Xenotransplantatie

Inleiding Wij doen onze PO over xenotransplantatie, dat leek ons een interessant onderwerp. Maar wat is xenotransplantatie nou eigenlijk? Xenotransplantatie is transplantatie van dier naar mens. Het is een nieuwe technologie die wordt ontwikkeld om een oplossing te bieden voor de groeiende vraag naar organen, weefsels en cellen voor transplantatie. Hoewel xenotransplantatie alleen nog maar in onderzoek wordt toegepast, is het al een omstreden technologie. Het is namelijk nog niet duidelijk of deze technologie zal werken, omdat er risico’s aan verbonden zijn. Xenotransplantatie wordt misschien toch een oplossing voor het inkorten van wachtlijsten die in aanmerking komen voor een orgaan of weefsel. Dan zouden er misschien levens gered kunnen worden en de kwaliteit van het leven van patiënten verbeteren. Tissue Engeneering Tissue Engeneering betekent weefselkweek, hierbij probeert men dus om (delen van) organen te kweken in het laboratorium. Dat doen ze met cellen van mensen, maar ze proberen het nog liever met de patiënt zelf. Ze hebben al met succes met huid (voor de behandeling van brandwonden), bloedvaten (voor diabetici) en kraakbeen (voor botbreuken) gewerkt. Tissue Engeneering gaat als volgt in zijn werk: De patiënt wordt genetisch gekloond en in een kunstmatige baarmoeder geplaatst. Het lichaam van de kloon is genetisch vereenvoudigd tot alleen het orgaan dat ze nodig hebben. Het ontbrekende deel van het lichaam van de ontvanger wordt opnieuw opgebouwd (dit bedoelt men dus met kweken). Het orgaan dat zo ontstaat wordt bij de ontvanger ingeplaatst en wordt niet afgestoten, omdat de genetische informatie in de cellen van het orgaan overeenkomt met de genetische informatie in de cellen van de gastheer. Het gekloonde lichaam hoeft niet alleen te bestaan uit het orgaan, maar er mag geen zenuwstelsel aanwezig zijn (dat komt door de ethische opvattingen op dit moment). Onderzoekers zeggen dat de mogelijkheden met Tissue Engeneering onbegrensd zijn als ze gebruik mogen maken van embryonale stamcellen (van mensen). Hier zijn veel ethische bezwaren tegen, omdat de cellen afkomstig zijn van een beginnend leven.
Biomedische obstakels Voordat een xenotransplantatie kan worden toegepast, moeten er eerst deze drie biomedische obstakels overwonnen worden: 1. Afstoting
Afstoting is het grootste probleem waardoor xenotransplantatie niet kan lukken. Deze afstoting wordt veroorzaakt doordat het lichaam van de patiënt het getransplanteerde orgaan als iets ziet dat niet in het lichaam thuis hoort. Hierdoor gaat het afweersysteem verschillende afweerreacties ontwikkelen tegen het getransplanteerde orgaan. Door deze afweerreacties kunnen er ontstekingsreacties ontstaan en daardoor wordt het donororgaan beschadigd. 2. Functie van het orgaan
De functie van een menselijk orgaan is anders als die van een dierlijk orgaan. Een dierlijk orgaan kan hierdoor de functie van een menselijk orgaan vaak niet overnemen. Het orgaan moet ook passen in het lichaam van de patiënt. Voor kinderen is de groeisnelheid van het getransplanteerde orgaan erg belangrijk. Het orgaan mag niet te snel gaan groeien, maar het mag natuurlijk achterblijven met groeien. Ook bestaat er een kans dat de levensduur van het orgaan te kort is, varkens worden namelijk 10 tot 15 jaar oud en die worden voor een xenotransplantatie gebruikt. 3. Infectie
Ziektekiemen van het dier kunnen de patiënt infecteren. Dit zou een besmettelijke ziekte kunnen zijn, waardoor er meerdere mensen besmet zouden kunnen worden. Bij xenotransplantatie is dit gevaar nog groter, omdat dieren makkelijker infecties over kunnen brengen op mensen. Door de afweeronderdrukkende medicijnen is er wel minder afstotingsgevaar, maar dan is men wel extra vatbaar voor infecties. Genetische modificatie Bij genetische modificatie wordt er in het erfelijk materiaal iets veranderd. Er zijn een aantal technieken, genetische modificatie met embryonale stamcellen is hier één van. Genetische modificatie met embryonale stamcellen
Embryonale stamcellen zijn cellen die in een heel jong embryo zitten, dan is het nog maar een klompje cellen. Van een aantal dieren kunnen de embryonale stamcellen in een laboratorium gekweekt worden, die dan na een tijd geplaatst worden in een ander embryo. Hierna kan dat embryo in de baarmoeder van een draagzeug worden geïmplanteerd dan kunnen er jongen worden geboren
Door het kweken van stamcellen zijn er meer mogelijkheden voor het aanbrengen van veranderingen in het erfelijk materiaal, ook kunnen er meerdere genen worden ingebracht. Kerntransplantatie Kerntransplantatie is een andere vorm van genetische modificatie en is ook een vorm van klonen. Kerntransplantatie is het vervangen van de celkern in een eicel. De celkern van een bevruchte eicel bevat de genetische informatie van alle cellen die door deling uit die cel kunnen ontstaan en dus van alle cellen van het organisme dat uit die cel kan ontstaan. Door een andere celkern in de eicel te stoppen, zal een ander organisme uit de eicel ontstaan. De techniek heeft wel beperkingen, je kunt bijvoorbeeld van een mugeicel geen olifant maken!
SPF-condities Voordat een xenotransplantatie plaats kan vinden, moeten de dieren op een speciale, steriele manier worden geplaatst om het infectiegevaar zo klein mogelijk te maken. Dit wordt SPF-huisvesting genoemd. SPF betekent: Specified Pathogen Free, in het Nederlands betekent dit: vrij van een aantal ziektekiemen. Deze ziektekiemen kunnen bacteriën, virussen en schimmels zijn. In SPF-ruimtes heerst een overdruk en de lucht wordt gefilterd. Als er ondanks alle maatregelen toch een ziekte uitbreekt, moeten alle dieren worden gedood. QALY-norm Met de QALY-norm wordt bedoeld: Quality Adjusted Life Year. De QALY-norm is een maat voor gewonnen levensjaren en de kwaliteit daarvan na een (xeno)transplantatie. De QALY-norm wordt uitgerekend op een schaal van 0 (dood) tot 1 (gezond). De kans dat de kwaliteit van het leven toeneemt wordt beoordeeld op de gegevens van de patiënt en is ook verschillend per ziekte. Wetgeving De wet Medisch Wetenschappelijk Onderzoek met Dieren regelt de verrichtingen die de dieren moeten ondergaan. Ze regelen ook de genetische modificatie bij dieren. Deze wet heeft ook een ethische grondslag: *Het dier heeft ook een innerlijke waarde en verdient het om beschermd te worden. *Genetische modificatie is niet toegestaan, tenzij er een vergunning voor is. Geloof Over xenotransplantatie verschillen gelovigen erg van mening. Joden zijn over het algemeen positief over biotechnologie, maar xenotransplantatie gaat hierin toch te ver. Bij het Hindoeïsme voelen ze nog minder voor xenotransplantatie, omdat ze in reïncarnatie geloven. Moslims vinden het wel een probleem dat varkens genetisch gemanipuleerd worden zodat ze als orgaandonor voor mensen kunnen gaan dien. Het probleem ligt bij hun bij de varkens, die zijn in de ogen van Moslims namelijk onrein. Antroposofen wijzen xenotransplantatie af, omdat zij vinden dat lichaam en geest zo nauw met elkaar verbonden zijn, dat je ze niet mag scheiden. Ze zeggen ook dat uit onderzoek is gebleken dat de persoonlijkheid van mensen die een donororgaan kregen veranderde en op die van de donor gingen lijken. Wat de Christenen betreft geldt dat ook hier de meningen zeer verschillen, maar een paar elementen die vanuit deze richting wel een rol spelen in hun beoordeling van deze technologie zijn: - Het leven is een gave van God, God bepaalt wanneer we sterven of Hij is er elk geval op zo’n moment; we mogen wel medisch handelen om dat sterven uit te stellen maar er zijn grenzen: technologische ingrepen die de kwaliteit van leven ernstig aantasten en heel duur en riskant zijn kunnen over die grens liggen, dan moet je accepteren dat je dood gaat en je aan God toevertrouwen. - Verandering van de genetische eigenschappen van dieren en het gebruik van dierlijke organen voor medische doeleinden is een vorm van spelen voor God: iets dat niet mag, dat de goddelijke orde in de natuur doorbreekt. - Een variant van het vorige punt is dat mensen zegen dat dieren een eigen, innerlijke waarde hebben en dat we daarom niet hun genetische eigenschappen mogen veranderen. - Weer een andere variant is dat mensen zeggen: “Xenotransplantatie brengt te grote risico’s met zich mee voor de volksgezondheid” (mogelijk nieuwe epidemieën doordat dierlijke virussen zich via de ontvangers gaan verspreiden, dat is ook een vorm van spelen voor God). - Xenotransplantatie moet worden afgewezen omdat het een dure en luxe technologie is die slechts voor enkele in het rijke westen is weggelegd, het is moreel gezien beter geld te besteden aan de bestrijding van armoede en ziekte in de derde wereld. Dit betekent niet dat christenen massaal tegen xenotransplantatie zijn, de genoemde punten worden door ieder afgewogen tegen andere belangen en waarden. Voorbeeld: Als een dierbaar persoon dood dreigt te gaan willen ze vaak best over ethische of religieuze bezwaren tegen een levensreddende handeling (zoals xenotransplantatie) heenstappen. Conclusie Het tekort aan menselijke organen is een serieus probleem. Of xenotransplantatie hiervoor de oplossing is, is moeilijk te beantwoorden. De vraag is hoe effectief xenotransplantatie zal kunnen zijn en hoeveel mensen ermee geholpen kunnen worden. Daaraan gekoppeld is de vraag of het nut van deze nieuwe medische techniek opweegt tegen de moeite, het dierenleed, de risico’s en de kosten die ermee gemoeid zijn. Wij denken zelf dat xenotransplantatie geen goede zaak is omdat er heel veel risico’s voor de mens en de maatschappij aan zitten. En dat hierbij veel dieren het slachtoffer zullen zijn, terwijl we nog niet eens weten of xenotransplantatie een succes zal worden.
Bronnen De bronnen die wij geraadpleegd hebben zijn: -www.xenotransplantatie.nl -www.stelling.nl/xeno -www.biotechnologie.net-xenotransplantatie.htm