Zwarte sneeuw door Simone van der Vlugt

Algemene Informatie: Titel: Zwarte sneeuw
Auteur: Simone van der Vlugt
Uitgever: Lemniscaat / Malberg
Jaar: 2000
Soort verhaal: geschiedenis, kinderarbeid Verhaal in het kort: Het boek gaat over familie Mullendes. De hoofdpersoon is Emma Mullendes. Ze is veertien jaar. Ik leerde Emma kennen als een spontaan, vrolijk, verlegen, zorgzaam meisje. Ze houdt erg van leren. Haar probleem is dat ze totaal geen zin heeft om heel haar leven onder de grond te werken, ze wil liever ander werk, leren lezen en schrijven. Verder blijft ze, tenminste die indruk heb ik gekregen, heel het verhaal gewoon zichzelf en verandert niet echt. Toch verandert Emma’s leven wel. Aan het begin is het nog het meisje dat een goed leven zonder zorgen heeft en weinig hoeft te doen om het een beetje goed te hebben. Later moet ze werken in de mijn om de kost te verdienen. Hierdoor wordt ze veel zelfstandiger en volwassener. Ze zou eerst voor haar familie kiezen, uiteindelijk besluit ze toch het beste, voor zichzelf te kiezen. Een echte doorzetter! Het verhaal speelt zich af in de 18e eeuw. Het eerste hoofdstuk speelt zich af in Zuid- Limburg in 1845, dat staat boven de tekst voordat het verhaal begint. In Kerkrade speelt het grootste deel van het boek zich af. Pas later gaat Emma naar Maastricht als dienstmeisje aan het werk. Vanaf dan gaat het verder in Maastricht, dit staat allemaal heel duidelijk in de tekst. Het hoort wel in deze tijd thuis want in 1845 is er een mislukte oogst geweest en daarom moesten ze weg uit Zuid- Limburg. Ik denk dat er tussen het begin dat ze wegmoeten uit Kerkrade en tot aan het eind ongeveer een jaar zit. Als eerst geef ik je even beeld van alvast een paar hoofdpersonen: Jef: Een jongen uit de mijn waar Emma samen mee werkt. Relatie tussen Emma en Jef: Jef en Emma zijn goede vrienden van elkaar. Jef wil meer dan vrienden zijn. Emma echter niet. Rudolf Brandenburg: Hij zit met Emma opgesloten in de mijn. Daarna worden ze goede vrienden, maar Rudolf wordt verliefd op Emma. Later wordt Rudolf fotograaf. Relatie tussen Emma en Rudolf: 2 goede vrienden. Meneer en mevrouw Van Merckelbach: de oom en tante van Rudolf. Emma werkt bij hen als dienstmeisje. Relatie tussen Emma en meneer en mevrouw Van Merckelbach: werkgever en werknemer, verder kunnen ze goed met elkaar opschieten. Maar hebben niet echt een speciale band samen. Jean Pustjens: De journalist die Emma’s verhaal in de krant plaatst en waar ze later ook gaat werken. Relatie tussen Emma en Jean Pustjens: Ze kunnen het erg goed met elkaar vinden en worden ook een soort vrienden. Later werkgever en werknemer. Keube: Een oudere man die lampen uitdeelt aan de mensen die de mijn in gaan. Hij raakt redelijk goed bevriend met Emma en hij sterft waar Emma bij is. Relatie tussen Emma en Keube: Goede vriend van Emma met wie ze erg goed kan praten over het werk in de mijn en leert van hem wat het kolenstof doet met je longen. De familie bestaat uit: Sjeng Mullenders: De vader van Emma. Een man die hard voor zijn geld wil werken en heel erg eerlijk is. Relatie tussen Emma en Sjeng: Gewoon goed, als vader en dochter. Annekatrien Mullenders: De moeder van Emma. Een eerlijke en aardige vrouw die goed met alle mensen kan opschieten. Relatie tussen Emma en Annekatrien: Een echte Moeder-dochter vriendschap. Volkert: De broer van Emma. Een jongen die, erg koppig is en niet wil werken in de mijn. Hij vertrekt al snel en zoekt ander werk. Relatie tussen Emma en Volkert: Broer en zus die goed met elkaar op kunnen schieten en beiden een eigen wil hebben. Tom: Het jongste broertje van Emma. Overlijdt al als hij 10 jaar oud is. Relatie tussen Emma en Tom: Broer en zus. Emma is altijd bezorgd om Tom tijdens het werken in de mijn. Zesjarige zusje Sophie. Relatie tussen Emma en Sophie: gewoon twee zussen. Driejarige Mayke. Relatie tussen Emma en Mayke: zus en zus. De oogst is mislukt en daarom is er geen geld meer om de pacht te kunnen betalen. Daarom moet heel de familie vertrekken uit hun Limburgse boerderij. Onderweg naar Kerkrade gebeuren er veel spannende dingen. Net als die ene keer dat ze worden beroofd door rovers, hun allerlaatste geld wordt afgepakt. Nu hebben ze niets meer om onderweg voedsel te kopen, en krijgen alleen wat van anderen. Als de familie aankomt in Kerkrade gaan ze naar deken Quobach (een man van de kerk). Hij regelt een huis voor de familie. Het is bepaald geen mooi huis, heel stoffig en vies. Maar na velen uren schoonmaken ziet het er netjes uit. Al snel kunnen vader Sjeng en Emma’s oudere broer Volkert aan het werk. Werk in de mijn. Om genoeg geld te verdienen om in leven te blijven moet ook Emma en haar tienjarige broertje gaan werken in de mijn. Alleen haar hoogzwangere moeder Annekatrien en haar twee zusjes, de zesjarige Sophie en de driejarige Mayke mogen thuisblijven. Het werken in de mijn is erg zwaar, elke dag moet Emma om vier uur opstaan en loopt dan met haar vader en broers naar de mijn en daalt de ladder af, tot tweehonderd meter onder de grond. Ze moet zware manden dragen. De mijngangen zijn stoffig en benauwd en niet stevig. Elke keer opnieuw daalt Emma af met de angst nooit meer boven te komen. Annekatrien bevalt van een zoon: Elmer. Omdat er nu nog meer eten nodig is, gaat ook Sophie werken in de mijn. Ze moet buiten de mijn, de hele dag kolen sorteren. Op een dag wordt de mijn voor inspectie bezocht door de hoge heren van het dorp. Ook Rudolf, de zoon van een landeigenaar, is daarbij. De slechte omstandigheden waaronder de mijnwerkers werken worden voor de gelegenheid gecamoufleerd en de kinderen worden dieper in de mijn verborgen. Emma daagt Rudolf uit mee te gaan naar één van de onderste tunnels, zodat hij kan zien hoe het er echt aan toegaat onder de grond. Maar dan stort er een stuk gang in en Emma en Rudolf zitten opgesloten. Ze zijn bang dat ze er nooit meer levend uit zullen komen. Gelukkig worden ze na vierentwintig uur gered. Velen weken later vertelt Rudolf (ondertussen een hele goede vriend geworden) dat hij een baantje voor Emma weet. Als dienstmeisje bij zijn oom en tante in Heerlen. Emma weet dat dit haar enige kans is om uit de mijn te komen en neemt de baan aan. Het kost haar veel moeite om het tegen haar ouders te vertellen over te halen, maar uiteindelijk vinden ze het toch goed. Emma voelt zich thuis bij de heer en mevrouw Merckelbach. Als ze een diner moet serveren waar veel gasten bij aanwezig zijn, wordt ze aangesproken door Jean Pustjens. Een rijke burger die op komt voor de belangen van de mensen die in armoede leven. Hij heeft veel over voor Emma's verhaal. Onder een andere naam komt Emma's verhaal dan in een vervolgverhaal in de krant. Emma doet dit alles in het geheim. Maar als haar werkgevers erachter komen wordt ze ontslagen. Ze heeft zich er al bij neergelegd dat ze terug zal moeten naar de mijn. Maar als Jean Pustjens haar een baantje aanbiedt in zijn drukkerij, is ze daar erg blij mee. Ook beloofd hij om haar te leren lezen en schrijven. Emma is heel blij met haar baantje. Ze heeft eindelijk een toekomst… Dominale steenkolenmijn in 1913, afgebeeld op een ansichtkaart Over de auteur: Simone van de Vlugt werd geboren op 15 december 1966 in Hoorn. Al heel jong begon ze met schrijven. Op haar achtste scheef ze al verhaaltjes en maakte daar een omslag omheen zodat het net een echt boek leek. De moeder van een vriendinnetje had een typemachine die ze mocht gebruiken en vanaf dat moment leek het alsof ze daar woonde. Totdat ze van haar ouders een eigen typemachine kreeg. Dat was haar grootste wens. Vanaf dat moment zat ze altijd op haar kamer verhalen te typen. En op haar dertiende stuurde ze een zelfgeschreven boekje naar een uitgever. Die moedigde haar aan om vooral zo door te gaan. Voor Simone was het toen wel duidelijk, zij wilde schrijver worden. Het leek haar onmogelijk. Maar ze bleef verhalen verzinnen die ze opschreef. Ze las veel, leerde veel, en werd steeds beter. Door school en haar studie, een lerarenopleiding voor lerares Frans en Nederlands kwam er een tijdje niet zoveel van schrijven. Maar toen ze de studie had afgerond besloot ze te proberen een jeugdroman te gaan schrijven. En het lukte. Vanaf dat moment beschouwde ze zichzelf als schrijfster, en ging ze door met schrijven. Voor de klas staan om les te geven is er nog nooit van gekomen, maar zo zegt ze “Ik houd wel elke week lezingen over mijn boeken voor allemaal verschillende klassen.” Simone woont met haar man, Wim van der Vlugt, haar dochter Esmee Sophie en haar zoontje Friso in Alkmaar. Het liefst schrijft ze historische romans die zich afspelen in de 16e, 17e 18e en 19e eeuw. Haar vader was gek van geschiedenis en haar moeder had gevoel voor taal. Als combinatie daaruit is ze historische boeken gaan schrijven. Die boeken gaan meestal over spanning, griezelig, ontroerend & natuurlijk historisch. Daarnaast schrijft ze boeken voor kleuters en beginnende lezers. Simone wil met dit boek laten zien hoe de arbeiders door hun bazen werden uitgebuit. Het werk van mijnwerkers was zwaar, ze werken wel vijftien uur per dag. Het was erg gevaarlijk. Ook wil het boek laten zien hoe groot het verschil is tussen rijk en arm, zoals bij Emma en Rudolf. De rijke lui wisten niet eens hoe slecht het werken in de mijn was. En als ze het wisten, deden ze er niet zo veel aan. Rudolf behoort tot de stand van de rijkere burgers. Hij kan het dus eigenlijk niet maken met een meisje als Emma om te gaan. Geschreven boeken: Historische jeugdromans • 1995 De amulet • 1996 Bloedgeld • 1999 De guillotine • 2000 Zwarte sneeuw • 2002 Jehanne • 2002 Schijndood • 2003 De slavenring • 2004 Victorie! • 2005 Het Heercynische Woud • 2005 De bastaard van Brussel

Boeken voor de basisschool • 1999 Noodlanding in het oerwoud • 1999 Mijn zusje wordt vermist • 2000 Verdwaald onder de grond • 2001 Hester, de witte heks
Boeken voor kleuters • 1999 Potverdrie Sophie! • 2001 Bastiaan komt eraan
Volwassen-boeken • 2004 De Reünie • 2005 Schaduwzuster Mening: Als eerste wil ik zeggen dat ik het boek echt met heel veel plezier heb gelezen. Zelfs in de metro moest ik erin lezen, of als ik op de bus stond te wachten! Ook vind ik dat het boek heel duidelijk is geschreven door Simone van der Vlugt. Ik kon me erg goed inleven in de hoofdpersoon uit het boek, omdat mij het ook heel erg lijkt om ineens op straat te staan en dan ineens in de mijn moet werken. Ik vond het echt een heel mooi. Spannend, zielig en vooral interessant boek! Zelf heb ik na dit boek gedacht: als je iets niet wilt doe het dan niet en kies voor jezelf! Andere boekbesprekers vinden in het algemeen het boek is erg mooi, wel is het een aangrijpend, spannend en leerzaam verhaal. Kranten en tijdschriften zijn meestal ook erg positief over Zwarte Sneeuw. “De geur en kleur moesten van haar verhaal afdruipen” vond Van der Vlugt. Nou, dat doen ze. “Na het lezen van Zwarte sneeuw weet je hoe het in een steenkoolmijn klonk, rook, wat je er zag en voelde.” (Irene Verhiel, Alsof je in je eigen graf stapt. In: Dagblad De Limburger, 28 juli 2000) Fragment: Twee weken later, als Emma op weg gaat naar de mijn, ziet ze net Jan Joseph Ackens, de armendokter, Keube’s huisje binnengaan. Zonder zich te bedenken rent Emma achter hem aan. Keube heeft zijn bed beneden staan omdat traplopen hem te veel is. Het kleine huisje is gevuld met zijn schurende ademhaling. Een paar buurvrouwen zijn bij hem, maar ze kunnen niets voor hem doen. De dokter evenmin. Keube ligt op zijn rug, met zijn kin in de lucht en zijn mond wijd open. De dokter buigt zich over de oude man heen, luistert aan zijn borst en richt zich op. ‘Hij is op,’ zegt hij. Aarzelend loopt Emma naar Keubes bed. Ze gaat op het randje van het bed zitten en kijkt de oude man bezorgt aan. Keube kan geen woord meer uitbrengen, maar hij kijkt haar recht aan. Zijn ogen zijn intens blauw en lijken haar iets te willen zeggen. Hij legt zijn hand op die van Emma en houdt die vast in een pijnlijke greep. ‘Keube…’ zegt Emma en ze voelt de tranen opwellen. Keube slaagt erin geruststellend te glimlachten. Emma hoort dat zijn ademhaling stopt en houdt angstig haar adem in. Heel even hangt de stilte zwaar tussen de muren, dan klinkt er een langgerekt, jagend geluid, alsof iemand zijn keel dichtknijpt. Piepend zuigt Keube het beetje lucht dat hij nog kan halen naar binnen. Met zijn ene hand knijpt hij in die van Emma, zijn andere hand klauwt in de dekens. Zijn gezicht loopt blauw aan, zijn borst komt omhoog en er gaat een siddering door hem heen. Dan verslapt zijn greep om Emma’s hand. Zijn lichaam ontspant met een laatste reutel. Emma zit als versteend op het randje van het bed. Ze weet niet hoe lang ze daar gezeten heeft, maar opeens merkt ze dat haar vader, de jongens en Sofie achter hen staan. Dokter Ackens schuift haar opzij en sluit Keubes ogen. ‘Kom Emma,’ zegt Sjeng zacht. Hij helpt zijn dochter met zachte dwang overeind en slaat zijn arm om haar heen. Zijn gezicht is vertrokken. Na nog een blik op de dode zegt hij: ‘Vooruit jongens, we moeten naar de mijn. Anders komen we te laat.’ Waarom ik dit fragment heb gekozen? Ik vond het heel bijzonder dat als iemand niet zo veel kan zeggen, maar dat je aan elkaar voelt, dat het goed zit. Ik vond dit stuk best ontroerend. Wel vond ik het bijzonder dat die vader op het eind zei: ‘Vooruit jongens, we moeten naar de mijn. Anders komen we te laat.’ Dat ze dan weer gelijk aan het werk moeten. Als dat in onze tijd zou gebeuren, zou dat heel anders zijn.