Zwartboek door Laurens Abbink Spaink

1. Waarom heb je voor dit boek gekozen?

Ik heb dit boek gekozen omdat het me leuk leek om eerst het boek te lezen, en daarna de film te bekijken. Aangezien het een verboeking is van een film, leek me dat wel grappig. Op internet las ik veel slechte recensies over de film Zwartboek, terwijl ik het boek juist heel leuk vond. Ook de periode waarin het zich afspeelt, de Tweede Wereldoorlog, sprak me wel aan. Dit heeft mijn boekkeuze bepaald.

2. Samenvatting:

Samenvatting proloog:

De familie Stein verhuist van Duitsland naar Nederland. Ze willen vluchten naar Engeland, maar daar is het al te laat voor. In 1942 duikt de familie onder in Nederland. Alleen Rachel wil niet met haar ouders en broer onderduiken, en zoekt elders een onderduikadres.


Samenvatting verhaal:

Rachel zit ondergedoken bij het gezin Tjepkema in de Biesbosch. Het gezin zag het als hun christenplicht het meisje te helpen. Hoewel ze niet naar buiten mocht van Meneer Tjepkema, hield ze het wel uit in haar kamertje. Maar op een zonnige dag gaat ze toch naar buiten en gaat ze liggen zonnen aan een dichtbij gelegen meer. Dan komt er een zeilboot aanvaren. Hij is van een jongen genaamd Rob. Rachel voelt zich aangetrokken tot Rob. Plotseling komt er een geallieerde bommenwerper overvliegen die zijn bommen moet laten vallen om niet neer te storten. Een bom valt precies op de boerderij van de Tjepkema’s. Samen met Rob vluchtten ze weg met de zeilboot en blijven ze ondergedoken in een kas van Rob’s vader, daar bedrijven ze meerdere malen de liefde. Na een paar dagen komt er een man langs, van Gein. Hij vertelt dat de Duitsers haar op het spoor zijn omdat er een persoonsbewijs is gevonden in de boerderij. Maar hij wil haar wel naar België helpen te ontsnappen, maar daar hangt wel een behoorlijk prijskaartje aan. Om het benodigde geld op te halen moest ze eerst naar Den Haag naar de notaris van de familie, meneer Smaal. Omdat Rachel’s vader in diamanten handelden, hadden ze behoorlijk wat geld achtergehouden van voor de oorlog. Daarna gaat ze met Rob naar de Biesbosch waar de vluchtboot zal vertrekken. Daar wordt ze herenigd met haar gezin. Maar de crossing door Biesbosch blijkt een val te zijn en alle Joden worden doodgeschoten.Ook Rob sterft. Rachel is de enige overlevende en laat zich van de boot afzakken en verstopt zich tussen het riet.
Ze wordt gevonden door mensen uit de buurt, en die brengen haar naar de verzetsgroep Kuipers. Ze wordt in een doodskist Silentium (begrafenisonderneming) binnengesmokkeld. Vanaf dat moment gaat ze verder als Ellis de Vries en verft ze haar haar blond. Ze mag gaan werken in een keuken, maar na een korte tijd krijgt ze verzoek van het verzet om te helpen met een klus. Ze moeten spullen ophalen van een dropping. Samen met Hans, ook een lid van de verzetsgroep, gaan ze met volle koffers met daarin de gedropte spullen de trein in. Maar dan is er een controle en Rachel doet net alsof ze ruzie hebben en loopt weg met de koffers en loopt een coupé binnen waarin een Duitse SD-officier zit.Hij heet Müntze, en ze raken aan de praat. Ze raakt gecharmeerd van Müntze, hij stelt voor haar weer naar huis te brengen. Maar dat voorstel slaat ze af.
Kort daarna wordt een deel van de verzetsgroep opgepakt door de Duitsers. Waaronder de zoon van Kuipers, Tim. Ze willen d.m.v. de charmes van Rachel Müntze overhalen om Tim en de anderen niet te executeren.
Rachel gaat langs bij het SD-kantoor. Müntze vindt het leuk om haar weer te zien, maar hij heeft weinig tijd want hij moet naar een feest. Hij vraagt Rachel mee en dat wil ze wel. Uit voorzorg verft ze ook haar schaamhaar blond. Op het feest moet ze zingen en leert ze een andere vrouw kennen, Ronnie. Die heeft een sexuele relatie met SD-officier Franken. Ook Rachel (Ellis) slaapt met Müntze. Ze krijgt een baan bij de SD, en moet op een dag het verhoor van Tim Kuipers uittypen.Dit geeft haar de kans afluisterapparatuur te plaatsen achter een schilderij voor de verzetsgroep, zo worden belangrijke gesprekken afgeluisterd.
Ze horen dat Franken de verzetsstrijders wil laten executeren, maar Müntze ziet dat liever niet meer gebeuren zo aan het einde van de oorlog, uit de angst voor wraakacties. Tijdens een ander gesprek herkent Rachel de stem van Van Gein. Hij was dus een verrader en de verzets-groep wil hem liquideren. Ze wachtte hem op maar het gaat mis. Van Gein schiet een verzetsstrijder neer waarop de zeer christelijke Rob geen andere keus heeft om van Gein dood te schieten. De SD arresteert veertig gijzelaars als wraakactie, hierachter zit Franken. Ze willen de andere leden van de verzetsgroep bevrijden, en hierbij kan Rachel een goede rol spelen aangezien ze toegang heeft tot het SD-gebouw.
Het is de verjaardag van Hitler. Müntze heeft ontdekt dat Franken joden laat vermoorden en hun eigendommen steelt. Maar Franken lijkt gewaarschuwd te zijn als bij het openen van zijn brandkast niks wordt aangetroffen op wat dossiers na.
En dan opeens wordt Müntze gearresteerd wegens het overhandelen met het verzet over het executeren van verzetsstrijders. Hierop staat de doodstraf.
Om de verzetsstrijders en Müntze te kunnen laten ontsnappen, moet ze het kolenluik openzetten, dit lukt haar. Maar alsnog gaat het die avond fout. Als ze staat te dansen met Franken, hoort ze schoten uit de kelder vandaan komen. Ze wordt ontmaskerd door Franken. Hij wist al die tijd al dat ze apparatuur achter het schilderij had geplaatst. Zij wordt op verdenking van dubbelspion gevangen gezet in de kelder. De volgende ochtend worden zij bevrijd door Münze die weer is geholpen door zijn chauffeur. Ze rijden naar de Biesbosch waar de boot van Rob ligt. Zij en Müntze varen een paar dagen rond pratend over de toekomst en wie nou de informant van Franken was. Op 5 mei ’45 horen ze mensen ‘Oranje Boven’ zingen. Nederland is bevrijd.
Rachel en Müntze gaan langs mr. Smaal omdat ze hem verdenken van samenwerking met Franken. Maar terwijl ze bij hem zijn, wordt er aangebeld en Smaal wordt doodgeschoten. Müntze gaat achter de moordenaar aan, maar wordt opgepakt door verzetsstrijders die hem zien rennen. Ook Rachel wordt gevangen gezet wegens verraad. In de gevangenis is het een hel en zit ze opgesloten met Duitsers en NSB’ers. Ook krijgt ze een emmer met poep over zich heen. De volgende ochtend wordt ze gered door een Canadese officier en Hans. Hij vertelt over de mislukte overval en de dood van Tim Kuipers. Ze gaat met hem mee en hij vertelt dat Müntze is geëxecuteerd door de Duitsers zelf. Hierdoor raakt Rachel zo van streek dat Hans haar een injectie geeft. Het blijkt een overdosis insuline te zijn. Ze weet dat chocolade het effect kan doen verdwijnen, dus eet ze een paar repen chocolade en springt uit het raam de feestende mensenmassa in. Ze wordt opgevangen en kan ontsnappen omdat Hans, die haar achterna rent, vast komt te zitten in de menigte.

Een tijdje later is Rachel bij het opgraven van Tim Kuipers. Zijn vader is er kapot van. Rachel vertelt hem dat Hans het verraadt had gepleegd. Dat kwam omdat hij al eerder door de Duitsers was opgepakt en de keuze had gekregen tussen nu een kogel of meewerken. Kuipers had het niet van Hans verwacht.
Wanneer ze terug zijn in Silentium zien ze dat er een lijkwagen ontbreekt. Hans is er vandoor gegaan met een lijkwagen en probeert via België te vluchten. Rachel en Kuipers gaan erachteraan en rijden de lijkwagen klem. Ze nemen de doodskist mee waarin Hans levend ligt om zo de grens over te komen. Via een speciale methode kan Hans ademen. Maar Rachel draait de knoppen dicht en zo stikt Hans langzaam.

Epiloog:

In 1948 vertrekt Rachel Stein naar Palestina. Met het geld van de joodse slachtoffers werd de ‘Kibboets* Stein’ opgericht, waar Rachel jarenlang als onderwijzeres heeft gewerkt.

*kib·boets (de ~ (m.), ~en)
1 kolonie van pioniers in het nieuwe Israël, die particulier bezit en hiërarchie hebben afgeschaft en zich wijden aan de opbouw en exploitatie van het land
(bron: http://www.vandale.nl/opzoeken/
woordenboek/?zoekwoord=kibboets)

3. Wie zijn de hoofdpersonen in het boek (en omschrijf ook hun karakter)?

- Rachel Stein: Een zelfstandige jongedame (24 jaar) met veel lef. Ze durft haar lichaam als hulpmiddel te gebruiken. Met haar knappe uiterlijk en wat flirten kan ze veel gedaan krijgen. Ze kan erg goed zingen, maar door de oorlog moet ze zich met andere dingen nuttig maken.

- Vader Kuipers: Een zeer zorgzame man. Dat blijkt uit zijn inzet voor het verzet en zijn liefde voor zijn zoon Tim. Hij is er dan ook kapot van als Tim bij een overval van het SD-gebouw sterft.


- meneer Smaal: Een aardige man, die op eigen risico de financiën van joden bijhoudt. Eerst wordt hij er nog van verdacht samen te werken met Franken, maar dat blijkt later fout te zijn.

- Müntze: Is een Duitse SD-officier. Hij probeert voor zo min mogelijk slachtoffers te zorgen aan beide kanten. In het boek wordt vertelt over zijn postzegelverzameling, en dat geeft hem ook wel een zachte, aardige kant.

- Hans: Deze man heeft twee kanten. Op het eerste gezicht doet hij zich voor als verzetsstrijder en dokter. Maar aan de andere kant geeft hij informatie door aan Franken. Het is een vrij egoïstische man, aangezien hij aan het eind van de oorlog met geld van vermoorde joden de Belgische grens wilt oversteken, om zo zichzelf te redden.

- Franken : Een vrij bittere Duitse officier. Hij verrijkt zich met het doden van welgestelde joden in de Biesbosch. En als Müntze hier achter komt, is hij er op voorbereid en haalt hij zijn brandkast leeg. Het is een beetje een geheimzinnig type. Achter alles dat hij doet zich nog wel iets anders achter. Zolang hij er maar profijt aan heeft, werkt hij mee.

4. Wat voor perspectief heeft het boek?

De proloog is geschreven in een alwetend perspectief. De verteller speelt namelijk zelf geen rol in het verhaal, maar toch weet hij alles. De rest van het verhaal wordt in een personaal perspectief verteld (zij-verteller). Je leert namelijk alleen de gedachten en gevoelens van deze ene persoon kennen. Totdat je bij de proloog komt, daar verandert het weer in een alwetend perspectief. Hierin wordt in het kort beschreven hoe de rest van Rachel’s leven volgde.

5. Waar speelt het verhaal zich af?

In het begin speelt het zich af op een boerderij in de Biesbosch waar Rachel onderduikt. Maar al snel verplaatst het verhaal zich naar Den Haag, waar de verzetsgroep Kuipers actief is.

6. Hoelang duurt het verhaal (en zijn er terugblikken)?

Het verhaal speelt zich af aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal begint in September 1944 als Rachel 26 jaar oud is. Daarna zijn er in korte tijd veel opeenvolgende gebeurtenissen. Het verhaal duurt tot een korte tijd na de bevrijding van Nederland op 5 mei 1945. Er zijn geen terugblikken in het verhaal.

7. Wat vond jij nou van het boek? Geef je eigen mening:

Ik vond het een spannend en intrigerend boek met een misschien iets te drukke verhaallijn. Dit vond ik overigens niet erg storend, het zorgde er alleen maar voor dat je steeds weer werd geprikkeld en je ging afvragen wat er nu weer ging gebeuren. Dit zorgde wel voor het nodige denkwerk, omdat er heel wat namen voorbij komen in het boek. Dit zorgde ook voor enige moeite bij het maken van een samenvatting van het boek, maar het is toch gelukt. Het leuke aan het boek vond ik hoe Rachel zich telkens weer aanpaste aan elke situatie. Het leek wel alsof ze geestelijk niet stuk kon. Dat zorgde wel voor wat verwarring. Het leek wel alsof ze de ene affaire na de andere had. En ze bleef bij een geliefde totdat die weer werd doodgeschoten en dan ging ze weer naar een ander. Misschien komt dit door de drukke verhaallijn, dat het leek alsof er heel weinig tijd zit tussen elke gebeurtenis terwijl dat in werkelijkheid anders ligt.