dementie

Voorwoord:
Ik wil mijn praktische opdracht voor ANW over dementie houden omdat mijn pas overleden oma ook dement was. Ik merkte hoezeer zij verandert was en dingen vergat, en begon mijzelf af te vragen of ik later ook dement zal worden.
Ik wil met deze opdracht onderzoeken hoe dementie ontstaat en ontwikkeld wordt, en welke gevolgen het heeft voor de patiënt en zijn omgeving.

Inleiding:
Vaak worden Alzheimer en dementie door elkaar gebruikt. Alzheimer is slechts een oorzaak van dementie. Dementie kan door verschillende aandoeningen veroorzaakt worden, terwijl de ziekte van Alzheimer een aandoening is in de hersenen waarbij geleidelijk steeds meer hersencellen verloren gaan.
Dementie komt in verschillende vormen en soorten voor, en heeft vele kenmerken. In de toekomst zullen er steeds meer mensen dement worden, dus is het misschien handig om er wat meer vanaf te weten….


Hoofdstuk 1: Wat is dementie en de 5 soorten dementie

Wat is dementie?
Dementie is een chronische, progressieve en onomkeerbare achteruitgang van het psychisch functioneren, met lichamelijke, sociale en maatschappelijke gevolgen. Dementie verstoort de activiteiten van het dagelijks leven en heeft zowel voor de dementerende als zijn omgeving invloed op sociale relaties. Het verloop is per patiënt verschillend. Er is geen genezing mogelijk. Er zijn wel medicijnen tegen dementie, maar die werken niet bij iedereen en hebben veel bijwerkingen. Ook helpt het niet en waarschijnlijk zal er nooit een goed middel tegen dementie ontdekt worden.
Een kenmerkend dementie gedrag kan verschillende oorzaken hebben: de ziekte van Alzheimer, andere hersenziekten, ziekten van andere organen, vergiftigingen of depressies.

De 5 soorten dementie:

- Alzheimer:
De ziekte Alzheimer is een ongeneeslijke ziekte, waarbij de cellen in sommige delen van de hersenen ophouden met functioneren. De symptomen van de ziekte zijn vergeetachtigheid, veranderingen in de persoonlijkheid, desoriëntatie en verlies van spraak. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie.
(130.000 Nederlanders van de 150.000 dementen hebben Alzheimer) De artsen weten de oorzaak van deze ziekte nog niet, en hebben er nog niets tegen gevonden. Je kan de ziekte van Alzheimer krijgen vanaf je 45ste jaar.

- Vasculaire vorm van dementie:
Vasculaire dementie is de meest voorkomende oorzaak van dementie, na de ziekte van Alzheimer. De hersenbeschadigingen die bij deze vorm van dementie horen, worden veroorzaakt door stoornissen in de bloedvoorziening in de hersenen, waardoor hersenweefsel beschadigd raakt en afsterft. De verschijnselen van deze vorm van dementie variëren naar welk gebied in de hersenen beschadigd is. Daardoor bestaan er verschillende soorten vasculaire dementie.

- Lewy Body dementie:
Deze oorzaak van dementie werd voor het eerst beschreven door een groep Japanse artsen in 1961. tot voor kort werd deze ziekte als een zeldzame vorm van dementie beschouwd. Kenmerkend zijn de met schommelingen gepaard gaande achteruitgang in het geestelijk functioneren en de aanwezigheid van verschijnselen van parkinsonisme, betreft onder andere stijfheid, langzame bewegingen, een gebogen postuur en een afwijkende manier van lopen. In het begin van de ziekte is de dementering meestal licht, waarbij vooral problemen als aandachtsstoornissen opvallen. Ook zijn er vaak benoemproblemen, maar het geheugen en het uitvoeren van de handelingen blijven meestal lange tijd goed. Al vroeg in het ziekteproces kunnen visuele hallucinaties optreden, waardoor de dementie niet altijd gemakkelijk is te herkennen.

- Ziekte van Pick:
De ziekte is een aandoening van het voorste deel van de hersenen, de frontaalkwab. De ziekte van Pick noemt men dan ook een frontontemporale dementie. Kenmerkend voor de ziekte van Pick zijn de opgezwollen, ballonvormige zenuwcellen in het voorste deel van de hersenen. De oorzaak van de ziekte van Pick is nog niet bekend. Het ziektebeeld onderscheidt zich in een aantal opzichten duidelijk van andere vormen van dementie zoals de ziekte van Alzheimer. In een beperkt aantal gevallen wordt de ziekte veroorzaakt door een afwijking in het erfelijke materiaal.

- Ziekte van Creutzfeld-Jakob:
Deze ziekte is bij ons bekend als de gekke koeien ziekte. Het is overdraagbaar door dieren, en zorgt voor sponsachtige letsels in de grijze hersenstof. De oervorm is de schapenziekte scarpie, die al in de 18de eeuw bekend was.

Hoofdstuk 2: verschillende vormen van dementie.
Buiten de verschillende soorten dementie kennen we ook verschillende vormen van dementie. De term dementie kan dan ook alleen gebruikt worden als er sprake is van geheugenproblemen of achteruitgang van de vroegere kennisverwerving.

- Afasie
De dementerende kan een afasie of taalstoornis hebben. Bij een afasie of taalstoornis begrijpt de dementerende niet meer alle woorden of kan de dementerende voorwerpen moeilijk een naam geven. De dementerende kan nog wel zinnen maken, maar geleidelijk herhaalt hij eindeloos dezelfde woorden en in een eindstadium gaat het enkel nog maar om een herhaling van klanken. Ook lezen, schrijven en rekenen wordt moeilijk.

- Apraxie
De dementerende kan een apraxie of handelingsstoornis hebben. Bij een apraxie of handelingsstoornis kan de dementerende eenvoudige handelingen zoals bijvoorbeeld wuiven en dingen nadoen niet meer uitvoeren.

- Agnosie
De dementerende kan een agnosie of stoornis in het herkennen van dingen hebben. Bij agnosie herkent de dementerende de betekenis van de dingen niet meer, zoals eigen familieleden, dagelijkse gebruiksvoorwerpen, en kan hij het beeld niet meer tot een geheel samenbrengen. Ook kent de dementerende niet meer het verschil tussen links, en rechts.

- Aantasting van de ADL functies
De dementerende kan een aantasting hebben va de ADL functies ( de activiteiten van het dagelijkse leven). De dementerende kan zich dan zelf niet meer wassen, aankleden en voeden.

Hoofdstuk 3: is dementie erfelijk?
In een paar families waarin de ziekte Alzheimer op jonge leeftijd voorkomt hebben doktoren een afwijking in het erfelijk materiaal gevonden. Die verantwoordelijk zijn voor de ziekte van Alzheimer. Als een ouder Alzheimer heeft gehad, is de kans groter dat een kind ook Alzheimer krijgt. Ook bij dementie kan een erfelijke factor de rol spelen. Vaak kan er net zoals bij Alzheimer het in de familie zitten doordat veel leden van de familie dement zijn, en het overbrengen via de genen. Meestal zit het in de familie als de familieleden allemaal op late leeftijd dement worden, maar daarover moeten ze nog heel veel onderzoek voor doen om dit precies te weten. Op 4 juni 1998 werd er een gen ontdekt die voor erfelijke dementie zorgt:
“Zij hebben het gen ontdekt van frontaal temporale dementie. Dat is een vorm van dementie die zich openbaart op de leeftijd van ongeveer 50 jaar en zich voordoet bij circa vijf tot tien procent van alle dementiepatiënten”-
“Dat na vier jaar onderzoek nu het gen is ontdekt, wil overigens niet zeggen dat deze vorm van dementie ook te behandelen is. Hoogstens kan de ziekte preciezer worden vastgesteld.”-
FTD is een vorm van 'preseniele' dementie (optredend vóór het 65e levensjaar), die zich zowel als erfelijke en niet-erfelijke vorm manifesteert. Moleculair bioloog Heutink: "Bij deze vorm is in het begin niet zozeer sprake van een merkbaar geheugenverlies, als wel van gedragsveranderingen. Mensen bij wie zich FTD openbaart kunnen langzaam aan een ontremd gedrag vertonen: zijn dikwijls extreem in hun eet- en drinkpatroon en/of worden onuitstaanbaar voor hun omgeving. Bovendien zie je vaak dat mensen gaan zwerven, terwijl zij heel goed beseffen waarmee zij bezig zijn.”-

Hoofdstuk 4: hoe vaak komt dementie voor?
Tussen de 70 en 80 jaar oud lijdt één op de 20 mensen aan dementie. Studies hebben uitgewezen dat, als het zo doorgaat, er in 2025 34 miljoen mensen met dementie op de wereld rondlopen.
Naar schatting zijn er in Nederland op dit moment zo’n 180.000 mensen bij wie het is vastgesteld dat ze Dement zijn, daarnaast zijn ongeveer 70.000 die lijden aan Dementie maar die het nog niet weten. 130.000 van de dementen in Nederland op dit moment zijn Alzheimerpatiënten.
Ongeveer 10.000 dementiepatiënten zijn jonger dan zestig jaar. Van alle mensen van 65 jaar of ouder wordt ongeveer 7% getroffen door een vorm van dementie. Ook op jonge leeftijd kan dementie optreden. Tegelijkertijd is het gelukkig zo dat het merendeel van de mensen nooit dement zal worden.

Hoofdstuk 5: Wat zijn de belevenissen van de dementiepatiënt zelf?
De dementerende mensen weten dat ze langzamer hand achteruit gaan. Als ze merken dat ze iets niet meer goed kunnen, gaan ze zich heel onzeker, angstig en verdrietig voelen. Na langere tijd vragen de dementerenden vaak hetzelfde als wat ze bijvoorbeeld net hebben gevraagd.
Ze vragen bijvoorbeeld “hoe gaat het?” en een minuut later vragen ze het weer. Ze weten ook niet meer wat ze doen, ze willen bijvoorbeeld de kinderen naar school brengen of boodschappen doen terwijl ze dat helemaal niet meer kunnen en vaak al lang niet meer gedaan hebben. Maar ze weten dan niet wat ze doen.
Voor de dementerenden zelf is niet het erg want ze weten er toch niets van, behalve dan dat ze merken dat ze soms dingen vergeten of niet meer weten.
Hoofdstuk 6: Wat zijn de gevolgen voor de omgeving en de dementiepatiënten zelf?
De gevolgen van de patiënt zijn dat de patiënt heel erg achteruit gaat, wat gebeurt in 3 fasen:

- Milde dementie:
Bij milde dementie begint de dementerende te dementeren. De dementerende kan zich recente gebeurtenissen moeilijk herinneren. Hij vergeef wat hij gegeten heeft of wat er net verteld werd. Ook raakt hij regelmatig de weg kwijt naar voorheen bekende plaatsen. Ook (nachtelijke) onrust en angst kunnen optreden. Deze fase gaat vaak gepaard met depressies. Soms treden opvallende persoonsveranderingen op. Het is zeer moeilijk dit stadium exact te bepalen. Meestal wordt het pas herkent door terug te blikken.

- Matige dementie:
In deze fase neemt het geheugenverlies toe, worden zinnen meer en meer herhaald