Cultuurblok 26: Hercules

• Mythen, sagen, legenden en sprookjes niet alleen voor plezier, maar ook verklaringen voor opvallende verschijnselen (bijvoorbeeld voor jaargetijden)
• Mythe van Proserpina: Proserpina (Persephone) moet van Jupiter 4 maanden in een jaar in de onderwereld bij Pluto (Hades) wonen, 8 maanden bij haar moeder. Tweederde deel van het jaar is moeder Ceres (Demeter) blij en laat gewassen groeien en een derde van het jaar niet omdat ze verdrietig was (voor de Grieken verklaring voor seizoenen, later ook voor Romeinen)
• Verhaal voor verklaring Ara Maxima op het Forum Boarium (veemarkt):

Prins Amphitryon huwde prinses Alcmene, Amphitryon moest van Alcmene wraak nemen op moordenaar van haar broers. Toen hij weg was, ging Jupiter naar bed met Alcmene en later ook Amphitryon. Er werd een tweeling geboren, een zoon van Jupiter en een zoon van Amphitryon. Juno (Hera, vrouw van Jupiter) was boos en liet Eurystheus, een prinsje aan het hof van Myceneen ook afstammeling van Jupiter, te vroeg ter wereld komen, zodat het Griekenland zou kunnen regeren ipv. zoon van Alcmene.

Later beviel Alcmene van  Hercules en Iphicles geboren. Juno stuurde slangen naar ze toe, maar Hercules doodde ze. Zo bleek dat Hercules de zoon van Jupiter was. Hercules was sterk en hield van sport, hij sloeg ook een vervelende muziekleraar dood en zijn vader stuurde hem naar het platteland.

Hij trouwde met Thebaanse prinses Megara. Juno zorgde ervoor dat hij zijn vrouw en kinderen doodde. Orakel van Delphi gaf opdracht naar zijn neef Eurystheus te gaan en te doen wat deze hem opdroeg. Eurystheus was jaloers op zijn neef en liet hem moeilijke en gevaarlijke opdrachten doen waarmee hij onsterfelijkheid kon verdienen:

1. Hercules dood de leeuw van Nemea, een leeuw die heel Nemea bedreigt. Hij gaat de heid van de leeuw als pantser dragen en het hoofd als helm.
2. Hercules moet de hydra (een gevaarlijke waterslang met heel veel koppen) van Lerna doden. Als je een kop afhakt komen er twee bij, dus Hercules en zijn neef Iolaüs schroeien de koppen dicht, zodat er geen nieuwe kunnen komen en stopte de onsterfelijke kop onder een rotsblok. Doopt zijn pijlen in het giftige bloed voor later.
3. Hercules moet het everzwijn van de Erymanthus doden. Hij drijft het naar diepe sneeuw en bind zijn poten bij elkaar. Dan brengt hij het bij Eurystheus, die snel in een wijnvat duikt.
4. Hercules moet het hert van de Ceynitis vangen. Het mag niet gedood worden, want het was het lievelingsdier van Diana. Het lukt hem uiteindelijk om het dier te vangen en brengt het naar Eurystheus.
5. Hercules moet de Stymphalische vogels doden, die de oogst opeten en mensen bedreigen. Hij krijgt van Minerva (Athena) een ratel en toen hij hiermee draaide kwamen de vogels uit het riet. Hij schiet ze een voor een af met zijn giftige pijlen.
6. Hercules moest de stallen van koning Augias schoonmaken in één dag. Hij wilde van koning Augias wel een deel van de runderen. Hij verlegde de rivieren, die de stallen schoonspoelden, maar kreeg niet de runderen van Augias.
7. Hercules moest de stier van koning Minos van Kreta bij Eurystheus brengen. Hij daagde het beest net zo lang uit tot hij het kon overmeesteren en hield hem net zo lang vast tot het rustig werd. Hij bracht het naar Eurystheus.
8. Hercules brengt paarden van Diomedes (deze vreten elke ongewenste bezoeker op) bij Eurystheus. Hij overmeestert de stalknechten voert ze aan de paarden en deze hebben hun buik vol. Daarna voert Hercules Diomedes aan de paarden en de paarden eten nu geen mensenvlees meer.
9. Hercules brengt de gouden gordel van Hippolyte (de koningin van de Amazones) naar Eurystheus. Hij word verliefd, Juno vertelt onder de Amazones dat Hercules Hippolyte wil ontvoeren, Hercules dood Hippolyte, gaat de strijd aan met de andere Amazones en weet uiteindelijk met de gordel te onstnappen.
10. Hercules moet de koeien van Geryon bij Eurystheus brengen. Hij bezwijkt in Afrika bijna van de hitte en zonnegod Helius geeft hem zijn gouden schaal, waarmee hij naar het eiland vaart. Hij dood de herdershond en zijn baas, en daarna schiet hij met drie pijlen te gelijk in alle drie de bovenlijven van de reus Geryon. Hij ging met zijn koeien door heel Europa en maakt een tussenstop op de plaats waar later Rome werd gesticht, hij raakt hier bijna zijn koeien kwijt, maar bracht ze uiteindelijk toch naar Eurystheus.
11. Hercules moest drie gouden appels uit de tuin van de Hesperiden bij Eurystheus brengen. Hij gaat naar Atlas (de vader van de Hesperiden) en vraagt of deze de appels voor hem wil halen. Dit doet Atlas, maar Hercules moet dan het hemelgewelf dragen. Toen Atlas terugkwam vroeg Hercules aan Atlas of deze even het hemelgewelf wilde vasthouden, zodat zijn spieren wat konden ontspannen. Hij graaide de appels weg en ging er snel vandoor.
12. Hercules moest de hond Cerberus (de bewaker van de ingang van de Hades) halen. Hij gaat met Mercurius (Hermes) naar de Hades en Charon zet hem over in zijn bootje over de Styx. Hercules ging naar Pluto en Proserpina en vroeg hen toestemming om Cerberus uit te laten. Dit mocht en hij klemde de koppen van het beest tussen zijn armen totdat het dier vrijwillig meeging. Hij ging met Cerberus naar Eurystheus die in zijn wijnvat sprong en bracht Cerberus weer terug.

• Behalve deze werken werden er in de oudheid nog andere heldenverhalen over Hercules verteld.
• Hercules en Deïanira trouwen en zijn gelukkig. Ze gaan op reis en moeten een rivier oversteken. Nessus (een centaur) zet eerst Deïanira over en probeert haar te verkrachten. Hercules schiet Nessus dood met een gifpijl. Nessus zegt dat Deïanira een paar druppels van zijn vergiftigd bloed moet meenemen voor als Hercules ooit nog op een andere vrouw verliefd zou worden.
• Nadat Hercules van een oorlog terugkomt, hoort Deïanira dat Hercules op en van de slavinnen verliefd is. Ze smeert een mantel met het giftige middel in. Als Hercules een offer gaat brengen aan Jupiter met de mantel en het tovermiddel verteert zijn vlees. DeÏanira pleegt zelfmoord en Hercules weet dat hij gaat sterven. Hij laat op de top van een berg een brandstapel maken en verbrand hierop. Jupiter verteerd met een donderslag de houthoop en Hercules is door de goden opgenomen. Hij trouwt met Juno’s dochter Juventas (Hebe, de godin van de eeuwige jeugd) en is voor eeuwig gelukkig.
• Mehercle wert gebruikt bij de Romeinen om te benadrukken dat men de waarheid sprak. Hij werd geëerd door de Romeinen met Victor en Invictus en de stad Herculaneum. Filosofen gebruikten hem graag als voorbeeld.