De lêste brief door Hanneke de Jong

Samenvatting: Berber is een echte tiener, zoals men dat tegenwoordig pleegt te noemen. Ze wil uitgaan, feesten en vriendjes. Ze wil niet dat haar moeder haar controleert en altijd wil weten waar ze is, welk huiswerk ze heeft en altijd precies weet hoe laat ze vrij is en dan ook met de thee zit te wachten als ze thuis komt. Berber`s moeder heeft het moeilijk. Haar man is ervandoor met een andere vrouw en haar zoon is op kamers. De enige voor wie ze nog kan zorgen is Berber… en daar stort ze zich dan ook volledig op. Niet tot het genoegen van Berber. Daarbij schrijft ze ook gekke verhaaltje waar Berber en als lezer niets van snapt. Berber vindt dat gek en wil ook niets met die verhaaltjes te maken hebben, die haar moeder na ze geschreven te hebben altijd op haar kamer legt. Berber`s moeder kan ook niet goed praten, wel over gewone dingen, maar niet over gevoelens. Berber denkt dat ze daarom schrijft, maar ze snapt niks van die verhaaltjes dus waarom kan haar moeder het niet gewoon vertellen als ze ergens mee zit. Berber is tot over haar oren verliefd op Erik, die ook bij haar in de klas zit en er heel goed uit ziet, breed, gespierd, bruin krullend haar en blauwe ogen. Binnenkort is er een feest op school en Berber wil daar proberen hem te verleiden. Voor het feest verft zij dan ook haar haar zwart met een rode glans en wil zij nieuwe kleding. Maar dat gaat allemaal niet zo makkelijk met zo`n moeder, veel gezeur en natuurlijk krijgt ze niet zoveel geld voor nieuwe kleding. Marjella, haar beste vriendin, krijgt dat allemaal wel, bij hun thuis is het ook gezellig. Woonde haar vader nog maar thuis, dan had zij dat ook, zoals ze nu ook pas een tv van haar vader had gekregen. Alleen nu was de lol van het cadeau er snel af, omdat er een lange ruzie met haar moeder op volgde. Vlak voor het feest komt haar moeder thuis met een cadeautje, als ze het uitpakt ziet ze dat het, het jasje is wat ze zelf had willen kopen, maar waar ze het geld niet voor had. Soms is ze heel lief, maar waarom kan ze dat niet vaker zijn? Op het schoolfeest gaat het allemaal niet helemaal als gewenst, Marco en vrienden zijn al dronken als ze daar aankomen en hebben ook nog eens alcohol meegenomen, wat helemaal niet is toegestaan. Maar als redder in nood komt Erik te hulp als Marco Berber lastig valt. Daarna brengt hij haar ook naar huis, waar ze voor het eerst zoenen, in het schuurtje. De daarop volgende dagen is het moeilijk voor Berber haar gedachten erbij te houden. Als ze dan na een week samen opgesloten zitten in de kluis komt het dan eindelijk, waarneer ze ‘bevrijd’ worden hebben ze verkering! Vakantie, dat is ook zoiets, van haar moeder mag ze echt nooit mee met zo`n jongeren vakantie, hoe krijgt ze ooit voor elkaar dat ze mee mag? …. Ze weet het, ze zal het aan haar vader vragen, die vindt het vast wel goed. En als hij het goed vindt moet haar moeder het ook wel goed vinden. Niet dus, volgende ruzie. Haar moeder reageert wonderbaarlijk rustig als ze er uiteindelijk achterkomt dat Berber verkering heeft met Erik. Als ze er maar niet achterkomt dat hij ook meegaat op vakantie. Met haar moeder gaat het niet goed sinds de laatste ruzie, ze rookt en Berber maakt zich grote zorgen. Als ze dan ook op een dag ziek thuis komt kan ze het niet laten de verhaaltjes van haar moeder te lezen, misschien komt ze dan te weten wat er met haar moeder aan de hand is. Toen Berber’s moeder jong was had zij een hele goede vriendin Richt, in hun tiener leeftijd kon Richt het leven niet meer aan en heeft er een eind aan gemaakt, een grote schok voor haar. Eentje die ze nog steeds niet verwerkt heeft. De reden waarom ze altijd zo bezorgt is. Als Berber dit gelezen heeft kan ze er niet meer tegen en gaat voor het weekend naar haar vader toe. Daar komt alles eruit, en als ze terugkomt gaat het iets beter tussen haar en haar moeder. Na lang nadenken weet ze eindelijk hoe ze Spanje aan moet pakken, ze is binnenkort jarig. Maar als ze het nu eens zo draait dat ze een feestje wil geven en dat dan niet door wil laten gaan als ze naar Spanje mag. Het werkt, ze mag naar Spanje! En Erik moet maar eens langs komen op haar verjaardag. Misschien gaat het uiteindelijk toch allemaal nog goed. Op haar verjaardag krijgt Berber een rugzak van haar moeder, voor de reis naar Spanje! En diezelfde dag Komt Erik en gaan ze `s avonds naar de disco, haar dag kan niet meer stuk. Alleen in de disco komt er een meisje op haar af dat zegt dat ze met Erik geslapen heeft, maar Erik heeft gezegd dat hij nog nooit met iemand naar bed is geweest. Hij heeft gelogen! De volgende dag gaat ze niet naar school. En `s avonds besluit ze naar Marjella toe te gaan, daar komt eerst het verhaal over Erik eruit. Wat een groot misverstand blijkt te zijn, ze belt hem op en hij komt ook naar Marjella. Als hij er is komt ook het verhaal van Berber`s moeder eruit, ze zijn allebei heel lief voor haar en daarna brengt Erik haar naar huis. De volgende dag geeft Haar moeder Berber een tip over vakantie werk, ze wil toch naar Spanje, dan moet ze er ook voor werken. Haar moeder vraagt Berber mee te gaan naar het graf van Richt, ze doen dat nog diezelfde dag. Hierna verbrandt haar moeder de verhaaltjes en kan ze eindelijk afstand nemen van haar jeugdtrauma en Berber de vrijheid geven die ze zo hard nodig heeft. Informatie over de schrijver: Hanneke de Jong is altijd gek op lezen geweest, vooral sprookjes, sagen en legendes of spannende boeken. Geen wonder dat het eerste wat ze schreef (musical)sprookjes waren. Zo langzamerhand neemt het schrijven een steeds grotere plaats in haarleven in. ‘Het liefst wissel ik het schrijven van jeugdromans af met sprookjesachtige verhalen, waarin ik mijn fantasie kan uitleven.’ In 2002 kreeg ze een eervolle vermelding van de Zoenjury voor haar boek De laatste brief. Geboren: 18 juni 1952 te Oldetrijne (Friesland) Opleiding: ging naar de Pedagogische Academie (waar je leert voor meester of juf) en haalde later haar diploma MO Fries

Werk: stond jaren voor de klas, eerst in het basisonderwijs, later als docente Fries en Nederlands in het voortgezet onderwijs. Nu is ze werkzaam aan de Openbare Scholengemeenschap Piter Jelles in Leeuwarden op de afdeling pr en communicatie
Thuis: woont met haar gezin (drie kinderen, waarvan twee niet meer thuis wonen) in Franeker
Eerste boek: in het Fries: De kraan seit: drip (1992) Bijzonderheden: toen ze De lêste brief schreef, twijfelde ze over de titel, maar op een gegeven moment moest ze de knoop doorhakken. Op een ochtend vroeg ze de derde klasnaar hun mening. ‘De leerlingen mochten punten geven, met hun argumenten erbij. Zo werden we het samen eens over De lêste brief.’ Ooit gezegd: ‘Ik vind het belangrijk dat kinderen in hun eigen taal boeken kunnen lezen, dus ook in het Fries.’ Over het werk van Hanneke de Jong
Hanneke de Jong schreef een sprookje in de vorm van een musical. Dat smaakte naar meer en toen ze haar diploma MO Fries had gehaald, ging ze verhalen schrijven. Het eerste verhaal voor volwassenen werd beloond met een Rely Jorritsmaprijs. Een aantal van haar kinderverhalen werd in bundels geplaatst en ze schreef nog vijf musicals. Toen ze het gevoel kreeg dat dat teveel een ‘kunstje’ werd, begon ze met het schrijven van kinderboeken. Om aan haar eerste jeugdboek te kunnen werken, zonderde ze zich af in een stacaravan in Gaasterland. Voor de jeugdroman De lêste brief, die ze in Gaasterland schreef, kreeg ze in 2000 een Zilveren Speld van de Friese jeugdboekenjury. Ze vertaalde het boek zelf naar het Nederlands en in 2002 beloonde de Zoenjury dit boek met een eervolle vermelding. Tot nu toe schrijft ze meestal in haar moedertaal, het Fries. Dit is de taal waarin ze denkt en droomt, de taal waarin ze het lezen en schrijven heeft geleerd. Bovendien vindt ze het belangrijk dat Friese kinderen in hun eigen taal boeken kunnen lezen. Ook na het schrijven van De laatste brief gaat ze zomers naar Gaasterland om aan haar volgende boek te werken. Ze geniet van de afwisseling van de rust in haar caravan en het wandelen en fietsen door de bossen en langs het IJsselmeer. Kernvragen: 1. Waarom heb je dit boek gekozen? Ik heb dit boek gekozen omdat ik hem nadat wij in de 3e klas naar het theaterstuk de Lêste brief waren geweest altijd nog wel eens wou lezen, en dat heb ik dus gedaan. 2. Beschrijf wat er op de voorkant van het boek staat. Wat heeft de illustratie op de voorkant met de inhoud van het boek te maken? Op de voorkant staan 2 meisjes, ik denk berber en haar moeder. Ze staan met de rug naar elkaar toe. Omdat berber denkt dat haar moeder gek is en daar door wil ze eigenlijk niks meer met haar te maken hebben. 3. Geef de titel verklaring. Zodra Berber`s moeder haar laatste brief heeft geschreven kan ze afstand nemen van haar jeugdtrauma en Berber de vrijheid geven die ze zo hard nodig heeft 4. Tot welke genre hoort het boek? Verklaar je keuze. Het is een sociale roman omdat er een maatschappelijk probleem is namelijk het jeugdtrauma van berber’s moeder. In het boek word duidelijk beschreven hoe berber daar maar moeilijk mee om kan gaan.
5. Wat is het thema van het boek? Het boek gaat grotendeels over vriendschap. Maar ook over de dood en eenzaamheid. 6. Vanuit welk perspectief is het boek geschreven? Het boek is geschreven vanuit het ik-perspectief. 7. Geef je mening over het boek in minstens 10 regels en geef daarin ook aan of je het een aanrader vindt voor je klasgenoten. Ik vind het een erg mooi en indrukwekkend boek. Het is mooi geschreven omdat alles in de ik-vorm is gezet waardoor je jezelf veel beter kunt in leven in het verhaal. Dat maakt het verhaal ook wel een beetje droevig, hoewel het eigenlijk helemaal geen droevig boek is. Aan het begin van elk hoofdstuk staat
een briefje van Berbers moeder. Het gaat altijd over een vriendin. Het zijn verzonnen verhalen die Berbers moeder uit de werkelijkheid haalt. Later in het boek vertelt haar moeder dat die vriendin dood is. Ik vond die briefjes na een tijdje nogal saai. Ik moet dan ook zeggen dat ik er een paar heb overgeslagen omdat ze echt heel saai waren en onnodig om het boek te blijven volgen. Wat ik ook jammer vond is dat het boek als het ware ´geen´ einde heeft. Berber en haar moeder zijn samen naar het graf van de vriendin van Berbers moeder geweest en ze komen thuis. Dan gaat Berber naar haar vriendin. Ik denk dat het wel een aanrader voor mijn klasgenoten kan zijn, omdat het wel een leuk boek is. Maar ik vind toch sommige brieven van berber’s moeder wat overdreven veel. Verwerkingsopdracht: * Schrijf een artikel voor een tijdschrift met als titel: Ik was een dag te gast bij……. Ik was een dag te gast bij Berber: Het is vrijdag 14 december 2004 om ongeveer 10 uur. Een perfecte dag om eens even bij berber langs te gaan. Bij berber aangekomen moest ik 3 keer bellen voordat er werd open gedaan. Na dat berber open had gedaan zijn we naar de kamer gegaan. Berber bood mij een kopje koffie aan en zo begon het gesprek over haar moeder. Ze vertelde dat ze het in de tijd dat haar moeder nog last van haar trauma had dat ze het echt heel moeilijk had. Haar moeder was overbezorgd over van alles en nog wat. Ze mocht werkelijk bijna niks van haar moeder. Berber bood me een koekje aan. En we praatten verder, Ik vroeg hoe haar vrienden op het gedrag van jou moeder reageerden. Daarop antwoordde zij, Marjella mijn beste vriendin vatte het heel goed op want we wisten eerst beide niet wat er nou aan de hand was met mijn moeder. Marjella steunde mij telkens weer als ik ruzie met mijn moeder had. Berber vertelde dat ook haar vader en zijn nieuwe vriendin een goede steun voor haar waren. Om ongeveer een uur of 11 kwam Erik binnen de vriend van Berber. Hij had net boodschappen gedaan. Hij kwam bij ons zitten. Ik vroeg aan hem of hij ook had gemorken dat er iets met Berber haar moeder aan de hand was. Hij zei dat hij dat niet door had hij wist wel dat het geen makkelijke mevrouw was maar hij had nooit zo’n gevoel dat er wat met haar aan de hand was. Erik vroeg of ik bleef eten, en toen ik dat had geaccepteerd ging hij naar de keuken. Berber en ik kletsten nog wat over haar huis en het weer. Erik kwam weer in de kamer met soep, we hebben dat opgegeten en ondertussen spraken wij weer verder. Ik vroeg waarom haar vader nou eigenlijk bij haar moeder weg was gegaan. Ze zei dat haar vader het steeds moeilijker kreeg met het trauma van haar moeder en dat hij het op het laatst niet meer aankon. Het werd steeds erger. Toen hij weg was, begon berber haar moeder met het schrijven van briefjes waardoor het voor berber alleen maar moeilijker werd omdat zij de briefjes niet begreep. Op eens werd er aangebeld, Erik deed open en even later kwam hij en de moeder van berber de kamer binnen. Ik stelde me aan berber’s moeder voor en nu zij er toch was dacht ik dat ik nou haar ook wel eens kon vragen hoe zij toch nog het probleem heeft kunnen vergeten. Berber’s moeder zei dat ze na dat ze naar de begraafplaats van haar vriendin was geweest, ze het schuld gevoel van haar af kon zetten. Ze had altijd briefjes geschreven om het te vergeten maar dat lukte niet. Door berber is ze naar de begraafplaats gegaan en heeft ze het kunnen vergeten. Als berber niet had ingegrepen of het nu nog niet wist dan had berber’s moeder nog steeds met hetzelfde probleem gezeten. Gelukkig is het niet zo gelopen een is berber er mede door haar vader toch achter gekomen. Het is nu een gelukkig gezin. Berber’s moeder heeft een vriend gevonden en is ziels gelukkig. Ook Berber is gaan samenwonen met Erik en zij verwachten samen een kindje. Toen het een uur of 6 was ben ik maar weer eens opgestapt. Het was een lange dag, maar het was de moeite waard.