Voorwoord
Inleiding
Hoofdvraag en deelvragen
Hoofdstuk 1
§ 1.1 Waarvoor werd het Paleis in de 17e eeuw gebruikt?
§ 1.2 Wat zijn kenmerken van het Paleis op de Dam?
Hoofdstuk 2
§ 2.1 Waarom hangt het onderwerp uitgerekend boven de Schepenkamer?
§ 2.2 Wat zijn kenmerken van de beeldengroep boven de Schepenkamer?
§ 2.3 Wat is de relatie van het onderwerp met de Klassieke Oudheid en wat zijn de receptie en de doorwerking ervan?
Conclusie
Antwoord op deelvragen
Antwoord op hoofdvraag
Literatuurlijst
Verantwoording afbeeldingen
Bij het vak KCV moesten we een praktische opdracht maken over een klassiek thema binnen het Paleis op de Dam. Een interessant onderwerp. Ik besloot om te kiezen voor één van de meest bekende beeldengroep in het Paleis op de Dam: de beeldengroep boven de Schepenkamer, met Vrouwe Justitia als hoofdpersoon. Het werkstuk is bestemd voor leeftijdgenoten die meer willen weten over het Paleis in het algemeen en de beeldengroep boven de Schepenkamer. Ik hoop dat jullie er veel informatie uit kunnen halen.
Marijn Verschuure
Vrouwe Justitia in het Paleis op de Dam
Het Paleis op de Dam is een imposant gebouw. Zowel van buiten als van binnen vol met beelden, die allemaal een betekenis hebben. Bijvoorbeeld de beeldengroep boven de Schepenkamer. Vrouwe Justitia, die de Afgunst en de Hebzucht vertrapt, temidden van de Dood en de Straf. Wat is nu de functie van deze beeldengroep en waarom hangt hij nu uitgerekend boven de Schepenkamer? Om daarachter te komen is het noodzakelijk dat we eerst kijken naar de functie van het Paleis in het algemeen, daarna zoomen we in op de beeldengroep boven de Schepenkamer, om te eindigen met de conclusie.
In dit hoofdstuk sta ik stil bij het Paleis op de Dam in het algemeen en de functie ervan in de 17e eeuw. Eerst wil ik de functie van het Paleis in de 17e eeuw beschrijven, daarna wil ik achtergrondinformatie geven over de architect en als laatste over de stijl waarin het Paleis is gebouwd.
§ 1.1 Waarvoor werd het Paleis in de 17e eeuw gebruikt?
De oorspronkelijke functie van het Paleis was die van het stadhuis van Amsterdam. Eerst was er een ander stadhuis maar omdat dat bouwvallig was geworden werd het Paleis op de Dam gebouwd. In heel Europa was nog nooit zo’n groot stadhuis gebouwd. Het werd daarom wel het achtste wereld-wonder genoemd. In het stadhuis werd van alles gedaan. Er werd rechtgesproken, faillissementen werden uitgesproken en de burgemeesters hadden er hun werkruimte. Maar het Paleis had boven alles nog een functie: iedereen onder de indruk brengen die het Paleis zag, zowel vanbuiten als vanbinnen. Die functie werd vervuld door de imposante beeldhouwwerken en ornamenten die ook allemaal een symbolische functie hadden. In het volgende hoofdstuk behan-delen we één van deze beelden: de beeldengroep boven de Schepenkamer, waar Vrouwe Justitia wordt weergegeven.
§ 1.2 Wat zijn kenmerken van het Paleis op de Dam?
- De architect
De architect van het Paleis op de Dam was Jacob van Campen. Hij leefde van 1595 tot 1657. Op reis in Italië ontmoette hij de beroemde architect Scamozzi, wiens stijl hij overnam. Ook het Paleis op de Dam werd gebouwd in de stijl van Scamozzi: overdadige ornamenten, klassieke kenmerken zoals enorme weelderige frontons en dure steensoorten.
- De bouwstijl
In de 17e eeuw, in de tijd dat het Paleis is gebouwd, was de Hollands classicistische stijl de meest gebruikte bouwstijl. Classicistische bouwwerken waren bijzonder weelderig en uitgerust met veel klassieke kenmerken die vooral een decoratieve maar ook een symbolische functie hadden. Er was een tendens tot open vormen die in elkaar overvloeien en de delen van een bouwwerk niet los van elkaar te laten staan maar in elkaar te laten overvloeien. Er werd veel nadruk gelegd op licht en schaduw, wat werd uitgewerkt in weelderige reliëfs en er werden dure steensoorten gebruikt. In het interieur werd zoveel mogelijk gestreefd naar een enorme, grootse ruimte. In het Paleis op de Dam zijn de kenmerken van deze bouwstijl duidelijk herkenbaar terug te vinden. Klassieke kenmerken zijn de zuilen en de levensechte, rijk versierde beelden en de frontons met de schitterende reliëfs. In de centrale hal is duidelijk het streven van één enorme ruimte terug te vinden. Deze hal is enorm hoog en rijk versierd. De Hollands classicistische stijl is dus in het Paleis op de Dam zeker nagevolgd.
In dit hoofdstuk wil ik het eigenlijke onderwerp gaan behandelen: de beelden-groep boven de Schepenkamer. Eerst willen we wat informatie geven over de kunstenaar en de kunststijl in de 17e eeuw, daarna wil ik de symbolische functie van het onderwerp aan de orde stellen en tenslotte behandel ik de receptie, de doorwerking en de verwijzing naar de Klassieke Oudheid.
§ 2.1 Waarom hangt het onderwerp uitgerekend boven de Schepenkamer?
- Wat symboliseert het onderwerp?
Vrouwe Justitia is het symbool van de rechtspraak. Ze vertrapt twee ondeugden, uitgebeeld door twee personen, de Hebzucht en de Jaloezie, uitgebeeld door resp. een persoon met ezelsoren en een oude vrouw met slangen in plaats van haar. Het zwaard en de weegschaal die ze in haar handen heeft duiden op de rechtvaardigheid. Links van haar wacht de dood, uitgebeeld door een skelet met een lege zandloper, en rechts de straf, een vrouw met allerlei martelwerk-tuigen.
- Waarom hangt het onderwerp dan boven de Schepenkamer?
In de Schepenkamer, waarboven deze beeldengroep hangt, werd rechtgesproken. Waarom deze beeldengroep boven deze zaal hangt is dus duidelijk: de beeldengroep symboliseert de zuiverheid van de rechtspraak die in de Schepenkamer werd uitgevoerd.
§ 2.2 Wat zijn speciale kenmerken van de beeldengroep boven de Schepenkamer?
- De kunstenaar
Artus Quellinus (1609-1668) was de beeldhouwer van het Paleis. Hij maakte alle beelden en reliëfs en de twee frontons van het Paleis. Hij werd sterk beïnvloed door de beroemde Italiaanse beeldhouwer Bernini. Hij was een van de meest beroemde hoogbarok-beeldhouwers en zijn invloed heeft tot in de 18e eeuw doorgewerkt.
- De kunststijl
In de 17e eeuw was de meest gebruikte beeldhouwstijl de barokstijl. De beelden waren levensecht en hadden veel kenmerken van de klassieke beeldhouwkunst. Scherpe lijnen werden vermeden en er werd gestreefd naar vloeiende, harmonieuze vormen. De beeldengroep boven de ingang van de Schepenkamer heeft alle kenmerken van de barokstijl. Vloeiende lijnen en duidelijk afgeleid van de klassieke beeldhouwkunst. De barokstijl is dus duidelijk nagevolgd in het onderwerp.
§ 2.3 Wat is de relatie van het onderwerp met de Klassieke Oudheid en wat zijn de receptie en de doorwerking ervan?
- Waarin verwijst het onderwerp naar de Klassieke Oudheid?
De beeldengroep boven de Schepenkamer is samengesteld uit verschillende klassieke verhalen. Het verhaal van Vrouwe Justitia is een apart verhaal evenals het verhaal van de Hebzucht die wenste dat alles wat hij in handen kreeg veranderen zou in goud en het verhaal van de Jaloezie. Al deze aparte verhalen uit de Klassieke Oudheid zijn in de beeldengroep samengevoegd tot één figuur.
- Wat is de receptie van het onderwerp, wat betekende het voor de mensen toen?
Voor de mensen in de 17e eeuw was het beeld vooral een symbool wat mensen ‘bang maakte’ voor de rechtszaal. De afschrik-wekkende beelden van de dood en de straf die op een misdaad volgden maakten sommige mensen bang voor wat achter deze beeldengroep gebeurde. Ook maakte het indruk op de mensen vanwege zijn immense grootte.
- Wat is de doorwerking van het onderwerp?
De beeldengroep met Vrouwe Justitia erop hangt boven de Schepenkamer, waar in de 17e eeuw werd rechtgesproken. Deze beeldengroep wordt dus gebruikt om de zuiverheid van de rechtspraak aan te geven die in deze zaal werd uitgevoerd.
Hoofdstuk 1
De oorspronkelijke functie van het Paleis op de Dam was die van stadhuis van Amster-dam.
De architect was de beroemde barok-architect Jacob van Campen.
De stijl waarin het Paleis is gebouwd werd Hollands classicisme genoemd.
Hoofdstuk 2
Het onderwerp symboliseert de rechtspraak. Het hangt boven de Schepenkamer, waar recht werd gesproken. Het onderwerp heeft dus de functie van het symboliseren van de zuiverheid van de uitgevoerde rechtspraak.
De kunstenaar was de beroemde hoogbarok-beeldhouwer Artus Quellinus.
De beelden zijn gemaakt in barokstijl.
De receptie van het onderwerp is het volgende: De beeldengroep maakte op 2 manieren indruk op de mensen, ze werden bang gemaakt voor wat er op een misdaad volgde en onder de indruk van de grootte.
De doorwerking van het onderwerp is: Het onderwerp hangt boven de Schepenkamer, de rechtszaal van het Paleis. Het symboliseert dus de zuiverheid van de rechtspraak.
Webpagina: www.wikipedia.org/wiki/Paleis_op_de_Dam
Microsoft® Encarta Encyclopedie: trefwoorden ‘barok’, ‘Campen, Jacob van’, ‘Quellinus’, ‘zeventiende eeuw’
Boek: Het Paleis op de Dam, Themaboek KCV, Caroline Fisser, © Hermaion, 2004
Afbeeldingen Paleis op de Dam en Burgerzaal: www.wikipedia.org/wiki/Paleis_op_de_Dam
Afbeelding beeldengroep boven Schepenkamer: Het Paleis op de Dam, Themaboek KCV, Caroline Fisser, © Hermaion, 2004
Inleiding
Hoofdvraag en deelvragen
Hoofdstuk 1
§ 1.1 Waarvoor werd het Paleis in de 17e eeuw gebruikt?
§ 1.2 Wat zijn kenmerken van het Paleis op de Dam?
Hoofdstuk 2
§ 2.1 Waarom hangt het onderwerp uitgerekend boven de Schepenkamer?
§ 2.2 Wat zijn kenmerken van de beeldengroep boven de Schepenkamer?
§ 2.3 Wat is de relatie van het onderwerp met de Klassieke Oudheid en wat zijn de receptie en de doorwerking ervan?
Conclusie
Antwoord op deelvragen
Literatuurlijst
Verantwoording afbeeldingen
Bij het vak KCV moesten we een praktische opdracht maken over een klassiek thema binnen het Paleis op de Dam. Een interessant onderwerp. Ik besloot om te kiezen voor één van de meest bekende beeldengroep in het Paleis op de Dam: de beeldengroep boven de Schepenkamer, met Vrouwe Justitia als hoofdpersoon. Het werkstuk is bestemd voor leeftijdgenoten die meer willen weten over het Paleis in het algemeen en de beeldengroep boven de Schepenkamer. Ik hoop dat jullie er veel informatie uit kunnen halen.
Marijn Verschuure
Vrouwe Justitia in het Paleis op de Dam
Het Paleis op de Dam is een imposant gebouw. Zowel van buiten als van binnen vol met beelden, die allemaal een betekenis hebben. Bijvoorbeeld de beeldengroep boven de Schepenkamer. Vrouwe Justitia, die de Afgunst en de Hebzucht vertrapt, temidden van de Dood en de Straf. Wat is nu de functie van deze beeldengroep en waarom hangt hij nu uitgerekend boven de Schepenkamer? Om daarachter te komen is het noodzakelijk dat we eerst kijken naar de functie van het Paleis in het algemeen, daarna zoomen we in op de beeldengroep boven de Schepenkamer, om te eindigen met de conclusie.
In dit hoofdstuk sta ik stil bij het Paleis op de Dam in het algemeen en de functie ervan in de 17e eeuw. Eerst wil ik de functie van het Paleis in de 17e eeuw beschrijven, daarna wil ik achtergrondinformatie geven over de architect en als laatste over de stijl waarin het Paleis is gebouwd.
§ 1.1 Waarvoor werd het Paleis in de 17e eeuw gebruikt?
De oorspronkelijke functie van het Paleis was die van het stadhuis van Amsterdam. Eerst was er een ander stadhuis maar omdat dat bouwvallig was geworden werd het Paleis op de Dam gebouwd. In heel Europa was nog nooit zo’n groot stadhuis gebouwd. Het werd daarom wel het achtste wereld-wonder genoemd. In het stadhuis werd van alles gedaan. Er werd rechtgesproken, faillissementen werden uitgesproken en de burgemeesters hadden er hun werkruimte. Maar het Paleis had boven alles nog een functie: iedereen onder de indruk brengen die het Paleis zag, zowel vanbuiten als vanbinnen. Die functie werd vervuld door de imposante beeldhouwwerken en ornamenten die ook allemaal een symbolische functie hadden. In het volgende hoofdstuk behan-delen we één van deze beelden: de beeldengroep boven de Schepenkamer, waar Vrouwe Justitia wordt weergegeven.
§ 1.2 Wat zijn kenmerken van het Paleis op de Dam?
- De architect
De architect van het Paleis op de Dam was Jacob van Campen. Hij leefde van 1595 tot 1657. Op reis in Italië ontmoette hij de beroemde architect Scamozzi, wiens stijl hij overnam. Ook het Paleis op de Dam werd gebouwd in de stijl van Scamozzi: overdadige ornamenten, klassieke kenmerken zoals enorme weelderige frontons en dure steensoorten.
In de 17e eeuw, in de tijd dat het Paleis is gebouwd, was de Hollands classicistische stijl de meest gebruikte bouwstijl. Classicistische bouwwerken waren bijzonder weelderig en uitgerust met veel klassieke kenmerken die vooral een decoratieve maar ook een symbolische functie hadden. Er was een tendens tot open vormen die in elkaar overvloeien en de delen van een bouwwerk niet los van elkaar te laten staan maar in elkaar te laten overvloeien. Er werd veel nadruk gelegd op licht en schaduw, wat werd uitgewerkt in weelderige reliëfs en er werden dure steensoorten gebruikt. In het interieur werd zoveel mogelijk gestreefd naar een enorme, grootse ruimte. In het Paleis op de Dam zijn de kenmerken van deze bouwstijl duidelijk herkenbaar terug te vinden. Klassieke kenmerken zijn de zuilen en de levensechte, rijk versierde beelden en de frontons met de schitterende reliëfs. In de centrale hal is duidelijk het streven van één enorme ruimte terug te vinden. Deze hal is enorm hoog en rijk versierd. De Hollands classicistische stijl is dus in het Paleis op de Dam zeker nagevolgd.
In dit hoofdstuk wil ik het eigenlijke onderwerp gaan behandelen: de beelden-groep boven de Schepenkamer. Eerst willen we wat informatie geven over de kunstenaar en de kunststijl in de 17e eeuw, daarna wil ik de symbolische functie van het onderwerp aan de orde stellen en tenslotte behandel ik de receptie, de doorwerking en de verwijzing naar de Klassieke Oudheid.
§ 2.1 Waarom hangt het onderwerp uitgerekend boven de Schepenkamer?
- Wat symboliseert het onderwerp?
Vrouwe Justitia is het symbool van de rechtspraak. Ze vertrapt twee ondeugden, uitgebeeld door twee personen, de Hebzucht en de Jaloezie, uitgebeeld door resp. een persoon met ezelsoren en een oude vrouw met slangen in plaats van haar. Het zwaard en de weegschaal die ze in haar handen heeft duiden op de rechtvaardigheid. Links van haar wacht de dood, uitgebeeld door een skelet met een lege zandloper, en rechts de straf, een vrouw met allerlei martelwerk-tuigen.
- Waarom hangt het onderwerp dan boven de Schepenkamer?
In de Schepenkamer, waarboven deze beeldengroep hangt, werd rechtgesproken. Waarom deze beeldengroep boven deze zaal hangt is dus duidelijk: de beeldengroep symboliseert de zuiverheid van de rechtspraak die in de Schepenkamer werd uitgevoerd.
§ 2.2 Wat zijn speciale kenmerken van de beeldengroep boven de Schepenkamer?
- De kunstenaar
Artus Quellinus (1609-1668) was de beeldhouwer van het Paleis. Hij maakte alle beelden en reliëfs en de twee frontons van het Paleis. Hij werd sterk beïnvloed door de beroemde Italiaanse beeldhouwer Bernini. Hij was een van de meest beroemde hoogbarok-beeldhouwers en zijn invloed heeft tot in de 18e eeuw doorgewerkt.
- De kunststijl
In de 17e eeuw was de meest gebruikte beeldhouwstijl de barokstijl. De beelden waren levensecht en hadden veel kenmerken van de klassieke beeldhouwkunst. Scherpe lijnen werden vermeden en er werd gestreefd naar vloeiende, harmonieuze vormen. De beeldengroep boven de ingang van de Schepenkamer heeft alle kenmerken van de barokstijl. Vloeiende lijnen en duidelijk afgeleid van de klassieke beeldhouwkunst. De barokstijl is dus duidelijk nagevolgd in het onderwerp.
- Waarin verwijst het onderwerp naar de Klassieke Oudheid?
De beeldengroep boven de Schepenkamer is samengesteld uit verschillende klassieke verhalen. Het verhaal van Vrouwe Justitia is een apart verhaal evenals het verhaal van de Hebzucht die wenste dat alles wat hij in handen kreeg veranderen zou in goud en het verhaal van de Jaloezie. Al deze aparte verhalen uit de Klassieke Oudheid zijn in de beeldengroep samengevoegd tot één figuur.
- Wat is de receptie van het onderwerp, wat betekende het voor de mensen toen?
Voor de mensen in de 17e eeuw was het beeld vooral een symbool wat mensen ‘bang maakte’ voor de rechtszaal. De afschrik-wekkende beelden van de dood en de straf die op een misdaad volgden maakten sommige mensen bang voor wat achter deze beeldengroep gebeurde. Ook maakte het indruk op de mensen vanwege zijn immense grootte.
- Wat is de doorwerking van het onderwerp?
De beeldengroep met Vrouwe Justitia erop hangt boven de Schepenkamer, waar in de 17e eeuw werd rechtgesproken. Deze beeldengroep wordt dus gebruikt om de zuiverheid van de rechtspraak aan te geven die in deze zaal werd uitgevoerd.
Hoofdstuk 1
De oorspronkelijke functie van het Paleis op de Dam was die van stadhuis van Amster-dam.
De architect was de beroemde barok-architect Jacob van Campen.
De stijl waarin het Paleis is gebouwd werd Hollands classicisme genoemd.
Hoofdstuk 2
Het onderwerp symboliseert de rechtspraak. Het hangt boven de Schepenkamer, waar recht werd gesproken. Het onderwerp heeft dus de functie van het symboliseren van de zuiverheid van de uitgevoerde rechtspraak.
De kunstenaar was de beroemde hoogbarok-beeldhouwer Artus Quellinus.
De receptie van het onderwerp is het volgende: De beeldengroep maakte op 2 manieren indruk op de mensen, ze werden bang gemaakt voor wat er op een misdaad volgde en onder de indruk van de grootte.
De doorwerking van het onderwerp is: Het onderwerp hangt boven de Schepenkamer, de rechtszaal van het Paleis. Het symboliseert dus de zuiverheid van de rechtspraak.
Webpagina: www.wikipedia.org/wiki/Paleis_op_de_Dam
Microsoft® Encarta Encyclopedie: trefwoorden ‘barok’, ‘Campen, Jacob van’, ‘Quellinus’, ‘zeventiende eeuw’
Boek: Het Paleis op de Dam, Themaboek KCV, Caroline Fisser, © Hermaion, 2004
Afbeeldingen Paleis op de Dam en Burgerzaal: www.wikipedia.org/wiki/Paleis_op_de_Dam
Afbeelding beeldengroep boven Schepenkamer: Het Paleis op de Dam, Themaboek KCV, Caroline Fisser, © Hermaion, 2004
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden