DNA

1. Wat heb je op de profielmiddag voor nieuwe dingen gehoord over DNA?

In de inleiding hebben we geleerd dat een dubbele DNA-streng (wenteltrapmodel) ook wel een dubbele helix wordt genoemd.
Verder heb ik geleerd hoe DNA gebruikt wordt bij opsporingen van misdadigers. DNA bestaat uit een aantal codes het is bij iedereen uniek op welke plaatsen deze code “geknipt” wordt hierdoor ontstaan er grote en kleine stukken DNA. Deze stop je daarna in een speciale bak met een soort gel, en bestraal je het met de hoogste UV-straling. Dan leid je hier een klein voltage doorheen en ‘loopt’ het DNA als het ware door de gel heen en krijg je een soort streepjescode. Dat komt doordat de langere stukken DNA minder hard lopen dan de kleinere stukjes. De code die je dan krijgt is uniek en zo kan je dus het DNA wat je gevonden hebt vergelijken met dat van de verdachte. Is het dezelfde code als dat van de verdachte dan weet je wie de misdadiger is.

Maar voor dat dit kan moet je eerst het DNA uit de celkern zien te krijgen. Dat hebben we gedaan op deze profielmiddag. Eerst de cellen scheiden, doormiddel van stikstof. De gescheiden cellen in een epje (reactievaatje) en dan mengen met extractie buffer. Hierdoor worden de cellen kapot gemaakt en komen de celkernen vrij. Hierna moet het worden gecentrifugeerd. Daardoor zakt het DNA en andere organellen naar beneden en blijven de suikers boven. Deze kan je afgieten. Nu moet je nog een keer extractie buffer toevoegen om de laatste cellen kapot te maken. Daarna moet je goed schudden en dan wordt er Nuclei lysis buffer en sarcosyl toegevoegd. Na dat je dat gedaan hebt mag je niet meer schudden. maar moet je het zwenken, dit doe je door het epje tussen duim en wijsvinger te nemen en de vloeistof langzaam van de ene naar de andere kant te laten stromen. Daarna stop je het in warm water (65 graden) dit doe je omdat door de hoge temperatuur de kernmembraan stuk gaat en het DNA vrijkomt. Nu wordt er Chloroform : isoamylalcohol = 24:1 toegevoegd en moet je het epje nog 2 minuten zwenken, en daarna weer centrifugeren. Waarna het DNA in de bovenste vloeistof zit die je eraf pipetteert en in isopropanol doet. Dan wordt na het zwenken de DNA zichtbaar. Ik vond het echt heel bijzonder dat je DNA zichtbaar kan maken en dat het tegen zoveel dingen kan (bijvoorbeeld het centrifugeren). Maar toen het DNA vrij kwam moest je wel heel voorzichtig zijn. Verder kon ik toen ik dat strengetje zat niet geloven dat alles was wat uit die 3 blaadjes kwam. We hebben dus heel veel geleerd en het was ook heel interessant.

2. De producten

In het artikel kwamen de volgende genetisch gemanipuleerde producten voor: slaolie, margarine, mayonaise, frituurvet, dressing, koffiecreamer, koekjes, kant-en-klaarmaaltijden, en als vleesvervanger gebruikt in worst, soep en babyvoeding.
Op het practicum hebben we het gehad over soja, en Golden Rice. Aan het eind kregen we nog een stroopwafel.
Zelf ben ik naar de AH geweest om te kijken of er echt in zoveel producten genetisch gemanipuleerde middelen zitten. Ik heb ongeveer 50 producten bekeken en mijn eerste indruk was dat dat wel mee viel. Het stond in ieder geval bijna nergens aangegeven. Slechts op 1 kant-en-klaarmaaltijd ston het er duidelijk bij dat er soja inzat.
Ik heb 10 producten uitgezocht en opgeschreven.

Product 1: Snickers: emulgator (sojalecithine). Er staat wel dat er iets van soja inzit, maar niks over of er genetisch gemodificeerde/gemanipuleerde stoffen in zitten.
Product 2: Lion: Er stond niks aangegeven over soja of andere genetisch gemodificeerde/gemanipuleerde stoffen.
Product 3: Satésaus: sojasaus. Er staat wel dat er iets van soja inzit, maar niks over of er genetisch gemodificeerde/gemanipuleerde stoffen in zitten.
Product 4: Maggi, basis voor kippensoep: sojasaus. Er staat wel dat er iets van soja inzit, maar niks over of er genetisch gemodificeerde/gemanipuleerde stoffen in zitten.
Product 5: Ketjap: zoete Indonesische sojasaus. Er staat wel dat er iets van soja inzit, maar niks over of er genetisch gemodificeerde/gemanipuleerde stoffen in zitten.
Product 6: vanille vla: gemodificeerd maïszetmeel. Er staat wel dat er iets van soja inzit, maar niks over of er genetisch gemodificeerde/gemanipuleerde stoffen in zitten.
Product 7: Stroopkoeken: sojameel. Er staat wel dat er iets van soja inzit, maar niks over of er genetisch gemodificeerde/gemanipuleerde stoffen in zitten.
Product 8: margarine: Er stond niks aangegeven over soja of andere genetisch gemodificeerde/gemanipuleerde stoffen.
Product 9: Kant-en-klaarmaaltijd, gemarineerde kipfilet met aardappel- partjes en groenten:…provencaalse kruidenmarinade*, kruidenboter
*bevat genetisch gemodificeerde soja
Product 10: sladressing: aroma’s (soja lecithine). Er staat wel dat er iets van soja inzit, maar niks over of er genetisch gemodificeerde/gemanipuleerde stoffen in zitten.

3. De soja plant

Op dit moment is er één genetisch gemanipuleerde sojaplant op de Nederlandse markt. Aan de sojaplant is een gen toegevoegd. Dit gen is afkomstig uit een bacterie. Door dit gen is de plant beschermd tegen een behandeling met een breedwerkend gewasbeschermingsmiddel tegen onkruiden. Het gaat om de werkzame stof glyfosaat. Op een akker met sojaplanten gaat het onkruid na spuiten van dit middel dood, terwijl de sojaplanten blijven leven.
Voor de teler is dit om meerdere redenen aantrekkelijk: hij hoeft niet langer meerdere middelen tegen meerdere onkruiden in te zetten. Daarom hoeft er minder over het land gereden te worden, wat tot minder winderosie kan leiden. Bovendien kan al in een zeer vroeg stadium met het herbicide gespoten worden. Hierdoor krijgen onkruiden minder kans en zal er meer soja op de akker groeien. De gewasbedekking kan nu optimaal verlopen. Een bij-effect is dat dit tot een mindere milieubelasting leidt (in de VS worden zo'n 30% minder stoffen per hectare gebruikt).

Wat is genetische modificatie?
Van ouds her probeert men door 'veredeling' dier- en plantenrassen te krijgen met voor de mens de best mogelijke eigenschappen. Twee goede dieren of planten worden met elkaar gekruist en de beste nakomelingen worden gebruikt om mee verder te fokken of kweken. Hierbij is men afhankelijk van de natuurlijke erfelijke eigenschappen van het dier of de plant.
Genetische modificatie is het veranderen (modificeren) van de erfelijke (geneti-sche) eigenschappen van een levend organisme door in het DNA veranderingen aan te brengen. Het DNA is het erfelijk materiaal waarin alle eigenschappen van levende organismen besloten ligt.
Dit organisme èn zijn nakomelingen krijgen dan nieuwe kenmerken. Hiermee is het mogelijk om een eigenschap van de ene soort over te brengen op een heel andere soort, wat via veredeling niet mogelijk is. Nuttige eigenschappen kunnen worden toegevoegd, bijvoorbeeld om de kwaliteit te verbeteren, een hogere op-brengst te krijgen, of gewassen te beschermen tegen parasieten.
Naast het aanpassen van gewassen biedt gen-tech nog andere mogelijkheden. Zo wordt er onderzoek gedaan naar het produceren van menselijke insuline door gemodificeerde bacteriën. Ook kunnen genen worden ingebracht bij dieren waardoor deze producten aanmaken die gebruikt kunnen worden als medicijnen.

4. GEVAAR!?!
Volgens het artikel schuilt het grootste gevaar in het feit dat de producten helemaal niet met 100% zekerheid als ongevaarlijk gezien kunnen worden.
De consument figureerd dus nu gewoon als proefkonijn.
Ik denk dat er geen gevaar schuilt, mensen zijn altijd al bang geweest voor nieuwe dingen.
En de producten zijn al zo vaak uitgetest. Aangezien zich nog geen complicaties voorgedaan hebben ga ik er vol vertrouwen vanuit dat dat dan ook niet na 10 jaar in een keer wel gaat gebeuren.

Een krantenartikel over de sojavoedingsmiddelen.
Misschien verklaart dit waarom er op zo weinig producten staat dat er
gemodificeerde soja in zit.

Amsterdam/Utrecht, 18 mei 1998,
Organisaties eisen maatregelen van staatssecretaris Terpstra.

LEVENSMIDDELENBRANCHE ONTDUIKT ETIKETTERINGSPLICHT GENTECH SOJA

De levenmiddelenbranche ontduikt de verplichte etikettering van producten met genetisch gemanipuleerde soja. Er liggen nog vele producten met gentech soja in de winkels zonder dat het etiket dit aangeeft. Zo blijkt uit een onderzoek van de Keuringdienst van Waren. De etikettering is daarmee een farce. Stichting Natuur en Milieu, de Alternatieve Konsumentenbond (AKB) en Greenpeace eisen dat staatssecretaris Terpstra van VWS onmiddellijk maatregelen neemt om deze ontduiking van de etiketteringsplicht tegen te gaan. Ook producenten als Unilever en Nestlé zijn per brief op hun verantwoordelijkheid gewezen.

Uit onderzoek van de Keuringsdienst van Waren blijkt dat 16 van 120 geteste producten gentech soja-eiwitten bevatten, terwijl de verplichte aanduiding 'bevat soja op basis van moderne biotechnologie' ontbreekt. Hierbij gaat het om onder andere peutervoeding, koekjes, chocoladepasta en vegetarische producten. Verder bleken 13 producten die wel van een gentech-etiket waren voorzien géén gentech soja te bevatten. De Nederlandse consument wordt dus om de tuin geleid, en heeft in feite geen keuzevrijheid.
Volgens Stichting Natuur en Milieu, AKB en Greenpeace is juist een sterke uitbreiding van het huidige etiketteringsvoorschrift nodig. Ook gentech soja-olie en -lecithine zouden hier onder moeten vallen. Nu wordt alleen gentech soja-eiwit geëtiketteerd. De beperkte Nederlandse etikettering is vergelijkbaar met het voorstel voor etikettering van gentech soja en maïs waarover de Europese Raad voor de Interne Markt vandaag zal stemmen. Deze etiketteringsregeling leidt ertoe dat 95% van de ongeveer 30.000 voedingsmiddelen die gentech soja of maïs kunnen bevatten geen speciale vermelding op het etiket zal krijgen. Stichting Natuur en Milieu, AKB en Greenpeace willen een gescheiden aanvoer van gentech gewassen en gewone gewassen. In combinatie met een duidelijke etikettering van alle gentech ingrediënten wordt duidelijkheid en dus keuzevrijheid van de consument gegarandeerd.
De noodzaak tot betrouwbare productinformatie is des te groter nu uit recent onderzoek van prof. Seydel van de TU Twente blijkt dat een meerderheid van de Nederlandse bevolking genetische manipulatie bij planten (en dieren) afwijst. Zelfs wanneer dit de prijs, kwaliteit of houdbaarheid van een product zou verbeteren.
Eind 1996 zijn het ministerie van VWS en de vereniging van levensmiddelenfabrikanten (VAI) overeengekomen dat producten met soja-eiwit per 1 april 1997 een aparte vermelding op het etiket zouden krijgen. Uit controles later dat jaar bleek dat fabrikanten zich niet aan de afspraak hielden. Aanpassingsproblemen werden toen aangevoerd als reden waarom de etikettering nog niet volledig was ingevoerd. Nu een jaar later de etikettering nog steeds ontbreekt, is duidelijk dat veel fabrikanten weigeren hieraan mee te werken.
De sojaplant is door Monsanto genetisch veranderd om weerstand te kunnen bieden tegen het bestrijdingsmiddel glyfosaat, merknaam Roundup. Dit middel doodt alle planten en dus ook de soja. Herbicide-resistente gewassen houden de afhankelijkheid van boeren van bestrijdingsmiddelen in stand. Het overheidsbeleid wil deze afhankelijkheid juist verminderen. Roundup is ook schadelijk voor de menselijke gezondheid. De gentech-soja vormt een bedreiging voor de biodiversiteit. De gentech sojaplant en het gebruik van Roundup kan het natuurlijk evenwicht verstoren. Tenslotte kan genetisch gemanipuleerd voedsel onvoorziene allergische reacties veroorzaken.