Inhoudsopgave
A. Verwachtingen en eerste reactie
B. Beknopte samenvatting + Analyse
C. Verwerkingsopdracht D. Eindoordeel en evaluatie A. Verwachtingen en eerste reactie Het boek dat ik heb gekozen is mij aangeraden door mijn moeder. Zij was met haar zuster, en nichtjes naar het toneelstuk geweest dat in de Poorterij werd uitgevoerd. Hier ging zij eerst sceptisch heen maar ze was helemaal enthousiast over de voorstelling en raadde mij het boek aan om te gaan lezen. Eerst dacht ik van, wat is dit nou weer, en begon te lezen met de gedachte: Ik kijk wel of het wat is. Ook was het een wereldliteratuur boek en kon ik het gelijk voor CKV lezen. Het is moeilijk om in het boek te komen omdat je begint met Anna en dan overspringt naar Hanna. Maar als je eenmaal de eerste paar hoofdstukken hebt gelezen dan zit je al helemaal in het verhaal. Ik vond de eerste paar hoofdstukken dan ook helemaal niet tegen vallen. Het boek is opgedeeld in delen, je begint met een stukje over Anna, die bij haar moeder op bezoek gaat en daarna stap je over naar het deel van Hanna. Het gaat dus over 3 generaties vrouwen en in het verloop van het verhaal kom je erachter hoe de vrouw zich ontwikkelt. Dit had mijn moeder mij al van te voren verteld, en ze vond het echt een boek voor mij. Hier had zij dan ook helemaal gelijk in, ik vond het een heel mooi boek. Misschien ook wel omdat alle leeftijden werden besproken van de 3 hoofdpersonen, en kon ik me dan steeds vergelijken. Ik vond dit ook een mooi boek omdat een historisch boek is, en ik ben altijd wel geïnteresseerd in historische verhalen. B. Beknopte samenvatting en analyse Zakelijke gegevens a. De auteur van dit boek is Marianne Fredriksson. De titel van het boek is Anna, Hanna en Johanna. b. De uitgever van het boek is: De Geus, in Breda. c. Het jaartal van deze druk is 1997. d. Het aantal bladzijden van het boek is 351.
Korte samenvatting
Anna, Hanna en Johanna, is het verhaal over drie generaties vrouwen. Anna, is de jongste en is als het ware de schrijfster van het boek. Zij gaat informatie zoeken over haar moeder en haar oma. Haar moeder Johanna is dement en zit in een verpleeghuis. Anna merkt dat ze eigenlijk te weinig van haar moeder afweet. Nu kan ze geen vragen meer aan moeder stellen omdat ze door haar ziekte onbereikbaar is. Om toch een beter beeld te krijgen over het leven van haar moeder en haar oma gaat ze onderzoek doen. Zo ontstaat het boek.
Hanna is de grootmoeder van Anna. Hanna´s moeder Maja-Elise verloor 4 kinderen door de tering. Hanna is het oudste kind van de tweede lichting. Toen Hanna 12 werd ging ze werken als dienstmeid op de boerderij van Joel Eriksson en zijn vrouw Lovisa, dit is familie van Hanna. Haar vader zei dat ze kon lezen en schrijven en dat was genoeg volgens hem. Het meisje wordt afgebeuld op de boerderij. Op dertienjarige leeftijd wordt ze verkracht door de zoon, zwarte Rickard. Op dezelfde leeftijd bevalt ze van een jongetje, ze noemt hem Ragnar, naar een schoolvriendje van vroeger. Sindsdien wordt ze door het dorp uitgespuugd, ze staat bekend als hoer en Ragnar als hoerenjong. Ze moet dan ook een hoerenknoop in haar hoofddoek leggen.
Er komt een nieuwe molenaar in de streek wonen, John Broman. Hij heeft zijn vrouw en kinderen verloren. Hanna heeft geluk hij wil met haar trouwen, hierdoor zal ze weer respect krijgen van de andere vrouwen in het dorp. Bovendien neemt hij de voogdij van Ragnar op zich, zodat Rickard niks meer over het kind te zeggen heeft. Zo wordt Hanna molenaarsvrouw.
John leeft in onvrede met zijn moeder. Zij stelt zich erg hard en vijandig naar hem op nu hij met Hanna getrouwd is. Op een dag vernemen Hanna en John dat Rickard is doodgeschoten bij een berenjacht. Ook zijn ouders komen op een brute manier om het leven, Joel wurgt Lovisa en schiet zichzelf door het hoofd.
Hanna en John krijgen drie zonen John, Erik en August, en één dochter Johanna. Deze bevalling kost Hanna bijna het leven. De vader is heel erg op zijn dochter gesteld, hij besteedt aan haar veel meer aandacht dan aan zijn zonen. Echter gaat John´s gezondheid snel achteruit. Hij heeft astma en hoest heel veel, wat voor een molenaar een enorm probleem is. De moeder van Hanna wordt ziek en Hanna gaat naar haar toe om voor haar en haar boers te zorgen.
In hun woonomgeving staan Hanna en Ragnar echter nog steeds bekend als hoer en hoerenjong. Op een dag komt Ragnar thuis en zit helemaal onder het bloed. Hij heeft op school gevochten omdat ze hem uitscholden. Hanna ziet zichzelf niet als hoer maar Ragnar wel als hoerenjong. Hij is immers de bastaard, zij werd op brute wijze verkracht. Hierom wordt John zo boos dat hij Hanna heel hard slaat en zij valt op de grond en bezeert zich lelijk.
Op dertienjarige leeftijd gaat Ragnar het huis uit om te gaan werken in de viswinkel van Astrid (de zus van Hanna) en haar man Arne Hendriksen. Na enkele jaren moet hij in dienst. Het gaat Ragnar zo goed dat hij op een dag thuiskomt in een auto. Iedereen staat er verbaasd bij te kijken. Dan, op een dag, hoest John Broman zich dood. Johanna die een heel sterke band met haar vader heeft, reageert zo heftig op zijn dood, dat ze niet meer spreekt. Een week later overlijdt Bromans moeder.
Hanna zit vol met bijgeloof, ze kan het oude niet loslaten. Ze is bang voor haar vader en moeder zelfs als ze dood zijn. Ze wil zichzelf ook niet voor de spiegel zien. Ze zegt dat een vrouw zich moet schikken, na een poosje went het wel.
Voor Johanna begint een nieuw leven als ze met Ragnar en Lisa (Ragnar´s vriendin) mee gaat naar Göteborg om hen te helpen in Lisa´s winkeltje. Hanna staat erop dat Ragnar en Lisa trouwen. Maar Ragnar is nogal een rokkenjager….
Hanna gaat in een bakkerij werken. Haar zoons hangen wat rond en doen zich tegoed aan brandewijn. Ragnar zorgt ervoor dat twee van zijn halfbroers naar zee gaan en een wordt bijrijder op een vrachtwagen. Nu komt Hanna er dus achter dat de zoons veel vaderliefde hebben moeten missen, en dus ook nooit een voorbeeld hebben gehad. Ragnar en Lisa krijgen een zoon. Hanna sterft op negentig jarige leeftijd aan rugpijn. Een week later sterft Ragnar, hij wordt net zoals zijn vader doodgeschoten bij een jachtpartij. Veel mensen hebben altijd heel erg tegen Ragnar opgekeken, hem zelfs aanbeden. Hij had zijn zaakjes altijd goed voor elkaar en zag er ook nog goed uit. Johanna heeft nooit een goede relatie gehad met Hanna. Het enige kleinkind dat Hanna nog kan herkennen is die akelige meid van Johanna. Pas als Johanna Anna krijgt begrijpt ze hoe het is een dochter te hebben. Ook in het boek zegt Hanna dat ze niet snapt dat Anna naar het Lyceum gaat, dat is toch nergens voor nodig zegt ze, het is toch maar een meisje.
Wanneer Johanna de school doorlopen heeft, besluit haar moeder dat ze dienstmeisje moet worden bij een deftige doktersfamilie. Hoewel Johanna zich verzet, gebeurt het toch. In de tijd dat ze dient bij de familie op Viktoriagarten, wordt ze sociaal-democrate. Op een avond wil de dokter zich aan haar vergrijpen, maar ze schopt hem hard en rent weg.
Op een bijeenkomst over de rechten van de vrouwen ontmoet Johanna Arne. Als zij het in de discussie opneemt voor de ongehuwde vrouwen, de weduwen en de alleenstaande moeder, valt hij haar bij. Dit is het begin van hun liefde. Samen maken ze heel rijke romantische zeiltochten. Hun liefde bloeit op. Ook Arne heeft een ijskoude, harde moeder. Ze noemen haar dan ook wel de ijskoningin, ook zij wil niks van Johanna weten. Arne is erg opvliegend van aard, heel anders dan Johanna hem heeft leren kennen, hij schreeuwt en slaat haar. Maar ze trouwen, Johanna krijgt 4 miskramen. Uiteindelijk wordt er een meisje geboren, Anna. Ze gaan wonen in een dorp bij de zee. Johanna wilde per se een tuin. De vader van Arne, die altijd een heel stille man was, gaat Johanna meehelpen. Bij Johanna komt hij helemaal los en staat hij niet meer in de schaduw van zijn vrouw. Astrid, de zuster van Hanna, overlijdt. Per testament ontvangt Johanna het kistje met familiejuwelen. De sieraden zijn een kapitaal waard en Johanna maakt een geheime kluis in de kelder.
Johanna krijgt een vriendin uit het oude boerendorp, Sofie. Sofie heeft veel gedaan voor Johanna toen Hanna op sterven lag. Sofie vertelde over een blije, goede God. Hanna had op een gegeven moment een hekel aan God omdat ze dingen aan God vroeg maar hij er nooit naar luisterde. Later als Johanna al aan het dementeren is zegt ze: Ragnar is dood, mama is dood, mijn broers zijn dood maar Sofie is bij God. Dit heeft dus toch wel indruk bij haar gemaakt.
Arne is dol op Anna. Net zoals John bij Johanna neemt hij haar overal mee naar toe. Anna gaat naar het lyceum. Tijdens haar opleiding heeft ze een relatie met Lund. Ze raakt zwanger, er volgt een abortus. Dan ontmoet Anna Rickard. Met hem trouwt Anna. Signe, de moeder van Rickard, is ook zo´n kille, vijandige vrouw. Anna en Rickard krijgen 3 kinderen. Twee dochters, Maria en Malin en een zoon, Peter. Peter sterft als hij enkele weken oud is. Rickard is een rokkenjager. Toen Anna in het kraambed van Malin lag, woonde hij samen met een andere vrouw. Dit is de druppel die de emmer doet overlopen, en Anna besluit te scheiden. Anna schrijft hem een brief waarin ze zegt: ˝De liefde van een vrije man geeft nooit geborgenheid˝.
Rickard gaat naar Amerika. Daar woont en werkt hij voor een lange tijd. Wanneer hij terugkomt, hertrouwen Anna en Rickard.
De gezondheid van Johanna gaat achteruit. Het dementieproces besluipt haar. Ze verdwijnt in een wereld, waarin ze voor anderen niet meer te bereiken is.
Anna heeft ondertussen manuscripten gemaakt over het leven van Hanna en Johanna. Al schrijvende ontdekt Anna gelijkenissen tussen haar en Hanna. Haar dochter vindt het zo´n goed verhaal dat die haar ertoe aanzet om er een boek van te maken. De vader van Anna, Arne, overlijdt aan een hartinfarct. Anna blijft een poos wonen in het huis van haar vader. Ze voelt er zich prettig tussen alle vertrouwde dingen. Wanneer ze alles weer helemaal mooi op orde heeft, overlijdt Johanna. Op een dag krijgt Anna bezoek van Rune en Ingeborg. Zij willen het huis graag kopen. De avond voordat de nieuwe bewoners het huis in bezit zullen nemen, halen Anna en Rickard ̀de schat ́ uit de kelder. Het is familietraditie dat het kistje met de juwelen van moeder op dochter over gaan. Anne heeft een sleutel bij laten maken en geeft iedere dochter een sleutel. De volgende dag rijdt de familie bij het huis vandaan. En dan zegt Anna hetzelfde als Hanna heeft gedaan toen zij de molen verliet: Hier kom ik nooit meer terug.
Analyse
a. Van een motto is geen sprake, maar in de inleiding zegt Frederiksson haar fundament voor het boek. Deze luidt: ˝Onze vaste patronen, ons gedrag en onze manier van reageren zijn in veel grotere mate een kwestie van overlevering dan we hebben toegegeven.˝
b. Het belangrijkste thema van het boek is de vraag hoe het komt dat vrouwen zo weinig gebruik maken van hun vrijheid. Emancipatie van de vrouwen dus, ontwikkeling van de vouwen door de jaren heen. Ze houden zich maar vast aan het oeroude patroon. De vrouw blijft zich altijd maar aardig gedragen ten opzichte van de man. Aan de hand van de drie generaties vrouwen laat Fredriksson deze problematiek naar voren komen.
c. Er is sprake van een grondmotief, een ander thema in het boek. Het andere thema dat steeds terug keert in de boeken van Frederiksson is de menselijke relatie die veelal in het teken staat van onbegrip, beperkingen, pijn en frustraties. Ook in dit boek komt dit duidelijk naar voren. De steeds terugkerende levenspatronen werken belemmerend op de ontwikkeling van de vrouw en beperken haar vrijheid. Verder is er sprake van pijn en onbegrip in de relatie man/vrouw, moeder/dochter, moeder/zoon en moeder/schoondochter. De moeder vindt dat de dochter alles maar moet aanvaarden, de dochter vecht juist voor haar vrijheid.
Een ander thema/motief is buitenstaander. In het boek is Hanna de buitenstaander. Zij wordt door de gemeenschap bestempeld als hoer. Fredriksson voelde zich als kind een buitenstaander. Ze voelde zich niet thuis in het gezin waarin ze opgroeide.
De liefde schijnt het antwoord te zijn op de vraag hoe het komt dat vrouwen zo weinig gebruik maken van hun vrijheiden. Het is de liefde, de devotie voor de man, die kinderen en de familie, die de vrouw tegenhoudt en afhankelijk maakt. De liefde is dus een abstract motief.
d. De hoofdpersonages van het boek zijn:
De grootmoeder, Hanna:
Zij staat voor het oeroude patroon van op het platteland levende mensen. Een wereld waarin regels en rituelen bestaan die bescherming en houvast bieden. Met leeft op het ritme van de natuur op een vast grondslag. Eigenlijk is zij een heel aardig mens. Maar ze is hard geworden door het leven, ze is verbitterd. Ze heeft op jonge leeftijd al een kind op brute wijze gekregen, en is daarna nooit meer geaccepteerd in haar omgeving. Maar zoals ik al eerder heb vermeld is zij vol bijgeloof, en dat wekte bij mij soms ergernis op. Het boek is opgedeeld in delen. Er is een deel wat helemaal over Hanna handelt, en zij komt ook nog aan bod in het deel van Johanna en van Anna. Alledrie de hoofdpersonen worden heel uitvoerig besproken in het boek. En in ieder deel kun je je weer in de hoofdpersonen inleven. Dus Hanna is een karakter.
De moeder, Johanna:
Ze staat voor de verbindende schakel tussen het oeroude patroon en de breuk daarmee, die de vrijheid moet opleveren. Voor Johanna zijn huwelijk en moederschap lang niet zo vanzelf sprekend als dat voor haar moeder was.
Johanna heeft nooit een goede relatie met haar moeder gehad. Ik vond dit heel erg zielig, want Hanna was echt een heel lief mens, maar het kwam er misschien soms verkeerd uit. Johanna was ook heel stuurs, maar dat kwam vooral toen ze een puber werd. Johanna begon Hanna pas te begrijpen toen ze Anna kreeg. Soms vond ik Johanna echt heel erg arrogant, maar ze is totaal anders dan Hanna, en daar moet je even aan wennen. Maar als ze later ouder wordt, en uit haar tienerjaren komt is het een hele lieve vrouw. Ook Johanna is een karakter, zij wordt uitvoerig besproken in het boek.
De dochter, Anna
Anna staat voor het gevecht met de oude waarden van de grootmoeder en de lossere levenshouding van haar moeder. Anne zal een keus moeten maken. Als zij daartoe tenminste is staat is. Anna staat voor het hedendaagse relatieconflict. Anna heeft medelijden met Hanna, omdat zij ziet dat ze eigenlijk helemaal niet zo wrang was als ze er uit zag. Al onderzoekende komt ze er ook achter dat ze heel veel met Hanna gemeen heeft. Ik vind Anna de sympathiekste persoon uit het boek. Zij heeft het liefste karakter. Hanna geeft mij zo´n houding van: Ik vind dat ik gelijk heb en niemand anders, en ik blijf vasthouden aan mijn normen en waarden. Johanna vind ik echt een spring in ´t veld, ze verzet zich tegen haar moeder, doet dingen die haar moeder niet goed vind. Alleen maar uit dwarsheid, zij is een heel dwars persoon. Anna is veel gevoeliger, dit merk je ook uit hoe ze reageert op Hanna, ze krijgt respect voor haar. Ze ziet dat Hanna door haar leven zo verbitterd is geworden. Ook Anna is een karakter, zij wordt ook heel uitvoerig besproken. De belangrijkste bijpersonen zijn: Ragnar
De bastaardzoon van Hanna, heeft als vader Rickard. Ik persoonlijk vind het niet zo´n leuke persoon. Terwijl andere mensen (en vooral vrouwelijke mensen) hem helemaal aanbaden. Hij (schijnt) dan ook heel knap te zijn. En viel natuurlijk op omdat hij gekleurd is. Ik vind hem arrogant, en hij geeft mij het gevoel dat hij overal het beste in is. Bovendien is hij ook nog eens een rokkenjager, hij is zelfs met zijn tante gegaan. Ragnar is degene die voor verandering zorgt, hij komt met een auto aangereden, en zorgt dat de familie naar Göteborg gaat. Ragnar is ook een karakter, je komt van hem alles te weten. Hem treft hetzelfde lot als zijn vader, terecht vind ik. Hij heeft mensen net zoveel pijn gedaan. De vrouw van Ragnar, Lisa
Zij heeft lange tijd voor Johanna gezorgd toen ze naar Göteborg zijn verhuisd. Ik vind haar een hele lieve vrouw, jammer dat ze een zo teleurstellende echtgenoot heeft gehad. Niet dat Ragnar niet goed voor haar zorgde, maar hij heeft haar veel pijn gedaan door met andere vouwen te slapen. De man van Hanna, John Broman de man van Johanna, Arne en de man van Anna, Rickard
In ieder deel van het boek spelen de mannen een grote rol. John, is het zachtaardigste van alledrie. Toch laat hij zich een keer gaan en slaat Hanna. Hij is vooral heel lief voor Johanna, en verwaarloost zo zijn andere drie zonen. Misschien komt het wel omdat hij eerder een dochtertje uit een vorig huwelijk heeft verloren wat ook Johanna heette. Arne is een doorsnee jongen, niets speciaals of bijzonders aan. Toch heeft hij een opvliegend karakter, iets wat je niet van hem zou verwachten. Ook hij is heel erg begaan met zijn dochter. Rickard vind ik het minst sympathiekste. Hij gaat vreemd terwijl Anne in het kraambed ligt. Hij zegt dat hij Anna nooit kan bereiken en dan ze geen tijd voor hem heeft. Wat natuurlijk helemaal niet waar is, maar hij heeft simpelweg geen verantwoordelijkheidsgevoel. Er is een opvallende overeenkomst tussen de drie beschreven mannen. Ze hebben namelijk alle drie een koude, afstandelijke moeder. Door deze opstelling zorgden ze ervoor dat hun zonen hun agressie en haat die ze voor hun moeder voelen, later afreageren op hun vrouwen. Maar ze accepteren het en blijven aardig. Totdat Anna, dit patroon doorbreekt, en toch weer niet. Zij kan het uiteindelijk niet vanwege de liefde. De liefde schijnt het antwoord te zijn op de vraag hoe het komt dat vrouwen zo weinig gebruik maken van hun vrijheiden. Het is de liefde, de devotie voor de man, die kinderen en de familie, die de vrouw tegenhoudt en afhankelijk maakt. Ik heb dit ook al bij motieven vermeld. e. Het is geschreven vanuit Anna. Het perspectief ligt dus bij Anna. Zij is degene die de levensverhalen van Hanna en Johanna vertelt. Als het deel over Hanna of over Johanna begint dan verandert het perspectief naar hij/zij perspectief. Maar zodra je weer terug gaat naar Anna dan wordt het weer ik-perspectief. Dan vertelt ze over haar bevindingen en haar leven. f. Het verhaal speelt zich af in Zweden en in Noorwegen. Eerst in het ouderlijk huis van Hanna, waar Johanna geboren wordt en dan Göteborg waar Hanna naar toe verhuisd en waar Johanna bij Ragnar en Lisa gaat wonen. En het dorpje bij zee, waar Johanna en Arne gaan wonen waar Anna geboren wordt. En het huis van Anna, waar zij haar verhalen en gebeurtenissen vertelt. De schrijfster beschrijft regelmatig de schoonheid van de Zweedse natuur. Door middel van deze beschrijvingen wil de schrijfster de helende kracht van de natuur benadrukken. De stilte van het vrouwelijk wezen is even mysterieus als de natuur. In de schoonheid van de natuur zoeken vrouwen vaak troost. g. Het verhaal speelt zich af in drie generaties tijd. Van de tijd dat Hanna werd geboren en tot Anna wordt geboren en Johanna en Hanna overleden zijn. Hanna werd in 1871 geboren en stierf in 1964. Het verhaal wordt chronologisch verteld. Het verhaal bestaat uit een inleiding, een deel Hanna, een deel Johanna, een deel Anna en een epiloog. Af en toe onderbreekt de schrijfster de verhaallijn voor overdenkingen van Anna. h. Marianne Frederiksson is een verhalenvertelster. Door haar manier van schrijven toont ze heel veel aan. Er wordt niet zozeer geredeneerd als aangetoond. Ze schrijft in een duidelijke taal, zonder franje, zonder moeilijkheden. Door haar verhullende manier van schrijven, maakt zij het geheel aangrijpend. Men vermoedt tragiek en verborgen leed. Anna, Hanna en Johanna is geen strijdvaardig boek. Het is geen boek voor de vrouw tegen de man. Ze gebruikt zowel korte als lange zinnen. Ze gebruikt niet opvallend veel bijvoeglijke naamwoorden. Net zoals hierboven vermeld staat gebruikt ze geen moeilijke woorden, gewoon duidelijke taal. Ze geeft heel veel beelden ruimtebeschrijvingen, dit staat ook bij Ruimte. i. De titel van de roman Anna, Hanna en Johanna verwijst naar de drie generaties vrouwen wiens levensverhaal verteld wordt. Anna, de (klein)dochter, Hanna de (groot) moeder en Johanna de moeder (dochter). Wanneer je naar de namen kijkt, dan zie je dat de kern gevormd wordt door Anna. Anna is degene die het verhaal van haar moeder en haar grootmoeder vertelt. Zij is de kern van het geheel. Want in haar zijn de drie generaties verenigd. Grootmoeder en moeder zijn verleden. Genetisch gezien echter draagt Anna hen met zich mee. Zo leven de drie generaties in haar, de kern van het boek. C Verwerkingsopdracht Ik heb gekozen voor verwerkingsopdracht 5, een brief schrijven aan de hoofdpersoon, in dit geval doe ik dit aan Anna. Lieve Anna, laatst hoorde ik van Malin dat je bezig bent met een boek over jouw moeder en grootmoeder. Nu schrijf ik deze brief naar aanleiding van jouw verhaal. Ik vind het goed van je dat je je daar mee bezig houdt. Hoe jouw grootmoeder vroeger op gebeurtenissen heeft gereageerd en hoe wij dat nu zouden doen is zo totaal anders. Ik heb me altijd wel afgevraagd hoe het er vroeger precies aan toe ging, en of er wel zo veel veranderd is. Door jouw verhaal kun je zien dat er vroeger heel anders met vrouwen werd omgegaan, net zoals Hanna heeft gezegd, een vrouw hoort zich te schikken, dan went het vanzelf wel. Dit vind ik eigenlijk niet kunnen, maar ja wij leven nu en zij leefde vroeger. Alles was vroeger redelijk anders, en ik vind het zo zielig voor Hanna dat zij zo verbitterd is, door haar leven. Alles zat haar tegen, ze werd verkracht en daarna als het ware verbannen door de vrouwen van het dorp. Jouw moeder lijkt eigenlijk op haar, net zo koppig. Want diep van binnen was Hanna gewoon bang voor het nieuwe en durfde daarom het oude niet los te laten. Ik denk dat je met je onderzoek er ook achter bent gekomen dat jullie zo ongelofelijk veel gemeen hebben. Dat hoor je nu ook steeds nog, goh wat lijk jij op je moeder. Ik zelf heb dat ook, al lijk ik qua innerlijk op mijn vader. Maar als ik dan kijk naar mijn moeder vroeger, die jouw leeftijd heeft, en dat van mijn oma, heb je gelijk de tijden zijn veranderd. De maatschappij waarin wij leven is zo anders, wij hebben veel meer vrijheid, en zijn niet meer bang om voor onze mening uit te komen. Hanna was dit wel en jij eigenlijk ook, jullie zitten vast aan de Liefde, die het voor vrouwen onmogelijk maakt om zich vrij te maken van de verzorgende taken. En nu kan ik wel zeggen dat het in onze maatschappij anders is, maar eigenlijk is dit helemaal niet zo. Iedere nieuwe generatie denkt de eerste te zijn, maar elke keer maken zij toch weer dezelfde fouten. De patronen herhalen zich. Nu ik erover nadenk is bij mij precies hetzelfde, soms doe ik dingen of maak ik fouten en dan denk ik bij mezelf, dit zou iets voor mama zijn geweest. Vrouwen hebben een sterk gevoel voor liefde en daarom neemt elke vrouw de verzorgende taken op zich. Je kunt het lot toch niet ontlopen, ook op mij wacht het vrouwenleven, al ben ik nog zo jong. Ik neem nu soms al de verzorging van mijn broertje op mij. Men zegt wel eens wijsheid komt met den tijd, maar in dit geval is het ˝vrouwheid (vrouw worden) ˝ komt met den tijd. Laat je je vooral niet door Rickard op je kop zitten, als hij weer eens stom doet, denk dan aan de andere vrolijke dingen van het leven. En denk dan ook maar van: hij weet niet beter, hij is niet gemaakt om lief te hebben. Maar ja, dit hoeft natuurlijk niet te betekenen dat wij beter zijn dan de mannen. Zoals Hanna zei: De een zijn brood is de ander zijn dood, en je moet niet denken dat je meer bent dan de ander. En hier had zij gelijk in, iedereen is gelijk, of je nou rijk of arm bent groot of klein. Liefs, Anne
D Eindoordeel en Evaluatie
Ik vond dit een zeer mooi boek. Het is niet als aanvallend bedoelt tegenover de mannen, het gaat gewoon over drie generaties vrouwen die zich door de jaren heen ontwikkelen. Eigenlijk ontwikkelen ze zich helemaal niet, net zoals ik in mijn verwerkingsopdracht heb vermeld de patronen blijven zich herhalen maar dan wel onder andere gebeurtenissen.
De gebeurtenissen kwamen dan ook als echt op mij over. Vroeger gingen alle beslissingen gepaard met bijgeloof terwijl tegenwoordig iedereen traditie doorbreekt. Dat lijdt tot verschillende gebeurtenissen naar mate men ouder wordt. In mijn omgeving heb ik sommige gebeurtenissen wel mee gemaakt. Dat meisjes verkracht werden. Maar tegenwoordig pleegt men gelijk abortus. Daarom is het zo moeilijk met nu te vergelijken omdat vele dingen toch veranderd zijn. Ik heb beschrijvingen uit het boek wel als schokkend ervaren. Vooral uit het deel van Hanna schrok ik van hoe mensen zich gedragen. Maar toen werd er ook nog heel anders met meisjes omgegaan dan nu. Toen had Hanna leren lezen en schrijven en werd al aan het werk gezet, tegenwoordig leert men op 12 jarige leeftijd nog gewoon verder. De verkrachting kwam ook als schokkend op mij over, dat iemand zich zo aan iemand kan vergrijpen. Tegenwoordig gebeurt dat ook nog wel, maar dit beschreef de schrijfster heel helder, en zonder poespas. Dit boek heeft mij inderdaad aan het denken gezet. Ik ben over mijn moeder en mijn oma na gaan denken. Natuurlijk heb ik wel eens verhalen over vroeger gehoord, maar als ik dan dit boek lees ga ik bij mezelf na dat het dus zo ging in de tijd van mijn oma en mijn moeder.
De personen waren van vlees en bloed en dat vond ik goed gedaan. Door deze wijze kon ik me goed inleven in de personen. In ieder deel moet je je weer in iemand anders inleven, alles weer uit een ander standpunt bekijken omdat je inmiddels al weer 20 jaar verder bent en de ideeën/meningen zijn veranderd.
De enige persoon die ik heel onsympathiek vond is Ragnar. Ik weet niet, ik mag hem gewoon totaal niet. Eerst had ik nog medelijden met hem omdat hij op school zo erg werd gepest, maar als ik zie hoe hij later is geworden haat ik hem. Hij gedraagt zich arrogant, pronkt met geld, en misschien bedoelt hij het wel allemaal goed maar hij raakt bij mij geen gevoelige snaar. Dit doet hij bij andere mensen wel, iedereen is zeer onder de indruk van hem. Maar ik vind hem geen haar beter dan zijn vader, ook zo´n rokkenjager, aartje naar zijn vaartje en misschien daarom op dezelfde wijze om het leven gekomen.
Ik zou sommige dingen die Anna, Hanna en Johanna doen anders hebben aangepakt. Vooral beslissingen van Hanna. Maar zij is met een andere kijk op het leven opgegroeid dan mij. Ik zou bijvoorbeeld nooit hebben gepikt dat mijn man me zo zou slaan. Maar ik leef onder totaal andere omstandigheden dan zij. Vroeger was de vrouw alleen maar goed voor het huishouden en om voor de kinderen te zorgen. Nog volgens de oude stempel. Maar ja, als je naar Anna kijkt, zij onderneemt ook niets tegenover Rickard. Het enige wat ze heeft gedaan is dat ze van hem is gescheiden maar ze heeft hem later wel weer teruggenomen. De liefde houdt zich toch aan mannen vast. Ik denk dat als ik Johanna was geweest dat ik anders had gedaan tegen Hanna. Want Hanna was dan misschien wel niet de leukste moeder, maar als je haar geschiedenis bestudeerde begreep je waarom. Niet ieder meisje kan het altijd even goed vinden met haar moeder, maar de relatie tussen Hanna en Johanna ging soms wel heel erg slecht.
Ik vond dat het verhaal goed was opgebouwd. Aan het begin had je wel even moeite met inkomen omdat het begint met een stuk over Anna die op bezoek gaat bij Johanna in het verzorgingstehuis. Tijdens dat bezoek denkt Anna over haar moeder na. En dan ben je helemaal in de gebeurtenissen van Johanna en Anna. En dan gaat het volgende deel over Hanna, dat is even moeilijk omschakelen maar als je er eenmaal in zit is het geen probleem meer. Het is niet echt een spannend boek, maar ik vond het een heel boeiend boek. Het was niet dat ik even een paar hoofdstukken las om vervolgens iets anders te doen, het verhaal greep me aan. Ik heb me totaal niet gestoord aan het wisselende perspectief, ik vond dat juist wel leuk als je van het ene op het andere overschakelde.
Ik vond het taalgebruik en de woordkeuze ook heel goed. Zoals ik al eerder in mijn verslag heb verteld gebruikt zij duidelijke/heldere woorden, woorden waar je iets aan hebt, die je gelijk begrijpt. Vorig jaar las ik het boek Sleuteloog, en daar volgde ik helemaal niks van. Ik begon dan ook twijfelachtig aan dit boek, of dit boek ook zo zou zijn, maar in tegendeel, dit was veel beter te doen. Ik heb een paar citaten al lezende uit het boek opgeschreven die indruk op mij hebben gemaakt. Dit had u ons aangeraden. En ik denk dat het ook goed is, deze uitspraken ga je nu in verband met de tekst leggen. Ik heb ze volgens mij allemaal al in het verslag genoemd maar hier komen ze nog een keer op een rijtje:
- De zonden der vaderen gaan over op kinderen tot in het derde en vierde geslacht
- Je kunt het lot niet ontlopen; ook op jouw wacht het vrouwenleven
- Een vrouw moet zich schikken na een poosje went het wel
- De een zijn brood is de ander zijn dood en je moet niet denken dat je meer bent
dan een ander.
- De liefde van een vrije man geeft nooit geborgenheid.
Evaluatie
Ik vind het werken aan een leesverslag altijd heel leuk. Ik ervaar dit als het ware altijd als een `feest`. Ik ben dol op lezen, en ik hou er dan ook van mijn gevoelens en gedachten onder woorden te brengen in de vorm van een leesverslag. En vertellen hoe ik het boek heb ervaren. Ik probeer dit altijd zo helder mogelijk te doen, maar ik heb vaak moeite mijn gedachten onder woorden te brengen. Ook met het analyseren ga je met een andere kijk op het boek kijken, maar dit betekent niet dat die kijk dan negatief wordt. Ik had een uittreksel van het boek uit de mediatheek gehaald. Ik heb er dit de hele tijd bijgehouden maar het meeste heb ik toch zelf gedaan. Of informatie uit het uittreksel aangevuld. Waar ik vooral altijd moeite mee heb is het thema, moeite mee om dat duidelijk te formuleren. Ik ben het boek steeds meer gaan waarderen na het leesverslag, en ik vind het dan ook vreselijk jammer dat ik niet mee ben geweest naar het toneelstuk. Bronnen: Wereldliteratuur boek uit de mediatheek
B. Beknopte samenvatting + Analyse
C. Verwerkingsopdracht D. Eindoordeel en evaluatie A. Verwachtingen en eerste reactie Het boek dat ik heb gekozen is mij aangeraden door mijn moeder. Zij was met haar zuster, en nichtjes naar het toneelstuk geweest dat in de Poorterij werd uitgevoerd. Hier ging zij eerst sceptisch heen maar ze was helemaal enthousiast over de voorstelling en raadde mij het boek aan om te gaan lezen. Eerst dacht ik van, wat is dit nou weer, en begon te lezen met de gedachte: Ik kijk wel of het wat is. Ook was het een wereldliteratuur boek en kon ik het gelijk voor CKV lezen. Het is moeilijk om in het boek te komen omdat je begint met Anna en dan overspringt naar Hanna. Maar als je eenmaal de eerste paar hoofdstukken hebt gelezen dan zit je al helemaal in het verhaal. Ik vond de eerste paar hoofdstukken dan ook helemaal niet tegen vallen. Het boek is opgedeeld in delen, je begint met een stukje over Anna, die bij haar moeder op bezoek gaat en daarna stap je over naar het deel van Hanna. Het gaat dus over 3 generaties vrouwen en in het verloop van het verhaal kom je erachter hoe de vrouw zich ontwikkelt. Dit had mijn moeder mij al van te voren verteld, en ze vond het echt een boek voor mij. Hier had zij dan ook helemaal gelijk in, ik vond het een heel mooi boek. Misschien ook wel omdat alle leeftijden werden besproken van de 3 hoofdpersonen, en kon ik me dan steeds vergelijken. Ik vond dit ook een mooi boek omdat een historisch boek is, en ik ben altijd wel geïnteresseerd in historische verhalen. B. Beknopte samenvatting en analyse Zakelijke gegevens a. De auteur van dit boek is Marianne Fredriksson. De titel van het boek is Anna, Hanna en Johanna. b. De uitgever van het boek is: De Geus, in Breda. c. Het jaartal van deze druk is 1997. d. Het aantal bladzijden van het boek is 351.
Anna staat voor het gevecht met de oude waarden van de grootmoeder en de lossere levenshouding van haar moeder. Anne zal een keus moeten maken. Als zij daartoe tenminste is staat is. Anna staat voor het hedendaagse relatieconflict. Anna heeft medelijden met Hanna, omdat zij ziet dat ze eigenlijk helemaal niet zo wrang was als ze er uit zag. Al onderzoekende komt ze er ook achter dat ze heel veel met Hanna gemeen heeft. Ik vind Anna de sympathiekste persoon uit het boek. Zij heeft het liefste karakter. Hanna geeft mij zo´n houding van: Ik vind dat ik gelijk heb en niemand anders, en ik blijf vasthouden aan mijn normen en waarden. Johanna vind ik echt een spring in ´t veld, ze verzet zich tegen haar moeder, doet dingen die haar moeder niet goed vind. Alleen maar uit dwarsheid, zij is een heel dwars persoon. Anna is veel gevoeliger, dit merk je ook uit hoe ze reageert op Hanna, ze krijgt respect voor haar. Ze ziet dat Hanna door haar leven zo verbitterd is geworden. Ook Anna is een karakter, zij wordt ook heel uitvoerig besproken. De belangrijkste bijpersonen zijn: Ragnar
De bastaardzoon van Hanna, heeft als vader Rickard. Ik persoonlijk vind het niet zo´n leuke persoon. Terwijl andere mensen (en vooral vrouwelijke mensen) hem helemaal aanbaden. Hij (schijnt) dan ook heel knap te zijn. En viel natuurlijk op omdat hij gekleurd is. Ik vind hem arrogant, en hij geeft mij het gevoel dat hij overal het beste in is. Bovendien is hij ook nog eens een rokkenjager, hij is zelfs met zijn tante gegaan. Ragnar is degene die voor verandering zorgt, hij komt met een auto aangereden, en zorgt dat de familie naar Göteborg gaat. Ragnar is ook een karakter, je komt van hem alles te weten. Hem treft hetzelfde lot als zijn vader, terecht vind ik. Hij heeft mensen net zoveel pijn gedaan. De vrouw van Ragnar, Lisa
Zij heeft lange tijd voor Johanna gezorgd toen ze naar Göteborg zijn verhuisd. Ik vind haar een hele lieve vrouw, jammer dat ze een zo teleurstellende echtgenoot heeft gehad. Niet dat Ragnar niet goed voor haar zorgde, maar hij heeft haar veel pijn gedaan door met andere vouwen te slapen. De man van Hanna, John Broman de man van Johanna, Arne en de man van Anna, Rickard
In ieder deel van het boek spelen de mannen een grote rol. John, is het zachtaardigste van alledrie. Toch laat hij zich een keer gaan en slaat Hanna. Hij is vooral heel lief voor Johanna, en verwaarloost zo zijn andere drie zonen. Misschien komt het wel omdat hij eerder een dochtertje uit een vorig huwelijk heeft verloren wat ook Johanna heette. Arne is een doorsnee jongen, niets speciaals of bijzonders aan. Toch heeft hij een opvliegend karakter, iets wat je niet van hem zou verwachten. Ook hij is heel erg begaan met zijn dochter. Rickard vind ik het minst sympathiekste. Hij gaat vreemd terwijl Anne in het kraambed ligt. Hij zegt dat hij Anna nooit kan bereiken en dan ze geen tijd voor hem heeft. Wat natuurlijk helemaal niet waar is, maar hij heeft simpelweg geen verantwoordelijkheidsgevoel. Er is een opvallende overeenkomst tussen de drie beschreven mannen. Ze hebben namelijk alle drie een koude, afstandelijke moeder. Door deze opstelling zorgden ze ervoor dat hun zonen hun agressie en haat die ze voor hun moeder voelen, later afreageren op hun vrouwen. Maar ze accepteren het en blijven aardig. Totdat Anna, dit patroon doorbreekt, en toch weer niet. Zij kan het uiteindelijk niet vanwege de liefde. De liefde schijnt het antwoord te zijn op de vraag hoe het komt dat vrouwen zo weinig gebruik maken van hun vrijheiden. Het is de liefde, de devotie voor de man, die kinderen en de familie, die de vrouw tegenhoudt en afhankelijk maakt. Ik heb dit ook al bij motieven vermeld. e. Het is geschreven vanuit Anna. Het perspectief ligt dus bij Anna. Zij is degene die de levensverhalen van Hanna en Johanna vertelt. Als het deel over Hanna of over Johanna begint dan verandert het perspectief naar hij/zij perspectief. Maar zodra je weer terug gaat naar Anna dan wordt het weer ik-perspectief. Dan vertelt ze over haar bevindingen en haar leven. f. Het verhaal speelt zich af in Zweden en in Noorwegen. Eerst in het ouderlijk huis van Hanna, waar Johanna geboren wordt en dan Göteborg waar Hanna naar toe verhuisd en waar Johanna bij Ragnar en Lisa gaat wonen. En het dorpje bij zee, waar Johanna en Arne gaan wonen waar Anna geboren wordt. En het huis van Anna, waar zij haar verhalen en gebeurtenissen vertelt. De schrijfster beschrijft regelmatig de schoonheid van de Zweedse natuur. Door middel van deze beschrijvingen wil de schrijfster de helende kracht van de natuur benadrukken. De stilte van het vrouwelijk wezen is even mysterieus als de natuur. In de schoonheid van de natuur zoeken vrouwen vaak troost. g. Het verhaal speelt zich af in drie generaties tijd. Van de tijd dat Hanna werd geboren en tot Anna wordt geboren en Johanna en Hanna overleden zijn. Hanna werd in 1871 geboren en stierf in 1964. Het verhaal wordt chronologisch verteld. Het verhaal bestaat uit een inleiding, een deel Hanna, een deel Johanna, een deel Anna en een epiloog. Af en toe onderbreekt de schrijfster de verhaallijn voor overdenkingen van Anna. h. Marianne Frederiksson is een verhalenvertelster. Door haar manier van schrijven toont ze heel veel aan. Er wordt niet zozeer geredeneerd als aangetoond. Ze schrijft in een duidelijke taal, zonder franje, zonder moeilijkheden. Door haar verhullende manier van schrijven, maakt zij het geheel aangrijpend. Men vermoedt tragiek en verborgen leed. Anna, Hanna en Johanna is geen strijdvaardig boek. Het is geen boek voor de vrouw tegen de man. Ze gebruikt zowel korte als lange zinnen. Ze gebruikt niet opvallend veel bijvoeglijke naamwoorden. Net zoals hierboven vermeld staat gebruikt ze geen moeilijke woorden, gewoon duidelijke taal. Ze geeft heel veel beelden ruimtebeschrijvingen, dit staat ook bij Ruimte. i. De titel van de roman Anna, Hanna en Johanna verwijst naar de drie generaties vrouwen wiens levensverhaal verteld wordt. Anna, de (klein)dochter, Hanna de (groot) moeder en Johanna de moeder (dochter). Wanneer je naar de namen kijkt, dan zie je dat de kern gevormd wordt door Anna. Anna is degene die het verhaal van haar moeder en haar grootmoeder vertelt. Zij is de kern van het geheel. Want in haar zijn de drie generaties verenigd. Grootmoeder en moeder zijn verleden. Genetisch gezien echter draagt Anna hen met zich mee. Zo leven de drie generaties in haar, de kern van het boek. C Verwerkingsopdracht Ik heb gekozen voor verwerkingsopdracht 5, een brief schrijven aan de hoofdpersoon, in dit geval doe ik dit aan Anna. Lieve Anna, laatst hoorde ik van Malin dat je bezig bent met een boek over jouw moeder en grootmoeder. Nu schrijf ik deze brief naar aanleiding van jouw verhaal. Ik vind het goed van je dat je je daar mee bezig houdt. Hoe jouw grootmoeder vroeger op gebeurtenissen heeft gereageerd en hoe wij dat nu zouden doen is zo totaal anders. Ik heb me altijd wel afgevraagd hoe het er vroeger precies aan toe ging, en of er wel zo veel veranderd is. Door jouw verhaal kun je zien dat er vroeger heel anders met vrouwen werd omgegaan, net zoals Hanna heeft gezegd, een vrouw hoort zich te schikken, dan went het vanzelf wel. Dit vind ik eigenlijk niet kunnen, maar ja wij leven nu en zij leefde vroeger. Alles was vroeger redelijk anders, en ik vind het zo zielig voor Hanna dat zij zo verbitterd is, door haar leven. Alles zat haar tegen, ze werd verkracht en daarna als het ware verbannen door de vrouwen van het dorp. Jouw moeder lijkt eigenlijk op haar, net zo koppig. Want diep van binnen was Hanna gewoon bang voor het nieuwe en durfde daarom het oude niet los te laten. Ik denk dat je met je onderzoek er ook achter bent gekomen dat jullie zo ongelofelijk veel gemeen hebben. Dat hoor je nu ook steeds nog, goh wat lijk jij op je moeder. Ik zelf heb dat ook, al lijk ik qua innerlijk op mijn vader. Maar als ik dan kijk naar mijn moeder vroeger, die jouw leeftijd heeft, en dat van mijn oma, heb je gelijk de tijden zijn veranderd. De maatschappij waarin wij leven is zo anders, wij hebben veel meer vrijheid, en zijn niet meer bang om voor onze mening uit te komen. Hanna was dit wel en jij eigenlijk ook, jullie zitten vast aan de Liefde, die het voor vrouwen onmogelijk maakt om zich vrij te maken van de verzorgende taken. En nu kan ik wel zeggen dat het in onze maatschappij anders is, maar eigenlijk is dit helemaal niet zo. Iedere nieuwe generatie denkt de eerste te zijn, maar elke keer maken zij toch weer dezelfde fouten. De patronen herhalen zich. Nu ik erover nadenk is bij mij precies hetzelfde, soms doe ik dingen of maak ik fouten en dan denk ik bij mezelf, dit zou iets voor mama zijn geweest. Vrouwen hebben een sterk gevoel voor liefde en daarom neemt elke vrouw de verzorgende taken op zich. Je kunt het lot toch niet ontlopen, ook op mij wacht het vrouwenleven, al ben ik nog zo jong. Ik neem nu soms al de verzorging van mijn broertje op mij. Men zegt wel eens wijsheid komt met den tijd, maar in dit geval is het ˝vrouwheid (vrouw worden) ˝ komt met den tijd. Laat je je vooral niet door Rickard op je kop zitten, als hij weer eens stom doet, denk dan aan de andere vrolijke dingen van het leven. En denk dan ook maar van: hij weet niet beter, hij is niet gemaakt om lief te hebben. Maar ja, dit hoeft natuurlijk niet te betekenen dat wij beter zijn dan de mannen. Zoals Hanna zei: De een zijn brood is de ander zijn dood, en je moet niet denken dat je meer bent dan de ander. En hier had zij gelijk in, iedereen is gelijk, of je nou rijk of arm bent groot of klein. Liefs, Anne
Ik vind het werken aan een leesverslag altijd heel leuk. Ik ervaar dit als het ware altijd als een `feest`. Ik ben dol op lezen, en ik hou er dan ook van mijn gevoelens en gedachten onder woorden te brengen in de vorm van een leesverslag. En vertellen hoe ik het boek heb ervaren. Ik probeer dit altijd zo helder mogelijk te doen, maar ik heb vaak moeite mijn gedachten onder woorden te brengen. Ook met het analyseren ga je met een andere kijk op het boek kijken, maar dit betekent niet dat die kijk dan negatief wordt. Ik had een uittreksel van het boek uit de mediatheek gehaald. Ik heb er dit de hele tijd bijgehouden maar het meeste heb ik toch zelf gedaan. Of informatie uit het uittreksel aangevuld. Waar ik vooral altijd moeite mee heb is het thema, moeite mee om dat duidelijk te formuleren. Ik ben het boek steeds meer gaan waarderen na het leesverslag, en ik vind het dan ook vreselijk jammer dat ik niet mee ben geweest naar het toneelstuk. Bronnen: Wereldliteratuur boek uit de mediatheek
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden