Genetische manipulatie

Voorwoord Het begrip genetische manipulatie "Genetische modificatie (genetische manipulatie) (Eng: genetic engeneering), het bewust veranderen van de erfelijke informatie van een levend organisme teneinde voor de mens nuttige eigenschappen in dit organisme te kunnen brengen." Uit: Encarta 99 Inleiding Nog maar enkele tientallen jaren doet de mens aan genetische modificatie. Het begon op kleine schaal, met weinig (financiële) middelen en met veel minder wetenschappelijke kennis, maar deze wetenschap is nu uitgegroeid tot een grootse en commerciële aangelegenheid waarmee heel veel geld gemoeid is. Zo zijn er al een respectabel aantal wetenschappelijke ontdekkingen gedaan en verwacht men met behulp van deze genetische manipulatie in de (nabije?) toekomst organen van dieren bij mensen te kunnen implanteren en andere bevindingen te doen waarmee de mens geholpen kan worden. Ook is er nu genetisch gemodificeerd voedsel te koop in elke willekeurige supermarkt. Genetische manipulatie kent voor- en tegenstanders en deze zullen dan ook besproken worden in dit werkstuk. Overigens zal ik in deze Praktische Opdracht ANW de nadruk leggen op de maatschappelijke kant van dit onderwerp, enige onontbeerlijke informatie over de toepassingen daargelaten. Het vak ANW behandelt naar mijn mening namelijk ook voornamelijk de invloeden die de hedendaagse wetenschap uitoefent op onze maatschappij en over de meningen die mensen hebben over die wetenschap. De toepassing en de wetten omtrent genetische manipulatie Ook nu nog zijn er veel protesten tegen genetische modificatie. De protesten richten zich vooral tegen dierenproeven. Ook van genetisch gemanipuleerd voedsel moet de gemiddelde consument niets hebben. Veel consumenten bijvoorbeeld eten liever een normaal natuurlijk product dan een natuurlijk product dat in het laboratorium onder handen genomen is. Om deze consumenten en tegenstanders enigszins tegemoet te komen heeft de overheid de laatste jaren steeds meer wetten en regels opgesteld om de vooruitgang en de wijze waarop de genetische modificatie wordt uitgevoerd te kunnen controleren. Zo zijn er nu dertien verschillende wetten van kracht omtrent genetische modificatie. Hierin wordt geregeld wat wel en niet mag, waar men speciale vergunningen voor nodig heeft en hoe de onderzoekers met hun proefdieren moeten omgaan. Deze proefdieren worden de laatste jaren steeds beter beschermd door de Nederlandse overheid. Zo mogen er nu geen cosmetica meer worden uitgetest op dieren en zijn de eisen die gesteld worden aan de omgeving waarin de proefdieren vertoeven strenger geworden. Ook staat in die wetten welk dier voor welk experiment niet gebruikt mag worden en welk dier wel. Deze regels zijn bijna allemaal afgeleid van de richtlijnen van de Europese Unie, die overigens door bijna alle landen van die Europese Unie worden nageleefd. Met het doel om aan de consument duidelijker te maken hoe het zit met dat genetisch gemodificeerde voedsel heeft het kabinet vorig jaar dan ook besloten tot een duidelijke etikettering. Een genetisch gemodificeerd product moet door die wet gekenmerkt zijn door een etiket dat dus duidelijk maakt dat er met dit voedsel "geknutseld" is. Deze regel is tot stand gekomen door met name veel druk door de Consumentenbond. Deze Consumentenbond had namelijk een onderzoek gehouden waaruit bleek dat als het om de veiligheid van voedsel gaat, het begrip genetische modificatie voor de Nederlandse Consument centraal staat. Aan dit onderzoek deden 15.000 mensen mee. Verder bleek uit dit onderzoek dat de consument over slechts heel weinig informatie over genetische modificatie beschikt en dat de gemiddelde consument niet overtuigd is van het nut en de noodzaak van het geknutsel aan zijn voedsel. Door onderzoek van de Consumentenbond is deze regel tot stand gekomen. Nu zul je deze etiketten echter nog niet tegenkomen in de supermarkt, maar ze zullen waarschijnlijk binnenkort in gebruik genomen worden.
Voorstanders en tegenstanders van genetische manipulatie Voorstanders In dit onderdeeltje van mijn werkstuk worden de voorstanders van genetische modificatie kort doorgenomen en hun argumenten worden genoemd. Grote voorstanders zijn natuurlijk de wetenschappers. Genetische modificatie verschaft voor hen veel mogelijkheden om de wetenschappelijke kennis uit te breiden en daar staan wetenschappers natuurlijk altijd voor open. Ook in de medische wereld vindt men heel veel voorstanders. Veel doktoren en patiënten zien xenotransplantatie, nauw verbonden met genetische modificatie als het middel om het donorentekort op te lossen. Het kunnen implanteren van bijvoorbeeld varkensnieren bij mensen die op de wachtlijst staan voor een nier zou zorgen voor een verschrikkelijk grote groep van miljoenen varkens in Nederland die allen potentiële donoren zijn. Volgens veel wetenschappers en doktoren zou xenotransplantatie veel mensenlevens kunnen gaan redden en dit vooruitzicht spreekt veel mensen aan. Ook zijn er mensen in Nederland die een groot voordeel van genetische modificatie zien vanuit een commercieel oogpunt. De commerciële bedrijven die zich richten op genetische modificatie komen op dit moment met tientallen à honderden uit de grond op zetten. In deze bedrijven zijn miljoenen, zo niet miljarden guldens gestoken en zorgen voor een impuls voor de economie. Bedrijven verdienen hun geld door codes te vinden van een groot aantal verschillende genen. Door verschillende DNA verbindingen en dergelijke te ontdekken en daar octrooirecht (als je dat recht aanvraagt, ben jij de enige persoon/bedrijf dat over deze informatie kan beschikken) op aan te vragen heeft men de mogelijkheid om andere bedrijven die deze verbinding willen gebruiken voor hun product om een bepaalde vergoeding te betalen, dit levert voor deze bedrijven natuurlijk veel winst op. Er zijn echter discussies over dit octrooirecht omdat deze bedrijven die code eigenlijk alleen maar ontcijferd en niet uitgevonden hebben. Tegenstanders Ook zijn er veel tegenstanders ten opzichte van genetische manipulatie. Deze richten zich op verschillende aspecten van deze wetenschap. Aan de ene kant zijn er de tegenstanders uit religieuze overwegingen. Er zijn christenen die vinden dat de mens niet het recht heeft om te knoeien aan Gods schepping. Aan de andere kant zijn er de dierenbescherming en de milieubeweging. Deze twee laten het meest van zich horen en protesteren dan ook via verscheidene media tegen genetische manipulatie. Net als de religieuze tegenstanders vindt men bij deze twee organisaties ook dat men niet moet knoeien met de natuur. Volgens hen vormen genetische manipulatietechnieken een onacceptabele breuk met de evolutie, die al miljoenen jaren duurt. De grenzen tussen de soorten organismen worden door genetische manipulatie namelijk doorbroken en men vindt dat niet juist. Bovendien is men ook erg tegen het gebruik van proefdieren, iets waar de wetenschap op dit vlak eigenlijk niet zonder kan. Volgens de Dierenbescherming is een dier niet op deze planeet ten behoeve van de mens, maar als een onafhankelijk wezen met een eigen identiteit, dus vindt men bij de Dierenbescherming het onaanvaardbaar dat dieren niet zelden onder erbarmelijke omstandigheden "leven" voor de wetenschap. Legbatterijen, kistkalveren en varkens in steriele en kale ruimten ziet men dus niet als acceptabele praktijken. Natuurbeschermers zijn ook zeer bang voor ongelukken met onomkeerbare effecten. Want als er kunstmatig veranderde organismen in de vrije natuur terechtkomen, zouden er wellicht onvoorspelbare en onbeheersbare rampen kunnen ontstaan, zoals men nu zelfs beweert dat het HIV-virus in zo’n laboratorium is ontstaan. Ook de Consumentenbond heeft vaak bezwaren gehad tegen genetische modificatie, in dit geval tegen genetisch gemodificeerd voedsel. Zij wilden meer duidelijkheid voor de consument en daarom komen er etiketten om aan te duiden of voedsel gemodificeerd is. Nawoord TIP:Kijk ook eens op www.home-2.worldonline.nl/~polvdh/illustraties2.htm voor goede illustraties
Bronnenlijst: · Encarta 99 · www.dierenbescherming.nl · european biotecht. Consultancy site: illustraties (www.home-2.worldonline.nl/~polvdh/illustraties2.htm · ANW actief leerboek voor de tweede fase