De doodstraf

Methoden voor executie

Tot de vorige eeuw werden in de gehele wereld vele uiteenlopende methoden gebruikt om mensen terecht te stellen. Meestal werden deze gekenmerkt door wreedheid en het toebrengen van leed. Radbraken, het op een wiel vastbinden van veroordeelden om hen vervolgens met stokken de botten te breken tot de dood er op volgde, was bijvoorbeeld een methode die in Nederland gebruikt werd. In Spanje werd nog in 1974 de wurgpaal gebruikt, in Thailand konden veroordeelden door een olifant worden vertrapt, en niet alleen uit de bijbel kennen we kruisiging als uiterst wrede executiemethode. Momenteel wordt nog een flink aantal executiemethoden gebruikt. Ophanging komt in vele landen voor. De veroordeelde wordt aan de nek opgehangen aan een galg, waarbij men ofwel door de strop stikt, ofwel de nek breekt bij de val. Deze methode is nog wijdverbreid. Bij fusillering wordt de veroordeelde vaak vastgebonden, en geblinddoekt door een vuurpeloton van een afstand doodgeschoten. In China worden terdoodveroordeelden door middel van een enkel van dichtbij afgevuurd schot in het hoofd gedood. Steniging is een methode die alleen voorkomt in islamitische landen. Deze executievorm wordt gebruikt voor de bestraffing van seksuele vergrijpen en prostitutie. Volgens islamitisch voorschrift wordt de veroordeelde eerst tot het middel in de grond ingegraven. De rechter die het vonnis heeft gewezen gooit de eerste steen. De stenen mogen niet zo groot zijn dat één of twee ervan dodelijk zouden kunnen zijn, maar ook niet zo klein dat ze niet als stenen kunnen worden beschouwd. De veroordeelde dient uiteindelijk geheel met stenen te zijn bedekt. Soms blijken gestenigden zelfs dan nog te leven. Met een schop, houweel, geweerkolf of grote steen wordt de veroordeelde dan alsnog gedood. Onthoofding door middel van het zwaard of de bijl komt in diverse islamitische landen voor. Moordenaars en andere 'gewone' misdadigers worden in landen als Soedan en Saoedi-Arabië op deze wijze geëxecuteerd. In Frankrijk werd tussen 1792 en de afschaffing van de doodstraf in 1981 de guillotine gebruikt, genoemd naar de uitvinder, dr Joseph-Ignace Guillotin. Elektrocutie, ofwel het doden van veroordeelden op de elektrische stoel door middel van stroomstoten van 2000 volt en meer, werd in de Verenigde Staten geïntroduceerd. Het zou humaner zijn dan de strop en de kogel, die tot dan toe gebruikt werden. De eerste elektrische stoel werd op 6 augustus 1890 in de staat New York gebruikt. Vergassing komt alleen voor in enkele staten van de Verenigde Staten. De eerste gaskamer kwam in 1924 in de staat Nevada in gebruik. Deze methode werd gezien als een nieuwe stap in de richting van 'humanisering' van de doodstraf Na de Tweede Wereldoorlog werd hier cyanide geïntroduceerd, dat ook in de gaskamers van de Duitse concentratiekampen was gebruikt. Dodelijke injectie is nog niet zo lang geleden ontwikkeld als een 'humane' methode. Sinds 1977 kan in de Verenigde Staten, met name in Texas, de doodstraf worden voltrokken door middel van een direct in de ader geinjecteerde dodelijke vloeistof. De eerste keer dat een terdoodveroordeelde op deze wijze ter dood werd gebracht was in december 1982 in Texas.

Als ik wreed ben en je gebruikt wrede middelen om me te overwinnen, word je net zo wreed als ik.' Krishnamurty

Ooggetuige in Texas

Michelle Lyons (25) werkt als journaliste voor de Huntsville Item, een lokaal dagblad uit een stadje in Texas. Maar niet zomaar een stadje: in de gevangenis van Huntsville vinden alle executies in de staat plaats, en sinds 1982 zijn er dat niet minder dan 248 waarvan een aanzienlijk aantal onder het gouverneurschap van
George W. Bush. Michelle Lyons heeft verslag uitgebracht over een kleine vijftig van die terechtstellingen, die ze ook allemaal heeft bijgewoond. Het verhaal van een ooggetuige. 'Altijd weer vragen mensen me wat ik van de doodstraf vind, maar ik geef nooit antwoord. Ik heb gesproken met de families van de gevangenen en met die van de slachtoffers, dus ik begrijp de standpunten van beide partijen . In zekere zin is élke betrokkene een slachtoffer het is sowieso heel triest als iemand ter dood veroordeeld wordt.' 'Eén executie is me sterk bijgebleven, en het erge is dat ik de naam van de man niet meer weet. Het trof me dat hij de hele tijd naar het plafond zat te staren. Hij keek nooit opzij, hij zei geen woord, hij keek alleen maar naar boven en huilde. Er waren geen vrienden of familieleden om afscheid van hem te nemen, en ik besefte hoe verschrikkelijk eenzaam hij op dat moment moet zijn geweest.'

Naar de hemel

'Elke woensdagmiddag van 1 tot 3uur mag de pers naar de doden-cellen om er te praten met gevangenen die op hun terechtstelling wachten. Of ik ga, hangt ervan af hoeveel executies er gepland zijn: zijn het er veel, dan ga ik vaker. Soms krijg ik ook een brief van een gevangene met de vraag of ik met hem wil komen praten. Als ik een paar van zulke brieven gekregen heb, ga ik naar de dodencellen om te horen wat ze te zeggen hebben. 'Sommige gevangenen zijn heel nuchter over wat ze hebben gedaan. Je zit gewoon te praten, en plots zeggen ze iets als: 'En toen schoot ik hem door zijn hoofd.' Je wordt er soms volslagen door verrast. 'Meestal interview ik hen één, twee of drie weken voor hun executie. Je zou denken dat ze dan somber of depressief zijn, maar de meesten hopen dan nog altijd dat een of andere rechterlijke uitspraak verlossing zal brengen. Anderen zijn nuchter over wat hun te wachten staat. Ze hebben jaren de tijd gekregen om zich voor te bereiden op hun executie, en ze hebben geleerd zonder al te veel emoties over het komende einde te praten. 'ik vraag hun altijd wat ze verwachten na hun dood. Velen geloven dat ze naar de hemel zullen gaan. Ooit heeft een gevangene na ons interview zijn geestelijke raadsman naar me laten bellen om te zeggen dat hij mijn stuk de ochtend voor zijn executie had gelezen. en dat hij het gewaardeerd had. Dat geeft een griezelig gevoel: het laatste wat die kerel heeft gelezen, is wat ik over hem geschreven had.'

Geheim teken

'Op de dag van een executie ga ik tegen vijf uur 's middags naar de, gevangenis - het is vijf minuutjes rijden. De executies beginnen altijd even na zessen Ik toon mijn perskaart en loop het gebouw in, recht naar het kantoor van de woordvoerder. Gewoonlijk zijn er nog een stuk of drie andere reporters. Van een voorlichtingsambtenaar krijgen we een document dat wij de'Dodenwake'noemen: een soort dagboek waarin wordt bijgehouden wat de gevangene de laatste 36 uur van zijn leve n heeft gedaan. Er staat ook in wat hij als laatste maaltijd heeft gegeten.'

'Om zes uur krijgen we een telefoontje dat we naar de unit kunnen. We worden gefouilleerd we mogen geen zaktelefoons, semafoons of recordertjes mee naar binnen nemen. Dan worden de perslui verdeeld over twee kamers: twee of drie van ons gaan naar de kamer waar de familieleden van het slachtoffer zitten, de ander gaan naar de kamer voor de familie van de gevangene. Op dat moment is de gevangene al vastgegespt om de armen, de borst de benen en zit de naald al op z'n plaats. In de executiekamer vinden zich ook een bewaker en een aalmoezenier. Pas als dat allmaal is geregeld, mogen wij naar binnen. 'De twee getuigenkamers liggen naast mekaar, maar er mag geen contact zijn tussen beide families. De kamers hebben allebei een groot raam dat uitkijkt op de executiekamer. Die heeft twee deuren: een deur waardoor de gevangene naar binnen wordt geleid daarachter ligt de cel waar hij laatste uren heeft doorgebracht en zijn laatste maaltijd heeft genomen en een deur die leidt een ander klein vertrek. In dat vertrek zitten de mensen die de dodelijke injectie zullen toedienen zitten achter spiegelglas: zij kunnen er doorheen kijken, maar wij niet, want niemand mag weten wie de injectie precies toedient. 'Als alles klaar is, komt iemand van de directie tegen de bewaker zeggen dat hij kan beginnen. De bewaker vraagt de gevangene of hij voor de allerlaatste keer nog iets wil zeggen: er bengelt een microfoon aan het plafond, vlak boven de mond van de gevangene. Er staan luidsprekers in de twee getuigenkamers, dus wij kunnen goed horen wat hij zegt. Dan geeft de bewaker een geheim teken we hebben nog niet kunnen uitvissen wat het precies is. Vroeger kenden we het teken: de bewaker zette zijn bril af. Maar op den duur wist iedereen dat, zelfs de gevangenen, dus toen zijn ze ander signaal gaan gebruiken.'

De dodelijke injectie

'Na het geheime teken wordt de dodelijke injectie gegeven. We weten niet precies wanneer, maar je merkt het omdat de gevangene begint weg te deemsteren beter kan ik het niet beschrijven. Eerst krijgt hij een zeer zwaar verdovend middel, dan komen de eigenlijke dodelijke chemicaliën. Hij lijkt weg te zinken en blaast dan zijn laatste adem uit. Dat hoor je echt, want een van die chemicaliën doet de longen als het ware in mekaar klappen. Sommigen klinken alsof ze hoesten, sommigen zuchten gewoon een laatste keer heel diep.'We wachten nog een paar minuten, en dan komt er een dokter om te controleren of de dood werkelijk is ingetreden en om de officiële tijd van overlijden vast te stellen. Daarna wordt iedereen naar buiten geleid. Meestal is het dan kwart of twintig over zes; de executie heeft ongeveer een kwartier geduurd. Hoe snel het gaat, hangt vooral af van hoe makkelijk ze de naald kunnen inbrengen: bij een druggebruiker, of gewoon bij iemand met moeilijke aders, kost het wat meer tijd. Ooit is het gebeu rd dat de naald er weer u uitfloepte toen hebben ze de gordijnen dichtgetrokken, iedereen naar buiten gestuurd, het probleem opgelost en iedereen weer naar binnen gebracht.'Twee of drie keer heb ik het meegemaakt dat ze de gevangene extra riemen moesten omdoen omdat hij zich verzette. Bij Ponchai Wilkerson bijvoorbeeld, dat was echt een unieke executie. Een maand tevoren had hij een vrouwelijke cipier in de gang van de dodencellen gegijzeld uiteindelijk had hij haar vrijgelaten en hij had ook al uit the Death Row proberen te ontsnappen Hij had beloofd dat hij tot het laatste moment zou vechten, en hij hield woord. Ze moesten geweld en extra riemen gebruiken om hem in te tomen. Hij had één van de bewakers verteld: 'ik heb een geheim', maar hij zei niet wat het was Goed, hij lag te wachten op zijn dood, het slaapmiddel begon te werken, en hij fluisterde iets. Hij zei zoiets als: 'Wat het geheim van Wilkerson betreffen plots spuwde hij de sleutel van zijn handboeien uit. Hij stierf met die sleutel op zijn lippen. Hij wou echt laten zien: als ik het had gewild, dan had ik kunnen ontsnappen. Dat was huiveringwekkend, echt zijn laatste trap tegen het systeem.'

Moratorium

'Mensen beseffen nu meer dat de doodstraf niet voor iedereen zo vanzelfsprekend is. Vroeger stonden ze daar niet zo bij stil. In Texas worden DNA-tests nu makkelijker toegankelijk voor veroordeelden, en dat vind ik een goeie zaak: het maakt de kans op vergissingen kleiner. Ze zijn nu ook aan het bekijken of mentaal gestoorde gevangenen nog wel de doodstraf mogen krijgen: misschien zou de doodstraf bij hen worden omgezet in levenslange opsluiting zonder kans op voorwaardelijke vrijlating.'Er is nu ook sprake van een moratorium op de doodstraf in Texas, maar als dat voorstel aan de Texaanse kiezers zou worden voorgelegd, denk ik niet dat het doorgaat. De meerderheid van de Texanen is nog altijd voor de doodstraf. Zelf vind ik dat we in Texas te veel misdaden hebben. Er zouden niet zoveel gevangenen in de dodencellen zitten als er niet zoveel moordenaars waren. Bij ons zitten er minstens 470 mensen in de dodencellen dat betekent minstens 470 moorden.'ik ben nu drie jaar bij de Huntsville Item. Meestal blijf je tussen de drie en de vijf jaar voor dezelfde krant werken, en dan ga je hogerop. Als ik deze baan ooit opgeef, dan is het omdat ik carrière wil maken. Niet omdat de executies me te zeer aangrijpen. Nee, dat denk ik niet.'

'Mensen beseffen nu meer dat de doodstraf niet voor iedereen zo vanzelfsprekend is. Vroeger stonden ze daar niet zo bij stil. In Texas worden DNA-tests nu makkelijker toegankelijk voor veroordeelden, en dat vind ik een goeie zaak: het maakt de kans op vergissingen kleiner. Ze zijn nu ook aan het bekijken of mentaal gestoorde gevangenen nog wel de doodstraf mogen krijgen: misschien zou de doodstraf bij hen worden omgezet in levenslange opsluiting zonder kans op voorwaardelijke vrijlating.'Er is nu ook sprake van een moratorium op de doodstraf in Texas, maar als dat voorstel aan de Texaanse kiezers zou worden voorgelegd, denk ik niet dat het doorgaat. De meerderheid van de Texanen is nog altijd voor de doodstraf. Zelf vind ik dat we in Texas te veel misdaden hebben. Er zouden niet zoveel gevangenen in de dodencellen zitten als er niet zoveel moordenaars waren. Bij ons zitten er minstens 470 mensen in de dodencellen dat betekent minstens 470 moorden.'ik ben nu drie jaar bij de Huntsville Item. Meestal blijf je tussen de drie en de vijf jaar voor dezelfde krant werken, en dan ga je hogerop. Als ik deze baan ooit opgeef, dan is het omdat ik carrière wil maken. Niet omdat de executies me te zeer aangrijpen. Nee, dat denk ik niet.'

Jef Vermassen: strafpleiter in België

"Pleidooi tegen de doodstraf"

Aan deze advocaat werd gevraaagd in een Humo-interview:

'Moet Marc Dutroux de doodstraf krijgen ?'

Hier volgt zijn – beknopt – antwoord.

„In tijden van grote emotionele verontwaardiging over onbegrijpelijke misdaden weerklinkt de roep om de doodstraf steeds heftiger. De roep wordt des te luider als er willekeurige slachtoffers vallen. Dit betekent met andere woorden dat "de grote massa" óók tot de slachtoffers had kunnen behoren. Mensen gebruiken zelden het woord "wraak", ze noemen het "gerechtigheid". Het is hun psychologische reactie dat de dader letterlijk moet worden uitgeschakeld. De doodstraf is géén straf. Het is het uidrukken van onze eigen wanhoop, ons eigen ongeloof in de verbeterbaarheid van de mens. De roep om de doodstraf is een emotioneel en geen rationeel argument op een moment dat mensen zwaar emotioneel bewogen zijn. De doodstraf schrikt de mensen die ze zou moeten afschrikken niét af. Potentiële misdadigers denken meestal: "Mij pakken ze toch niet." Ofwel gaan ze tijdens een passioneel drama zodanig door het lint dat ze er geen seconde bij stilstaan wat dit hem of haar later zou kunnen kosten. De doodstraf is ook een vorm van foltering: het is doodslag. Er bestaat zelfs een boek over de gruwelijke mislukkingen bij de uitvoering ervan. En hoe zit het met de nabestaanden van een ter dood veroordeelde? Wie houdt er rekening met hun gevoelens? En dan spreken we nog niet over de problematiek van de vergissingen: hoeveel mensen zijn er nniet ten onrechte terechtgesteld? Stop daarmee!! Doe het mensen niet aan om in naam van het recht andere mensen te doden.“

Eigen mening

Ik wil met enkele argumenten duidelijk maken waarom ik tegen de doodstraf ben.

Ten eerste is de doodstraf onherroepelijk en kan onschuldigen treffen. Rechtspraak is mensen werk en mensen maken fouten. Gerechtelijke dwalingen zijn allerminst uniek. Een onderzoek toonde aan dat in de Verenigde Staten deze eeuw mistens 25 mensen werden geëxecuteerd waar men later bij vaststelde dat ze onschuldig waren. Daarnaast kregen 130 mensen de doodstraf opgelegd maar hun onschuld kon tijdig bewezen worden.

Ten tweede de doodstraf wordt discriminerend, onderdrukkend en willekeurig gebruikt. Velen worden ter dood veroordeeld op politieke of religieuze gronden. De ethische afkomst of ras kan ook bepalend zijn voor vraag of de doodstraf wordt opgelegd. Vb 12% van de amerikaanse bevolking zijn zwarten. Van de ter dood veroordeelden waren 98% zwarten. Zo krijge niet-blanke daders die blanke slachtoffers hebben gemaakt zonder uitzondering de doodstraf. Terwijl dit in de omgekeerde situatie zelden gebeurd. Ook verschilt de doodstraf van land tot land. Wat in het ene land als doodstraf wordt bestraft, kan in een ander land niet strafbaar bevonden zijn. Vb in China kreeg men de doodstraf voor: - seksfeesten - fietsdiefstal - mishandelen van zijn vrouw in het openbaar
of zoals in Maleisië voor het in bezit zijn van drugs.

Ten derde was de doodstraf bedoeld om de mensen af te schrikken, maar uit onderzoek is gebleken dat het aantal moorden in een staat met de doodstraf niet verschilt met een land zonder de doodstraf.

Ten vierde denken de meesten dat de familieleden van slachtoffers in zulke gevallen wraak mogen eisen d.mv. de doodstraf. Dit is echter niet zo. Wraak is een rechtvaarding voor onmenselijkheid. Het zijn gevoelens die voor vergelding vragen. En vanaf gevoelens meespelen dan is het een subjectieve beoordeling. En door het leven te nemen van een ander zullen de problemen van rouw en verlies niet verdwijnen. Lees het citaat van Krishnamurty.

Door tegen de doodstraf te zijn keur ik de misdaden van sommigen niet goed.het leven is iets mysterieus en bijzonder. Wie zijn wij om over het leven van een ander te beslissen. Dat recht ligt niet in onze handen.

De laatste doodstraf in België vond plaats in 1950. België heeft een universele verklaring ondertekent, maar de doodstraf staat nog steeds in de wet!

Bronvermelding:

- Humo: -Timothy McVeigh (5 juni 2001) -Texas verslag(14 augustus 2001) -Amnesty International -Variaties 5 -Internet