Capitool

Het Capitool Het Capitool is één van de zeven heuvels van Rome. Deze heuvel heeft een noordelijke top: de Arx. De lagere zuidelijke top heet Capitolium. Deze naam is afgeleid van het Latijnse woord caput, dat ‘hoofd’ betekent. De naam Capitolium zou aan die top gegeven zijn omdat tijdens de bouw van een muur een hoofd (caput) teruggevonden is van een zekere Aulus of Olus, vandaar de naam Capitolium. Het Capitool was het centrum van de meest heilige religieuze en politieke ceremoniën en daarnaast ook de oude burcht van Rome. De naam van het Capitool is overgegaan op de tempel die daar gebouwd is. De tempel van Jupiter Capitolinus, zoals de tempel genoemd wordt, was de belangrijkste van alle tempels in Rome en misschien wel van het hele rijk. De tempel was gewijd aan Jupiter Optimus Maximus en aan Juno Regina en Minerva. Het was een soort driedelige tempel, bedoeld voor deze drie belangrijkste goden in Rome. Zij worden samen de "Trias Capitolina" genoemd. De bouw van de tempel werd in gang gezet in de zesde eeuw v. Chr. door koning Tarquinius Priscus. In 509 v. Chr. werd de tempel ingewijd. De tempel had geweldige afmetingen; ongeveer 53 meter bij 62 meter en was gericht naar het zuidoosten. Hij was gebouwd op een enorm fundament van rotsen. De bouw was bekend als peripteral sine postico: aan drie zijden een zuilenrij, aan de achterkant een blinde muur en aan de voorkant een trap. De tempel bestond voor de helft uit een pronaos (de ruimte voor de eigenlijke tempel) en de andere helft werd in beslag genomen door drie kamers. De middelste kamer was gewijd aan Jupiter, de linker aan Juno en de rechter kamer aan Minerva. De tempel werd versierd met beschilderde terracotta sculpturen. Een van de grootste was de quadriga, of triomfwagen, die wordt voortgetrokken door vier paarden. Hiervan zijn geen resten overgebleven. De quadriga werd in 296 v. Chr. vervangen door een andere bronzen sculptuur. De tempel werd meerdere keren vernietigd en in de 1e eeuw n. Chr. werd hij helemaal herbouwd in marmer. Hierbij werden waarschijnlijk de kolommen van de tempel van Zus Olympus (in Athene) gebruikt. Binnenin de tempel werden in een marmeren kist de Sibillijnse boeken bewaard. Bij een ernstige crisis raadpleegde de priesterraad deze boeken. Uiteindelijk bracht Augustus de collectie in 83 v. Chr. over naar de tempel van Apollo op het Palatijn. Voor de tempel eindigden de triomftochten. Aan het begin van elk nieuw jaar voltrokken de nieuwe consuls hier plechtige offers opdat hun jaar succesvol mocht verlopen. Het Capitool was ook de plek waar enkele belangrijke officiële regeringsceremonieën werden voltrokken. Hiervandaan vertrokken generaals naar de gewesten en hier bereikten hun overwinningen een hoogtepunt met een triomftocht. Ten tijde van de republiek werden hier regeringszittingen (comitia) gehouden, maar ook de inhuldigingen van de consuls vonden hier plaats. Op het Capitool is nog een gebouw, het Tabularium. Hierin werden de staatsarchieven bewaard. Tijdens de herbouw van het Capitool in 83 v. Chr. was Lutatius Catulus de verantwoordelijke voor zowel de substructio als het Tabularium. De substructio was een soort fundament en het had de functie het gebied gelijk te maken. Aan de kant die aan het zuidwesten lag, waren twee ingangen, waarmee het Tabularium verbonden was met het Forum. Op de eerste verdieping van het Tabularium was een lange overdekte galerij, die het Capitolium met de Arx verbond. Binnen was de ruimte verdeeld in vier gedeelten, die omgeven waren door pilaren. Aan de buitenkant stonden Dorische zuilen met een Dorisch fries. Het bouwwerk is een voorbeeld van de late republikeinse architectuur en stond vroeger model voor alle latere Romeinse gebouwen. De tempel van Juno Moneta werd in 343 v. Chr. gebouwd door Camillus, nadat de Aurunci waren overwonnen. In dit tempeltje werden de munten gecontroleerd op gewicht. Ook liepen hier ganzen rond, wat op het eerste gezicht niet zo speciaal lijkt. Dat is het echter wel: toen de Galliërs eens in het geheim het Capitool bestormden, hadden de Romeinse soldaten niets in de gaten. Totdat ze gewaarschuwd werden door het luide gegak van de ganzen. Zo konden de Romeinen zich succesvol verdedigen tegen de aanval van de Galliërs. Door de jaren heen is er nog al wat veranderd aan het uiterlijk van het Capitool. Na 400 n. Chr. was de tempel van Jupiter nog steeds intact. Maar toen Rome werd geplunderd en men het marmer ging hergebruiken, bleef er bijna niets meer van over. In de zestiende eeuw wilde de bevolking van Rome, met instemming van paus Paulus, graag een nuttige en mooie vorm geven aan het Capitool. Hiervoor werd advies gevraagd aan Michelangelo, die
een erg rijk en mooi ontwerp voor hen maakte. Michelangelo zorgde er ook voor dat het Ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius in het midden van het prachtige Piazza del Campidoglio (capitoolplein) werd geplaatst. Het gaat echter niet om het originele standbeeld uit 166 n. Chr., maar om een herstelde replica. Oorspronkelijk moet het in Marcus’ moeders villa hebben gestaan, villa Domitia Lucilla, vlak bij de Lateraan. Nog niet zo lang geleden, eind twintigste eeuw, is in een villa in Guidonia een standbeeld van de Capitolijnse Trias gevonden. Het is niet het origineel maar wel het eerste directe archeologische bewijs van een late kopie of imitatie. Waarschijnlijk is het standbeeld gemaakt door de eigenaar van de villa.