Jodendom

De grondlegger van het Jodendom is Mozes. Toch was Mozes niet de eerste jood, dit was Abraham. Toen hij al oud was, hoorde hij een stem. Die stem bleek van God te zijn. Van God kreeg hij de opdracht om Mesopotamië te verlaten en op weg te gaan naar het Beloofde Land (Kanaan). God en Abraham sloten een verbond: als Abraham Gods’ woord zou volgen, zouden Abrahams nakomelingen een groot volk worden. Abraham stemde toe en wat God beloofd had, kwam uit. Jaren later namen de Israëlieten de God van Abraham als enige god aan. Ook beschouwden ze Abraham als vader van hun volk en hun geloof. Jaren later werd het volk door een hongersnood gedwongen om naar een ander land te gaan, Egypte. In Egypte dwong de farao de Israëlieten als slaven te werken. Vele jaren gingen voorbij en de Israëlieten hadden nog maar weinig vertrouwen in hun God. Maar toen hoorde ook Mozes de stem van God. God gaf hem de opdracht om de farao te vragen de Israëlieten vrij te laten. De farao weigerde dit keer op keer en toen was God het zat: hij stuurde tien plagen als straf voor de Egyptenaren, omdat die hun slaven niet wilde laten gaan. De laatste plaag was de ergste: alle eerstgeboren zonen van de Egyptenaren stierven, maar de zonen van de Israëlieten sloeg God over. Eindelijk stemde de farao toe en hij liet de Israëlieten gaan. De Israëlieten gingen meteen weg, maar ze waren het land nog niet uit of de farao stuurde het leger achter ze aan, hij had zich bedacht. Met het leger vlak achter zich, bereikten de Israëlieten de Rode Zee. Ze konden geen kant meer op. Voor hun was zee, achter hun was het leger.Toen stak Mozes zijn staf uit en de zee spleet in tweeën met een droog pad in het midden, zodat de Israëlieten over konden steken. Toen de Egyptenaren ze achterna gingen stroomde het water terug en alle Egyptenaren verdronken… Tijdens en na het verblijf van de Israëlieten in Egypte werd het geloof danig op de proef gesteld. Van hieruit is het Jodendom ontstaan.

De drie belangrijkste principes van het Jodendom zijn het geloof in God, het joodse volk en de Torah. Over alledrie vertel ik nog iets meer.

- Het geloof in God

In Deuteronomium 6: 4-5 staat de kernzin van het Jodendom (sjema): “Hoor Israël: De Here is onze God; de Here is onze God”. Naast deze enkele zin is ook het houden aan de Torah erg belangrijk. Verder mag je, net zoals bij het Christendom, God niet in beelden vast leggen. Ook mag je de joodse naam voor God, JHWH, niet uitspreken, dit is een heilige naam.

- Het joodse volk

Zo`n 3 miljard mensen op aarde erkennen Abraham als stamvader. Hij sloot een verbond met God waarbij werd afgesproken dat als het volk zich door God zou laten leiden, zij het Beloofde Land (Kanaan) toebedeeld kregen. Later werd dit op de berg Sinai nog uitgebreid met God en Mozes en ontving Mozes de Torah.

- De Torah

De Torah is zeg maar het eerste deel van de Hebreeuwse bijbel. De Hebreeuwse bijbel is de Tenach. Tenach is een afkorting van Torah, Nebiim, Chetubim. Dat betekend wet (Torah), profeten (Nebiim) en geschriften (chetubim). De Tenach heeft dezelfde verhalen als het oude testament van het Christendom. De verhalen in de Thora gaan over de voorouders Abraham, Isaak en Jakob en de over de uittocht uit Egypte. In de Torah staan in totaal 613 ge- en verboden. De kern van de Torah is: Heb je naaste lief als jezelf
In de loop der tijd is ook een boek met commentaren op de Torah ontstaan (talmoed) en samen met de ge- en verboden van de Torah vormen deze de mitswot. Hierin staan dus alle regels van het Jodendom. Een van de geboden die erin staan is de tsedaka, door velen gezien als de belangrijkste. De tsedaka houdt in dat je als gelovige jood rechtvaardig moet zijn en dat je een deel van je inkomen aan de armen af moet staan.

Bij het Jodendom horen natuurlijk ook een aantal boeken en ge- en verboden. Het belangrijkste boek van het Jodendom is de Torah. De Torah bestaat uit de eerste vijf boeken van het Oude Testament (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium)

- Genesis is een verzameling van verhalen over de schepping van de wereld, de zondvloed en de geschiedenis van Jozef. - In Exodus gaan de verhalen over de uittocht uit Egypte o.l.v. Mozes en het leven in de woestijn en er staan ook vele wetten, geboden, verboden en voorschriften in. - In Leviticus staan de priesterwetten en de offervoorschriften. - In Numeri staan de gebeurtenissen in de woestijn. - In Deuteronomium sociale wetsvoorschriften. Deuteronomium wordt afgesloten met de dood van Mozes. In de Torah wordt dus bijna hetzelfde over God vertelt als in onze Bijbel. De Torah wordt heel respectvol behandeld en is gemaakt van perkament, maar niet iedere dierenhuid mag worden gebruikt als perkament voor de Torah. De dierenhuiden moeten zijn van dieren die ook gegeten mogen worden. Tijdens het maken van perkament van de dierenhuiden moet de hele tijd de aandacht blijven bij het heilige doel, waarvoor dat perkament zal worden gebruikt. De Torah wordt niet gedrukt maar met de hand geschreven. De inkt waarmee wordt geschreven wordt ook op een speciale manier gemaakt. Die inkt moet aan bepaalde eisen voldoen: de inkt moet zwart en duurzaam zijn, verder moet de inkt dik liggen op het perkament, maar de inkt mag er niet afspringen als hij droog is. Het schrijven zelf gebeurt met een verenstift. De veren die voor zo`n pen worden gebruikt zijn die van een gans of van een kalkoen. Als men uit de Torah leest mag je hem niet aanraken, je mag hem alleen aanraken met een stokje dat speciaal hiervoor gemaakt is.

Het Jodendom heeft net als alle godsdiensten enkele specifieke kenmerken, hierbij moet je denken aan zaken als de sjabbat, de synagoge en de besnijdenis. Over sommigen vertel ik wat meer. De sjabbat verwijst volgens de joden naar de schepping van de aarde. In Genesis staat dat God de aarde in zes dagen schiep en op de zevende dag rustte. Zo moeten ook de joden na zes dagen werken de zevende dag rusten en genieten van het resultaat van hun werk. Omdat er op de sjabbat niet gewerkt mag worden, betekent dat dat alle voorbereidingen van tevoren getroffen moeten worden. Bijna de gehele vrijdag staat in het teken van de komende sjabbat omdat er van alles gedaan moet worden zoals: het huis schoonmaken, boodschappen doen, eten koken en ook de sjabbattafel moet helemaal klaar staan bij zonsondergang. De sjabbat is voor de joden een dag waar de gehele week naartoe geleefd wordt en hij vindt plaats op de zevende dag van de week (de zaterdag), maar sjabbatavond is niet op zaterdag, maar op vrijdagavond bij zonsondergang. Orthodoxe joden houden zich strenger aan de sjabbatrust dan de progressieve joden. Bij de orthodoxe joden begint de sjabbat op vrijdagavond even voor de zon onder gaat en duurt minstens 24 uur. Omdat het in de winter vroeg donker wordt begint de sjabbat dan vaak al om 3 uur `s middags. In de zomer begint de sjabbat vaak pas rond 8 uur `s avonds en duurt dan wel 27 uur. Omdat de sjabbat dus erg seizoensgebonden is vinden de progressieve joden dat zeer ongemakkelijk en zij laten de sjabbat op vaste tijden beginnen en eindigen. Bij aanvang van de sjabbat steekt de vrouw twee kaarsen aan en daarna gaat het hele gezin naar de synagoge (in orthodoxe gezinnen gaat alleen de man naar de synagoge.) Als het gezin van de synagoge thuiskomt dan begint de sjabbatmaaltijd. Op de met een wit kleed bedekte tafel staan wijn, kaarsen en twee gevlochten broden (challot). Eerst zegent het hoofd van het gezin de wijn door het uitspreken van een zegenspreuk (kiddoesj). Daarna worden ook de sjabbatbroden gezegend en gebroken en begint de maaltijd. De maaltijd bestaat vaak uit brood, soep, vis, kip en aardappelen en tijdens de maaltijd worden speciale sjabbat-hymnen gezongen. De maaltijd wordt afgesloten met een dankgebed. Op de sjabbatochtend (zaterdagochtend) is er een dienst voor het hele gezin in de synagoge. Dit is een vrij lange dienst waarin uit de Thora wordt voorgelezen. De zaterdagmiddag wordt gebruikt om te studeren, wandelingen te maken of bij vrienden op bezoek gaan, men doet in elk geval iets rustigs. Aan het eind van de middag wordt opnieuw gegeten en het ritueel van vrijdagavond wordt nog eens kort herhaald. `s Avonds wordt de sjabbat plechtig afgesloten door een ceremonie die havdala wordt genoemd. Havdala betekent de scheiding tussen het heilige van sjabbat en het gewone van de werkdag. Men steekt dan gevlochten kaarsen aan die erg veel pitten hebben en er wordt ook een reukdoos met zoet geurende kruiden doorgegeven. Tot slot dooft men de kaars met een beetje wijn en wenst iedereen elkaar een goede nieuwe week toe…

De besnijdenis vindt acht dagen na de geboorte van een joodse jongen plaats (ook als het sjabbat is). Besnijdenis is een heel oud en belangrijk gebruik. Het symboliseert een teken van verbond. Tegelijk met de besnijdenis krijgt de jongen zijn (Hebreeuwse) naam. Bij en besnijdenis wordt de voorhuid van de penis verwijderd. De besnijdenis wordt verricht door de mohel, dit hoeft niet altijd een dokter of een rabbijn te zijn. Het is zeker wel een gelovige jood die geleerd heeft hoe hij een besnijdenis moet uitvoeren. Meisjes krijgen als zij geboren zijn geen traditionele ceremonie, maar de moeder gaat naar de synagoge voor een dankgebed. Soms, vooral in liberale synagoge, wordt de baby in de synagoge gezegend. De synagoge is zeg maar de kerk van het Jodendom. Hier vinden dus ook de diensten plaats. Het grootste gedeelte van zo`n dienst bestaat uit de studie van de Torah en daarom wordt de synagoge ook wel sjoel genoemd (school). De mannen dragen uit eerbied voor God een keppeltje (kippa). Voor een dienst is niet veel nodig: een ruimte, tien religieus mondige mannen (minjan) en de Torah…

Trouwen is bij de joden erg belangrijk. Meestal trouwt men in de synagoge. Joden trouwen het liefst met iemand uit de eigen gemeenschap. Tijdens de bruiloft staan de bruidegom (chatan) en de bruid (kallah) onder een soort afdak dat de hoeppa wordt genoemd. Deze hoeppa symboliseert het huis waar het echtpaar zal gaan wonen. De hoeppa is meestal met bloemen versierd . Het echtpaar drinkt wijn en ze beloven de joodse godsdienst trouw te blijven. Ook geeft de bruidegom iets van goud (meestal de trouwring) aan de bruid en spreekt een speciale belofte in het Hebreeuws uit, als teken de bruid te kunnen onderhouden. Daarna wordt de huwelijksakte voorgelezen en ondertekend door de bruid en bruidegom. Tot slot moet de bruidegom met zijn voet een glas kapot maken. De echte betekenis daarvan is niet bekend. Het glas symboliseert om zelfs op deze vreugdevolle dag de verwoesting van Jeruzalem te herdenken. De joden hopen dat er kinderen in het gezin worden geboren, want dan komt er een betere band in het gezin en dan kan het geloof aan de jongeren worden doorgegeven

Bar mitswa wordt een joodse jongen als hij dertien jaar is. Zij worden dan opgenomen tussen de volwassenen en zijn vanaf dit moment verantwoordelijk voor alle religieuze plichten die dit meebrengt. Zij zijn dan ook meerderjarig. Hij moet goed Hebreeuws kunnen spreken, want op de bar mitswa moet hij een stuk uit de thora voorlezen en een gemeentelijke gebedsdienst kunnen leiden. De Bar mitswa vindt plaats op de 1e sjabbat na zijn 13e verjaardag. Na de bar mitswa telt de jongen als volwassen mee, en moet hij alle joodse wetten naleven. Meisjes horen bij de volwassenen als ze twaalf zijn. Synagogen vieren voor meisjes hetzelfde feest als voor jongens alleen heet het Bat mitswa.

De jodenhaat speelt zo nu en dan nog eens op. Vreemd is dat dit er altijd al geweest is zonder dat er echt een duidelijke reden voor is. Wel kan ik zeggen dat er belangrijke factoren meespeelden, die zeker grote invloed hadden op het ontstaan en het groeien van de jodenhaat. Om maar te beginnen bij het begin: Israël het uitverkoren volk van God. Israël was een volk met haar eigen geloof, overtuigingen en gebruiken. Net als ieder volk, maar toch een beetje anders, want zij waren uitverkoren. Alleen al feit dat joden en moslims er beiden heilig van overtuigd zijn het enige juiste geloof te volgen brengt al nodige problemen met zich mee. Net als de joden beschouwden de moslims mensen met een andere overtuiging als heidenen. Het verschil met de joden is alleen dat de moslims de plicht hebben een heilige oorlog te voeren tegen de ongelovigen. Als een oorlog dus heilig wordt verklaard, is het volgens de moslims geen verkeerde oorlog, maar zelfs hun plicht. Tussen de joden en de christen is het fout gegaan met de kruisiging van Jezus. De christenen verweten de joden dat ze Jezus hebben gekruisigd (terwijl Jezus zelf joods was) Toch is dat standpunt tegenwoordig al bijna helemaal verworpen. Tussen de joden en de christenen heeft eigenlijk een soort opleving plaats gevonden. De relaties tussen deze twee zijn nu betrekkelijk goed. Dit komt natuurlijk ook, omdat ook in de Bijbel het joodse volk het volk van God is en een belangrijke rol speelt.

Ook het Jodendom kent natuurlijk enkele belangrijke feesten, ik beschrijf er twee.

De dag van de verzoening

Een heel belangrijk feest van de Joden is de dag van verzoening (27-9-2001, 16-9-2002). Op deze dag zijn je zonden ten opzichte van God je vergeven. De conflicten tussen mensen moeten worden rechtgezet voor de grote verzoendag. Op deze feestdag is eten, drinken, werken en je opmaken verboden. De meeste Joden brengen deze feestdag in een synagoge door. Het is dan ook meer een heilige dag dan een feest. Vaak wordt de grote verzoendag Jom Kippoer genoemd. De Grote Verzoendag is de heiligste dag van de joodse kalender. Jom Kippoer begint op de tiende dag van het nieuwe jaar, het is dus de afsluiting van de tijd van berouw aan het begin van het nieuwe jaar. Vroeger toen de tempel er nog was, trad de hogepriester het Heilige der Heiligen binnen en kwam zo als het ware dichter bij God. Heel Israël vaste dan om de zending van de Hogepriester te ondersteunen. Maar ook nu nog moet er op Grote Verzoendag heel streng gevast worden. Dit lijkt allemaal niet echt feestelijk maar toch is Grote Verzoendag bij de joden een grote feestdag. `s Avonds is er een dienst die ongeveer 2,5 uur duurt. Na deze lange dag zijn de mensen lichamelijk vermoeid maar geestelijk gesterkt; ze voelen zich herboren. Op deze manier gaan de joden vol vertrouwen het nieuwe jaar tegemoet. Enkele symbolen die bij deze dag horen zijn het aanstaken van de Jom–Kippoerkaars die 25 uur brandt totdat het feest voorbij is. Men draagt in de synagoge geen leren schoeisel en men mag zich ook niet wassen. Het blazen op een ramshoorn kondigt het einde van deze dag aan.

Pesach

Pesach herinnert aan de uittocht van Egypte. De eerste twee avonden van dit feest heten "Seideravond". Op deze avond wordt er verteld over de uittocht van Egypte. Als het Pesach is eet men matsers. Dit wordt zo gemaakt zodat het geen tijd heeft om te rijzen. Toen de Joden uit Egypte trokken was er ook geen tijd om het brood te laten rijzen, en at men ook matsers. Dit is de reden waarom de Joden geen meelproducten die gegist zijn eten met Pesach. Ook gebruikt men speciaal bestek. Op de eerste en laatste dagen mag niet worden gewerkt. De dagen die ertussen liggen gelden voor 'halve feestdagen' en dan mogen de meeste werkzaamheden wel gedaan worden. Pesach is hetzelfde als ons Pasen en de datum is dus elk jaar verschillend.

Belangrijke levensmomenten voor joden zijn dus de Bar mitswa, trouwen en de besnijdenis. Deze momenten heb ik hierboven dus al beschreven. Een godsdienstoorlog met het Jodendom als middelpunt is er officieel niet. Officieus wel. In het Midden–Oosten blazen elke keer weer van die idiote Palestijnen zichzelf op en die Arafat doet er niks tegen. Dat Israël hier dan weer op reageert met beschietingen van Palestijnse doelen e.d. vind ik dom van ze, want zo lokken ze alleen maar weer nieuwe aanslagen uit. Ik vind het dus goed van het Westen (VS en VN) om de druk op Arafat op te voeren om die kamikaze–acties te stoppen. Het moet maar eens afgelopen zijn!

Persoonlijke reactie:

Toen ik begon met het maken van dit werkstuk leek het me heel wat moeilijker dan die over de Islam. Ik had namelijk heel wat minder aantekeningen over het Jodendom dan bij het vorige werkstuk over de Islam. Toch is het me wel redelijk gelukt om ook hiervan een acceptabel werkstuk te maken. Toen ik eenmaal bezig was met het zoeken en vinden van informatie bleek dat er op internet en in het boek zat informatie stond. Zoveel zelfs, dat het eigenlijk veel groter is geworden dan mijn bedoeling. Toch is het denk ik wel overzichtelijk gebleven. Eerst heb ik wat verteld over de ontstaansgeschiedenis, toen over de drie basisprincipes, daarna wat over het Jodendom nu, waar ik ben ingegaan op de sjabbat, de besnijdenis, de synagoge, het trouwen, de Bar mitswa en de jodenhaat. De jodenhaat leek me, ondanks alles wat hier al over geschreven, gefilmd e.d. toch wel interessant om eens vanuit religieus oogpunt te bekijken. Waar komt die haat nou vandaan? Ik denk dat ik hier wel een goed antwoord op heb gegeven. Ik had zoveel informatie dat het moeilijk was om er wat uit te halen dat niet zo van belang was. Want waar ik maar vier onderwerpen over het Jodendom nu hoefde te beschrijven heb ik er zes gedaan. Omdat ze alle zes ruim de moeite waard waren. Ik heb er veel bijgeleerd over het Jodendom, vooral veel details, want een aantal onderwerpen wist ik al globaal iets van. Toch denk ik dat het niet zinloos is geweest om dit werkstuk te maken, want ook details zijn belangrijk om andere mensen en hun geloof te kunnen begrijpen…

Bronnen:

Zienswijze blz. 30 t/m 36 en blz. 78 t/m 83
Lesplanning
Extra stencil geloofsbelijdenis
Kennis docent
Kennis rabbijn
Kennis van mijzelf

Internet: http://members.xoom.com/edv3000/overig/gd/jodendom.htm http://huiswerk.scholieren.com/werkstukken/joden.html http://huiswerk.scholieren.com/werkstukken/jodendom.html http://members.tripod.lycos.nl/Jodendom/ http://www.joods.nl/lerncafe/ http://www.xs4all.nl/~niw/jodendom.htm