Zakelijke gegevens
Titel: A bridge to the stars
Oorspronkelijke titel: Hunden som sprang mot en stjärna
Auteur: Henning Mankell
Uitgever: Wolters-Noordhoff, Groningen (in samenwerking met Andersen Press Limited, UK)
Eerste uitgave: 1990
Eerste uitgave onder huidige titel: 2005
Gelezen uitgave: 2007 (Young Blackbirds editie)
ISBN: 9789 001 558 253
Pagina’s: 167 (inclusief verhelderende woordenlijst)
Leestijd: ± 12 uur
Motto: niet aanwezig


Eerste indruk
Gelezen: 23 pagina’s (eerste twee hoofdstukken)
Het eerste hoofdstuk verveelde me wat. Er zat nog geen gang in het verhaal en er was nog weinig bekend over de hoofdpersoon. Het tweede hoofdstuk maakt het boek echter een stuk interessanter: er wordt meer verteld over Joel, de hoofdpersoon, zijn gedachten, fantasieën en hoe hij daarop inspeelt in zijn dagelijks leven. Ook zijn thuissituatie wordt verduidelijkt. Deze informatie wekte mijn interesse op in de hoofdpersoon, waardoor ik nieuwsgierig werd naar het verder verloop.

Titelverklaring
Het boek heet “A bridge to the stars” (een brug naar de sterren). Deze titel bevat twee belangrijke elementen uit het boek: de brug, een symbool van verraad van de geheime club van Joel waar verraders overheen moeten klimmen, en de sterren, welke terug te vinden zijn in zijn fantasie over de hond die hij op een avond heeft zien lopen, die volgens Joel op weg was naar een ster. Deze twee elementen komen samen aan het einde van het boek. Nadat Joel heeft geprobeerd één van de bogen van de brug te beklimmen komt hij tot de conclusie dat zijn hond de ster misschien al bereikt heeft en daarmee een is geworden. Dit markeert naar mijn idee het achterlaten van zijn kindertijd en de intrede van de puberteit voor hem. Zijn fantasie leeft minder en komt tot rust in een nieuw denkbeeld.
Citaat: He picks out a star shining brightly the other side of The Plough. That’s where his dog is. He can’t be childish for much longer, he knows that. Then his dog will vanish.
De oorspronkelijke titel, Hunden som sprang mot en stjärna, betekent letterlijk “de hond die naar een ster rende”. Dit slaat op de fantasie die Joel heeft over een hond die hij ’s nachts heeft gezien. Volgens Joel rende hij naar een ster toe. Hij heeft zijn geheime genootschap opgericht om naar deze hond te zoeken.

Samenvatting
Joel Gustavson, elf jaar, woont samen met zijn vader in Sundsvall. Zijn moeder heeft hij nooit gekend. Joel’s vader is houthakker. Toen hij jonger was is hij zeeman geweest. Joel luistert graag naar de verhalen over verre oorden en warme landen.
Op een avond, als Joel wakker wordt uit zijn slaap, ziet hij een hond buiten op straat lopen. De hond kijkt eerst wat angstig om zich heen en rent dan hard weg. Die avond valt Joel in slaap op een stoel voor het raam, en zelfs als zijn vader hem wakker schudt en hij weer in zijn bed gaat liggen laat de hond hem niet los. Hij bedenkt zich dat de hond misschien wel op weg was naar een ster.

De volgende dag besluit Joel een geheim genootschap op te richten. Hij bedenkt een codewoord voor zijn genootschap: “thesefothedothfas”. Dit codewoord schrijft hij voorin een nieuw schrift dat vanaf dat moment zijn logboek is. Vanaf die dag gaat hij er regelmatig midden in de nacht op uit, en alles wat hij meemaakt, zowel op zijn nachtelijke wandelingen als overdag op school, noteert hij in zijn logboek.
Dan ontmoet hij Ture, een jongen die nieuw in het stad is en pas na de zomer naar school zal hoeven. Ture wordt het tweede lid van het genootschap en gaat vanaf dat moment vaak mee ’s nachts om de stad te verkennen en de hond te zoeken. Al snel verliest Ture zijn interesse in de hond en wil graag angst zaaien als genootschap. Dat doet hij door No Nose te pesten. Dit is een dame uit de stad die bij een medische ingreep haar neus heeft verloren en alleen een gat midden in haar gezicht heeft. Joel doet hier niet graag aan mee en zoekt liever naar de hond, maar hij staat niet stevig genoeg in zijn schoenen om tegen Ture in te gaan.
Joel komt erachter dat hij niet de enige is die ’s nachts weg is. Als hij zijn vaders slaapkamer binnengaat ontdekt hij dat ook zijn vader ’s nachts niet thuis is. Joel vermoedt dat zijn vader de nachten bij Sara doorbrengt, de bardame uit het locale café. Hij mag Sara niet en is bang dat zij zijn moeder wil vervangen. Midden in de nacht besluit hij te gaan kijken of zijn vader inderdaad bij Sara is. Hij loopt naar haar huis, zet een ladder tegen de muur en klimt omhoog. Zijn vader is inderdaad daar. Uit onmacht gooit Joel een steen door het raam.
Later gaat hij samen met zijn vader naar Sara toe. Vroeg op de avond wordt Joel enorm moe en mag bij Sara op de bank slapen. Wanneer hij later die nacht wakker wordt beseft hij dat hij Ture heeft laten zitten. Daarom moet Joel van Ture de avond erop de klimplanten van No Nose vernielen. Als hij dat niet doet zal hij als verrader over een boog van de brug moeten klimmen; één van de regels. Joel besluit de klimplant te vernielen, maar wordt betrapt door No Nose. Hij rent niet weg maar gaat met haar mee naar binnen. Hij komt erachter dat ze helemaal niet zo eng is.
Omdat hij nog steeds de planten niet heeft vernield moet Joel de volgende avond alsnog over een boog van de brug klimmen. Wanneer hij boven is durft hij echter niet meer verder of terug. Met behulp van Simon Windstorm haalt Ture Joel’s vader, die hem naar beneden haalt. Vanaf dat moment vertelt Joel’s vader meer over zijn moeder en Joel krijgt de nieuwe fiets die hij al heel lang wilde. De fantasie over de hond laat hij varen.

Hoofdpersoon
Joel Gustavson – Joel is een elfjarige jongen die samen met zijn vader in het oosten van Zweden woont. Hij is een fantasierijke jongen die zich graag verliest in zijn eigen gedachten en zich regelmatig verplaatst in de werelden waarover zijn vader vertelt. Hij komt rustig en vriendelijk over, maar kan zich soms enorm kwaad maken om dingen waar hij over nadenkt. Zo is hij vaak boos dat zijn moeder weg is, en dat zijn vader weinig over haar vertelt. Ook is hij boos om Sara, de nieuwe vriendin van zijn vader, Hij mag haar niet en kan niet ophouden met nadenken over haar rode hoedje en hoe zijn vader en Sara misschien wel meer kinderen willen, allemaal meisjes met rode hoedjes. Zo verliest hij zich vaak in zijn eigen gedachten.
Citaat: “A secret was being able to see what other people didn’t see. When he lay inside the crack, he used to think that he could change reality into whatever he liked. Dancing around in the furious eddies and whirlpools caused by the springfloods were not logs, but dolphins”. Dit citaat geeft een goed beeld van de manier waarop Joel de wereld in zijn fantasie aanpast aan zijn eigen voorkeuren.

Joel luistert graag naar de verhalen van zijn vader over de verre zeereizen die hij gemaakt heeft. Omdat zijn moeder toen hij jong was vertrokken is moet hij vaak wat boodschappen doen en kookt hij iedere dag ook aardappels voor zijn vader thuiskomt. Daarom vindt hij dat hij een moeder moet zijn voor zichzelf. Hij is daar vaak verontwaardigd over.

Bijpersonen
Samuel Gustavson – Samuel is de vader van Joel. Hij is houthakker van beroep, maar was ooit zeeman. Over zijn verre reizen vertelt hij wanneer hij in een goede bui is, maar ook alleen dan. Samuel is geen makkelijke man: hoewel Joel precies weet hoe hij met hem om moet gaan is hij vaak nors of verdrietig. Dan zegt hij de hele avond niets en drinkt te veel wanneer Joel naar bed is. Dat verandert allemaal zodra hij Sara ontmoet: hij komt veel vaker vrolijk thuis en is niet meer triest.
Sara – Sara is de barvrouw in het locale café van Sundsvall. Ooit had ze een man en een kind, maar die zijn jaren geleden om het leven gekomen in een brand. Joel mag haar eerst niet, maar komt er later in het boek achter dat Sara best vriendelijk is, goed kan koken en hem goed aan kan voelen.
Ture von Schwallow - Ture is net nieuw komen wonen in Sundsvall. Hij is twaalf jaar oud en zijn vader is rechter. Hij heeft veel dure spullen en zijn idool is Leonardo Da Vinci. Ture lijkt in het eerste opzicht een aardige jongen, maar wanneer Joel hem beter leert kennen blijkt dat hij graag op een gemene manier de baas speelt en hem probeert over te halen dingen te doen die hij helemaal niet wil, zoals de klimplant van No Nose vernielen.
No Nose – Gertrude is een vrouw die al lang in de stad woont. Zij heeft bij een operatie haar neus verloren en heeft alleen een gat middenin haar gezicht. Daar ze vaak een zakdoek in. Ze verkoopt een kerkelijk tijdschrift om aan geld te komen. Ze is erg eenzaam: iedereen is bang voor haar vanwege haar vervormde gezicht. Toch blijkt ze erg vriendelijk te zijn wanneer Joel haar beter leert kennen.

Simon Windstorm – Simon is de dorpsgek. Hij heeft in het verleden in een psychiatrische inrichting gezeten en woont nu een stukje buiten de stad. Hij kan ’s nachts vaak niet slapen en gaat daarom in zijn auto rondrijden. Hij heeft een aantal vreemde gewoonten. Zo legde hij ooit een touw in de sneeuw, alleen omdat hij vond dat hij er mooi uitzag. Toen Joel op een dag besloot van huis weg te lopen ving hij hem even op en reed met hem naar een meer, waar Joel naar de wind moest gaan luisteren. Daarop besloot Joel terug te keren naar huis. Simon is vreemd, maar wel goedaardig.
Miss Nederström – Miss Nederström is de lerares van Joel. Ze loopt mank en is vaak erg snel boos wanneer leerlingen zich niet aan de regels houden. Dat zwellen haar aderen in nek en gezicht op.
Otto – Otto is een klasgenoot van Joel. Joel kan het niet goed met hem vinden: hij weet vaak precies de feiten eruit te pikken die Joel niet aan de grote klok wil hangen. Hij vraagt er vaak naar waar de moeder van Joel is en Joel is bang dat als hij in de lente geen nieuwe fiets heeft, Otto hem daarmee zal gaan pesten. Hij is vaak ziek en doet daarom het jaar over. Joel hoopt dat hij zo vaak ziek zal zijn dat hij het jaar weer over zal moeten doen en in een andere klas terecht komt.
Mrs. Westman – Mrs. Westman woont een verdieping lager dan Joel. Over haar persoonlijkheid wordt niet veel verteld. Ze houdt het huis en de bewoners scherp in de gaten en is de eerste die klaagt als er herrie gemaakt wordt op de galerij. In haar huis heeft ze overal afbeeldingen van christelijke figuren.

Tijd
Het verhaal speelt zich af in 1956 en begint in de winter. Met enkele intervallen worden enkele maanden beschreven. Het einde van het boek beschrijft het begin van de zomer.
Tijdsversnellingen: aan het einde van het boek wordt een sprong gemaakt van de lente naar het begin van de zomer.
Citaat: “Before he knows where he is, term comes to an end. It comes so quickly that it hasn’t really registered until he wakes up one morning and realises that he doesn’t have to go school again until the autumn.”
Tijdsvertragingen: over het boek heen worden sommige gebeurtenissen uitvoeriger beschreven dan andere. Voornamelijk de belangrijke gebeurtenissen die te maken hebben met het geheime genootschap of andere hoofdlijnen worden uitvoeriger beschreven.
Flashforwards: er wordt geen gebruik gemaakt van flashforwards.
Flashbacks: er worden een aantal korte flashbacks gebruikt om te beschrijven hoe Joel is opgegroeid en hoe de situatie waarin hij nu zit zich in het verleden heeft gevormd. De flashbacks zijn nooit langer dan een korte alinea. Citaat: “He came back home with Samuel once, for coffee. Joel heard them talking about clubbing together to buy a rowing boat so that they could go fishing, but they got no further than talking about it. Joel heard nothing more about a boat.” In deze anekdote wordt verteld over een college die Samuel ooit mee naar huis nam. Dit naar aanleiding van het overlijden van een andere collega.
De belangrijkste informatie over het verleden wordt niet gegeven in een flashback, maar in een situatie waarin Joel een brief van zijn vader aan zijn moeder vindt, samen met een foto van zijn moeder. De episode speelt zich af in de tijd waarin het verhaal speelt, maar door middel van de brief wordt informatie gegeven over het verleden van Samuel en de moeder van Joel, Jenny.


Ruimte
Het verhaal speelt zich af in Sundsvall. Dit is een plaats in het oosten van Zweden. De stad ligt niet aan zee (volgens Joel, maar volgens de atlas wel), maar er stroomt wel een rivier door de stad.
Veel van de verteltijd speelt in het huis waar Joel en zijn vader wonen: in de keuken en de slaapkamer van Joel. Verder wordt er ook verteld over de stad zelf, de straten daarvan, de fietshandel, het café, het aangrenzende bos en woningen van andere personages, zoals mrs. Westman, No Nose, Ture, Sara en Simon Windstorm. Enkele passages spelen zich af op school. ’s Nachts spreken Joel en Ture vaak af op een oud rangeerterrein.
De stad is in het verhaal voor het grootste gedeelte besneeuwd, bevroren en glad. Joel blijft zich afvragen wanneer de lente zijn intrede zal doen.

Structuur
Het boek telt 167 pagina’s. Vanaf pagina 153 is er geen verhaal meer maar wordt er per bladzijde een woordenlijstje gegeven van woorden die moeilijk zijn of weinig voorkomen.
Het verhaal is verdeeld in acht hoofdstukken. Deze hoofdstukken zijn niet allemaal even groot; het eerste hoofdstuk is verreweg het kortst en het zevende hoofdstuk het langst.
Het verhaal wordt chronologisch verteld.

Genre
Moderne jeugdroman

Thema
Het thema is het zoeken naar onderdelen van de eigen fantasie, zoals Joel doet. En tweede thema dat gevonden kan worden is het leren omgaan met de afwezigheid van een ouder (een moeder in dit geval) en leren omgaan met het feit dat de vader een nieuwe liefde vindt.

Motief
Belangrijke motieven in dit verhaal zijn de zoektocht naar de hond en het geheime genootschap dat daaruit voortkomt, de relatie van Joel met zijn vader en het bijleren over mensen waar hij eerst bang voor was of die hij vreemd vond, die uiteindelijk helemaal niet zo eng blijken te zijn en beter in staat problemen op te lossen dan ze lijken.

Idee
De schrijver probeert de lezer waarschijnlijk duidelijk te maken dat dingen die misschien problematisch lijken, zoals de zoektocht naar de hond en de ingewikkelde sociale relaties in het boek, vaak wel op hun pootjes terecht komen. Zo komt Joel er in het boek achter dat Sara best aardig is en hij het best naar zijn zin kan hebben met haar. Dit wordt niet expliciet in het boek vermeld maar kan wel uit de tekst opgemaakt worden.


Taalgebruik
Het taalgebruik is alledaags en redelijk gemakkelijk. Het is Engels, dus er stonden zo hier en daar woorden die ik niet kende, maar dat waren dan vooral woorden die betrekking hadden op specifieke zaken zoals plantennamen of beroepen. De zinnen zijn van een lengte die ook in spreektaal voor zou kunnen komen en de zinsstructuren zijn niet bijzonder complex. Het valt op dat de werkwoordsvormen de vorm van gesproken zinnen hebben en niet die van een zakelijke brief. Werkwoorden worden afgekort zoals gebruikelijk is in de Engelse spreektaal.
Citaat: “Now he has to make sure he doesn’t miss. He’ll only have one throw, no more. If he misses and then tries again, he’ll be discovered.” Hierin wordt duidelijk dat samentrekkingen van werkwoorden overall gebruikt worden, zoals “doesn’t”.

Perspectief
Het verhaal wordt verteld vanuit het auctoriale perspectief. De verteller is niet één van de personages in het boek. De verteller vertelt voornamelijk vanuit het oogpunt van Joel. Er worden geen situaties beschreven waar Joel niet bij is, tenzij Joel daarover van een ander te horen krijgt, en de gedachten en gevoelens van Joel worden gedurende het verhaal gevolgd en beschreven.
Citaat: “They drive out to the main road and head north. If we’d headed south, perhaps he’d have taken me to Motala, thinks Joel. Driven through the forest, night and day, until we got there.” Dit citaat illustreert het perspectief.

Plaats in de literatuurgeschiedenis
Moderne jeugdliteratuur

Relatie tekst-auteur
Op internet, op een site over Mankell, is de volgende tekst te vinden over zijn vroege jeugd: “Henning Mankell werd op 3 februari 1948 geboren in Stockholm. Zijn jeugd bracht hij door in het ijskoude Sveg / Härjedalen in Noord-Zweden. Zijn vader, een rechter, voedde hem en zijn zus op. 'Mijn moeder deed wat veel mannen doen. Ze verliet het gezin.’ Ondanks dit gegeven kijkt hij terug op een gelukkige jeugd. Het gezin Mankell woonde in een appartement boven de rechtszaal. ‘Sinds mijn jeugd ben ik geïnteresseerd in de werking van het juridische systeem.’ Hij leerde dat verbeelding een instrument kan zijn om creativiteit te ontwikkelen én te overleven. 'In mijn hoofd maakte ik een andere moeder die de moeder die ons verlaten had, kon vervangen.’”
In dit kleine stukje tekst zijn veel parallellen te vinden met de hoofdpersoon uit het boek. Ook Joel groeide op in Zweden, in een plaats die noordelijk lag van waar het grootste gedeelte van de bevolking gecentreerd is. Net als Joel’s moeder is de moeder van Mankell vertrokken en werd hij door zijn vader opgevoed. Joel woonde ook in een appartement en liet zijn fantasie op de vrije loop om zijn leven te verwerken.

Deze parallellen maken de roman niet per se autobiografisch, maar Mankell heeft vrijwel zeker uit zijn eigen ervaringen geput om de omstandigheden waarin het verhaal zich afspeelt vorm te geven.

Na zijn jeugd is Mankell naar het zuiden van Zweden verhuisd. Daar is hij begonnen met schrijven. In de jaren zeventig is hij begonnen met de publicatie van toneelstukken, in 1973 volgde zijn eerste roman. Tot op de dag van vandaag is hij doorgegaan met het schrijven van boeken, naast toneelstukken en jeugdboeken heeft hij ook misdaadromans en literaire romans geschreven. Hij heeft de meeste naamsbekendheid verworven met zijn Wallander-serie over Kurt Wallander, een Zweedse inspecteur. Voor zijn werk heeft hij een aantal onderscheidingen ontvangen, waaronder een Gumshoe Award, een Dagger Award en een Glazen Sleutel.

Eigen mening
Voor het lezen verwachtte ik een boek over de belevingswereld van een kind met alle ins en outs daarvan. Dat viel redelijk tegen: de hoofdpersoon wordt niet beschreven als een gewoon kind en de denkwijze van Joel kwam niet overeen met mijn verwachtingen van een jongen van die leeftijd. Hoewel hij zich bezig hield met dingen die kenmerkend zijn voor kinderen, zoals een nieuwe fiets en de relatie van zijn vader met Sara, een nieuw moederfiguur, vond ik niet dat hij dacht en handelde als een kind. Om eerlijk te zijn vond ik hem wat saai voor een elfjarige, bepaald niet speels en niet betrokken bij zijn klasgenootjes of buurtkinderen. Hij hield zich voornamelijk bezig met de volwassenen om zich heen, afgezien van Ture. Dat vond ik wat ongeloofwaardig overkomen.
De opbouw was duidelijk en rechtlijnig, het verhaal redelijk interessant. Van de zoektocht naar de hond had ik meer verwacht, maar de vertellingen rondom Sara en zijn vriendschap met Ture waren interessant en lazen prettig weg.
Het taalgebruik was duidelijk en eenvoudig en kwam goed overeen met de moeilijkheidsgraad van het verhaal.
Als cijfer zou ik dit boek een 6,5 geven.

Bronnen
http://www.viamichelin.com/viamichelin/gbr/dyn/controller/mapPerformPage?strLocation=Sundsvall&strCountry=eur&google=1
http://nl.wikipedia.org/wiki/Sundsvall
http://www.inejacet.nl/Mankell/mankell.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Henning_Mankell
Het boek zelf