Titel: Ronja de roversdochter
Auteur: Astrid Lindgren
Illustrator: Ilon Wikland
Uitgeverij: Ploegsma
Plaats van uitgave: Amsterdam
Samenvatting van het verhaal
Wie komer er in het verhaal voor ?
Ronja, Birk, Mattis, Lovis, Borka, Undis, Kale Per, Aardmannen en Vogelheksen.
Waar speelt het verhaal zich af ?
Burcht van Mattis, Hellepoel, Bos, Beregrot en Grote Zaal.
Wanneer speelt het verhaal zich af ?
' s Zomers, ' s Winters, ' s Lentes, Herfst.
Wat gebeurt er allemaal in het verhaal ?
Bij Mattis en Lovis was er een dochter geboren. Ze heette Ronja. Op die zelfde dag werd er een Borka jongen Birk geborn. Dat wist Mattis niet, want ze waren feest aan het vieren. Ronja werd dan zoals elke kind groter en groter. Ze mocht dan van Mattis het bos in. Ze dacht dat alleen de Grote Zaal de hele wereld was. Ze ging dieper het bos in. Daar zag ze Aardmannen, die waren heel klein en ze hadden ook nog heleboel haren op hun lijf. Mattis kwam meteen met zijn bende bij de Aardmannen om die weg te jagen. Op een dag ging ze naar een plaats die Hellepoel heet. Daar was het heel gevaarlijk, want je kon daar gewoon zo maar vallen. Daar zag ze ook Birk, de zoon van Borka, die de aartvijad van Mattis was. Ze gingen allebei springen. Als de ene aan de andere kant ws ging de andere naar een andere kant springen en zo ging het een tijdje door. Plots was Birk gevallen op de Hellepoel. Maar Ronja had hem net op tijd vast gepakt bij zijn hand en heeft hem gered. Thuis hadden ze er niks over gezegd. De volgende dag waren de Borka en zij bende op de Burcht van Mattis. Birk was bij de Borka's en Ronja was bij Mattis en zijn bede. Ze gingen bespreken hoe ze er waren gekomen en andere dingen, en zo gingen ze een tijdje praten. De volgende dag ging Ronja weer naar het bos en Birk was ook in het bos. Het was herfst, dat kon je horen aan de loktoon*. Toch was Ronja thuis gekomen voor de loktoon*. Ronja wist nog niet dat Mattis en rover was, maar nu weet ze het wel, want Kale Per had het haar vertelt. Ronja ging zoals altijd weer naar het bos. Maar die dag ging het echt kei-hard sneeuwen. Ronja was vast in het sneeuw. Toen kwamen er plots paar van die Vogelheksen. Ze wilden Ronja opeten, want ze zat vast. Toch gingen de Vogelheksen weg, om nog meer van die Vogelheksen te halen. Net toen de Vogelheksen weg waren kwam Birk aanlopen. Hij hielp haar van die sneeuw en vanaf die dag besloten ze om broers en zus te worden. Ze gingen alrijd omtmoeten in een soort kelder, waar ze makkelijk konden komen. Daar nam Ronja altijd brood en melk voor Birk, want hij was arm. Birk had wel heel veel luizen op zijn hoofd en daarom kamde Ronja altijd de haren van Birk. Toen de winter voorbij was, gingen Mattis en zijn rovers zwemmen in een rivier. Ze hadden toen nog geen zwembroeken, daarom moetsen ze helemaal bloot zwemmen. Toen de winter voorbij was, begon de lente natuurlijk. Ronja ging zoals altijd weer naar het bos. Mattis waarschuwde Ronja steeds van niet verdrinken in een meer enz. Toen kwamen Ronja en Birk tegen. Ze vonden het allebei fijn dat ze er waren. Na een tijdje lagen ze te praten. Na een tijde met elkaar te praten, zagen ze paar paarden. Ze wilden allebei graag op een paard rijden. Ze kozen eerst twee geschikte paarden. Ronja noemde haar paard Rakker en Birk noemde zij paard Wildebras. Maar diee paarden wilden niet dat ze door iemand gereden werden. Daarom lieten ze Ronja en Birk steeds vallen. Dan gingen ze afscheid van elkaar nemen. Toen Birk Ronja op de Burcht van Mattis wilde ontmoeten, had Mattis hem gevangen genomen. Hij wilde het Ronja vertellen en laten zien. Toen Ronja het zag begon ze heel hard te huilen en ze begon ook te smeken dat hij bevrijdt moest worden. Toen nam Mattis Birk mee naar Borka en zei tegen hem: ' Als je je zoon terug wilt hebben moet je uit mijn burcht verdwijnen. ' Toen nam Borka Ronja mee. Toen zei Mattis tegen Borka: ' Kom je zoon maar halen, maar mij kun je geen kind meer teruggeven, want ik heb geen kind meer ' Toen kreeg Ronja thuis ruzie en ook Birk kreeg thuis ruzie. Mattis was best wel boos. Hij wilde niet eten enzovoort. Na een tijdje ging hij toch eten, maar hij was nog altijd somber en boos. Toen besloten Ronja en Birk in een Beregrot* te gaan wonen. De Beregrot was vroeger van Mattis geweest, toen hij nog klein was. Ronja ging naar Tjegge ( een van de rovers ) om te vertellen dat weg ging. Ronja moest diep het bos in om bij de Beregrot te komen. Het was best wel donker. Ronja zag daar ook Aardmannen. Die waren aan het dansen. Het is een zomerdans herinnerde ze Kale Per zeggen. Toen most ze meteen aan Mattis en Lovis denken.Eindelijk kwam Ronja bij de Beregrot en Birk zat al op haar te wachten. Birk had al vuur aangestoken en toen gingen ze slapen. Ronja en Birk werden allebei wakker, doordat de zon boven de berg aan de andere kant van het rvivier verscheen. Ze hadden allebei het koud en daarom hadden ze vuur aangestoken. Toen aten ze brood en dronken ze melk. Toen was de melk op en daarom moesten ze voortaan bronwater drinken. Toen ze de emmer met bronwater gehaald hadden, waren er aardmannen in de Beregrot. Birk ging zijn speer pakken en die Aardmannen wegjagen. Ze dachten dat die Aardmannen aan Vogelheksen gingen vertellen, waar Ronja en Birk nu zijn. toen zei Ronja: ' Denk je dat onze ouders ons missen. ' Toen zei Birk: ' Ik weet het zeker. ' De volgende dag gingen ze vissen. Ze hadden Zalmen gevangen. Het was een hele grote vis. Ze mosten een tak gebruiken om hem te slepen. Birk had daarvan een wond gekregen en hij zei stoer: ' Geeft niet. eens zal die wond wel uitgebloed zijn. ' Ze vingen niets behalve Zalmen. Ze hadden en mes nodig om hem te snijden. Ze vonden het niet en daarom maakten ze ruzie. Dan ging Ronja de bos in, maar Birk had de mes al gevonden. Birk besloot om Ronja te zoeken, maar hij vond haar niet, want ze had zichzelf in de bomen verstopt. Ze zei tegen Birk: ' Er was hier net een beer geweest en hij heeft de veulen van een merrie gedoodt. ' Die merrie zag het bloed uit de wond stromen. Ronja ging haar weer beter maken met veenmos.De wond was al snel genezen en ze noemden haar Lia. Dan stroomde er melk uit haar uier. Die was bedoeld voor de veulen, maar Ronja en Birk namen hem. Dan gingen ze weg. Onderweg zei Birk tegen Ronja: ' Je bent meer waard, dan duizend messen. ' Toen zei Ronja: ' Nu ben je toch niet helemaal lekker.' De volgende morgen gingen ze naar Lia. Lia's wond was allang genezen. Ze hadden haar los gelaten en ze leefde weer temidden van de wilde paarden. Toch kregen ze steeds melk van haar. Ronja en Birk liepen ' s avonds naar het bos en riepen Lia. Lia antwoordde met gehinnik om te vertellen waar ze was, want ze wilde graag gemolken worden. Wildebrass en Rakker kwamen ook kijken hoe Lia gemolken werd. Birk ging hun aaien. Het leek wel alsof het leuk begonnen te vinden. Toen gingen ze op die paarden rijden, maar het ging toch mis. Toen had Birk Ronja geholpen, dan gingen ze terug naar Lia. Ze lieten Wildebras en Rakker weer hun eigen gang gaan. Dam gingen ze terug naar de Beregrot. Toen zei Ronja dat Lia steeds minder melk geeft, want er zal weer een veulentje op komst zijn en dat betekent dat Lia binnenkort niks meer voor ons heeft. Na een tijdje ging Lia helemaal geen melk geven. Dan gingen Ronja en Birk terug naar de Beregrot. Daar zat Kleine Klif ( een van de rovers van Mattis ) op hun te wachten. Lovis had hem gestuurd Om brood en melk te geven. Ronja at die brood alsof ze het nog nooit van haar leven had gegeten. Toen smeekte Kleine Klif dat Ronja terug naar huis moest komen, maar Ronja zei ' nee '. Dan ging Kleine Klif na een tijdje weer weg. Dan gingen Ronja en Birk slapen. De volgende morgen gingen Ronja en Brik zwemmen. En plots verschenen er Vogelheksen. Niet een of twee, nee een hele bende. Plotseling was de lucht vol van Vogelheksen. Ze kwamen schreeuwend en krijsend over de rivier aanzweven. Dan ging Birk verstoppen bij een soort tak en nesten. Eerst vond Ronja hem niet, maar later ging ze bij hem verstoppen. Later gingen ze samen op een plek verstoppen. De Vogelheksen zochten hun de hele tijd. Dan vielden ze bij de waterval. Dan gingen Ronja en Birk naar de Beregrot, want het was weer veilig. Daar zat Lovis op hun te wachten. Ze ging huile toen ze Ronja zag. Lovis smeekte dat Ronja terug moest komen naar huis. Maar Ronja zei alweer: ' Nee ' Wat later was het avond geworden. Het was tijd om te gaan slapen. Lovis zong nog eens de wolfslied. Dan ging ze weg. Na een tijdje kwam de herfst toch eindelijk. Het regende heel hard. Maar Ronja en Birk zagen iets buiten. Ze gingen naar buiten en toen zagen ze dat het Mattis was. Ronja en Mattis omhelsden eerst. Mattis vroeg Ronja om terug naar huis te komen. Dan gingen ze samen naar huis ne Birk ging ook met hun mee naar Borka. Mattis en Borka gingen na een tijdje veschten om te bepalen wie nu de hoofdroverman werd. Ronja en Birk wilden het alvast niet zijn. Dan gingen Mattis en Borka vechten. Ze kregen bloedneus, blauwe ogen enzovoort. Maar toch uiteindelijk won Mattis het gevecht. Na een tijdje gingen Mattis en Bork goed met elkaar om. Het leken wel twee broers. Undis en Lovis gingen ook goed met elkaar om. Ze gingen allebei samen eten enzo. Na een tijdje voelde Kale Per niet zo lekker. Ronja bracht hem naar Mattis bed. Ze wisten allebei dat Kale Per op een dag dood ging. Ze verzorgden hem heel goed. Maar na een tijdje ging toch uiteindelijk dood. De rovers huilen heel erg. Toen Kale Per dood ging, begon de lente te komen. Toen gingen Ronja en Birk elkaar weer ontmoeten. Ze besloten om in de lente weer in de Beregrot te gaan wonen. Ze gingen dan naar het bos. Daar ging Ronja haar lentejuich juichen.
*Loktoon= Een toon die in de herfst voorkomt en als je het hoort word je gelokt om naar die toon te gaan. Het wordt gezongen door een vrouw.
*Wolfslied= Een liedje voor je gaat slapen.
Mening over dit boek
Het heeft een mooie kaft, hij heeft een leuke titel en het is vooral lekker dik.
Ik vind dit broek grappig en zielig.
Informatie over de auteur
Astrid Lindgren is geboren in het jaar 1908 en is gestorven in 2002. Astrid Lindgren is beroemd geworden door Pippi Langkous. Ze is ook beroemd geworden door Karlsson van het Dak en Ronja de Roversdochter. Van haar boeken zijn meer dan 120 miljoen exemplaren in 80 verschillende talen verkocht. Miljoenen en miljoenen kinderen vinden Pippi Langkous leuk ook al heet ze, Lina Lansokkur, Pipi Pikksukk of ‘gewoon’ Pippilotta Victualia Rolgordijna Kruizemunta Efraimsdochter Langkous heet.
De avonturen van het brutale, roodharige, beresterke sproetenkoppie met haar paard Witje en het aapje Meneer Nilsson zijn de belangrijkste figuren van Astrid Lindgren. En dat terwijl Astrid nog zoveel andere figuren bedacht zoals: De Gebroeders Leeuwenhart, Mio mijn Mio, Ronja de Roversdochter, Emil van Lonneberga en De kinderen van Bolderburen.
Op haar 13e wist ze dat ze geen schrijfster zou worden. Haar opstel dat heette “Het leven op onze boerderij” werd in een plaatselijke krant afgedrukt. Die krant noemde Astrid maar meteen ‘de Selma Lagerlöf van Vimmersby’. Selma Lagerlöf was toen de belangrijkste schrijfster van Zweden. Dat was te veel van het goede. Het voor-nemen om niks meer te schrijven duurde tot 1944.
Ze was inmiddels getrouwd met Sture Lindgren en moeder van Karin en Lars. In 1941 lag haar zevenjarige dochter op bed met longontsteking. Iedere avond, als Astrid aan haar bed zat, zeurde ze. Ze vroeg dan aan haar moeder om een verhaaltje te vertellen Op een avond zei Astrid, hoewel ze heel moe was: ‘Waar moet ik dan over vertellen.’
En Karin zei: ‘Vertel me over Pippi Langkous.’ Ze verzon de naam ter plekke. En omdat Pippi’ s naam zo vreemd was, ontwikkelde ze zich ook tot een vreemd meisje.
Toen Astrid in 1944 met een verstuikte enkel thuis zat, begon ze die verhaaltjes op te schrijven. De uitgever die ze benaderde, schreef ze een begeleidend briefje waarin ze schreef dat ze hoopte dat hij de kinderbescherming niet zou waarschuwen.
Astrid heeft een heleboel prijzen voor haar werk gekregen. Wereldwijd zijn tot nu toe 130 miljoen exemplaren van haar boeken verkocht. Astrid Lindgren wist zelf het succes van Pippi altijd gemakkelijk te verklaren: ‘Haar karakter wordt over de hele wereld geaccepteerd. Kinderen dromen van macht, omdat volwassenen juist die macht over hen hebben. Pippi heeft die macht. Zij kan dingen doen waar andere kinderen de mogelijkheden eenvoudig niet toe hebben. En Pippi misbruikt haar macht niet, iets waar volwassenen zich meestal wel schuldig aan maken.’
Astrid was al sinds 1952 weduwe. In 1986 overleed haar zoon Lars. Zij zelf stierf maandag 20 januari 2002 na een kort ziekbed in haar slaap. In de plaats waar ze geboren is, Vimmersby, herinnert sinds enkele jaren het attractiepark ‘De wereld van Astrid Lindgren’ aan haar werk.
Haar werk
Hoewel de boeken van Astrid niet echt over haar eigen leven gaan, spelen ze zich toch voor een groot deel af in een voor haar herkende omgeving. Het leven op het Zweedse platteland en in de kleine dorpen en provinciestadjes uit Astrids jeugd vind je o.a. terug in de boeken over “Madieke van het Rode Huis”, “De Kinderen van de Kabaalstraat”, “Rasmus” en in de boeken over Pippi Langkous. De boeken over Emil heeft ze bedacht naar aanleiding van de verhalen die Samuel August, Astrids vader, over zijn jeugd vertelde.
Er zijn ook verhalen, zoals bijvoorbeeld die over “Karlsson van het Dak” en het verhaal “In Schemerland”, die zich afspelen in de hoofdstad Stockholm waar Astrid na haar jeugdjaren ging wonen.
De herinneringen aan de jarenlange zomervakanties op het eiland Furusund voor de Stockholmse kust gebruikte ze voor de verhalen van de families Melkerson en Grankvist op het eiland Zeekraai (bij ons bekend van de kinder tv serie “De kinderen van de Zoutkreek.”). Naast de verhalen over het echte leven zoals die over Emil, Madieke of Lotta, zijn er ook heel wat verhalen met een sprookjesachtige, fantasierijke kant. “Schemerland” en “Tomte Tummetot” zijn hier voorbeelden van net als “De gebroeders Leeuwenhart”. Uit veel van Astrids verhalen spreekt heimwee naar vroeger. Dit vind je zeker terug in haar talrijke verhalen waarin ze vertelt hoe Kerstmis vroeger in Zweden gevierd wordt. Er wordt wel eens gezegd dat de Zweden voor hun kerstfeesten deze verhalen als voorbeeld nemen. Astrid schreef ook verhalen die tot discussie leidden, zoals de boeken over de eigenwijze Pippi Langkous.
Haar lievelingsthema’s waren humor, fantasie, natuur en gevoelens.
Pippi Langkous
Pippi is geboren in 1941 in Zweden, toch blijft ze altijd een meisje van 9 jaar.
Ze is vernoemd naar haar lange kouzen, daarom is haar achternaam Langkous. In ieder land heeft ze een andere achternaam, bijvoorbeeld Chulok.
Pippi heeft rood haar en heeft altijd vlechtjes in. Ook draagt ze altijd veel te grote schoenen en heeft lange gestreepte kouzen aan.
Pippi woont helemaal alleen in Villa Kakelbont. Dit huis ligt in Zweden. Ze heeft twee huisdieren, een aapje Meneer Nilsson en een paard Witje. Ze heeft twee vriendjes, Tommy en Annika. Dit zijn de buurkinderen.
Haar vader was ooit kapitein, maar is van de boot gevallen. Hierdoor is hij aangespoeld op Taka-Tuka land en de bewoners van dit eiland hebben hem gekroond tot koning, Efraom Langkous. Haar moeder is dood en is in de hemel.
Als een vrolijk, supersterk meisje vol met kattenkwaad (koekjes bakken midden in de nacht of een eigen vliegtuig bouwen en ermee vliegen), houdt Pippi zich niet aan de regels van de volwassenen. Velen vinden Pippi een slecht voorbeeld voor kinderen. Nu, na 50 jaar is Pippi nog altijd even populair bij de kinderen.
In 1945 komt het eerste Pippi Langkous boek uit. De Nederlandse vertaling komt pas in 1952.
De boeken van Astrid Lindgren, welke uitgeverij en op welke leeftijd je ze kunt lezen zijn :
Boeken
2008 Peter en Petra (Ploegsma)
2007 Ken jij Pippi Langkous? (Rubinstein)
2007 Verhalen uit Bolderburen (Hoogland & Van Klaveren) 8+
2007 Verhalenreis (Hoogland & Van Klaveren)
2005 Pippi gaat op reis (Ploegsma)
2005 Pippi is jarig (Ploegsma)
2004 Spaghetti met een schaar : kookboek voor kinderen (Ploegsma)
2003 Mirabel (Ploegsma)
2003 Pippi en de dansende kerstboom (Ploegsma / 3e druk 2007)
2002 Kerstmis in de stal (Christofoor) 4+
2000 Pippi doet haar eigen zin (Ploegsma)
2000 Vakantie in Bolderburen (Ploegsma)
1999 Pippi gaat (niet) naar school en andere verhalen (Ploegsma)
1995 Toen Michiel zijn honderdste poppetje sneed (Ploegsma)
1994 In schemerland (Ploegsma) 5+
1994 Madieke en Liesbet in de sneeuw (Ploegsma) 8+
1992 Alle verhalen van Astrid Lindgren (Ploegsma / 3e druk 2008) 9+
1992 Astrid Lindgren en haar werk (Ploegsma)
1992 Kalle de kleine stierenvechter (Ploegsma)
1992 Liesbet en het erwtje in haar neus (Ploegsma)
1991 Lotta is best een vrolijk kind (Ploegsma)
1990 Michiel en kleine Ida (Ploegsma)
1989 Een kalf valt uit de hemel (Ploegsma)
1989 En hij zag dat het niet goed was : bijdrage aan de totstandkoming van een unieke wet: dieren krijgen rechten om verlost te wo (Ploegsma)
1988 Assar Bubbla, of Hoe het boek over Pippi Langkous bijna verloren was gegaan (Ploegsma)
1988 Ik wil nog niet naar bed (Ploegsma)
1987 Astrid Lindgren en haar werk (Ploegsma)
1987 Astrid Lindgren vertelt (Libris Boekhandels)
1987 Magere Lat (Ploegsma)
1987 Michiel viert feest (Ploegsma)
1987 Winterverhalen van Astrid Lindgren (Ploegsma)
1986 De bende van de Witte Roos (Ploegsma) 10+
1986 Het draakje met de rode ogen (Ploegsma)
1986 Michiel de vliegen-vanger (Ploegsma)
1985 Ridder Niels van Eka (Ploegsma)
1985 Speelt mijn linde zingt mijn nachtegaal (Ploegsma)
1984 Kijk, Madieke het sneeuwt! (Ploegsma)
1983 Als ik jou toch niet had! (Ploegsma)
1982 Lotta kan al fietsen (Ploegsma)
1982 Ronja de roversdochter (Ploegsma / 16e druk 2007) 10+
1982 Tomte en de vos (Christofoor / 4e druk 2008)
1981 Sprookjes (Ploegsma)
1981 Toen Michiel een kies wilde trekken (Ploegsma)
1981 Toen Michiel zomaar een paard kreeg (Ploegsma)
1981 Tomte Tummetot (Christofoor)
1980 Karlsson en Erik : omnibus (Ploegsma / 8e druk 2007)
1980 Lente in Bolderburen (Ploegsma)
1980 Michiel van de Hazelhoeve : omnibus (Ploegsma / 10e druk 2007) 8+
1980 Stefan en de degenslikker (Ploegsma) 9+
1980 Winter in Bolderburen (Ploegsma)
1979 Anke en haar tweelingzusje (Deltas)
1979 Bart woont bij een kabouter (Deltas)
1979 Katrientje wil oma helpen (Deltas)
1979 Ken je Pippi Langkous? (Deltas)
1979 Lotta kan bijna alles (Ploegsma)
1979 Peter en zijn zusje (Deltas)
1978 Het land dat verdween (Ploegsma)
1977 De kinderen van Bolderburen : omnibus (Ploegsma / 14e druk 2007) 8+
1977 Madieke en Liesbet (Ploegsma)
1976 Hier spreekt superdetective Blomkwist! (Ploegsma)
1975 Superdetective Blomkwist leeft gevaarlijk (Ploegsma) 10+
1975 Wie het hoogst kan springen (Ploegsma)
1974 De gebroeders Leeuwenhart (Ploegsma / 17e druk 2007) 10+
1974 Madieke van het rode huis (Ploegsma / 4e druk 2007)
1973 Superdetective Blomkwist (Ploegsma / 3e druk 2000) 10+
1972 De rode vogel (Ploegsma) 6+
1972 Lotta uit de Kabaalstraat (Ploegsma) 5+
1972 Op stap met Pippi Langkous (Ploegsma)
1972 Pippi Langkous met al haar kleurige avonturen in één groot boek (Ploegsma) 8+
1971 De kinderen uit de Kabaalstraat (Ploegsma)
1971 Michiel zet z'n beste beentje voor (Ploegsma) 8+
1971 Pippi is altijd de sterkste (Ploegsma)
1971 Pippi weet altijd raad (Ploegsma)
1970 De beste Karlsson van de wereld (Ploegsma)
1970 Er zit een rover in het bos-bos-bos (Ploegsma)
1969 Karlsson vliegt weer (Ploegsma)
1968 Karlsson van het dak (Ploegsma) 8+
1968 Michiel zet alles op z'n kop (Ploegsma) 8+
1967 Michiel laat de poppetjes dansen (Ploegsma) 8+
1965 Kati in Italië (Het Spectrum)
1965 Samen op 't eiland Zeekraai (Ploegsma / 6e druk 2003) 9+
1960 Lilibet het circuskind (Van der Peet)
1960 Rasmus en de degenslikker (Van der Peet) 9+
1959 Erik en Karlsson van het dak (Van der Peet)
1959 Pippi Langkous in Taka-Tuka-land (Van der Peet / 14e druk 2006) 8+
1959 Rasmus en de landloper (Van der Peet / 10e druk 2008) 9+
1959 Sia woont op de Kilimanjaro (Raad voor de Zending der Nederlands Hervormde Kerk)
1957 Meer over Bolderburen (Van der Peet) 8+
1957 Voor het laatst : Bolderburen (Van der Peet) 8+
1957 Wij uit Bolderburen (Van der Peet) 8+
1956 Mio, mijn Mio (Van der Peet) 9+
1952 Kati in Amerika (Kluitman)
1952 Pippi Langkous (Born / 20e druk 2006) 8+
1952 Pippi Langkous gaat aan boord (Born / 15e druk 2006) 8+
Bekroningen
1983 Zilveren Griffel Ronja de roversdochter
1975 Zilveren Griffel De gebroeders Leeuwenhart
1973 Zilveren Griffel Lotta uit de Kabaalstraat
1958 Hans Christian Andersenprijs (tekst) het hele oeuvre.
Auteur: Astrid Lindgren
Illustrator: Ilon Wikland
Uitgeverij: Ploegsma
Plaats van uitgave: Amsterdam
Samenvatting van het verhaal
Wie komer er in het verhaal voor ?
Ronja, Birk, Mattis, Lovis, Borka, Undis, Kale Per, Aardmannen en Vogelheksen.
Waar speelt het verhaal zich af ?
Burcht van Mattis, Hellepoel, Bos, Beregrot en Grote Zaal.
Wanneer speelt het verhaal zich af ?
' s Zomers, ' s Winters, ' s Lentes, Herfst.
Wat gebeurt er allemaal in het verhaal ?
Bij Mattis en Lovis was er een dochter geboren. Ze heette Ronja. Op die zelfde dag werd er een Borka jongen Birk geborn. Dat wist Mattis niet, want ze waren feest aan het vieren. Ronja werd dan zoals elke kind groter en groter. Ze mocht dan van Mattis het bos in. Ze dacht dat alleen de Grote Zaal de hele wereld was. Ze ging dieper het bos in. Daar zag ze Aardmannen, die waren heel klein en ze hadden ook nog heleboel haren op hun lijf. Mattis kwam meteen met zijn bende bij de Aardmannen om die weg te jagen. Op een dag ging ze naar een plaats die Hellepoel heet. Daar was het heel gevaarlijk, want je kon daar gewoon zo maar vallen. Daar zag ze ook Birk, de zoon van Borka, die de aartvijad van Mattis was. Ze gingen allebei springen. Als de ene aan de andere kant ws ging de andere naar een andere kant springen en zo ging het een tijdje door. Plots was Birk gevallen op de Hellepoel. Maar Ronja had hem net op tijd vast gepakt bij zijn hand en heeft hem gered. Thuis hadden ze er niks over gezegd. De volgende dag waren de Borka en zij bende op de Burcht van Mattis. Birk was bij de Borka's en Ronja was bij Mattis en zijn bede. Ze gingen bespreken hoe ze er waren gekomen en andere dingen, en zo gingen ze een tijdje praten. De volgende dag ging Ronja weer naar het bos en Birk was ook in het bos. Het was herfst, dat kon je horen aan de loktoon*. Toch was Ronja thuis gekomen voor de loktoon*. Ronja wist nog niet dat Mattis en rover was, maar nu weet ze het wel, want Kale Per had het haar vertelt. Ronja ging zoals altijd weer naar het bos. Maar die dag ging het echt kei-hard sneeuwen. Ronja was vast in het sneeuw. Toen kwamen er plots paar van die Vogelheksen. Ze wilden Ronja opeten, want ze zat vast. Toch gingen de Vogelheksen weg, om nog meer van die Vogelheksen te halen. Net toen de Vogelheksen weg waren kwam Birk aanlopen. Hij hielp haar van die sneeuw en vanaf die dag besloten ze om broers en zus te worden. Ze gingen alrijd omtmoeten in een soort kelder, waar ze makkelijk konden komen. Daar nam Ronja altijd brood en melk voor Birk, want hij was arm. Birk had wel heel veel luizen op zijn hoofd en daarom kamde Ronja altijd de haren van Birk. Toen de winter voorbij was, gingen Mattis en zijn rovers zwemmen in een rivier. Ze hadden toen nog geen zwembroeken, daarom moetsen ze helemaal bloot zwemmen. Toen de winter voorbij was, begon de lente natuurlijk. Ronja ging zoals altijd weer naar het bos. Mattis waarschuwde Ronja steeds van niet verdrinken in een meer enz. Toen kwamen Ronja en Birk tegen. Ze vonden het allebei fijn dat ze er waren. Na een tijdje lagen ze te praten. Na een tijde met elkaar te praten, zagen ze paar paarden. Ze wilden allebei graag op een paard rijden. Ze kozen eerst twee geschikte paarden. Ronja noemde haar paard Rakker en Birk noemde zij paard Wildebras. Maar diee paarden wilden niet dat ze door iemand gereden werden. Daarom lieten ze Ronja en Birk steeds vallen. Dan gingen ze afscheid van elkaar nemen. Toen Birk Ronja op de Burcht van Mattis wilde ontmoeten, had Mattis hem gevangen genomen. Hij wilde het Ronja vertellen en laten zien. Toen Ronja het zag begon ze heel hard te huilen en ze begon ook te smeken dat hij bevrijdt moest worden. Toen nam Mattis Birk mee naar Borka en zei tegen hem: ' Als je je zoon terug wilt hebben moet je uit mijn burcht verdwijnen. ' Toen nam Borka Ronja mee. Toen zei Mattis tegen Borka: ' Kom je zoon maar halen, maar mij kun je geen kind meer teruggeven, want ik heb geen kind meer ' Toen kreeg Ronja thuis ruzie en ook Birk kreeg thuis ruzie. Mattis was best wel boos. Hij wilde niet eten enzovoort. Na een tijdje ging hij toch eten, maar hij was nog altijd somber en boos. Toen besloten Ronja en Birk in een Beregrot* te gaan wonen. De Beregrot was vroeger van Mattis geweest, toen hij nog klein was. Ronja ging naar Tjegge ( een van de rovers ) om te vertellen dat weg ging. Ronja moest diep het bos in om bij de Beregrot te komen. Het was best wel donker. Ronja zag daar ook Aardmannen. Die waren aan het dansen. Het is een zomerdans herinnerde ze Kale Per zeggen. Toen most ze meteen aan Mattis en Lovis denken.Eindelijk kwam Ronja bij de Beregrot en Birk zat al op haar te wachten. Birk had al vuur aangestoken en toen gingen ze slapen. Ronja en Birk werden allebei wakker, doordat de zon boven de berg aan de andere kant van het rvivier verscheen. Ze hadden allebei het koud en daarom hadden ze vuur aangestoken. Toen aten ze brood en dronken ze melk. Toen was de melk op en daarom moesten ze voortaan bronwater drinken. Toen ze de emmer met bronwater gehaald hadden, waren er aardmannen in de Beregrot. Birk ging zijn speer pakken en die Aardmannen wegjagen. Ze dachten dat die Aardmannen aan Vogelheksen gingen vertellen, waar Ronja en Birk nu zijn. toen zei Ronja: ' Denk je dat onze ouders ons missen. ' Toen zei Birk: ' Ik weet het zeker. ' De volgende dag gingen ze vissen. Ze hadden Zalmen gevangen. Het was een hele grote vis. Ze mosten een tak gebruiken om hem te slepen. Birk had daarvan een wond gekregen en hij zei stoer: ' Geeft niet. eens zal die wond wel uitgebloed zijn. ' Ze vingen niets behalve Zalmen. Ze hadden en mes nodig om hem te snijden. Ze vonden het niet en daarom maakten ze ruzie. Dan ging Ronja de bos in, maar Birk had de mes al gevonden. Birk besloot om Ronja te zoeken, maar hij vond haar niet, want ze had zichzelf in de bomen verstopt. Ze zei tegen Birk: ' Er was hier net een beer geweest en hij heeft de veulen van een merrie gedoodt. ' Die merrie zag het bloed uit de wond stromen. Ronja ging haar weer beter maken met veenmos.De wond was al snel genezen en ze noemden haar Lia. Dan stroomde er melk uit haar uier. Die was bedoeld voor de veulen, maar Ronja en Birk namen hem. Dan gingen ze weg. Onderweg zei Birk tegen Ronja: ' Je bent meer waard, dan duizend messen. ' Toen zei Ronja: ' Nu ben je toch niet helemaal lekker.' De volgende morgen gingen ze naar Lia. Lia's wond was allang genezen. Ze hadden haar los gelaten en ze leefde weer temidden van de wilde paarden. Toch kregen ze steeds melk van haar. Ronja en Birk liepen ' s avonds naar het bos en riepen Lia. Lia antwoordde met gehinnik om te vertellen waar ze was, want ze wilde graag gemolken worden. Wildebrass en Rakker kwamen ook kijken hoe Lia gemolken werd. Birk ging hun aaien. Het leek wel alsof het leuk begonnen te vinden. Toen gingen ze op die paarden rijden, maar het ging toch mis. Toen had Birk Ronja geholpen, dan gingen ze terug naar Lia. Ze lieten Wildebras en Rakker weer hun eigen gang gaan. Dam gingen ze terug naar de Beregrot. Toen zei Ronja dat Lia steeds minder melk geeft, want er zal weer een veulentje op komst zijn en dat betekent dat Lia binnenkort niks meer voor ons heeft. Na een tijdje ging Lia helemaal geen melk geven. Dan gingen Ronja en Birk terug naar de Beregrot. Daar zat Kleine Klif ( een van de rovers van Mattis ) op hun te wachten. Lovis had hem gestuurd Om brood en melk te geven. Ronja at die brood alsof ze het nog nooit van haar leven had gegeten. Toen smeekte Kleine Klif dat Ronja terug naar huis moest komen, maar Ronja zei ' nee '. Dan ging Kleine Klif na een tijdje weer weg. Dan gingen Ronja en Birk slapen. De volgende morgen gingen Ronja en Brik zwemmen. En plots verschenen er Vogelheksen. Niet een of twee, nee een hele bende. Plotseling was de lucht vol van Vogelheksen. Ze kwamen schreeuwend en krijsend over de rivier aanzweven. Dan ging Birk verstoppen bij een soort tak en nesten. Eerst vond Ronja hem niet, maar later ging ze bij hem verstoppen. Later gingen ze samen op een plek verstoppen. De Vogelheksen zochten hun de hele tijd. Dan vielden ze bij de waterval. Dan gingen Ronja en Birk naar de Beregrot, want het was weer veilig. Daar zat Lovis op hun te wachten. Ze ging huile toen ze Ronja zag. Lovis smeekte dat Ronja terug moest komen naar huis. Maar Ronja zei alweer: ' Nee ' Wat later was het avond geworden. Het was tijd om te gaan slapen. Lovis zong nog eens de wolfslied. Dan ging ze weg. Na een tijdje kwam de herfst toch eindelijk. Het regende heel hard. Maar Ronja en Birk zagen iets buiten. Ze gingen naar buiten en toen zagen ze dat het Mattis was. Ronja en Mattis omhelsden eerst. Mattis vroeg Ronja om terug naar huis te komen. Dan gingen ze samen naar huis ne Birk ging ook met hun mee naar Borka. Mattis en Borka gingen na een tijdje veschten om te bepalen wie nu de hoofdroverman werd. Ronja en Birk wilden het alvast niet zijn. Dan gingen Mattis en Borka vechten. Ze kregen bloedneus, blauwe ogen enzovoort. Maar toch uiteindelijk won Mattis het gevecht. Na een tijdje gingen Mattis en Bork goed met elkaar om. Het leken wel twee broers. Undis en Lovis gingen ook goed met elkaar om. Ze gingen allebei samen eten enzo. Na een tijdje voelde Kale Per niet zo lekker. Ronja bracht hem naar Mattis bed. Ze wisten allebei dat Kale Per op een dag dood ging. Ze verzorgden hem heel goed. Maar na een tijdje ging toch uiteindelijk dood. De rovers huilen heel erg. Toen Kale Per dood ging, begon de lente te komen. Toen gingen Ronja en Birk elkaar weer ontmoeten. Ze besloten om in de lente weer in de Beregrot te gaan wonen. Ze gingen dan naar het bos. Daar ging Ronja haar lentejuich juichen.
*Wolfslied= Een liedje voor je gaat slapen.
Mening over dit boek
Het heeft een mooie kaft, hij heeft een leuke titel en het is vooral lekker dik.
Ik vind dit broek grappig en zielig.
Informatie over de auteur
Astrid Lindgren is geboren in het jaar 1908 en is gestorven in 2002. Astrid Lindgren is beroemd geworden door Pippi Langkous. Ze is ook beroemd geworden door Karlsson van het Dak en Ronja de Roversdochter. Van haar boeken zijn meer dan 120 miljoen exemplaren in 80 verschillende talen verkocht. Miljoenen en miljoenen kinderen vinden Pippi Langkous leuk ook al heet ze, Lina Lansokkur, Pipi Pikksukk of ‘gewoon’ Pippilotta Victualia Rolgordijna Kruizemunta Efraimsdochter Langkous heet.
De avonturen van het brutale, roodharige, beresterke sproetenkoppie met haar paard Witje en het aapje Meneer Nilsson zijn de belangrijkste figuren van Astrid Lindgren. En dat terwijl Astrid nog zoveel andere figuren bedacht zoals: De Gebroeders Leeuwenhart, Mio mijn Mio, Ronja de Roversdochter, Emil van Lonneberga en De kinderen van Bolderburen.
Op haar 13e wist ze dat ze geen schrijfster zou worden. Haar opstel dat heette “Het leven op onze boerderij” werd in een plaatselijke krant afgedrukt. Die krant noemde Astrid maar meteen ‘de Selma Lagerlöf van Vimmersby’. Selma Lagerlöf was toen de belangrijkste schrijfster van Zweden. Dat was te veel van het goede. Het voor-nemen om niks meer te schrijven duurde tot 1944.
Ze was inmiddels getrouwd met Sture Lindgren en moeder van Karin en Lars. In 1941 lag haar zevenjarige dochter op bed met longontsteking. Iedere avond, als Astrid aan haar bed zat, zeurde ze. Ze vroeg dan aan haar moeder om een verhaaltje te vertellen Op een avond zei Astrid, hoewel ze heel moe was: ‘Waar moet ik dan over vertellen.’
Toen Astrid in 1944 met een verstuikte enkel thuis zat, begon ze die verhaaltjes op te schrijven. De uitgever die ze benaderde, schreef ze een begeleidend briefje waarin ze schreef dat ze hoopte dat hij de kinderbescherming niet zou waarschuwen.
Astrid heeft een heleboel prijzen voor haar werk gekregen. Wereldwijd zijn tot nu toe 130 miljoen exemplaren van haar boeken verkocht. Astrid Lindgren wist zelf het succes van Pippi altijd gemakkelijk te verklaren: ‘Haar karakter wordt over de hele wereld geaccepteerd. Kinderen dromen van macht, omdat volwassenen juist die macht over hen hebben. Pippi heeft die macht. Zij kan dingen doen waar andere kinderen de mogelijkheden eenvoudig niet toe hebben. En Pippi misbruikt haar macht niet, iets waar volwassenen zich meestal wel schuldig aan maken.’
Astrid was al sinds 1952 weduwe. In 1986 overleed haar zoon Lars. Zij zelf stierf maandag 20 januari 2002 na een kort ziekbed in haar slaap. In de plaats waar ze geboren is, Vimmersby, herinnert sinds enkele jaren het attractiepark ‘De wereld van Astrid Lindgren’ aan haar werk.
Haar werk
Hoewel de boeken van Astrid niet echt over haar eigen leven gaan, spelen ze zich toch voor een groot deel af in een voor haar herkende omgeving. Het leven op het Zweedse platteland en in de kleine dorpen en provinciestadjes uit Astrids jeugd vind je o.a. terug in de boeken over “Madieke van het Rode Huis”, “De Kinderen van de Kabaalstraat”, “Rasmus” en in de boeken over Pippi Langkous. De boeken over Emil heeft ze bedacht naar aanleiding van de verhalen die Samuel August, Astrids vader, over zijn jeugd vertelde.
Er zijn ook verhalen, zoals bijvoorbeeld die over “Karlsson van het Dak” en het verhaal “In Schemerland”, die zich afspelen in de hoofdstad Stockholm waar Astrid na haar jeugdjaren ging wonen.
De herinneringen aan de jarenlange zomervakanties op het eiland Furusund voor de Stockholmse kust gebruikte ze voor de verhalen van de families Melkerson en Grankvist op het eiland Zeekraai (bij ons bekend van de kinder tv serie “De kinderen van de Zoutkreek.”). Naast de verhalen over het echte leven zoals die over Emil, Madieke of Lotta, zijn er ook heel wat verhalen met een sprookjesachtige, fantasierijke kant. “Schemerland” en “Tomte Tummetot” zijn hier voorbeelden van net als “De gebroeders Leeuwenhart”. Uit veel van Astrids verhalen spreekt heimwee naar vroeger. Dit vind je zeker terug in haar talrijke verhalen waarin ze vertelt hoe Kerstmis vroeger in Zweden gevierd wordt. Er wordt wel eens gezegd dat de Zweden voor hun kerstfeesten deze verhalen als voorbeeld nemen. Astrid schreef ook verhalen die tot discussie leidden, zoals de boeken over de eigenwijze Pippi Langkous.
Haar lievelingsthema’s waren humor, fantasie, natuur en gevoelens.
Pippi is geboren in 1941 in Zweden, toch blijft ze altijd een meisje van 9 jaar.
Ze is vernoemd naar haar lange kouzen, daarom is haar achternaam Langkous. In ieder land heeft ze een andere achternaam, bijvoorbeeld Chulok.
Pippi heeft rood haar en heeft altijd vlechtjes in. Ook draagt ze altijd veel te grote schoenen en heeft lange gestreepte kouzen aan.
Pippi woont helemaal alleen in Villa Kakelbont. Dit huis ligt in Zweden. Ze heeft twee huisdieren, een aapje Meneer Nilsson en een paard Witje. Ze heeft twee vriendjes, Tommy en Annika. Dit zijn de buurkinderen.
Haar vader was ooit kapitein, maar is van de boot gevallen. Hierdoor is hij aangespoeld op Taka-Tuka land en de bewoners van dit eiland hebben hem gekroond tot koning, Efraom Langkous. Haar moeder is dood en is in de hemel.
Als een vrolijk, supersterk meisje vol met kattenkwaad (koekjes bakken midden in de nacht of een eigen vliegtuig bouwen en ermee vliegen), houdt Pippi zich niet aan de regels van de volwassenen. Velen vinden Pippi een slecht voorbeeld voor kinderen. Nu, na 50 jaar is Pippi nog altijd even populair bij de kinderen.
In 1945 komt het eerste Pippi Langkous boek uit. De Nederlandse vertaling komt pas in 1952.
De boeken van Astrid Lindgren, welke uitgeverij en op welke leeftijd je ze kunt lezen zijn :
Boeken
2008 Peter en Petra (Ploegsma)
2007 Ken jij Pippi Langkous? (Rubinstein)
2007 Verhalen uit Bolderburen (Hoogland & Van Klaveren) 8+
2007 Verhalenreis (Hoogland & Van Klaveren)
2005 Pippi gaat op reis (Ploegsma)
2005 Pippi is jarig (Ploegsma)
2003 Mirabel (Ploegsma)
2003 Pippi en de dansende kerstboom (Ploegsma / 3e druk 2007)
2002 Kerstmis in de stal (Christofoor) 4+
2000 Pippi doet haar eigen zin (Ploegsma)
2000 Vakantie in Bolderburen (Ploegsma)
1999 Pippi gaat (niet) naar school en andere verhalen (Ploegsma)
1995 Toen Michiel zijn honderdste poppetje sneed (Ploegsma)
1994 In schemerland (Ploegsma) 5+
1994 Madieke en Liesbet in de sneeuw (Ploegsma) 8+
1992 Alle verhalen van Astrid Lindgren (Ploegsma / 3e druk 2008) 9+
1992 Astrid Lindgren en haar werk (Ploegsma)
1992 Kalle de kleine stierenvechter (Ploegsma)
1992 Liesbet en het erwtje in haar neus (Ploegsma)
1991 Lotta is best een vrolijk kind (Ploegsma)
1990 Michiel en kleine Ida (Ploegsma)
1989 En hij zag dat het niet goed was : bijdrage aan de totstandkoming van een unieke wet: dieren krijgen rechten om verlost te wo (Ploegsma)
1988 Assar Bubbla, of Hoe het boek over Pippi Langkous bijna verloren was gegaan (Ploegsma)
1988 Ik wil nog niet naar bed (Ploegsma)
1987 Astrid Lindgren en haar werk (Ploegsma)
1987 Astrid Lindgren vertelt (Libris Boekhandels)
1987 Magere Lat (Ploegsma)
1987 Michiel viert feest (Ploegsma)
1987 Winterverhalen van Astrid Lindgren (Ploegsma)
1986 De bende van de Witte Roos (Ploegsma) 10+
1986 Het draakje met de rode ogen (Ploegsma)
1986 Michiel de vliegen-vanger (Ploegsma)
1985 Ridder Niels van Eka (Ploegsma)
1985 Speelt mijn linde zingt mijn nachtegaal (Ploegsma)
1984 Kijk, Madieke het sneeuwt! (Ploegsma)
1983 Als ik jou toch niet had! (Ploegsma)
1982 Lotta kan al fietsen (Ploegsma)
1982 Ronja de roversdochter (Ploegsma / 16e druk 2007) 10+
1981 Sprookjes (Ploegsma)
1981 Toen Michiel een kies wilde trekken (Ploegsma)
1981 Toen Michiel zomaar een paard kreeg (Ploegsma)
1981 Tomte Tummetot (Christofoor)
1980 Karlsson en Erik : omnibus (Ploegsma / 8e druk 2007)
1980 Lente in Bolderburen (Ploegsma)
1980 Michiel van de Hazelhoeve : omnibus (Ploegsma / 10e druk 2007) 8+
1980 Stefan en de degenslikker (Ploegsma) 9+
1980 Winter in Bolderburen (Ploegsma)
1979 Anke en haar tweelingzusje (Deltas)
1979 Bart woont bij een kabouter (Deltas)
1979 Katrientje wil oma helpen (Deltas)
1979 Ken je Pippi Langkous? (Deltas)
1979 Lotta kan bijna alles (Ploegsma)
1979 Peter en zijn zusje (Deltas)
1978 Het land dat verdween (Ploegsma)
1977 De kinderen van Bolderburen : omnibus (Ploegsma / 14e druk 2007) 8+
1976 Hier spreekt superdetective Blomkwist! (Ploegsma)
1975 Superdetective Blomkwist leeft gevaarlijk (Ploegsma) 10+
1975 Wie het hoogst kan springen (Ploegsma)
1974 De gebroeders Leeuwenhart (Ploegsma / 17e druk 2007) 10+
1974 Madieke van het rode huis (Ploegsma / 4e druk 2007)
1973 Superdetective Blomkwist (Ploegsma / 3e druk 2000) 10+
1972 De rode vogel (Ploegsma) 6+
1972 Lotta uit de Kabaalstraat (Ploegsma) 5+
1972 Op stap met Pippi Langkous (Ploegsma)
1972 Pippi Langkous met al haar kleurige avonturen in één groot boek (Ploegsma) 8+
1971 De kinderen uit de Kabaalstraat (Ploegsma)
1971 Michiel zet z'n beste beentje voor (Ploegsma) 8+
1971 Pippi is altijd de sterkste (Ploegsma)
1971 Pippi weet altijd raad (Ploegsma)
1970 De beste Karlsson van de wereld (Ploegsma)
1970 Er zit een rover in het bos-bos-bos (Ploegsma)
1968 Karlsson van het dak (Ploegsma) 8+
1968 Michiel zet alles op z'n kop (Ploegsma) 8+
1967 Michiel laat de poppetjes dansen (Ploegsma) 8+
1965 Kati in Italië (Het Spectrum)
1965 Samen op 't eiland Zeekraai (Ploegsma / 6e druk 2003) 9+
1960 Lilibet het circuskind (Van der Peet)
1960 Rasmus en de degenslikker (Van der Peet) 9+
1959 Erik en Karlsson van het dak (Van der Peet)
1959 Pippi Langkous in Taka-Tuka-land (Van der Peet / 14e druk 2006) 8+
1959 Rasmus en de landloper (Van der Peet / 10e druk 2008) 9+
1959 Sia woont op de Kilimanjaro (Raad voor de Zending der Nederlands Hervormde Kerk)
1957 Meer over Bolderburen (Van der Peet) 8+
1957 Voor het laatst : Bolderburen (Van der Peet) 8+
1957 Wij uit Bolderburen (Van der Peet) 8+
1952 Kati in Amerika (Kluitman)
1952 Pippi Langkous (Born / 20e druk 2006) 8+
1952 Pippi Langkous gaat aan boord (Born / 15e druk 2006) 8+
Bekroningen
1983 Zilveren Griffel Ronja de roversdochter
1975 Zilveren Griffel De gebroeders Leeuwenhart
1973 Zilveren Griffel Lotta uit de Kabaalstraat
1958 Hans Christian Andersenprijs (tekst) het hele oeuvre.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
Y.
Y.
thnx samir hier kan ik veel ee ik hou er een boekverslag over bedankt
12 jaar geleden
AntwoordenH.
H.
heeeeeeeeel veel spelfouten
12 jaar geleden
AntwoordenL.
L.
wel goed maar een aantal spelling fouten en een beetje langdradig.
schrijf over de kern.
maar voor de rest wel goed gedaan.
11 jaar geleden
AntwoordenK.
K.
Bedankt voor deze info heb er veel aan gehad.
5 jaar geleden
Antwoorden