Is het doden van een mens te rechtvaardigen?

Filosofie PO 1

Is het doden van een mens te rechtvaardigen?

Stelling: Het doden van een mens is nooit te rechtvaardigen.

De stelling “het doden van een mens is nooit te rechtvaardigen” wil ik aan de hand van twee moeilijke ethische vraagstukken ontkrachten. Het eerste vraagstuk is Euthanasie. Euthanasie is het door een arts helpen beëindigen van een leven van een mens die ernstig ziek is en ondraaglijk lijdt. Er zijn veel voor- en tegenstanders van euthanasie. Voorstanders hechten sterk aan vrije wil. Tegenstanders vinden vaak dat mensen niet zelf mogen beslissen over leven en dood. In Nederland is euthanasie inmiddels redelijk geaccepteerd en wettelijk toegestaan, maar in vele andere landen nog niet. Dit komt voornamelijk door geloofsovertuigingen.

Het tweede vraagstuk betreft beveiligers, oftewel “security guards”. Beveiligers beveiligen belangrijke en bekende personen zoals politici. Hierbij zetten ze hun eigen  leven op het spel  zetten om een ander te beschermen. Ze dienen degene die ze beveiligen maximaal te beschermen, indien nodig met hun eigen leven. Indien de beschermeling van een beveiliger wordt aangevallen kan en moet een beveiliger alles op alles zetten om de beschermeling veilig te stellen, waar nodig door het verwonden en zelfs doden van de aanvaller.

Recht op euthanasie

Veel mensen vinden dat Euthanasie een recht is. Maar aan een recht zit ook altijd een plicht van een ander. In dit geval van een arts. Een arts moet bereid zijn jou te helpen je leven te beëindigen. En als hij dat niet wil doen, moet hij jou doorverwijzen naar een arts die dat wel wil doen. Filosoof Paul van Tongeren (trouw.nl) ziet euthanasie niet als een recht. Hij zegt: “volgens mij kan hier überhaupt geen sprake zijn van een recht. Spreken van een recht op euthanasie is even dwaas als spreken van een recht op zelfdoding.” Filosoof Bas Haring reageert hierop door te zeggen dat ieder mens wel degelijk het recht heeft om zichzelf te vermoorden, maar hij noemt het liever een mogelijkheid. Het is een mogelijkheid om te doen en er staat geen straf op. Maar is zelfdoding hetzelfde als euthanasie? Ik vind van niet. Euthanasie doe je om jezelf te verlossen van hevig lijden terwijl je weet dat je binnenkort toch dood gaat. De meeste mensen die euthanasie willen plegen, ervaren enorme pijnen waardoor ze niks anders kunnen dan liggen en langzaam dood gaan. Je kunt met euthanasie jezelf een handje helpen door een paar maanden of weken eerder dood te gaan dus minder pijn te lijden.

Zelfdoding is iets heel anders. Dat doen mensen omdat ze hun leven niet meer zien zitten. Dit komt door gebeurtenissen, waardoor mensen enorm zijn gaan lijden. Bijvoorbeeld iemand wordt ontslagen en heeft geen geld meer om voor zijn gezin te zorgen. Die persoon kan dan denken dat het leven geen zin heeft en dat de toekomst niks meer te bieden heeft. Deze mensen zijn in de war. Dit lijden kan in de toekomst overgaan. En dat is het grote verschil tussen zelfdoding en euthanasie. Mensen die zelfmoord willen plegen kunnen hun leven nog veranderen. Mensen die euthanasie willen plegen, willen zichzelf verlossen van hevig lijden dat niet te verhelpen is met andere middelen dan de dood.

Euthanasie heeft veel voordelen, maar ook enkele nadelen. Het grootste voordeel is natuurlijk dat je iemand verlost van zijn/haar pijn. Een ander belangrijk voordeel is dat euthanasie veel geld bespaart. Het geld dat niet aan de patiënt die toch dood gaat wordt uitgegeven kan worden uitgegeven aan het genezen van andere patiënten die nog wel een mooi leven in het vooruitzicht hebben. Het kan alleen niet zo zijn dat mensen die zelf geen euthanasie willen plegen hiertoe worden aangezet om zo kosten te besparen. Het grootste nadeel van euthanasie is natuurlijk dat een ander, de arts actief het leven van een mens moet beëindigen. Dit kan veel invloed op iemand hebben. Dit is een zwaar wegend nadeel want bijna niemand vind het fijn om iemand zijn leven te ontnemen. Mensen kunnen hier zware psychologische problemen aan over houden.

Euthanasie volgens het Utilisme

Zelf ben ik een sterke aanhanger van het Utilisme. Dit omdat ik vind dat de wereld wel wat vrolijker en gelukkiger mag worden. En ik vind dat het Utilisme goede mogelijkheden biedt om dat doel te verwezenlijken.

Euthanasie is een goed voorbeeld van het Utilisme. Het leidt in de meeste gevallen tot het grootste geluk. De persoon wie euthanasie pleegt is van zijn pijn af. De familie van die persoon is even verdrietig over hun verlies, maar na een tijdje zullen ze beseffen dat de persoon ondragelijk leed en dat het zo beter is voor veel mensen. Ook het financiële aspect klopt volgens het utilisme, omdat het geld wat uitgegeven wordt aan een stervend persoon in leven laten heel veel is. Dit geld wordt bespaard en wordt uitgegeven aan mensen die wel geneesbaar zijn. Zo red je mensenlevens. Als kritiek hierop kan je zeggen dat dit opoffering is, maar ik vind het tegendeel. Volgens de Van Dale is opofferen “als een offer opdragen, in het algemeen belang iets doen dat tegen het eigenbelang ingaat.” Euthanasie gaat niet tegen het eigenbelang in. Het is juist voor je eigenbelang, omdat je van ondragelijke pijnen af wilt.

Beveiliging

Een ander voorbeeld, waarmee ik de stelling, “het doden van een mens is nooit te rechtvaardigen”, wil ontkrachten is de beveiliging van belangrijke en bekende personen. Deze beveiligers zijn verplicht hun klant te beschermen met hun leven. Als bijvoorbeeld Barack Obama beschoten wordt, dient de security guard van Obama er tussen te springen. Dit vind ik een mooi voorbeeld, omdat de beveiliger de bekende persoon beschermt, omdat die persoon veel invloed heeft. Als Barack Obama zou sterven zou de wereld een heel groot probleem hebben. Als de security guard van Obama zou sterven zijn er veel minder mensen verdrietig en ongelukkig en heeft dat geen effect op de stabiliteit in de wereld. In deze situatie wordt in principe de beveiliger in opdracht van Obama gedood, aangezien de beveiliger de opdracht heeft Obama met zijn leven te beschermen. Veel mensen zullen bij dit voorbeeld zeggen dat ieder mensenleven even veel waard is en dat Obama niet mag vragen dat een beveiliger zich voor hem opoffert. Hiermee ben ik het oneens, omdat Obama door zijn positie invloed kan uitoefenen op het leven van bijna alle mensen in de wereld, dit geldt niet voor de beveiliger. Veel mensen zullen het hier niet mee eens zijn, omdat ze hun eigen leven van evenveel waarde vinden als dat van Barack Obama. Puur omdat mensen niet willen toegeven dat Obama wel degelijk veel intelligenter is en dat hij meer invloed heeft op de wereld dan zij.

Utilistisch gezien is de dood van een security guard in opoffering voor het redden van een belangrijk, invloedrijk persoon te rechtvaardigen. Omdat we moeten uitgaan van het grootste geluk. De pijn die de wereld heeft aan een overleden security guard is heel beperkt, maar de pijn die de wereld zal lijden aan de moord op Barack Obama zal enorm zijn.

Een van de kritiekpunten op het utilisme is dat het opoffering mogelijk maakt. Dit klopt zoals je kunt lezen in de vorige alinea. Maar in sommige gevallen is opoffering nodig om het grootste geluk te bereiken. Zoals in het eerder beschreven voorbeeld.

Ook is het beveiligers toegestaan een mogelijke aanslagpleger neer te schieten. Dit kan dodelijk aflopen voor de aanslagpleger. Op deze manier beschermt de security guard het leven van een belangrijk persoon door het leven van een (onbekend) minder belangrijk persoon te ontnemen. Het geluk zal groter zijn als de aanslagpleger dood is dan als de belangrijke persoon dood is. Dit is weer opoffering, maar zoals eerder vermeld vind ik dat opoffering mogelijk moet zijn om het grootste geluk te bereiken.

Kant

De filosoof Immanuel Kant zou het beveiligen van bekende personen met opoffering zien als plichtsethiek, omdat beveiligers dit beroep doen om belangrijke personen te beschermen en te helpen. Tegenstanders zullen zeggen dat ze het gewoon doen voor het geld, maar daar ben ik het niet mee eens. Er zijn genoeg beroepen waarbij je veel verdient, zonder je leven op het spel te zetten. Beveiligers doen dit beroep om een persoon die de wereld verbetert te beschermen, zodat hij/zij de wereld verder kan verbeteren. De intentie van beveiligers is zuiver, omdat het klopt volgens het categorisch imperatief. Het beveiligen van mensen is namelijk een handeling waarvan je zou willen dat het een algemene wet wordt. Omdat de meeste mensen zouden willen dat belangrijke, invloedrijke personen beschermd worden. En mensen worden als doel gebruikt en niet enkel als middel. Het doel is namelijk het beschermen van belangrijke personen, zodat zij verder kunnen met de wereld verbeteren.

Het is ook interessant om vanuit het perspectief van Kant naar Euthanasie te kijken. De plichtsethiek van een arts bij euthanasie kan op twee manieren worden uitgelegd. Aan de ene kant is het de plicht van een arts om het lijden van een patiënt te voorkomen. Vanuit dit perspectief is euthanasie te rechtvaardigen. Aan de andere kant is het de plicht van een arts om alles te doen om het leven van een mens te redden. Deze plichten heeft een arts, omdat ze de eed van Hippocrates hebben afgelegd. Deze eed vertelt artsen dat ze nooit mee mogen helpen met een moord door gebruik te maken van hun medische kennis. Ze mogen echter wel meehelpen met zelfdoding van een patiënt door gebruik te maken van hun medische kennis en de patiënt gif toe te dienen. Maar ik vind de eerste reden zwaarder wegen tegenover de tweede, omdat mensen bij wie euthanasie wordt gepleegd ondragelijk lijden en op korte termijn toch zullen overlijden. Dus het redden van een leven is niet meer mogelijk.

Het doden van een mens is soms te rechtvaardigen

Het doden van een mens is nooit te rechtvaardigen. Ik ben het niet eens met deze stelling. Om dat te bewijzen heb ik twee voorbeelden gegeven. Euthanasie en beveiligers. Euthanasie heeft veel voor en tegenstanders, maar ik vind de voordelen van euthanasie hoger opwegen tegen de nadelen als je het bekijkt van uit een utilistisch standpunt. Voor beveiligers geldt hetzelfde als je het bekijkt in het licht van het effect op de totale wereldbevolking. Dus het doden van een mens is soms, in heel specifieke situaties te rechtvaardigen.