werden verborgen in het kasteel. De kritiek op slavernij was erg groot, totdat Europa (de Nieuwe Wereld) er geld uit kon verdienen. Hierdoor kon de slavernij voorbestaan tot 1612. In dit jaar schaften de Britten de slavernij namelijk af.

Elmina was erg belangrijk voor Nederland. Het was namelijk het handelspunt voor de slavernij aan de Goudkust. Voordat er slaven werden gehandeld, handelden de Afrikanen daar met goud. De helft van het aantal gekochte slaven dat werd gekocht door de Nieuwe Wereld, was voor de Nederlanders.

De Afrikanen handelden al in slavernij voordat de Nederlanders kwamen opdagen. De Nederlanders handelden met koningen en lokale leiders om de slavernij te laten bestaan, en daarom kon de slavernij ook zo lang doorgaan.

De rode draad:

Marcel van Engelen maakt een reis door West-Afrika heen. Hier bezoekt hij vele plekken zoals (op volgorde): eerst komt hij aan bij Elmina, dan gaat hij naar Kumasi (hoofdstad van de Ashanti) en dan volgt hij de route die de slaven naar het noorden moesten afleggen. Bij elk historisch punt verteld hij veel over de geschiedenis en gaat daar ook diep op in. Dit maakt de rode draad wat lastig om goed te kunnen volgen.

Onderbouwing:

Van Engelen onderbouwt zijn conclusies met drie elementen: primaire bronnen, secundaire bronnen en de zogeheten ‘’oral history’’. De primaire bronnen komen van boeken die geschreven zijn door personen uit die tijd zelf, zoals het werk van Pieter de Marees: Beschryvinge ende historische verhael, vant Gout koninckrijck van Guinea, anders de Goutcuste de Mina genaemt. De secundaire bronnen komen van wetenschappers die zich in de geschiedenis hebben verdiept en dit goed kunnen formuleren en betrouwbaar zijn door hun kennis. De ‘’oral history’’ komt meestal van de Afrikanen zelf. Hen zijn verhalen verteld, mond-tot-mond, en is daarom niet erg betrouwbaar. Verhalen die mondeling zijn doorgevoerd zijn vaak door de tijd heen wat dramatischer of wat aangedikt gemaakt.

Met deze conclusie vind ik de primaire bronnen het betrouwbaarst. Aan deze bronnen valt niet te twisten omdat hierin exact beschreven staat hoe iets gebeurt is. Het is immers door iemand geschreven die er zelf bij was.

Mijn tweede keuze tot betrouwbaarste bron zou dan vallen op de secundaire bronnen. Dit slaat op de wetenschappers die alles uit zichzelf halen zo veel mogelijk te weten van de historie en hier hun leven aan gewijd hebben. Dit vind ik redelijk betrouwbaar omdat zij ook echt (bijna) alles weten over bepaalde onderwerpen.

Mijn laatste keuze zou vallen op de ‘’oral history’’. Ik vind dit onbetrouwbaar omdat de verhalen die verteld worden aangedikt zijn door de tijd heen en niet betrouwbaar meer zijn door de toegevoegde drama. Dit maakt het naar mijn mening de minst betrouwbare bron.

Fragment dat veel indruk maakte op mij:

Bladzijde 110 – 114. Hoofdstuk 4, het kasteel (leven en dood in Sint-Joris). Dit stuk vond ik erg spannend geschreven. Hierin staat het gevecht tussen de Portugezen en een Afrikaanse stam. De Afrikanen wilden de Portugezen aanvallen in het São Jorge de Mina. De Portugezen hadden hun handel veilig gesteld d.m.v. coalities en extra bescherming aan de zeekant.