Titelbeschrijving: DORRESTEIN, Renate
Zonder Genade
Contact
Amsterdam, 2001 2e druk Motto: Als een jonge disco-bezoeker slachtoffer wordt van zinloos geweld heeft dat grote gevolgen voor zijn ouders. Opdracht: Er staat: “voor Frans, voor nu, en voor Elisabeth en Barbara, voor later”. Zij zullen zelf ook wel soortgelijke gebeurtenis meegemaakt hebben. Ik denk dat ze het boek geschreven heeft, zodat zij meer van de reacties van mensen kunnen begrijpen. Samenvatting: Phinus is een man van middelbare leeftijd die al 14 jaar is getrouwd met Franka. Franka heeft een zoon, Jem, die Phinus nu als zijn vader beschouwt. Phinus, die opgevoed is door ‘tantes’ en eigenlijk wees is, denk vaak aan de manier van opvoeden van zijn tantes. Dan overlijdt Jem, doodgeschoten in een discotheek, op zijn eerste afspraakje met Sanne. Franka die Jem levend wil houden en wil beginnen met haar rouwproces en Phinus die eerst alleen maar bezig is met de straf van de dader. Na een half jaar van drama gaan Franka en Phinus een weekendje naar Groningen om daar te proberen nader tot elkaar te komen en het verlies te verwerken. In tegenstelling wordt alles er erger op, de geheimen en waarheid maken het onmogelijk en het drama vindt zijn spits. Phinus heeft zichzelf vaak niet meer in de hand, en valt twee meisjes en later ook nog zijn vrouw aan. Om met goed te maken met de meisjes, die inmiddels helemaal toegetakeld zijn, brengt hij ze naar huis. Ze komen bij een daglonerhuisje waar de twee meisjes af en toe slapen. Vervolgens worden Franka en Phinus erin opgesloten, wanneer de meisjes zogenaamd hulp gaan halen, omdat Franka gewond is. Terug in Amsterdam verlaat Franka het huis tijdelijk, Phinus alleen achterlatend, die daar in wanhoop probeert zijn schuldgevoel kwijt te raken, en de zonde, het vrijen met Sanne, onder ogen te zien. Hij gaat het café in, waar hij ruzie krijgt. Deze vreselijke avond waarin de waarheid helemaal naar boven komt eindigt voor Phinus in een politiecel, waarin hij concludeert dat hij opnieuw kan beginnen. Een hele toekomst voor zich...
Personages: Phinus: Phinus is een man die erg van koken houdt. Hij werd op vroege leeftijd wees en heeft zijn jeugd bij 2 tantes doorgebracht. Hij beschouwde Jem als zijn zoon, en was erg blij en trots. Hij werkt met gezelschapsspellen. Hij kan niet echt rouwen om Jem, zoekt alleen maar naar de dader en voelt zich schuldig. Denkt alleen maar aan zich zelf en is in de war, hij moet alles weer proberen op een rijtje te zetten. Franka: Franka is de vrouw van Phinus. Het is haar tweede man, Franka werd al vrij snel weduwe. Jem was toen nog erg klein. Franka is blond. Ze wil graag met Phinus over Jem praten, hem levend houden. Franka is vrolijk en ziet het beste in iedereen. Jem: Jem is vermoord op zijn zestiende, toen hij uitging. Hij was nogal lang en hield erg van de natuur. Hij was dan ook vegetariër. Hij wou zijn eigen gang gaan en was aardig tegen iedereen. Sanne: Sanne was de vriendin van Jem, een roodharig meisje. Ze mist Jem heel erg. Sanne weet niet hoe ze op de dood van Jem moet reageren, ze is zwanger van Phinus. Astrid: Een nogal lang meisje dat in Groningen woont. Ze is nogal sluw en laat zich niet snel op haar kop zitten. Astrid is uitbundig en doet expres het tegenoverstelde. Melanie: De vriendin van Astrid, qua uiterlijk nogal tegengesteld. Ze is klein en heeft opgeschoren haar. Melanie lijkt qua innerlijk op haar vriendin Astrid. Thema: Het thema van dit boek is het omgaan van mensen met een rouwproces. Andere (sub)thema’s zijn schuldgevoelens, geweld en gezin. Idee: Zinloos geweld heeft gevolgen voor veel mensen zowel slachtoffer als dader. Ze wil je ervan behouden zelf aan zoiets mee te doen. Titelverklaring: Phinus en Franka hebben hun kind, Jem verloren. Dit verdriet komt zonder genade, hard en meedogenloos. Het woord genade komt vaak terug in het verhaal zoals “De nacht die zonder genade was, ……” . De titel vind ik goed gekozen, omdat alles wat er na de dood van Jem gebeurt zonder genade gebeurt. (tijds)opbouw: Het tijdsverloop is niet chronologisch, want er lopen meerdere tijden door elkaar heen. Vroeger en nu worden afgewisseld, er wordt veel gebruik gemaakt van terugblikken. Perspectief: Het perspectief in dit boek ligt bij de schrijfster. Zij weet alles van de personen, en dat laat ze duidelijk in haar verhaal merken. Het verhaal is een auctoriaal verhaal. (alwetend perspectief)
Ruimte: Het speelt zich grotendeels af in Aduard, de terugblikken spelen zich af bij Phinus en Franka thuis en in hun woonplaats. De sfeer is de hele tijd nogal grimmig, omdat Phinus en Franka de hele tijd net geen ruzie hebben. Symboliek: Er wordt in dit verhaal veel gebruik gemaakt van symboliek. “Het landschap ligt er nors en ongastvrij bij...”. Dit wordt zo vaak gebruikt dat je er overheen leest. Originaliteit: Het onderwerp is niet origineel, maar de manier van beschrijven en vertellen daarentegen wel. Er zitten veel terugblikken in en zo maak je telkens een andere gebeurtenis mee. Dan tijdens het weekendje in Groningen en dan bij de tantes. Je krijgt zo een idee van de vroegere situatie en van die situatie die er nu is. Relevantie: De schrijver wil de lezers laten nadenken over wat zinloos geweld aan kan richten en met mensen kan doen. De manier waarop het geschreven is spreekt aan, omdat je telkens nieuwsgierig bent naar de volgende gebeurtenis. Stijl: “…als kleuter had hij minderjarige hoertjes als oppas gehad (‘Geef ze vertrouwen, en je geeft ze een toekomst.’) en later had zijn mama glimlachend toegekeken hoe haar zoon aan de keukentafel leerde bamzaaien van fietsendieven die stijf stonden van de methadon (‘Als iedereen er de handen vanaf trekt!’)…” Dit bevat veel spot, ook zijn de zinnen tussen haakjes zijn vaak ironisch. Dit soort teksten, vind je door het hele boek. Het is origineel geschreven, dit komt door de vertelstructuur. Literaire kwaliteit: Verwachtingen: De verwachtingen die ik van dit boek had waren hoog. Deze verwachting is helemaal uitgekomen. Niemand heeft mij dit boek aangeraden, maar toen ik de achterflap las leek mij dit een heel boeiend boek. Ik had nog niet eerder iets van deze schrijfster gelezen, maar ben zeker van plan er meer van te gaan lezen. Alle hoofdstukken waren even boeiend, dit kwam door de vele boeiende gebeurtenissen. Wel was het voorspellend en verwacht dat er een botsing in de relatie van Phinus en Franka zou komen.
Gebeurtenissen: Alle gebeurtenissen spraken mij aan, dit kwam vooral omdat alle gevoelens heel gedetailleerd uitgelegd werden. Het boek maakte een realistische indruk. Ik en mijn kennissenkring hebben zelf niet iets dergelijks meegemaakt. Al gaat het op het nieuws vaak over zinloos geweld. Ik had nog niet eerder over dit onderwerp een boek gelezen of een film gezien. De gebeurtenissen samen lijden tot een schokkend beeld, je zou willen dat het niet de realiteit was. Toch is dit de realiteit en komt dit best hard over. Het is toch absurd dat er zomaar iemand wordt vermoord. Dit boek heeft mij zeker aan het denken gezet, je denkt na over de Nederlandse maatschappij. Er wordt zomaar op los gemoord en dit is zeker niet nodig. Personen: Alle personen in dit boek werden uitgebreid beschreven. Ze komen levensecht over. Franka vond ik een zeer sympathieke persoon, maar aan het gedrag van Phinus kon ik mij soms wel verbazen. Ik vond hem niet sympathiek, al was het wel een reactie op de dood van Jem. Het egoïsme van Phinus vond ik ergerend, altijd dacht hij maar aan zichzelf. Je kunt je zeer goed in de hoofdpersoon inleven. Ik vind alle gedachten en emoties van alle personen herkenbaar. Al reageert iedereen anders op een sterfgeval, de reacties zijn logisch. De hoofdpersoon nam vaak andere beslissingen dan ik die genomen zou hebben. Wanneer hij zelfs zijn eigen vrouw slaat en het met de vriendin van zijn overleden “zoon” doet, vind ik het geen aardig persoon meer. Zulke dingen behoor je niet te doen, zelfs niet als je een dierbare verloren hebt. Opbouw: Ik vond dat het boek een boeiende, maar ook lastige opbouw had. Dit kwam door het gebruik van de niet-chronologische vertelwijze. Er zat veel spanning in het verhaal, geen stuk vond ik saai. Telkens gebeurde er iets en je werd nieuwsgierig gemaakt naar de afloop. Er zat geen open eind aan, dit vond ik juist het mooie. Ze hadden een moeilijke periode achter de rug en Phinus wou nu echt verder gaan met zijn leven. Het wisselende perspectief vind ik juist mooi, telkens las je verschillende dingen uit verschillende tijden. Taalgebruik: Het taalgebruik vond ik niet moeilijk, je las er vlot doorheen. Het heeft geen lange zinnen. Er zaten veel mooie zinnen in. “…de vrouwen van… door hem heen…”. Hierin beschrijft hij een bladzijde lang wat voor verschillende vrouwen er zijn, het lijkt alsof hij tegen al deze vrouwen opkijkt. Het taalgebruik was zeker beeldend genoeg, van alle gebeurtenissen kreeg je een duidelijk en goed beeld. Mening: Alle gebeurtenissen in dit verhaal zijn schokkend, hierdoor wil je het boek doorblijven lezen om achter de afloop te komen. Het boek is dus zeer nieuwsgierigmakend, maar ook laat het een grote indruk achter. Je probeert je voor te stellen hoe je zelf in een dergelijk situatie zou reageren. Ik zelf betrok Franka tot mezelf, omdat zij het meest op mij lijkt. In het boek worden alle gedachtes en gevoelens ook uitgebreid uitgelegd, hierdoor snap je zelfs Phinus’ gedachtes beter. Het is een mooie psychologische roman, die een grote indruk achterlaat. Ik hoop nooit zoiets mee te maken, vooral nu je weet hoe verschillend mensen erop reageren. Het boek is wel voorspellend, je weet niet wat er gaat gebeuren, maar wel dat er iets gaat gebeuren. Door de vele gebeurtenissen in dit verhaal is dit een boeiend boek en zit er nooit een saai stuk bij. Dit komt ook omdat er veel spanning en afwisseling in zit. Over dit onderwerp zou ik wel meer willen lezen, maar van deze schrijfster zeker.