The Last King of Scotland (2006)

CKV-verslag IV : The Last King of Scotland

Het is zondag 20 mei 2007. Ik ga vanavond samen met mijn zus naar de film The Last King of Scotland in het filmhuis te Leeuwarden. Ik heb vrij veel voorkennis, een van mijn beste vrienden komt uit Oeganda en ik weet mede daardoor vrij veel van het land. Ik ben geïnteresseerd in de moderne wereldgeschiedenis en wil van een bijzondere figuur als Idi Amin wat meer begrijpen. Vanzelfsprekend ben ik goed gehumeurd anders ga ik ook niet. Ik heb een boel positieve kritieken gelezen over de film en met name Forest Whitaker zijn acteerprestatie dat ik vond dat ik hem ook maar moest gaan zien. De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van de Engelse schrijver Giles Foden.

De film gaat over het Oeganda van de jaren ’70. We volgen een jonge Schotse arts die naar Oeganda om ontwikkelingswerk te doen. Door puur toeval komt hij in contact met Idi Amin en wordt hij zijn persoonlijke arts. Hij raakt steeds meer in de ban van Amin en verliest zijn onderscheidingsvermogen. Dat Amin een wrede dictator is die honderdduizenden doden op zijn naam heeft wil maar niet tot hem doordringen. Op het eerste gezicht is Amin erg charmant en bovendien erg gul. Amin heeft een grote voorkeur voor Schotland, hij zegt zelf ook dat als hij geen Oegandees geweest zou zijn dan zou hij een Schot zijn.

Op een gegeven moment krijgt hij een verhouding met een van de vrouwen van Amin die zwanger raakt. Natuurlijk komt Amin hier achter. De vrouw gaat op zoek naar iemand die voor haar een abortus kan regelen. Ze wordt vermoord en verminkt teruggevonden in het ziekenhuis. Dan beseft hij hoe de situatie er werkelijk voor staat. Hij zoekt steun bij de Britse gemeenschap in Oeganda en hoopt dat die hem kunnen helpen het land te ontvluchten voor hij zelf slachtoffer wordt van Amin. Vervolgens is er het gijzelingsdrama in Entebbe. Uiteindelijk mag een gedeelte van de gijzelaars vertrekken en door een list weet de hoofdpersoon op die manier het land te verlaten, maar niet nadat hij is gemarteld door persoonlijke bewakers van Amin.

Het verhaal is lineair en chronologisch opgebouwd.

De hoofdpersoon is Dr. Nicholas Garrigan (James McAvoy), een pas afgestuurde huisarts die het benauwde milieu waarin hij is opgegroeid wil ontvluchten. Het avontuur lokt en hij vertrekt naar Afrika. Aanvankelijk vind ik hem wel sympathiek. Hij is alleen veel te jong en niet bestand tegen wat hem in Oeganda te wachten staat. Het lukt hem niet om kritisch naar Amin te kijken. Hij beseft te laat met wat voor iemand hij te maken heeft en hij doet een aantal domme dingen met desastreuze gevolgen.

De tweede hoofdpersoon is natuurlijk Idi Amin (Forest Whitaker), een formidabele persoonlijkheid. Hij is bijzonder charismatisch en weet veel mensen te betoveren, maar tegelijkertijd ruimt hij zonder gewetenswroeging al zijn (vermeende) tegenstanders uit de weg. Een soort gespleten persoonlijkheid lijkt hij te hebben. Hij is ook erg lichtgeraakt en zeer onvoorspelbaar in z’n gedrag.

Het is natuurlijk een commerciële film, maar het is duidelijk dat de regisseur een stukje geschiedenis van Oeganda aan ons wil laten zien, hoe het ooit zo ver heeft kunnen komen. De boodschap is dus misschien wel mensen van het verleden te laten leren zodat dergelijke fouten niet zo snel weer gemaakt zullen worden. De film staat of valt met de rol van de vertolker van Idi Amin: Forest Whitaker.
Hij heeft zich geweldig voorbereid voor zijn rol. Hij kwam 25 kilo aan, leerde hij accordeon spelen en deed hij diepgaand onderzoek. Hij las boeken over Amin, keek naar nieuwsuitzendingen en documentaires, en bracht tijd door in Oeganda waarin hij vrienden, familieleden, generaals en slachtoffers van Amin ontmoette; ook leerde hij Swahili en kreeg hij Amin's Oost-Afrikaanse accent onder de knie.

Forest Whitaker: Generaal Idi Amin
Dada James McAvoy: Dr. Nicholas Garrigan
Kerry Washington: Kay Amin
Gillian Anderson: Sarah Merrit
Simon McBurney: Nigel Stone
David Oyelowo: Dr. Thomas Junju
Abby Mukiibi: Nkaaga Masanga
Adam Kotz: Dr. David Merrit
Barbara Rafferty: Mevr. Garrigan
David Ashton: Dr. Garrigan sr.

Over de regisseur is heel weinig bekend. Zijn naam is Kevin Macdonald, een 40-jarige Schot. The Last King of Schotland is z’n eerste grote film. Ik kan dus ook weinig zeggen over zijn filmstijl in vergelijking met andere films van hem. In elk geval is deze film een echte ‘filmhuisfilm’, die te traag zal zijn voor de gemiddelde bioscoop bezoeker. Echt unieke dingen waarvan je zegt dat is van de hand van Macdonald heb ik niet kunnen vinden.
De film speelt op de beginscènes in Schotland na helemaal in Oeganda op diverse locaties. In het begin is de hoofdpersoon aan het werk in het ziekenhuis van een collega dokter. Later verplaatst het verhaal zich naar de directe omgeving van Amin.
Voor zover ik het kan beoordelen ziet de kleding er authentiek uit. Ik denk overigens niet dat er in de laatste dertig jaar bijster veel veranderd is in Oeganda dus men kon daar gewoon gebruik maken van de natuurlijke omgeving.

Eigenlijk vallen de camera instellingen mij weinig op, wat denk ik een goed teken is. Dat er voldoende afwisseling is en dat op het juiste moment van standpunt werd gewisseld. Ik vind het sowieso niet interessant om tijdens het kijken van de film over dat soort dingen na te denken, ik volg liever het verhaal. Wat betreft beeldkaders komt eigenlijk alles voor: totaal shot, medium shot en soms een close-up.

De muziek in het begin brengt je helemaal in de sfeer van Afrika. Ook later in de film speelt de muziek een sfeerbepalende rol. De stemmen zijn natuurlijk erg belangrijk voor de film, de arts met zijn Schotse accent en Idi Amin met zijn Oost-Afrikaanse accent.

In grote lijnen zijn mijn verwachtingen wel uitgekomen. Hoewel mij de historische context bekend was bleef de film boeien. De dokter is natuurlijk een fictief figuur en dus wat het einde zeker een verrassing. Hoewel ik hem niet heel sympathiek vond kon ik me toch goed identificeren met de hoofdpersoon. De beelden van de martelingen en moorden die gedetailleerd in beeld werden gebracht waren vrij shockerend. Ik bemerkte dat veel andere bezoekers hun hoofd afwendden of anderszins hun afgrijzen toonden. Zo doet het geweld je wel wat, anders dan de Hollywoodfilms waar oneindig in gemoord wordt maar waar het altijd iets onpersoonlijks heeft. Ik denk dat dit gewoon een betere film was. Zoals voorspeld was Idi Amin een zeer boeiende persoonlijkheid, eigenlijk alle scènes waarin hij speelde hadden onverwachte wendingen, je wist nooit hoe hij zou reageren.
Ik had in principe wel wat meer scènes met Amin willen zien, zijn rol was qua tijd nauwelijks een hoofdrol. Maar natuurlijk, zonder de dokter hebben mensen niet iemand om zich me te identificeren en wordt de film waarschijnlijk geen succes. Dan krijg je een soort documentaire. De film had een goede balans tussen rustige en spannende scènes. Deze film is zeker een aanrader.