De synagoge

De Synagoge

De Synagoge is de kerk van de Joden. Synagoge betekent “plaats van samenkomst”. In de Synagoge komen de joden bijeen om te bidden, diensten bij te wonen, om de Holocaustslachtoffers te herdenken, maar ook gewoon om te kletsen.

Het ontstaan van de Synagoge is gebeurd in 586-538 voor Christus, tijdens het Babylonische ballingschap. Toen de tempel in Jeruzalem was verwoest en de mensen geen religieus centrum meer hadden, ontwikkelde zich een nieuwe vorm van samenkomst. Dat was vaak bij mensen thuis of in een gemeenschappelijke ruimte, in principe kan elk gebouw dienst doen als Synagoge.


De inrichting van de synagoge

In een Synagoge is altijd een ‘heilige ark’, een kast met de Torarollen die geplaatst is tegen een van de wanden, meestal tegenover de ingang, in de richting van Jeruzalem. Hij is erg belangrijk, want het is de plek waar de woorden van God in worden bewaard. Boven de ark staat daarom in het Hebreeuws geschreven “Weet voor wiens aangezicht gij staat”. Het ophalen van de Torarollen is een plechtig moment en het voorlezen uit de rollen is het hoogtepunt van elke bijeenkomst. Het voorlezen gebeurd door de voorzanger die meestal de dienst leidt. De Rabbijn houdt meestal een kleine toespraak naar aanleiding van een gedeelte uit de Tenach. Vrouwen vervullen meestal geen rol in de synagoge dienst, zij hebben hun taak thuis. Daar zorgen zij voor de joodse sfeer en voor de opvoeding van de kinderen. Vrouwen mogen wel aanwezig zijn in de Synagoge, maar dan zitten zij apart van de mannen achter een hek of gordijn, of op een speciale vrouwengalerij. Dit is een gewoonte uit de vroegere tempel, waar een grote ruimte voor de vrouwen was. Om een dienst te kunnen houden, zijn er minimaal tien mannen nodig, want zonder deze tien mag de dienst officieel niet beginnen. Dan mannen dragen altijd een hoofdbedekking in de synagoge, zoals een hoed, pet of keppeltje. Dit is bedoelt om aan te duiden dat er “iets hogers” boven de mens is.



Een tweede huis

In grote synagogen worden elke dag twee diensten gehouden, een ’s morgens en een ’s avonds. Ook op de sabbat en tijdens feestdagen zijn er diensten. Op gewone dagen komen er nooit zoveel mensen naar de gebedsdienst, dan wordt de dienst meestal in een kleinere ruimte gehouden. Een grote synagoge heeft veel vertrekken. De kinderen krijgen les over het geloof en ze leren Hebreeuws. Maar er kan ook muziek gemaakt worden. En er worden feesten gehouden. In de keuken worden er dan niet alleen hapjes klaargemaakt, maar ook complete diners. De joden hebben speciale voedingswetten, het is moeilijk om sommige maaltijden helemaal volgens de regels te maken. Daarom zijn de joden blij met zo’n keuken, ze weten dan zeker dat het eten geheel “kosjer”(rein) is. De synagoge speelt een belangrijke rol in het leven van de joden. Veel joden zien de synagoge als hun tweede huis.



Een huis voor studie

In de synagoge is veel geledenheid voor studie. Het belangrijkste van die studie is de wekelijkse Tora-lezing. Een preek wordt een “derasja” genoemd, een ander woord voor studie. De sabbat is de belangrijkste dag van de week, er gaan dan veel joden naar de synagoge, veel meer dan normaal. De sabbat is een rustdag, waarop de joden studeren door lezen en praten, orthodoxe joden mogen ook niet werken. Met werken wordt bedoeld dat er iets nieuws wordt gemaakt wat er nog niet is, dus ze mogen niet schrijven, computeren, schilderen, snijden op plakken, want dan maak je iets nieuws. Studeren is wel toegestaan.

De meeste synagogen bieden lessen voor volwassenen op allerlei gebieden, van Tora lezen tot aan brood bakken. Vooral progressieve synagogen bieden gezinnen de gelegenheid om samen te studeren op een informele manier, door spel, quiz en toneel. Dit neemt vaak de vorm van een familiedag aan. In orthodoxe synagogen studeren mannen en vrouwen gescheiden; in progressieve synagogen studeren ze samen. De vrouwen doen de afgelopen jaren meer aan studie dan voorheen.

Overal waar joden wonen vind je synagogen. Er is veel verschil in grootte en bouwstijl. Sommige synagogen zijn niet groter dan een woonkamer. In andere synagogen kunnen vele honderden gelovigen. Een grote synagoge heeft veel nevenruimte voor talrijke activiteiten. De meeste synagogen die je nu ziet zijn gebouwd in de 19e en 20e eeuw.


Betekenis

De letterlijke betekenis van ‘synagoge’ volgens het woordenboek is; gebouw waarin joden godsdienstoefeningen houden.