De adelaarsvarens

1. Zakelijke gegevens: Auteur: Ida Gerhardt
Titel: De adelaarsvarens, 1988
Genre: poëzie
2. Eerste reactie: Over het algemeen waren de gedichten van Ida Gerhardt wel te begrijpen. Ik vond het ook wel handig dat achterin de bundel wat aantekeningen stonden die betrekking hadden op een aantal gedichten, zodat je ze inhoudelijk beter kon begrijpen. 3. Verdieping: Deze gedichtenbundel is verdeeld in de volgende hoofdstukken: ‘Negen verzen van zonsopgang’, ‘De adelaarsvarens’, ‘In nevelen’ en ‘De toverwoorden’. De gedichten in deze bundel zijn eenvoudig, diep en kraakhelder, zonder het geheim van ware poëzie weg te nemen. Kenmerkend voor Ida Gerhardt is het kleine tafereel dat uit zijn kaders breekt en symboolwaarde krijgt voor het leven in de wereld en binnen de kosmos, zoals in het gedicht ‘Wintermorgen in Ierland’ waarin melkdruppels kosmisch vergroot worden tot sterrenstelsels. Bij Ida Gerhardt kan een kleine concrete werkelijkheid poëtisch tot een grote bovenwerkelijkheid gaan behoren. Minimaal wordt maximaal. ‘Café het Puttertje’ waar het stil is en geschaakt wordt, krijgt een boventijdelijke, mythische uitstraling. Boven tijd en plaats verheven is ook het ontstaan van het gedicht. De dichteres ontcijfert geheimschrift, schrijft vertolking, maar lost het geheim niet volledig op. Een soortgelijke klassieke en concrete eenvoud gepaard aan veelheid, vinden we in het bijbelse gedicht ‘Het dochtertje van Jaïrus’. In deze bundel staat een heel aantal kindgedichten van een bijna maatschappelijk karakter. Ida Gerhardt beschrijft het bekende schilderij ‘De bedreigde zwaan’ van Asselijn uit de 17de eeuw en knoopt daar haar eigentijdse moraal aan vast, ontleend aan de boventijdse ethiek. Ida Gerhardt was op het moment dat ze deze gedichtenbundel schreef bijna blind, maar haar gedichten bevatten toch nog een grote visualiteit. Het landschapsgedicht ‘Ruysdael’ is allereerst een kindgedicht. Bij Ida Gerhardt kan een kinderoog wonderen zien. Deze gedachte is ook te zien in het kwatrijn ‘Ierse nacht’. De hoge lichten van God zijn nauwelijks meer zichtbaar en de aardse lichten van mensen zijn gedoofd. Op deze donkere aarde jaagt een roofdier op een zwak mensenkind. 4. Beoordeling: Ida Gerhardt is zelfs na haar 80ste op ongebroken kracht blijven schrijven, terwijl ze bijna blind was. Alleen daarom al is haar poëzie een wonder. Af en toe komen in een gedicht haar gevoelens heel duidelijk naar voren. Vaak verwijzen de thema’s van haar gedichten naar de Klassieke oudheid, maar voor degenen die op dan gebied minder bekend zijn heeft ze verschillende aantekeningen in de bundel toegevoegd. Je krijgt hierdoor een veel beter beeld van haar gedichten en je komt soms nog wat achtergrond informatie te weten. Haar gedichten gaan dus nooit zomaar ergens over. De stijl waarin ze schrijft is een beetje ouderwets, maar ik denk dat dat in de tijd dat de gedichtenbundel geschreven is heel gewoon was. Soms gebruikt ze hele moeilijke woorden. Om deze reden zou ik deze gedichtenbundel niet aan iemand anders aanraden, tenzij je daar echt van houdt. Persoonlijk hou ik toch meer van iets uit deze tijd, met modernere onderwerpen.