Filosofie

Inleiding
Deze praktische opdracht gaat over Filosofie. Nadat wij een aantal lessen aan dit onderwerp besteed hebben, hebben wij de opdracht gekregen hier een verslag over te maken. We zijn allebei wel geïnteresseerd in dit onderwerp, omdat vooral ik (Liselotte) er eigenlijk niets van af weet, terwijl je wel vaak bekende filosofen bent tegengekomen bij bijvoorbeeld ANW, biologie, maar ook in literatuur.

‘Wij hopen na dit werkstuk meer liefde te krijgen voor de wijsheid.’

Wat is filosofie?

De betekenis van het woord
Het woord filosofie, komt oorspronkelijk uit het Grieks: φιλοσοφία En is samengesteld uit verschillende Griekse woorden, zo kun je begrippen: ik houd van, houden van, vriend, vriendschap en wijsheid terug vinden in dit Griekse woord. De betekenis van het woord filosofie valt makkelijker samen te vatten als: ‘Het streven naar iedere vorm van wijsheid’ of ook wel ‘De liefde voor wijsheid’ genoemd. Hierbij denken wij aan het kritisch en beargumenteerd nadenken over de inhoud van begrippen. Zoals wat is leven?

Met de vraag: Wat is filosofie? Begin je eigenlijk al filosofisch te denken. Er is namelijk niet echt één uitleg die kan verantwoorden wat filosofie precies is. We kunnen echter wel uitleggen waar filosofie zich mee bezig houdt: filosofen streven ernaar om antwoord te vinden op simpele vragen zoals, wat is het leven? Het antwoord daarop is echter niet zo simpel. Hun dagelijkse bezigheid is beredeneren, steeds dieper in gaan op vragen en met de antwoorden blijven discussiëren. De goed geformuleerde vraag is voor hen net zo belangrijk als het gecompliceerde antwoord erop.

Filosofische vraagstukken
Veel mensen denken dat je al een filosoof bent als je op een donkere dag in december denkt: wat is het leven? Wat is de mens? Wat is vrijheid? Wat is kennis? Deze vragen zouden filosofisch kunnen zijn. Filosofisch denken is echter anders. Filosofen denken systematisch, ze beginnen met een vraag en zodra ze hier een antwoord op hebben, gaan ze door op dit antwoord. Ze stellen eerst een simpele vraag op en als het antwoord daarop gevonden is, gaan ze hier dieper op in, ze maken de vraag als het waren steeds ingewikkelder waardoor het lastiger wordt deze te beantwoorden, maar door gebruik te maken van alle vooraf opbouwende vragen, proberen ze toch een kritisch antwoord te vinden. Ze zoeken steeds verder naar betere argumenten, bekritiseren hun antwoorden en stellen ze open voor discussie.

Filosofische vragen zijn niet te beantwoorden door ’t uitvoeren van een experiment of proefje, maar door een vraag zorgvuldig te formuleren en er daarna kritisch over na te denken. De zorgvuldig geformuleerde vraag is in dit geval net zo belangrijk, als het eventuele antwoord dat hierop gevonden wordt.

Filosofische vragen hebben niet bepaalden onderwerpen het kan over alles gaan, filosofen richten zich namelijk tot bepaalden gebeurtenissen of uitgangspunten uit het leven die hen bezighouden.

De Engelse Filosoof Bertrand Russell zei ooit: ‘Filosoferen is speculeren over dingen waarover we tot dusver toe geen definitieve kennis over hebben.’ Hij bedoelt hiermee nog geen wetenschappelijke kennis. Met andere woorden probeerde hij dus te zeggen, dat filosofische vragen (nog) niet door wetenschappers beantwoord kunnen worden.

Voorbeelden:
Wat is leven? Wat is kennis? Wat is de mens? Wat is taal? Wat is goed?

De geschiedenis van de filosofie
Rond 600 voor Christus is waarschijnlijk de filosofie ontstaan, de westerse filosoof Thales Milete, was de mythen zat. En was opzoek naar de waarheid, de kennis. Hij wilde zelf antwoorden op zijn vragen vinden. En niet met behulp van god of de bijbel, nee! Met behulp van zijn verstand, of ook wel gezegd ratio (rede).

Klassieke filosofie
De oude Griekse en Romeinse filosofen vormen samen het beginsel van de klassieke filosofie. De klassieke periode valt in te delen in drie periodes: de wordingsperiode van 7e tot de 5e eeuw voor Christus, in deze tijd werd water gezien als de oerstof en moest alles tot deze stof kunnen worden terug herleidt. De bloeiperiode van de 5e tot 3e eeuw voor Christus, waarin de belangrijke filosofen leefde als Socrates, Plato en Aristoteles. Zij begonnen als eerst met de systematische manier van filosofie, de vragen opbouwen, zodat het antwoord makkelijker te vinden was. Ook maakte zij als eerste het verschil tussen lichaam en ziel, dualisme. En van de 3e eeuw voor Christus tot het jaar nul was de nabloeiperiode, waarna we meer gingen kijken naar het heelal, en de kracht die het heelal ordent. Vooral rede, voorzienigheid, noodlot, godheid en natuur stonden centraal in de klassieke periode. Men wilde af van de mythe en ging zelf op onderzoek uit.

Middeleeuwse filosofie
In de middeleeuwen, tot ongeveer de 15e eeuw, liep filosofie bijna samen met theologie. Ook in de middeleeuwse filosofie waren meerdere stromingen: patristiek en scholastiek. De filosofie stond aan het begin van de middeleeuwen in teken van de kerkvaders, patristiek. De mens en de relatie met god, was dan ook wel een van de belangrijkste thema’s. Er werd veel terug gegrepen uit de klassieke periode en grote voorbeelden waren dan ook Plato en Plotinus. De kerkvader Aurelius Augustinus heeft de meeste invloed gehad in deze tijd, hij schreef in zijn werk dat er geen plaats voor vrije wil was, maar dat God je uiteindelijke oordeel toch al wist.

De scholastiek, is de periode van de late middeleeuwen. Er ontstaan in deze tijd twee gedachten, de realistische die geloven dat de werkelijkheid bestaat uit ideeën en dat de dingen hier uit volgen. En de nominalisten die zeggen dat ideeën slechts namen in ons denken zijn die volgen uit de werkelijkheid van de dingen. Petrus Abaelardus komt met een tussen weg: de ideeën zijn in de dingen, want voor God zijn de ideeën vóór de dingen en voor de mensen zijn de ideeën na de dingen.

In deze tijd grepen ze niet meer terug naar Plato, maar naar zijn leerling Aristoteles.

Thomas van Aquino is de belangrijkste filosoof van deze tijd, hij zegt dat wij God pas kunnen leren kennen door een openbaring

Filosofie in verlichting
In de verlichting zijn de filosofen het niet eens met elkaar wat als grond van kennis kan dienden. De een beweerde dat het een kwestie is van ervaring, terwijl de andere juist beweerde dat dit er niets mee te maken heeft. Descartes een belangrijke filosoof zei hierover: Ik denk dus ik besta, hiermee bedoelde hij: een mens kan aan alles twijfelen, maar het is een feit dat hij twijfelt en dus bestaat. Ze werden in deze tijd steeds kritischer naar de religie toe.

Duits-Idealistische filosofie
In deze tijd was vooral de Filosoof Kant belangrijk. Hij is vooral bekend geworden, door zijn oplossing voor het filosofische conflict dat in de verlichting was ontstaan. De verschillende manieren van denken bond hij samen. Verstand en waarnemen viel volgens hem niet los van elkaar te zien. Waarnemingen zijn vormloos, maar worden gevormd door het verstand. Je relativeert je pas wat je ziet, als je het tot je doorlaat dringen. Hij schrijft dat de mens moed moet hebben om zijn of haar verstand te gebruiken. Nog steeds speelt het zelfbewust zijn een grote rol in de filosofie, maar ook in ethiek en nog een tal van dingen..

19e eeuw
In de 19e eeuw maakten we een overgang naar de nu moderne filosofie. Dat kwam door de opkomst van het liberalisme en de voor uit gang van de techniek. Georg Hegel en Karl Marx zijn vooral bekend uit de 19e eeuw.

Hedendaagse filosofie
In de filosofie nu staat vooral de unieke individuele mens centraal. Bovendien zijn vrijheid en verantwoordelijkheid bijna net zo sterk met elkaar verbonden, als de ziel en het lichaam in de klassieke tijd, zoals Aristoteles dat zei. Ook komt er op dit moment veel kritiek vanuit de filosofie op de maatschappij en de cultuur.

We maken in de hedendaagse filosofie onderscheidt tussen drie stromingen: het existentialisme, iedereen is een uniek wezen en ieder is verantwoordelijk voor zichzelf. Het fenomenologie, richt zich op de verschijningen en leerprocessen van de mens. En als laatste het postmodernisme, de radicale afscheuring van het modernisme.

Deel gebieden in de filosofie
Omdat filosofie een groot begrip is, hebben ze kleine deelgebieden gemaakt. Vijf hier van zullen we hier bespreken.

1. Sociale Filosofie
- Sociale filosofie houdt zich bezig met de mensen en de maatschappij waarin zij leven. Ze gaan in op de aspecten hoe dit alles is ontstaan en wat het nut ervan is. Dit deelgebied van filosofie komt erg dichtbij die van ethiek en rechtsfilosofie.
- Bekende filosofen in dit deelgebied: Aristoteles, Hegel, Plato Marx

2. Logica
- Logica: Juiste wijze van het redeneren
- Logica houdt zich bezig met de regels voor het formuleren van redeneringen. Het gaat hierom het samenstellen van beweringen, definities, gevolgtrekkingen en wetenschappelijk bewijs. Vandaar dat deze filosofie ook wel eens redeneerkunst wordt genoemd. Aristoteles ik begonnen met het filosoferen van logica. Logica wordt niet alleen door filosofen bestudeerd, maar ook door wiskundige geleerden.
- Bekende filosofen in dit deelgebied: Aristoteles Russell

3. Esthetica
- Esthetica: De schoonheidsleer
- Esthetica betekent zintuiglijke evaring, gevoel. En daarmee wordt vooral gewezen naar kunst, vandaar dat Esthetica ook beter bekent staat als kunstfilosofie of het wezen van schoon. Plato had al ideeën over de schoonheid van kunst. Bij deze filosofie gaat het om de kennis van alles dat mooi of lelijk gevonden wordt.
- Bekende filosofen in dit deelgebied: Hegel, Kant en Plato

4. Wijsgerige antropologie
- Antropologie: De wetenschap van de mens en zijn natuurlijke
- Bij wijsgerige antropologie probeert men de vraag te beantwoorden wat het verschil is tussen mens en dier of de mens meer is dan zijn lichaam. Ze gaan in op de schepping van de mens, de zin of het doel van het leven, symboliek van het menselijk lichaam en andere belangrijke aspecten die met de mens en zijn leven te maken hebben, maar ook het verschil tussen natuur en cultuur komt aan bod.

5. Epistemologie
- Epistemologie: leer betreffende de aard, de methode, het wezen de grenzen van het menselijk kennen, de kennisleer.
- Epistemologie, is de kennis leer ook wel de leertheorie genoemd en is onmisbaar in de filosofie. Het vormt voor vele andere deelgebieden een basis, zoals voor wetenschapsfilosofie, logica, ontologie en fenomenologie. Dit deelgebied van filosofie wordt vooral gebruikt voor wetenschappen, waardoor het eigenlijk een vrij technische filosofie wordt. Ook zoekt het uit hoe ver we kunnen rijken met weten en onze kennis en hoe ver we hiermee kunnen komen.
- Bekende filosofen in dit deelgebied: Popper, Plato en Aristoteles.

De belangrijkste begrippen in de filosofie
Filosofie: De wetenschap van de begrippen, wijsbegeerte, denkwijze.
Waarheid: Iets wat na te trekken valt en overeenstemt met feiten.
Wijsheid: Inzicht en verstand hebben.
Kennis: Ergens van op de hoogte zijn, het weten van en het toepassen ervan door de mens.
Dialectiek: Redeneerkunde, het discussiëren van filosofen.
Bewuste: Het beself van iets hebben, iets met je hersenen mee maken.
Onbewuste: Onwillekeurig, het niet met je hersenen mee maken
Dualisme: Leer van twee tegenover of onafhankelijk naast elkaar staande beginselen, zoals de ziel en het lichaam.
Rede: Het menselijke denkvermogen, het gezond verstand
Wijsbegeerte: De wetenschap van de begrippen, filosofie.

Aletta Jacobs
Aletta Jacobs was geen gewone ‘filosoof’, we kunnen haar eerder omschrijven als een strijdster voor gelijke rechten voor mannen en vrouwen, een feminist.
Aletta Jacobs was niet de eerste vrouwelijke studente in Nederland, maar wel de eerste vrouw die deze studie met vlag en wimpel heeft doorlopen. In 1887 heeft zij haar artsexamen afgelegd, en behaald, en is zo de eerste vrouwelijke arts van Nederland geworden. Een ware doorbraak! Omdat zij is gepromoveerd op het onderwerp:
‘Over localisatie van physiologische en pathologische verschijnselen in de groote hersenen.’

Kunnen we Aletta Jacobs toch ook deels beschouwen als een ‘te behandelen’ filosoof, naar aanleiding van de gegeven opdracht. In 1879 promoveerde zij tot huisarts, waarna zij in Amsterdam gratis spreekuren gaf, en als één van de weinige artsen in die tijd het pessarium ook als voorbehoedsmiddel te gebruiken. ( hiervoor werd het pessarium alleen als baarmoedersteun gebruikt) Naast al deze ongebruikelijke (gezien deze periode) ondernemingen, streed ze ook voor het vrouwenkiesrecht. Zij is mede stichter geweest van de ‘Vereniging voor vrouwenkiesrecht’ en heeft een grote rol gespeeld in de internationale ‘Wereldbond voor vrouwenkiesrecht.’

Haar Denkwijze
Aletta Jacobs zag niet in waarom vrouwen niet mochten stemmen, niet mochten studeren en niet vrij mochten trouwen. Zij betaalden toch ook belasting?! Na en tijdens haar studie heeft Aletta Jacobs het heel moeilijk gehad, ze werd openlijk uitgelachen en uitgehoond, waarop haar eigen broer zich op een gegeven moment tegen haar heeft gekeerd. Dit heeft haar denkwijze zeker ook beïnvloed, dit alles maakte alleen maar dat ze nog harder wilde werken voor haar eigen echten en die van haar mede – Nederlandsen. Zij was niet heel filosofisch ingesteld door zich bezig te houden met het wie en waarom van het leven, en het begin en het einde, maar juist daarom denken wij ook dat ze wel als filosoof gezien kan worden, omdat ze toch wel een bepaalde stroming mensen heeft veroorzaakt.

Namelijk de feministen, de mannen en vrouwen die strijden voor gelijke rechten van mannen en vrouwen. Deze strijd is nog steeds in gang, mannen verdienen bij veel functies nog steeds meer dan vrouwen, ook is het nu wel even vanzelfsprekend voor meisjes als voor jongens dat ze mogen studeren, Nederland nog lang niet klaar op het gebied van gelijkwaardigheid.

Kort samengevat
Aletta vond dat vrouwen gelijkwaardig zijn aan mannen. Zij vond mannen en vrouwen niet hetzelfde, maar volgens haar hadden/hebben mannen en vrouwen wel degelijk gelijke rechten. Dankzij haar is er in de Nederlandse geschiedenis heel wat veranderd, en zij heeft ook een bepaalde stroming mensen, een bepaalde denkwijze voortgebracht. We zijn nu in Nederland al wel heel ver met de ontwikkeling qua emancipatie, maar aan de andere kant zijn we er nog lang niet.

Haar Mensbeeld
Aletta Jacobs ging uit van een holistisch mensbeeld. Dit mensbeeld heeft eigenlijk vier uitgangspunten;

1. De mens functioneert altijd op vier niveaus of dimensies tegelijk : het lichamelijke, het psychische, het sociale en het spirituele. Waarbij dan het lichamelijke al het fysieke is, het lichaam zelf. Met het psychische worden gedachten, overtuigingen en ideeën, dus het karakter van een mens, maar ook gevoelens, stemmingen en verbeeldingen. Het sociale vlak houdt het contact met andere mensen in. Het spirituele vlak houdt ‘het gebied van mijn diepste verlangen, dat wat écht van belang is, datgene wat ik in mijn leven wil bereiken en waarvoor ik wil leven. Op dit niveau gaat het ook om mijn plaats en betekenis in de kosmos.’

2. De mens is een samenhangende eenheid. Alles wat op één niveau gebeurt heeft invloed en gevolgen op alle niveaus. Hier een (geciteerd) voorbeeld; “Bijvoorbeeld: ik val en ik breek mijn arm. Op het lichamelijke vlak heb ik pijn en kan ik mijn arm niet gebruiken. Op het psychische niveau merk ik dat ik kwaad ben: het is hinderlijk en bovendien was het stom en onhandig van mij. Ik voel me schuldig want ik kan niet werken, maar ergens geniet ik er ook van want mijn vrouw rijdt mij en bovendien heb ik nu eindelijk tijd om te lezen. In het sociale vlak is er verlies: ik kan niet sporten, maar ook winst: ik krijg onverwachte attenties. Op het spirituele niveau vormt zich een inzicht: misschien is werken toch niet datgene waar alles om draait in het leven. Ook besef ik hoe kwetsbaar een mens eigenlijk is; dat geldt dus ook voor mij.”

3. Harmonisch leven houdt ook in: het aanvaarden van de tegenpool.
Mensen zijn vaak bang voor hun slechte kanten, voor niet te verklaren dingen, voor ‘slechte dingen’. Maar wat het holistisch mensbeeld eigenlijk probeert te zeggen, is dat er zonder slechte dingen ook geen goede dingen zijn. Ook is het volgens de ‘holisten’ het beste voor je psychische vlak, om deze beide kanten dan ook te aanvaarden, zodat er uiteindelijk harmonie zal ontstaan.

4. Ons zelfhelend vermogen is maximaal wanneer wij op ieder van de vier niveaus van ons bestaan zo gezond mogelijk leven. Er is ook weer een holistische wijze om op elk vlak zo gezond mogelijk te leven, maar aangezien we maximaal drie bladzijden mochten gebruiken voor deze opdrachten, zullen we het hierbij laten. Kortom, het holistisch mensbeeld is erg gericht op het ‘gezond’ leven. Dus niet alleen, fysiek, maar juist ook psychisch, wat duidelijk een sterke kant was van Aletta Jacobs.

Eigen mening
Wat vinden wij van dit mensbeeld? Wij zijn het allebei met elkaar eens dat een bepaalde gebeurtenis invloed heeft op alle vlakken van de mens. (punt 2 ) Je ziet ook heel vaak bij mensen dat als het niet goed gaat met hun ‘psychische’ vlak, dat dit zich uit in het lichaam. Eigenlijk een beetje hetzelfde als wat de Romeinen altijd zeiden; Een gezonde geest huist in een gezond lichaam. En andersom. Maar wij vinden wel dat er veel meer ‘vlakken ‘ zijn dan de vier, lichamelijk, psychisch, sociaal en spiritueel. Wij vinden dat je de mens niet kunt onderverdelen in 4 gebieden, alsof de mens heel zwart – wit in elkaar zit. Er is nog zoveel wat we niet van ons zelf weten.

Wij vinden ook dat bijvoorbeeld het menselijk gedrag een vijfde punt zou moeten zijn als onderdeel van de mens, en nog wel meer dingen, juist omdat we zo weinig weten, vinden wij eigenlijk dat we mens helemaal niet moeten onderverdelen in verschillende niveaus, want zoals dit mensbeeld zelf ook al zegt, het hangt allemaal samen, maar waarom zou al het samenhangende niet gewoon uit ‘één stuk’ bestaan? Oftewel, niks vier verschillende delen, één deel, met meerdere mogelijkheden tot beweging.

Mensbeelden
We kunnen drie mensbeelden onderscheiden:
- Behavioristisch
Dit gaat over het waarneembare gedrag van de mens
- Cognitieve psychologie
Dit gaat over de manier waarop mensen waarnemen en denken.
En als laatste Psychoanalytisch, over dit mensbeeld gaat ons volgende hoofdstuk.

Bij Psychoanalytisch mensenbeeld wordt er gekeken naar de bewuste en onbewuste kant van de mens. Vooral aan het onbewuste van de mens wordt veel aandacht besteed. Dit mensenbeeld ontstond in de 19e eeuw dankzij Sigmund Freud, hij probeerde zo meer inzicht te krijgen in psychische symptomen. Na zijn studie geneeskunde specialiseert hij zich in de behandeling van ziekten in het zenuwstelsel. Na geesteszieke mensen te hebben observeert, is hij er van overtuigd dat het gedrag van mensen wordt bepaald door onze natuurlijke, biologische aanleg.

Freud deelde het bewustzijn van mensen op in drie niveaus
- Het bewuste: dat je zelf daadwerkelijk kan verwerken en meemaakt. Waar je gevoelens, gedachtes en waarnemingen ontstaan.
- Het voorbewuste: het bewuste gedeelte van de mens is klein, daarom hebben we het onbewuste. Hier blijft alles in bewaard, je herinnert je het als het ware niet meer, maar zodra je ergens een bekend woord hoort luiden, komt het terug in je bewuste en herinner je het je weer.
- Het onbewuste: het gedeelte dat ooit bewust is geweest, maar nu tot onbewust is overgegaan. Of het gedeelte dat altijd onbewust is geweest, dat je van jezelf niet weet.

Een mens heeft driften en wil deze uitvoeren, de driften ontstaan in het Es gedeelte, het gedeelte dat iedereen vanaf zijn geboorte heeft. Es kan niet nadenken of heeft geen gevoel, gaat gewoon zijn gang. Ich dat vlak na de geboorte ontstaat probeert het een beetje in toom te houden, het zorgt voor het zelfbehoud van de mens. Het bepaald of driften uitgevoerd kunnen worden, het verantwoordelijk is of beter uitgesteld kan worden, dit gedeelte is eigenlijk het bewuste gedeelte. Über-ich staat eigenlijk helemaal tegen over Es. Dit gedeelte ontstaat door bijvoorbeeld de opvoeding van je ouders. Het neemt de normen en waarden over. Je geweten. Het neemt niet alleen regels, normen en waarden over, maar ook gevoelens en handelingen uit de buitenwereld. Je geweten wil als het waren ideaal zijn en dit alles nastreven. Het Über-ich gedeelte weet het verschil tussen goed en kwaad. Het neemt de verantwoordelijkheid over jou gevoel en gedachtes. Het is niet alleen in conflict met Es, maar eveneens met Ich. In het plaatje hierboven staat Über-ich eigenlijk helemaal in het onbewuste gedeelte, terwijl Über-ich eigenlijk ook een bewuste kant heeft.

Voor en nadelen
Door dit mensbeeld te scheppen kunnen veel mensen geholpen worden, vaak hoor je mensen die met hun geboorte, toen ze zelf geboren werden, iets hebben mee gemaakt waardoor ze in de maatschappij minder goed kunnen functioneren of problemen krijgen. Hun trauma’s die ze bewust hebben meegemaakt, zijn weggezakt via het voorbewuste niveau, naar het onbewuste niveau. Maar zit nog ergens diep in de kern van het individu. Zonder hulp krijg je niets uit je onbewuste. Doordat psychologen psychoanalytische handelingen kunnen uitvoeren kunnen ze op speciale wijzen naar hun onbewuste te kijken en hun problemen oplossen, die waarschijnlijk op geen een andere manier opgelost had kunnen worden.

Ook zorgt dit gehele systeem ervoor dat shockerende dromen, nooit zonder reden in het bewuste zouden kunnen komen, waardoor je er geen last van zal hebben, als dit niet nodig is. Het kan echter wel gebeuren dat dromen zo belangrijk zijn, dat het Über-ich gedeelte, wat zowel bewust als een onbewust niveau bevat, je droom laat doorschemeren naar het bewuste. Zodat je hiervan op de hoogte wordt gesteld en misschien voor dingen wordt gewaarschuwd.

Wat echter een nadeel is van het gehele systeem, is het feit dat als je iets verkeerds doet, waarvoor het Über-ich gedeelte aansprakelijk is, voor het grootste deel onbewust is. Dat zou betekenen dat vele criminelen zelf geen slecht gevoel over hun daden krijgen. Hun geweten is ver te zoeken. Dus dan zou je ze hiervoor ook niet kunnen straffen. Toch denk ik dat hier het systeem een beetje in de knoei raakt, ik denk dat ieder mens zichzelf bewust is van slechte daden en dat dit dus niet in het onbewuste gedeelte ligt.

Verder is een groot nadeel dat de psychoanalyse een erg dure therapie is en een erg lange. Daardoor is deze therapie niet geschikt voor drukke of minder rijke mensen. Ook verplicht de psychoanalyticus, zijn patiënt zijn problemen te aanvaarden, hij voert in dit geval het gezag en de mensen volgen hem blindelings. Ook op wetenschappelijk en religieuze aard zijn er verschillende nadelen te vinden.

Bronnen
http://wpfreund.googlepages.com/philosophycomics
http://drcwww.uvt.nl/~ljansen/filosoof/watis/filosofi.htm
http://www.collegenet.nl/index_mainframe.php?mainframe=http%3A%2F%2Fwww.collegenet.nl%2Fstudiemateriaal%2Fverslagen.php%3Fverslag_id%3D15320%26site%3D
http://ivan-de-verschrikkelijke.skynetblogs.be/post/3381893/grote-filosofen-ea-over-filosofie
http://www.alettajacobs.org/biografie/leven.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Aletta_Jacobs
http://nl.wikipedia.org/wiki/Filosofie
http://home.hccnet.nl/fam.keijzers/Filosofie/Filosofie%20Citaten1.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Logica_(wetenschap)
http://www.vita-send.nl/gezond.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Sociale_filosofie
http://nl.wikipedia.org/wiki/Esthetica
http://nl.wikipedia.org/wiki/Wijsgerige_antropologie
http://nl.wikipedia.org/wiki/Kennistheorie
http://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_de_westerse_filosofie
http://nl.wikipedia.org/wiki/Psychoanalyse

Aantekeningen – Dhr. Kattouw
Over wondere feiten - Nijgh Versluys
Basisboek obstetrie en gynaecologie verpleegkunde

Slot
Na een goede samenwerking te hebben gehad, hebben wij ook deze opdracht weer voltooid. Wij hopen dat u, onze informatie interessant heeft gevonden. En u ook een keer nieuwe dingen bent tegen gekomen en een keer wat van ons kan leren.

En met deze filosofische gedachten willen wij graag afsluiten:
‘Wat ik zeg dat denk ik niet, maar wat ik denk dat zeg ik niet!’