Japan in Indonesië

Hoe heeft Japan Indonesië kunnen bereiken om te veroveren terwijl Amerika, Engeland en Nederland vermoedens hadden dat Japan wellicht het zuidelijke deel van Azië zou veroveren?

In de tijd van de tweede wereldoorlog was Japan een bedreiging voor ook Azië geworden. Landen zoals Amerika en Engeland anticipeerden al geruime tijd dat Japan mogelijk het zuiden van Azië zou veroveren om de macht te grijpen in heel Azië. Amerikaanse en Engelse troepen zouden de Japanse troepen dan decimeren voordat Japan het zuiden zou kunnen veroveren. Zelfs als Japan deze troepen zou kunnen verslaan, zouden er toch veel slachtoffers zijn gevallen. Als ze daarna nog steeds doorgingen, dan waren er de Nederlanders die in Indonesië Japan kon bevechten. Maar het liep anders af, want Japan heeft Indonesië uiteindelijk wel kunnen veroveren, waardoor de macht van de Nederlanders in Indonesië verdween toen Nederland na de oorlog weer over Indonesië heerste. Amerika en Engeland konden allebei niet meer vechten doordat zij door bepaalde omstandigheden niet meer in staat waren om in Azië de zuidelijke landen te verdedigen tegen de verovering door Japan en de Nederlandse vloot open en bloot lag voor de Japanners.

De reden dat de Amerikaanse troepen niet veel hulp waren kwam doordat de Japanners Pearl Harbor hadden gebombardeerd met een –waarvan zij dachten- verrassingsaanval. De Japanners en Amerikanen waren aan het praten, maar Japan was bezig een verrassingsaanval te plannen. Een uur voordat de aanval zou worden gelanceerd, zou Japan een oorlogsverklaring aan Amerika geven. Japan zou tot die tijd geen argwaan wekken bij Amerika en blijven onderhandelen en praten. De Amerikanen hadden echter al de gecodeerde berichten ontcijferd en wisten dat Japan een masker ophield. Toen de oorlogsverklaring bij Amerika kwam moest het eerst nog worden vertaald. Er was niet veel tijd tussen het ontcijferen van de verklaring en de echte aanval. Men kan zich afvragen waarom Amerika zich niet beter had voorbereid op de aanval als ze er gecodeerde berichten van hadden ontcijferd en ervan af wisten, maar daar ga ik nu niet dieper op in. Pearl Harbor werd gebombardeerd en bijna de hele Amerikaanse vloot was uitgeschakeld. Amerika kon niet veel weerstand kunnen bieden tegen Japan toen ze het het zuidelijke deel van Azië probeerden te veroveren.

Engeland leed nadat Amerika’s troepen uitgeschakeld werden bij Pearl Harbor ook grote verliezen. Het deel van de vloot dat zich in de Pacifische Oceaan bevond werd uitgeschakeld, doordat de Prince of Wales daar onderging met andere schepen van de vloot. Engeland zou hierdoor het zuidelijke deel van Azië niet meer kunnen beschermen tegen Japan door een tekort aan schepen en mankracht, net als Amerika dat ook niet meer kon.

Nu de twee sterkste en machtigste landen uitgeschakeld waren, kon Japan vrij gemakkelijk het zuiden kon veroveren. Ze begonnen met de Filippijnen en gingen door naar het noorden van Maleisië. Van daaruit trokken ze door naar het zuiden van Maleisië en veroverden ook Singapore. Indonesië zou vervolgens aan de beurt zijn en het Koninklijke Nederlands-Indische Leger (KNIL) moest snel rekening gaan houden met de mogelijkheid dat Japan weldra binnen zou vallen. Ze zouden Indonesië moeten verdedigen tegen de Japanse soldaten.
Het KNIL was niet opgewassen tegen de Japanse troepen. Indonesië is een uitgestrekt gebied dat moeilijk te verdedigen is, zeker voor de legermacht die de Nederlanders hadden. Hoewel ze in 1940 elke blanke die ze konden vinden die goed genoeg was om de wapens te pakken en mee te vechten, waren er niet genoeg mensen. Het gaf ook weer het probleem van wie de economische zaken moest regelen als alle blanken moesten vechten.

Er werd geprobeerd om de Indonesiërs mee te laten vechten, maar zij zagen de Japanners als verlossers die hun van de Nederlanders zouden bevrijden. Japan voerde al heel lang propaganda in Indonesië met daarin dat ze heel Azië zouden bevrijden van de Westerse overheersing. Ze beloofden Indonesië zelfbestuur en onafhankelijkheid, terwijl Nederland slechts vage beloften maakte over dat ze na de oorlog eens zouden praten met Indonesië over de toekomst. Het is te begrijpen dat de Indonesiërs aan de kant van Japan stonden en niet aan de kant van de Nederlanders. De Nederlanders waren immers de overheersers in Indonesië geweest voor de afgelopen 3,5 eeuwen met korte tussenpozen. Hierdoor werd het voor Japan nog makkelijker was om Indonesië te veroveren.

Bronnen:
Mijn vader zat ook bij het KNIL – Wies van Groningen
De Indonesische tragedie – J. de Kadt
De Japanse aanval op Nederlands-Indië – J.J. Nortier

[Ongeveer alle relevante boeken van de Centrale bibliotheek op de 2e verdieping bij de sectie Indonesië (boeken met nummer 944)]
Memo Basisboek