Zakelijke gegevens: Renate Dorrestein, Zonder genade. Uitgeverij Contact, Amsterdam, 223 blz., 2001. Psychologische roman. Eerste reactie: Ik had nog nooit iets van de auteur Renate Dorrestein gelezen. Een paar kennissen van mij wel. De meeste reacties waren negatief, een paar vonden het een mooi, maar moeilijk boek. Ik was benieuwd wat ik er zelf van zou vinden. Het leek mij wel een mooi boek, nader ik de flaptekst had gelezen, werd ik nieuwsgierig, dus ben ik “Zonder Genade” gaan lezen. Verdieping: Het verhaal wordt verteld door iemand die alles van de personen weet. Degene verteld vanuit Phinus en vanuit Franka. Dus een auctoriale vertelwijze. 4 personen: *Jem: Hij is de 15-jarige zoon van Franka en een niet met naam genoemde man. Hij kon goed met zijn vader overweg, maar werd in een discotheek doodgeschoten door een jongen van zijn eigen leeftijd. Hij had een vriendin genaamd Sanne.Hij draagt een bril. Jem is een ijverige jongen, hij wordt daar erg mee gepest op school. Jem is vegetariër en voert acties voor het milieu. *Sanne: Zij is de vriendin van Jem. Ze is zeer verdrietig als Jem word doodgeschoten en verwerkt dit samen met de ouders van Jem. *Franka: De moeder van Jem. Ze wil veel over Jem praten. Het is een open persoon, ze lacht veel en is een mooie en originele vrouw. Ze is maatschappelijk werkster, en kan goed met de dood van Jem omgaan. *Phinus: De pleegvader van Jem. Hij kookt graag en is gek op spelletjes. Hij werkt bij de spelletjes fabrikant Jumbo. Hij is een heel gesloten persoon. Phinus is opgevoed bij zijn tantes, omdat zijn ouders zijn overleden. Zij hebben hem erg verwend, zo wilt hij Jem ook opvoeden. Als Jem overlijdt, stort Phinus in, en durft hij niet te rouwen, omdat hij dat niet vind kunnen. Als je begint te lezen zijn Jem’s vader en moeder al gescheiden en woont Jem’s moeder Franka al samen met Phinus, die inmiddels ook als zijn getrouwd. Jem is 15 en heeft een vriendin genaamd Sanne, tussen hun beide gaat het reuze goed, soms een keer een ruzietje mag af en toe. Sanne is Jem’s eerste liefde. Jem heeft een heel gelukkig leven, behalve op school. Daar wordt hij gepest omdat hij geen gameboy heeft en te ijverig zijn best doet op school. Ze noemen hem een stuud. Jem heeft veel toekomstplannen, die hij waar wilt maken samen met Sanne. Mar dan op een avond in een discotheek wordt Jem doodgeschoten door een jongen van zijn eigen leeftijd. Sanne is er kapot van, en verwerkt haar verdriet met de ouders van Jem. Franka wilt veel over Jem praten, maar Phinus is heel gesloten op dat gebied. Phinus zet een groot onderzoek op poten om de dader te straffen voor het zinloze geweld dat hij heeft gepleegd. Franka is daar absoluut tegen. Franka en Phinus krijgen veel ruzies en conflicten met elkaar, omdat ze ieder op een andere manier met de dood van Jem omgaan. Franka en Phinus besluiten om er een wekend tussenuit te gaan. Ze gaan naar een afgelegen dorp in Groningen. ’s Avonds krijgen Phinus en Franka tijdens een wandeling, na het avondeten die ze samen met een stel kennissen die ze in Groningen toevallig zijn tegengekomen benuttigd hebben, een ruzie waarbij Franka wegrent. Als hij Franka achterna wilt rennen, ziet hij dat Franka bij twee meisjes staat, hij denkt dat de twee meisjes Franka iets aan willen doen. Phinus rent ernaartoe en begint de meisjes te slaan. Omdat die meiden niets verkeerds van plan waren te doen, wordt Franka kwaad en wil de twee meisjes naar huis brengen. Onderweg ligt Franka te slapen, en de twee meisjes lopen Phinus de hele weg te treiteren. Op een gegeven moment komen ze aan bij een verlaten huisje. Franka wordt wakker en ziet dat de meisjes daar willen gaan slapen. Franka gaat door haar enkel. Phinus gaat ook naar het huisje. Als de vier samen in het huisje zijn, gaat Phinus door zijn rug. Franka vraagt aan de meiden of ze hulp willen gaan halen. Dat doen ze. Maar zonder dat de meiden er erg in hebben, sluiten ze Franka en Phinus op. Ze proberen via een raam naar buiten te komen, en dat lukt ze. Phinus denkt dat Franka weet dat het zijn schuld is dat Jem dood is, en bedreigt haar. Onderweg komen ze de kennissen tegen waarmee ze hebben zitten eten. De vrouw brengt Phinus naar huis, en de man brengt Franka naar een vriendin, omdat Franka niet naar huis toe wilt. Als Phinus thuis is, gaat plotseling de bel. Hij maakt open en ziet dat het Sanne is. Ze huilt en onthult dat ze zwanger is van Phinus. Phinus neemt Sanne mee naar een restaurantje een eindje verderop, en haalt haar over om geen abortus te plegen. Sanne loopt weg, omdat ze niets meer met Phinus te maken wilt hebben. Phinus loopt haar achterna, maar raakt haar op een begeven moment kwijt. Hij vraagt aan allerlei mensen of ze haar hebben gezien, maar nee. Hij loopt betreurd een kroeg in, en vraagt aan een meisje wat voor een uitgaansgelegenheden er zijn. Zonder dat Phinus er erg in heeft dat hij geen geld bij heeft, besteld hij een glaasje drinken. Als hij wilt betalen, wordt de barvrouw kwaad en haalt er een man bij. Phinus begint op de twee in te slaan. Uiteindelijk komt Phinus in de gevangenis terecht, maar is nu eindelijk van zijn schuldgevoel af tegenover Jem. Het boek heeft een gesloten einde. Phinus komt in de bak terecht, en is van zijn schuldgevoel t.o.v. Jem af. Het verwerken van de dood van Jem is het thema die als een rode draad door het boek verloopt. De schrijfstijl is heel simpel. Er worden veel gebeurtenissen in het verleden gebruikt. Het is geschreven met veel gevoelens, en het gaan erg op kleine dingetjes in. Het boek had geen moeilijke woorden, dus was het boek makkelijk te lezen. Het verhaal ging wel vaak heel traag, door de grote omvangrijke beschrijvingen van de verteller.
Ruimte, Plaats: Er wordt niet verteld in het verhaal waar in Nederland Jem en zijn familie precies wonen, maar het meeste gedeelte van het verhaal speelt zich af in Groningen. Tijd: Er wordt geen precies jaartal gegeven. Maar het speelt zich wel af in het heden. Er worden alleen wel veel flashbacks uit de jeugd van Jem en Phinus beschreven. De verhaalfiguren is het boek zijn: Jem, Phinus, Franka en Sanne. De situaties in het verhaal zijn: -In hun eigen huis, tussen vroeger en nu. -In Groningen: Het hotel, Het café en het huisje van de twee minderjarige meisjes. -Op het politiebureau. Het boek is vaak vanuit Phinus geschreven, met veel flashbacks. Maar soms vertelt Franka ook iets in het verhaal. De hoofdgedachte in het verhaal is het verwerken van de dood van Jem. Typerend is als Franka en Phinus ruzie krijgen om Jem. En dat Franka dan wegrent. Zij beide verwerken de dood op een heel verschillende manier. Phinus wil zonder genade het schuldgevoel overwinnen. Het is voor het eerst gepubliceerd in 2001. Renate Dorrestein, geboren op 25 januari 1954 in Amsterdam in een rooms-katholiek gezin. Ze heeft haar gymnasiumdiploma gehaald in 1972 in het Keizer Karel College in Amstelveen. Ze wilde meteen al schrijfster worden. Als eerste dook ze de journalistiek in bij verschillende weekbladen zoals Opzij en de Panorama. Bibliografie: 1983, buitenstaanders. 1984, vreemde streken. 1986, noorderzon. 1987, een nacht om te vliegeren. 1988, voor alles een dame. 1988, korte metten. 1988, het perpetuum mobile van de liefde. 1991, het hemelse gerecht. 1992, ontaarde moeders. 1993, heden ik. 1994, een sterke man. 1996, verborgen gebreken. 1997, het tiende gezicht. 1997, want dit is mijn lichaam. 1998, een hart van steen. 1999, voor liefde. 2000, het geheim van de schrijver. 2001, zonder genade. Beoordeling: Het einde vond ik het mooiste van het hele boek. Het was heel onverwacht dat Sanne zwanger was van Phinus, ik had dat helemaal niet gelezen, ik bladerde ook meteen terug, maar heb het niet kunnen vinden. Dat was voor mij het verhaalelement met de positieve werking op mij. De passage die mij het meest aanspreekt is die van Phinus. Als Phinus Sanne achterna gaat en terecht komt in een kroeg. Dat werd veel sneller verteld dan de rest van het verhaal. Het verhaal element met de negatieve werking op mij, luidt: Wat er in het begin gebeurde was absoluut niet aangrijpend. Een vriendin van mij heeft het boek “Zusje van me” gelezen. Dat boek is van de schrijfster Barbara Voors. Ik wist zelf geen film of boek die met dit verhaal te maken had, maar volgens die vriendin gaat ”Zusje van me” net zo diep over gevoelens in als “Zonder genade”. Het heeft volgens haar ook net zo’n verrassend einde en ook veel flashbacks. Ik vond het jammer dat beide boeken die ik heb gelezen over de dood zijn gegaan. Maar dit thema vond ik iets mooier dan die van “Allerzielen”. Ik vond het diepgaande in de gevoelens zo saai. Ook al was het een simpel boek. Ook werden er veel woorden voor een zelfde betekenis gebruikt, dat irriteerde mij verschrikkelijk. Mijn eindoordeel van het boek is dat de vele flashbacks mij vaak verwarde waar het boek nou uiteindelijk was. Ik vond het wel een mooi boek om te lezen. Alleen was het jammer dat alles zo traag verliep. Ik zou het boek alleen aanraden aan degenen die trage boeken leuk vinden om te lezen. Waarom vind ik het boek saai? -Omdat het zo traag verloopt. -Omdat alles zo gevoelig is. -Omdat er weinig spanning in voorkomt. Waarom is het boek aan de andere kant ook wel leuk om te lezen? -Het is realistisch verteld. -De bedoeling van het verhaal komt zeer duidelijk naar voren. -De opbouw van het verhaal is makkelijk, waardoor je het boek ook mooi en gemakkelijk kunt uitlezen.