El coronel no tiene quien le escriba door Gabriel Garcia Márquez

Historische en politieke context G. Garciá Márquez werd in 1928 te Aracataca, Colombia, geboren. Hij heeft het boek De kolonel krijgt nooit post geschreven in 1961. Ik zal dan ook deze periode beschrijven. Colombia wordt al sinds 1840 gedomineerd door twee politieke partijen, de linkse liberalen en de rechtse conservatieven. De belangrijkste politieke partijen zijn de Liberale Partij, de Nieuwe Democratische Kracht en de Sociale Conservatieve Partij. De president en de vice-president worden gekozen middels algemene verkiezingen voor een periode van 4 jaar, evenals de Senaat (102 zetels) en het Huis van Afgevaardigden (163). In de grondwet is vastgelegd dat enkele zetels in het parlement zijn voorbehouden aan de Indianen en Afro-Colombianen, omdat dit de oudste inwoners van Colombia zijn, waar men belangrijk vindt. De linkse liberalen en de rechtse conservatieven zijn het niet altijd met elkaar eens geweest, sinds de onafhankelijkheid van Colombia zijn er veel burgeroorlogen geweest tussen aanhangers van deze twee partijen. Het was een tijdje rustig tussen de twee partijen, dit was de periode waarin G. Garciá Márquez opgroeide. Nadat in 1948 de president werd vermoord, kwam er weer een burgeroorlog. In 1958 kwam er na al deze oorlogen eindelijk een verdrag wat deze oorlogen moest stoppen. Dit heeft echter niet geholpen, het is nog steeds onrustig tussen de twee partijen. Rond 1960 kwamen er nieuwe, kleine, partijen. Deze werden opgericht, omdat sommige burgers zich achtergesteld voelden door het in 1958 gesloten verdrag. G. Garciá Márquez heeft het boek De kolonel krijgt nooit post in 1961 geschreven, het was toen dus heel erg onrustig op politiek gebied. Ook zaten de burgeroorlogen nog in het achterhoofd van G. Garciá Márquez en dat is ook te merken in zijn boek. Het pensioen wat hij zou krijgen dankzij de burgeroorlog heeft hij nooit gehad. Culturele en kunstzinnige context G. García Márquez geldt als de vaandeldrager van het magisch realisme, een stroming die zich kenmerkt door het in elkaar laten overlopen van sprookjesachtige en alledaagse gebeurtenissen. Ik zal iets vertellen over deze stroming, omdat het magisch realisme de trends voor de schrijvers, schilders enz. goed weergeeft. Het magisch realisme is rond 1930 ontstaan. Alejo Carpentier, Miguel Angel en Arturo Uslar Pietri, schrijvers uit Zuid-Amerika wilden eens een keer wat anders schrijven. Rond 1930 was men erg vol van het surrealisme. Bij het surrealisme is de visuele verbeeldingskracht losgemaakt van het verstand en de logica, waardoor het onderbewustzijn in staat is onthullende, suggestieve voorstellingen te scheppen. Het toeval bepaalt dat absurde, zinsbegoochelende fantasieën in zowel 2- als 3-dimensionale afbeeldingen of surrealistische teksten ontstaan. Het is de zuiver automatische gedachte waarmee men zich voorneemt de wezenlijke werking van het denken tot uitdrukking te brengen. De drie schrijvers uit Zuid-Amerika wilden de bizarre werkelijkheid van hun continent weergeven. Ze combineerden dus het surrealisme van die tijd met het realisme en creëerde op deze manier het magisch realisme. Volgens het magisch realisme is de wereld een grote chaos waar van alles kan gebeuren. In het magisch realisme worden gewone gebeurtenissen in een overdreven taal verteld, terwijl de uitzonderlijkste voorvallen op een nuchtere manier worden verteld. Het magisch realisme is niet eenvoudig, de taal wordt zelfs tot het uiterste opgerekt. Het magisch realisme paste perfect bij Zuid-Amerika, hier was de werkelijkheid namelijk nooit wat het op het eerste gezicht leek.
Literatuur van die tijd Het magisch realisme kenmerkt de literatuur in de tijd van G. Garciá Márquez. Bij veel Zuid-Amerikaanse schrijvers is van oudsher een zekere hang te bespeuren naar het magisch realisme. Nadat rond 1930 het magisch realisme is “ontstaan”, heeft het de wereld veroverd en het is sindsdien bijna synoniem geworden met de Zuid-Amerikaanse literatuur. In 1930 publiceren veel schrijvers boeken die tot de eerst voorbeelden van het magisch realisme worden gerekend. Er werd bijna alleen maar geschreven door mannen, die meer intellectueelheid hadden dan vrouwen. Tegenwoordig wordt er nog steeds geschreven in een magisch realistische stijl, ook door vrouwen. Een voorbeeld hiervan is Isabel Allende. Korte biografie van de schrijver De Columbiaanse schrijver en journalist Gabriel García Márquez werd in 1928 geboren te Aracataca. De jeugd van deze auteur wordt gekenmerkt door grote armoede. García Márquez werd grootgebracht door zijn grootouders en bezocht een Jezuïetenschool, waarna hij een rechtenstudie volgde aan de nationale universiteit van Bogota. Door zijn journalistieke werk en de politieke ontwikkelingen in eigen land verbleef García Márquez een groot deel van zijn leven in het buitenland. In de jaren vijftig bracht hij vele jaren in Europa door. Daarna vestigde hij zich in Mexico. Gabriel García Márquez Reeds tijdens zijn studietijd begon García Márquez te publiceren. In 1954 werd hij journalist bij El Espectador als buitenlandcorrespondent. Veel verhalen van García Márquez spelen zich af in het verzonnen plaatsje Macondo. Voor het eerst gebruikte hij deze plaats in het verhaal "Monólogo de Isabel". Zijn eerste belangrijke roman was "La hojarasca" uit 1955. In dit boek wordt de uitbuiting door Amerikanen van bananenboeren beschreven. Aan het begin van de zestiger jaren verschenen een aantal imposante boeken: "El coronel no tiene quien le escriba" (1961), "La mala hora (1962)" en "Los funerales de la Mamá Grande" (1962). Het werk dat de schrijver wereldberoemd maakte, "Cien años de soledad", verscheen in 1967. De Nederlandse vertaling verscheen in 1972. Wij kennen deze roman als "Honderd jaar eenzaamheid". Door het grote succes van dit boek kreeg de wereld oog voor de literaire wereld van Zuid-Amerika, waardoor ook andere auteurs uit dit gebied eindelijk de belangstelling kregen die zij verdienden. Andere belangrijke werken van Gabriel García Márquez zijn: "El otoño del patriarca" (1975, "De herfst van de patriarch"), "Crónica de una muerte anunciada" (1981, "Kroniek van een aangekondigde dood"), "El amor en los tiempos del cólera" (1985, "Liefde in tijden van cholera") en "El general en su laberinto" (1989, "De generaal in zijn labyrint"). In 1982 ontving Gabriel García Márquez de Nobelprijs voor literatuur. Korte samenvatting
De 75-jarige kolonel woont met zijn vrouw in een armzalig dorpje. De kolonel heeft vroeger in het leger gediend en heeft zijn pensioen nooit gekregen. Hij en zijn vrouw, die astma heeft, hebben het heel arm. Ondanks dat ze zelf weinig te eten hebben, blijft de kolonel voor zijn haan zorgen. Hij heeft een vechthaan die hij wil laten meedoen aan de hanengevechten en daarna wil hij hem verkopen. Het duurt alleen nog lang voordat die gevechten beginnen. Tot die tijd moeten ze het heel zuinig aan doen. De zoon van de kolonel, Agustín, deed ook altijd mee aan de hanengevechten, maar hij was tijdens zo’n gevecht doodgeschoten. De vrouw van de kolonel wil eigenlijk de haan al lang verkopen, maar de kolonel zegt steeds dat ze nog even moeten wachten tot na de gevechten en dat Agustín het geweldig had gevonden als ze hadden gewonnen bij de hanengevechten. Elke vrijdag gaat de kolonel naar de haven om te kijken of er post is voor hem. Hij wacht al 15 jaar op een brief waarin staat dat hij zijn pensioen krijgt. Maar steeds weer is er geen post voor de kolonel. De vrouw van de kolonel zegt al heel lang dat ze een andere advocaat moeten nemen en uiteindelijk doet de kolonel dat. Desondanks zullen ze toch nog een tijd moeten wachten voor ze antwoord krijgen. Ondertussen moeten ze alles verkopen om te kunnen blijven eten. De kolonel heeft het er moeilijk mee, maar zijn vrouw haalt hem over om toch met hun klok over straat te gaan om te verkopen. De kolonel krijgt het niet voor elkaar om de klok te verkopen, maar zijn vrienden zullen voortaan de haan voeden. Don Sabas is een vriend van de kolonel. Hij wil de haan van de kolonel kopen voor 900 peso’s. De kolonel is geschokt door zo’n hoog bedrag en wil er nog eens over nadenken. Hij gaat naar de haven om te kijken of ze al bericht hebben van hun nieuwe advocaat, maar weer is er geen post voor de kolonel. ’s Avonds eten ze maïspap, omdat de haan nu zoveel maïs krijgt van de kolonels vrienden dat hij het niet opkan. Op een gegeven moment, na een ruzie met zijn vrouw, besluit de kolonel de haan toch te verkopen aan don Sabas. Na veel heen en weer gepraat tussen hem en don Sabas zegt Sabas dat hij de haan wel voor 400 peso’s kan doorverkopen in plaats van 900 peso’s. Een te goede haan wordt namelijk snel doodgeschoten, zo meent Sabas en geeft de kolonel 60 peso’s voorschot. Als de kolonel later alleen is met de dokter, die er ook bij was, zegt de dokter tegen hem dat don Sabas de haan zo doorverkoopt voor 900 peso’s. De kolonel wil eerst niet geloven dat zijn vriend zoiets zou doen, maar de dokter is niet zo naïef als hij en vindt don Sabas een corrupte geldwolf. In het dorp gaan regelmatig clandestiene pamfletten rond met nieuws over het verzet in het binnenland en de laatste gebeurtenissen in het land. Als de politie binnenkomt op het moment dat de kolonel net zo’n pamflet heeft gekregen, komt hij oog in oog te staan met de man die zijn zoon heeft doodgeschoten. Een paar dagen later loopt de kolonel buiten als hij geschreeuw op de hanenkampplaats hoort. Hij ziet daar zijn eigen haan die tegen een andere haan vecht. Hij loopt er naartoe en neemt zijn haan mee. Het blijkt dat zijn vrienden de haan mee hadden genomen toen hij niet thuis was. De kolonel brengt zijn haan terug naar huis en verzamelt het geld dat over is van de 60 psesos van don Sabas. Hij is van plan dat terug te geven, omdat hij de haan zelf wil houden tot de echte gevechten beginnen. Zijn vrouw is het niet met hem eens. Ze zegt dat hij met een haan nog meer rekening houdt dan met haar. Maar de kolonel blijft erbij dat hij de haan wil houden. Hij belooft zijn vrouw dat ze na de gevechten rijk zullen zijn. Uiteindelijk schreeuwt zijn vrouw:”Wat eten we dan in de tussentijd?” De kolonel geeft dan een antwoord waar hij al zijn 75 jaar voor nodig heeft gehad om op dat punt te belanden. “Stront”. Persoonlijke indruk Ik vond dit een redelijk leuk boek. Het boek is vlot geschreven, wat ik wel prettig vond. G. Garciá Márquez gaf de situatie zoals ze in Zuid-Amerika goed weer. De armoede komt sterk naar voren, onder andere bij het niet uitbetalen van het pensioen. Dit komt veel voor in Zuid-Amerika. Ik vind het goed dat hij dit zo beschrijft. Ik kan de stijl van de auteur niet vergelijken met zijn andere werken, omdat dit het eerste boek is wat ik van hem lees. Korte studie over het boek Als korte studie van het boek De kolonel krijgt nooit post ga ik het thema van het boek, de armoede, vergelijken met de politieke situatie van toen. In 1961 werd het boek De kolonel krijgt nooit post uitgebracht door G. Garciá Márquez. Ik zal dus de periode in Colombia beschrijven rond de tijd van het schrijven van dit boek.
Thema G. Garciá Márquez leefde zoals al eerder gezegd in een tijd waarin er een burgeroorlog gaande was. Dit speelt een grote rol in zijn leven en bijna al zijn boeken gaan ook over een burgeroorlog. Dit thema komt dus in zeer veel van zijn boeken terug. Ook komt het terug in de kolonel krijgt nooit post, de kolonel wacht namelijk nog op zijn pensioen uit de oorlog. Gelijk op de eerste bladzijde kom je het thema (de oorlog) al tegen; “Een moeilijk door te komen ochtend, zelfs voor een man als hij die toch al zoveel ochtenden had overleefd.” Het doelt G. Garciá Márquez op de ochtenden uit de oorlog. Eigenlijk zit het aspect oorlog door het hele boek heen verwerkt. Ik zal nog een voorbeeld geven. Dit is terug te vinden op bladzijde 48; “Hij had het verwacht sinds de middag dat hun zoon werd neergeschoten en hij besloten had de haan te houden.” Alles wat er gebeurt, de gevoelens van de kolonel en zijn handelingen slaan terug op de oorlog. Karakteristieken De boeken van G. Garciá Márquez zijn geschreven in magisch realisme. Centraal bij het magisch realisme staat de spanning tussen de concrete werkelijkheid en het bovennatuurlijke die via de droom moet leiden tot de onthulling van het wezenlijke van ons bestaan. De magisch realisten creëerden in hun voorstellingen een nieuwe, eigen werkelijkheid. Door de combinatie van wel en niet bestaande elementen, door het spel van licht en kleur en door de technisch perfecte afwerking maakten zij geheimzinnige, soms dreigende boeken en kunstwerken die hun weergave van de werkelijkheid een vervreemdend karakter meegaven. De voorstellingen zijn dikwijls wel mogelijk, maar niet waarschijnlijk. Vaak verwijzen hun onderwerpen naar dood, dreiging en verval. Het magisch realisme is verwant met het surrealisme. En vindt zijn oorsprong in de filosofieën van Plato en Jung. Bij veel Spaanse, maar ook Zuid-Amerikaanse kunstenaars is van oudsher een zekere hang te bespeuren naar het magisch realisme. Ook in de werken van G. Garciá Márquez is het magisch realisme te bespeuren. Het uitgangspunt van het magisch realisme is dat de wereld een idiote chaos is, waar alles kan gebeuren. De beste voorbeelden zijn de werken van G. García Márquez, waarin een meisje in linnen lakens gewikkeld naar de hemel vliegt, in sinaasappels diamanten groeien en vissers in hun netten olifanten en dwergen uit zee ophalen. De clou is dat die schijnbare fantasieën een volstrekt redelijke verklaring hebben. Het meisje werd zwanger en om de schande te verbergen sloten haar ouders haar in een klooster op en zeiden daarna tegen iedereen dat ze in die linnen lakens gewikkeld naar de hemel was gevlogen. Bandieten hadden de diamanten in die sinaasappels gestopt om ze het land door te smokkelen. Een wervelstorm had een circus in de lucht getild en in zee weer laten vallen, en zo kwam het dat die vissers de volgende dag olifanten en dwergen in hun netten vingen. Het magisch realisme is een stijl waarin gewone voorvallen in een overdreven taal worden verteld, terwijl de uitzonderlijkste voorvallen op een nuchtere manier worden verteld. In het magisch realisme wordt een wezenlijke rol gespeeld door natuur, geschiedenis, politiek, maatschappelijke thema´s en alle menselijke hartstochten. Er is niets eenvoudig aan de stijl, zelfs de taal wordt tot het uiterste opgerekt. Het magisch realisme werd zo geliefd dat het jarenlang werd nagevolgd door schrijvers van elders, maar voor de meesten van hen heeft het nooit zo goed gewerkt doordat het alleen maar een literaire kunstgreep was, terwijl het perfect paste in Latijns-Amerika, waar de werkelijkheid nooit is wat ze op het eerste gezicht lijkt. De schrijvers uit het hoogtij van de Latijns-Amerikaanse literatuur die zich van het magisch realisme bedienden, verzonnen geen fantastische vertellingen maar vertelden de verhalen die ze kenden op een toon die aansloot bij de overdreven werkelijkheid van hun werelddeel. Invloeden van de politiek In 1958 eindigde de burgeroorlog in Colombia. De twee partijen die oorlog voeren sloten een verdrag. Dit besloeg niet de hele bevolking, waardoor sommige bevolkingsgroepen zich enigszins achtergesteld voelden. Deze groepen gaan zich afzetten tegen het verdrag, waardoor het onrustig blijft in Colombia. Dit kom je ook tegen in het boek. Niemand is wat hij lijkt, iedereen doet zich anders voor dan hij werkelijk is. Dit zie je aan don Sebas, die de haan van de kolonel wil verkopen voor veel geld, wat hij dus uiteindelijk niet doet voor de kolonel, maar voor zichzelf. Het geld was helemaal nooit bedoelt voor de kolonel, don Sebas wilde het gewoon zelf houden. G. Garciá Márquez laat in het boek doorschemeren dat de armere mensen in Colombia de dupe zijn van de oorlogen. Dit doet hij door het leven van de kolonel te beschrijven. Je merkt het vooral aan het feit dat de kolonel geen pensioen krijgt. Dit was in Colombia ook vaak het geval. De staat trad niet op tegen de armoede en liet de burgers het zelf maar uitzoeken. Net als bij de kolonel beloofde de staat van alles, en de mensen gingen er ook op hopen en zoals de kolonel elke dag kijken in de brievenbus, maar ze werden keer op keer teleurgesteld. Door deze loze beloftes van de staat werd de armoede in Colombia alleen maar groter. Het magisch realisme komt hier alweer terug. Het kan best werkelijkheid zijn dat mensen nooit pensioen hebben gehad uit de oorlog, maar ik denk niet dat mensen er 60 jaar of langer op blijven wachten maar verder gaan met hun leven. In de kolonel krijgt nooit post zie je juist dat de kolonel wél blijft wachten; een zekere vorm van magisch realisme. De beïnvloeding van de politieke situatie in Colombia zie je zeker terug in het boek. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is de burgeroorlog. Op bladzijde 76 zie je weer het aspect armoede terug: “Als ik u was, zou ik hem een rekening van honderdduizend pesos overhandigen, dokter, zei hij. Dan zou hij niet zoveel zorgen hebben. Dat heb ik hem ook al voorgesteld, maar dan met een nul erachter, zei de dokter. Armoede is het beste middel tegen suikerziekte.” Mensen in Colombia voerden actie tegen de ongelijkheid. De kolonel doet dit door zijn haan terug te stelen. Zijn armoede gaat hierna helaas gewoon door. Het helpt hem niet. Dit is ook weer herkenbaar als je kijkt naar de geschiedenis van Colombia, want de mensen die actie voerden tegen de ongelijkheid werden er ook niet minder arm door, het hielp voor hen ook niet zoveel. Wel was het al minder zwaar dan in de tijden van de burgeroorlogen. Invloeden op artistiek gebied Als je kijkt naar de invloeden op artistiek gebied kom je weer uit bij het magisch realisme. G. Garciá Márquez is begonnen met schrijven toen het magisch realisme opkwam. Hij is er dus ‘vanzelf’ in mee gegaan. In zijn boeken is dus veel van het magisch realisme te vinden. Ook is er in zijn boeken een doorschemering naar geesten en spookverhalen. Dit komt doordat
G. Garciá Márquez is grootgebracht door zijn grootouders die hem enge verhalen vertelde. Hier zie je dus weer wat uit zijn jeugd. Onderwerpen over geesten en spookverhalen komt in de kolonel krijgt nooit post niet veel voor, maar wel in andere boeken van hem, waaronder zijn bekendste; 100 jaar eenzaamheid. In dit boek wonen er mensen in een huis waar tevens geesten wonen. Deze mensen beschouwen de geesten als normaal, het zijn geen enge wezens volgens hen. Dit is vreemd. Meestal is een boek namelijk eng als er geesten of andere spookwezens in voorkomen. Dit is in 100 jaar eenzaamheid niet het geval. Het kan verschillende oorzaken hebben dat G. Garciá Márquez het boek 100 jaar eenzaamheid niet ‘eng’ heeft gemaakt. Eerst gaat de gedachte uit naar zijn grootouders en de opvoeding die zij hem gaven, ook kan er gedacht worden aan het magisch realisme die een andere kijk geeft op zijn denken. Etappes Ook G. Garciá Márquez heeft verschillende etappes in zijn schrijverscarrière. De boeken die hij aan het begin van zijn schrijverscarrière schreef zijn niet ontzettend bekend geworden. Hij schreef toen veel over zijn leven en de situatie in Zuid-Amerika. Zijn boeken werden toen nog niet heel erg veel gelezen. G. Garciá Márquez is een fan van schrijver William Faulkner. De eerste boeken van G. Garciá Márquez zijn dan ook geïnspireerd door Faulkner. G. Garciá Márquez kon in het begin van zijn schrijverscarrière moeilijk zijn draai vinden, zijn eigen stijl kon zich nog niet ontpoppen. Zijn familie koos een rechtenstudie voor hem uit, waar hij het niet mee eens was. Van 1955 tot 1960 reisde hij rond de wereld op zoek naar interessante verhalen om in zijn boeken te vertellen. Zijn derde boek won een literaire wedstrijd in Colombia en hij werd naar Spanje gestuurd om zijn boeken te publiceren. Hij werd echter zwaar teleurgesteld, de uitgever vond hem niet goed genoeg. G. Garciá Márquez zag het toen niet meer zitten en schreef 3 jaar niet meer. Dit was de eerste periode van zijn schrijverscarrière. In het begin van 1965 vertelde hij zijn vrienden dat hij nooit meer zou schrijven, hij had er helemaal mee gehad. Even later echter, toen hij met zijn vrouw en twee jonge zoons op vakantie was in Mexico City, veranderde hij totaal van gedachten en maakte een hele onverwachte wending. In zijn hoofd ontstonden ideeën voor een geweldig boek. Deze plotselinge ideeën zouden uitgroeien tot een geweldige schrijverscarrière. Hij liet geen kans voorbij gaan. Hij vertelde aan zijn vrouw en zoons dat hij 6 maanden nodig had om iets af te maken in zijn leven wat nooit goed op zijn plaats was gevallen. Deze 6 maanden werden echter 18 maanden. In deze 18 maanden werkte hij 8 uur per dag aan zijn boek. Deze roman werd dik en gecompliceerd. Elk bedenkbaar personage kwam erin voor. Aan het eind van deze roman had hij een boek geschreven die zijn reputatie als erkend schrijver bestempelde. In 1982 ontving Márquez de Nobelprijs voor literatuur. Dit was zeker het hoogtepunt uit zijn carrière.