Proefdieren en dierproeven

Het doel van dierproeven Proefdieren worden om vele redenen gebruikt. Dit zijn de voornaamste: Medisch onderzoek (ontwikkeling, productie en controle van sera, vaccins en geneesmiddelen) 46%, giftigheidonderzoek 11%, onderwijs 1% en wetenschappelijk onderzoek 42%. Verreweg de meest belangrijke factor dat dierproeven ondernomen worden is zodat de medische wetenschap zich kan ontwikkelen. Dit betekent dat dieren bewust besmet worden met allerlei zieken als hepatitis, reuma of HIV. Vervolgens wordt onderzocht wat voor effecten bepaalde medicijnen hebben. Aan de hand van de resultaten van een dierproef kan men aflezen of het medicijn het juiste effect oplevert of juist niet. Ook doen psychologen tests met dieren. Hier worden dieren opzettelijk verslaafd gemaakt aan drugs of alcohol. Gekeken wordt dan wat voor gedrag de dieren vertonen na lange onthouding daarvan en vervolgens hoe zij reageren als er genoeg voorradig is . Ook krijgen dieren dagenlang geen voedsel of water. Men bestudeerd dan de momenten als deze dingen wel verstrekt worden. De voornaamste proefdieren
Meer dan 650.000 katten, honden, ratten, muizen, apen, konijnen, paarden en vogels worden jaarlijks in laboratoria in Nederland gebruikt voor onderzoek. Maar ook de cavia, geit, vis, apen en runderen worden gebruikt. Er worden meer dan 1 miljoen proefdieren gefokt, en het overschot blijft in gevangenschap of wordt vernietigd. Zie hier een indrukwekkende lijst (gegevens van 1998). Muizen 254.992

Ratten 224.195
Vogels 100.736
Vissen 37.808
Cavia’s 15.152
Varkens 12.117
Konijnen 10.424
Geiten/Schapen 4.826
Hamsters 4.698
Amfibieën 2.672
Andere Vleeseters 1.803
Runderen 1.669
Honden 1.252
Andere Knaagdieren 590 De geschiedenis In het oude Griekenland werd de geneeskunde beoefend in de tempel van de genezing, het Askleipeon. De Grieken ontdekten dat bepaalde symptomen altijd tegelijkertijd voorkomen en dat bepaalde middelen verlichting hiertegen konden geven. Zij legden hiermee in de 5e eeuw vóór Christus de grondslag voor de rationele geneeskunde, losgekoppeld van mythologie en godsdienst. De Grieken baseerden zich voornamelijk op waarneming. Bekende artsen als Alcmaeon en Hippocrates voerden al experimenten uit. Later, rond de tweede eeuw ná Christus, neemt het experiment een steeds grotere plaats in binnen het geneeskundig onderzoek. Als arts van gladiatoren had Galenus (130-201) als eerste door dat spieren vanuit de hersenen bestuurd worden. Hij voerde daarna experimenten uit op onder andere honden, varkens en apen. Het dier werd toentertijd volledig geaccepteerd als model voor de mens. Al honderden jaren geleden werden medicijnen eerst op dieren getest voordat het bij mensen werd toegediend. Maar de Christenen legden deze experimenten stil. Ze waren tegen experimenten waarbij dieren werden gebruikt. In de 15e eeuw kwamen de experimenten op dieren pas echt op gang. 300 jaar later waren dierenexperimenten noodzakelijk voor de medische wereld. In de 19e eeuw werden veel experimenten uitgevoerd op dieren. In 1977 werd in Nederland de wet voor dierproeven ingevoerd. Vanaf toen mocht ieder dier gebruikt worden voor experimenten met dieren. Alternatieven voor dierproeven Er zijn vele alternatieven mogelijk voor dierproeven. Het is alleen niet mogelijk om ze allemaal door te voeren. De overheid besteed per jaar zo’n 3.5 tot 5 miljoen aan deze alternatieven terwijl zij voor dierproeven 500 miljoen reserveert. Alternatieven zijn: - Oogtesten: Deze worden vaak nog altijd gedaan bij levende dieren. Bij bijvoorbeeld konijnen wordt een vloeistof (vaak gaat het om cosmetische toepassingen als oogschaduw en mascara e.d.), bij de dieren in de ogen gedruppeld. Alternatief hiervoor is het doen van deze test op bijv. ogen van kippen of koeien die afkomstig zijn uit de vleesindustrie (slachthuizen). - Huidirritatietesten: Alternatief hiervoor zijn de tests die gedaan kunnen worden op stukjes huidcel van de mens. Met de hedendaagse technieken is het al mogelijk om uit huidcellen stukjes huid te laten groeien, die weer gebruikt kunnen worden voor dit soort onderzoek. - Immunologische technieken: Kinderen worden als ze klein zijn ingeënt tegen verschillende ziektes. Het lichaam leert dan hoe het de ziekte moet bestrijden doordat er (onschadelijke) ziektekiemen worden ingespoten. Vroeger werden bijvoorbeeld apen en muizen ziek gemaakt, om vervolgens het virus uit hun lichaam te halen om er een vaccin van te maken. Alternatief is: De ziektekiemen te kweken in lichaamscellen die in een reageerbuis in leven worden gehouden. - Oefenen voor studenten: Studenten en scholieren moeten soms dieren ontleden voor hun studie. Hiervoor worden elk jaar veel dieren gebruik. Alternatief is: Dit soort ontledingen via de computer te laten doen. Er zijn al een aantal simulatieprogramma’s voor studenten te verkrijgen. Tests hebben uitgewezen dat deze manier van studeren geen negatieve invloed heeft op de studie resultaten van de leerling. In Amerika worden op een aantal universiteiten al dit soort programma's gebruikt. - Robots: Ook veel onderzoek wat gedaan wordt op dieren kan vervangen worden door robots. Je kunt in de eerste plaats denken aan testen met bijv. botsproeven voor auto's. Hiervoor werden vroeger levende dieren gebruikt. Tegenwoordig zijn deze al vervangen door geavanceerde robots, die bovendien een veel duidelijker beeld geven wat de gevolgen van een botsing kunnen zijn. Een ander voorbeeld is dat bepaalde processen van ingewanden beter gevolgd kunnen worden via een computergestuurd nepmodel, dan via hetzelfde orgaan afkomstig van een dier. TNO heeft bijvoorbeeld een glazen maagdarmkanaal nagemaakt. Hiermee kunnen giftigheidtests gedaan worden zonder dat er nog dieren voor nodig zijn. - Menselijk onderzoek: Bijna alle dieren die in onderzoek gebruikt worden, zijn bedoeld om uiteindelijk mensen beter te maken. Niet alleen in medische zin, maar ook het uiterlijk en veiligheid van de mens vallen hieronder. Alternatief: Het doen van onderzoek op mensen heeft altijd een voorkeur boven dezelfde testen op dieren. In het verleden is al gebleken dat medicijnen getest op dieren in de praktijk dodelijk waren voor mensen. Mensen kunnen bijvoorbeeld ook huidirritatietesten doen. Echter, in de praktijk blijkt ook vaak dat terminale patiënten (kanker, aids) geen medicijnen mogen uitproberen omdat ze nog niet op dieren getest zijn. Dit omdat het gevaar voor de gezondheid zou kunnen opleveren. Een beetje een rare situatie vinden wij zelf, maar goed, wie zijn wij om de wetenschap te bekritiseren? Zijn er verbeteringen te melden? Naast de alternatieven die al hiervoor zijn behandeld zijn er nog meer positieve ontwikkelingen te melden. In Nederland mogen sinds 1997 geen dierproeven voor cosmetica en verzorgingsproducten meer worden gedaan. Dit is een goede zaak, zij het dat de winkels vol liggen met cosmetica en dergelijke van merken uit het buitenland die wel hun producten op dieren testen. Ook Nederlandse fabrikanten, die samenwerken met buitenlandse bedrijven of die fabrieken in het buitenland hebben, kunnen deze proeven (als dat in het betreffende land toegestaan is) dus “gewoon” uitvoeren. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft besloten dat dieren niet meer gebruikt mogen worden voor de productie van sera, vaccins en andere natuurlijke producten, omdat hiervoor inmiddels goede alternatieven bestaan. Het aantal proefdieren dat jaarlijks gebruikt wordt, is sinds 1987 gehalveerd. Toen waren er nog ruim 1,5 miljoen proefdieren, nu zijn dat er nog “maar” ruim 700.000. Echter, 700.000 dieren per jaar houdt nog altijd in dat er per dag 2000 dieren worden gebruikt (lees: misbruikt). Van deze 2000 dieren per dag, overleven slechts 140 dieren het onderzoek. Kortom, elke minuut sterft er onnodig een dier. Helaas zijn onderzoekers en overheid eigenwijs en blijven ze proefdieren gebruiken, terwijl ze beter hun geld kunnen stoppen in de ontwikkelingen om te zorgen dat er minder proefdieren worden gebruikt en dat ze op de lange termijn zelfs helemaal verdwijnen. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor proefdieren en hun erbarmelijke omstandigheden. Ook is het niet nodig om apen en varkens op te sluiten in kooien. Ze kunnen best vrij rond lopen, het daglicht zien en spelen. Het is in elk geval wel duidelijk dat dierproeven vaak onnodig zijn. Studenten bijvoorbeeld, kunnen hun technieken beter testen op kunstorganen en op plastic oefenratten en dat geldt ook voor nieuwe technieken (het simulatieprogramma bijvoorbeeld). Cellen kunnen worden gebruikt (zijn ook veel nauwkeuriger) om nieuwe medicijnen op uit te testen. Mocht je geen cosmetica willen kopen die getest is op proefdieren, dan kun je proefdiervrije cosmeticaproducten kopen. Deze zijn te herkennen aan het Proefkoneen-logo. Producten met dit logo voldoen aan de volgende twee punten: 1) Noch de eindproducten, noch de ingrediënten worden vanaf de datum van invulling door of ten behoeve van de producent op dieren getest. Aan de fabrikant wordt gevraagd aan te geven hoe hij/zij voorziet in de veiligheidstesten voor het product.