The Discovery of Heaven (2001)

Filmresencie van: “The Discovery Of Heaven”, verfilmd naar het boek van Harry Mulish’ “De Ontdekking van de Hemel.” Regie: Jeroen Krabbé Hoofdrollen: Stephen Fry: Onno Quist
Greg Wise: Max Delius
Flora Montgomery: Ada Brons
Neil Newbon: Quinten
De film begint met een scène waarin we in zwarte gewaden gehulde ‘engelen’ in gesprek zien over de mensheid op aarde. Ze beklagen zich over het ongeloof van de aardlingen en hun wansmakelijk gedrag. Een engel moet ervoor zorgen dat een gezant de Stenen Tafelen van de Tien Geboden opnieuw naar de hemel brengt, zo blijkt uit hun gesprek. Zo eenvoudig is dat echter niet, want de gezant in kwestie is nog niet eens verwekt. De engel heeft ondertussen twee wereldoorlogen moeten ontketenen om de uitverkozen ouders samen te brengen. Nu rest hem nog precies 17 jaar en 9 maanden, en dan moet de opdracht vervuld zijn. Als pionnen in een schaakspel worden Onno Quist en Max Delius, de vaders van de toekomstige gezant samengebracht. Doordat ze op dezelfde dag verwekt zijn, beschouwen ze zich als een kosmische tweeling. Een mooie en maffe scène is dan ook dat beiden aan een kant van een schoonmaakwagen hangend roepen; ‘we are cosmic twins!.’ Onno is een man met een duidelijk doel voor ogen en die zich hoger inschat dan de gewone mens. Hij noemt zichzelf een schaduw zonder man, een voorstander van abortus voor 40 jaar en van euthanasie erna. Max is zijn tegenpool die zonder enige echte stabiliteit in zijn leven de locatie van de hemel wil ontdekken. Tussen hen onstaat een hechte band die ze met niemand anders zullen hebben. Hun vriendschap wordt danig op de proef gesteld wanneer ze kennismaken met Ada, de nieuwe Maagd Maria. Zij zal later in de film Quinten baren, biologisch gezien de zoon van Max. Om Quinten draait de hele verdere film in feite. Ada heeft voordat ze Quinten ter wereld bracht met zowel Max als Onno een relatie en dat resulteert in enige verwarring omtrent de biologische vader van Quinten. Een tijd lang leeft de jongen in de waan dat Onno zijn echte vader is, maar dat blijkt Max te zijn. Als Ada hoort dat het niet goed gaat met haar vader, stapt zij vergezeld door de twee heren in de auto, opweg naar hem toe. Dit is een belangrijk stuk in de film; onderweg barst noodweer los, en verongelukt de auto. Onno en Max overleven het ongeval, maar de inmiddels zwangere Ada raakt in coma. Een vrijpartij tussen Max en Ada’s moeder volgt, maar omdat ik die niet wezenlijk vind bijdragen aan het verhaal had die wel weggelaten kunnen worden. Wat mij aan de opgroeiende Quinten opvalt zijn zijn ‘heeft-die-gast-kleurlenzen’ -net iets te blauwe ogen, en zijn rode, bijna vrouwelijke mond, wat de aandacht enigszins afleidt van wat hij daadwerkelijk zegt. Het beeld van de hemel die de film ons geeft is opvallend. Veel trappen en deuren die een onoverzichtelijk geheel vormen. Dit beeld wordt in de film ook enkele keren herhaald in de vorm van aanvankelijk fantasietekeningen van Quinten. Deze tekeningen op elkaar tegen het licht houdend, ontdekt Quinten a.h.w. de hemel, die er meer uitziet als een donkere, grauwe Piransi gevangenis dan als de vreedzame witte helverlichte plek vol gezang. Ook de engelen zijn vrij nuchter en zakelijk; het standaardbeeld van de kijker verzwikt zijn voet, als ik het zo mag stellen. Maar het stoort me niet, integendeel, het maakt het verhaal des te interessanter. Wat me wel stoort in de film, zijn the special effects; ik vind het computeranimatie-gehalte te hoog en dat maakt een eerst spannend opgebouwde scène naar mijn mening toch wel erg lullig. De scène met de neerstortende meteoriet die als doel heeft Max, die net de hemel ontdekt heeft, onschadelijk te maken (‘Wat??… door een meteoriet?….. typisch Max”, aldus Onno), heeft een massaal “Jaaaaa hooor” onder de kijkers tot gevolg. Het feit dat iedereen weet (de film is voor 16+, dus ik kan toch in ieder geval iedere legaal kijkende kijker meerekenen) dat een meteoriet, met de in de film gesuggereerde afmetingen, niet alleen Max, maar ook de telefooncel inclusief Quinten en de rest van de provincie zou wegvagen, doet echt afbreuk aan de film. Zo ook een van de laatste scènes waarin Quinten badend in een zwerm oplichtende lettertjes richting hemel zweeft is symbolisch goed, maar technisch gezien erg nep. De symbolisch waarschuwende en steeds terugkerende ‘flits’ die we zien als de volgende op de lijst slachtoffers aan de beurt is, vind ik een voorbeeld van een special effect dat wel degelijk bijdraagt aan de kwaliteit van de film. De humor, zoals bijvoorbeeld de wandelstok die op een heilig altaar achterblijft, na de stiekeme ‘inbraak’ van Quinten en Onno, is hilarisch. Mening: Ik vind het een sterke, heldere, maar tegelijkertijd technisch gezien geen hoogstaande verfilming van een vrij filosofische roman. Het plot vind ik wel voorspelbaar en daarmee niet zo heel denderend. Ik vind het wel een film met heel sterke personages (Onno vind ik echt meesterlijk met z’n droge humor en wereldvreemde opvattingen), maar ben er niet, laten we zeggen, ondersteboven van.