De raaf (uitgestorven in nederland)

Inleiding Een krantenartikel in het wetenschapskatern van de Volkskrant van zaterdag 10 november 2001 trok mijn aandacht. De titel was “Raaf terug in Nederland”. Het bleek dat de raven een productief broedseizoen achter de rug hadden. Gemiddeld vloog 1.8 jong uit per bezet nest, een stijging van 80% vergeleken met vorig jaar. Goed voor een vermelding in de krant! Uit de tekst bleek verder dat de raaf in Nederland in de eerste helft van de vorige eeuw was uitgestorven door intensieve vervolging….. Het leek mij een leuk onderwerp voor mijn presentatie voor ANW. Aanvullende informatie heb ik onder meer op een Belgische natuursite gevonden via www.google.com: pandora.be!
Kenmerken De raaf is een zwarte vogel met een flinke snavel`zoals je net zag. Hij is veel groter dan andere kraaiachtigen en kan wel 1,5 kilo wegen. De raaf is 65cm lang en daarmee de grootste zangvogel van Europa. Zijn Latijnse naam is Corvus Corax. De raaf is een verspreide stand- en zwerfvogel van allerlei soorten leefgebieden, onder andere in bossen, bij klifkusten en extensieve landbouwgebieden. Het nest van de raaf wordt zowel hoog in bomen als op afgelegen rotsige plekken gebouwd. De raaf mijdt menselijke bebouwing, hij is is erg schuw en waakzaam. Het zijn alleseters, die onder meer aas, diverse zaden
en vruchten, insecten en gewervelden tot de grootte van een konijn verorberen. Ook eet de raaf afval. Hij vliegt in een speelse, buitelende vlucht. Kenmerkend aan het vliegbeeld zijn de prominente kop en uiteinde van de staart. Een raaf kan 25 jaar oud worden. Hij nestelt graag in hoge, oude dennenbomen. Hij heeft een diepe krachtige, knorrige stem die wel twee tot drie kilometer door het bos reikt. Zijn voornaamste roep is een laag krassend “pruk, pruk”. Raven zijn slimme vogels. Zo weten ze dat jagers het geschoten wild vaak al op het veld van ingewanden ontdoen, zodra ze schoten horen gaan ze er gelijk op af in de hoop een feestmaal te krijgen. De Raaf uitgestorven in Nederland De raaf werd rond 1925 in België en Nederland uitgeroeid. In 1969 werd hij gereïntroduceerd in Nederland. Hij breidt zich nu uit op de Veluwe: er zijn al 82 nieuwe broedparen in 21 jaar. Dit is toch nog steeds weinig en door de verspreiding die niet opschiet en de gehechtheid aan zijn kwetsbare levensgebied staat de raaf dus op de Rode Lijst. Vroeger was de raaf een gewone en verspreide broedvogel. De raaf was door zijn donkere verschijning niet bepaald geliefd bij de bevolking; hij had de bijnaam galgvogel. Hij zou lammetjes aanvallen en de oogst beschadigen. In sprookjes en sagen kondigt hun “naargeestig krassen” altijd onheil aan. In de Nederlandse taal kennen we nog uitdrukkingen als ”stelen als de raven” en “de raven zullen je geen brood brengen”, waaruit blijkt dat men raven niet mocht. Er is overigens ook een uitdrukking die men gebruikt als iets heel zeldzaam is; men spreekt dan van “een witte raaf”. Een albino-raaf is inderdaad wel heel zeldzaam. Door bijgeloof werd de raaf fel bestreden en nam de soort snel in aantal af. Rond 1900 was hij zeldzaam geworden. Alleen in de oostelijke provincies kwamen toen nog enkele paren voor, maar ook hier verdween de raaf door het schieten van volwassen vogels en het roven van de nestjongen. In 1936 werd een eerste poging gedaan om de stand op te krikken door negen jonge raven uit Litauen te importeren. Die raven verdwenen spoorloos. In 1944 vond in Zuid-Limburg helaas het laatste broedgeval plaats. De herintroductie in Nederland Omdat het verdwijnen van de raaf uit ons land vooral kwam door menselijke vervolging, en niet zozeer het verlies van de leefomgeving van de raaf, vond men het de moeite waard om de soort te reïntroduceren. Een project met dat doel werd in 1966 opgestart door het toen genaamde Rijksinstituut voor Natuurbeheer en het Wereld Natuur Fonds. Het project was opvallend door de zorgvuldige
aanpak. Een oude vogel met vier jongen werd vanuit Sleeswijk-Holstein in de bossen bij Austerlitz losgelaten. Later volgden er ook Oost-Duitse vogels, eerst in grote volières en pas later in het wild. Zo weren er in tien jaar honderdzestien raven uitgezet. Sommige paren kregen geen jongen, ook gingen er veel jongen dood en soms werden ze gestolen. Ook zetten onbekenden de kooien open. In 1973 waren er pas drie broedparen in het wild gevestigd, maar geleidelijk ging de stand vooruit. In 1985 broedden er weer vijftig ravenpaartjes in het wild en hadden dertig andere, niet broedende paren een eigen territorium. In 1992 werden er negentig paren geteld, waarvan er zeker vijftig ook gebroed hebben. In 1996 bereikte de ravenstand zijn hoogtepunt met zo’n honderdtien broedparen. Daarna zakte de stand terug naar zo’n negentig broedparen, waarvan er vijftig ook nog jongen voortbrengen. De oorzaak van de daling is het sterk teruggelopen voedselaanbod op de Veluwe. Om te beginnen is de konijnenstand in korte tijd sterk uitgedund, door een nieuwe konijnenvirusziekte: Vitraal Hemologisch Syndroom (VHS). Erbij kwam dat de wildbeheerders op de Veluwe in dat jaar stopten met bijvoederen van reeën en wilde zwijnen, waar de raven ook volop van aten. Dit voer bestond uit slachtafval, door de varkenspest mocht dit niet langer verstrekt worden. De broedstrategie van de raven was afgestemd op dit voer, zij voederden hun jongen ermee. De oudervogels moeten sindsdien langer zoeken naar voedsel voor hun jongen. Terwijl het nest langere tijd onbewaakt is, kunnen roofvogels zoals de havik makkelijk toeslaan. Niet bijvoederen past bij natuurlijk wildbeheer, maar men ruimt daarentegen in de Veluwe wel dode kadavers op, in plaats van ze te laten liggen voor onze raaf. Het opruimen gebeurt uit angst voor veeziektes. De raaf moet het nu vooral hebben van dood gereden slachtoffers aan de kant van de autosnelwegen! De meeste Nederlandse Raven leven op de Veluwe, maar steeds meer mensen hebben ze ook op onder andere de Utrechtse en Sallandse Heuvelrug en Montferland gezien, gebieden ten oosten van de Veluwe. Dit wijst op uitbreiding van het broedterrein van de raaf. Om deze uitbreiding bij te houden is het belangrijk dat
alle waarnemingen van raven aan SOVON worden doorgegeven. SOVON betekent Samenwerkende Organisaties Vogel Onderzoek Nederland. Een risico voor de raaf is het feit dat ze als aaseters gevoelig zijn voor het uitleggen van vergiftigde karkassen, een kwalijke en bij de wet verboden praktijk. Verder is het zinvol om jagerskringen voor te lichten over deze volledig beschermde, maar op de zwarte kraai lijkende vogel. Vooral nu de soort zich ook buiten de Veluwe steeds vaker vertoont, lijkt dat van belang. In de Veluwe wordt hij door jagers getolereerd. In Nijkerk werd in mei 1995 een ravennest kapotgeschoten. Dit bewijst dat voorlichting niet overbodig is!