Zilver, of het verlies van de onschuld
Adriaan van Dis
Uitgave: 1988, zevende druk, Meulenhoff Amsterdam

Genre: Zilver, of het verlies van de onschuld is een psychologische roman.

Persoonlijke belevenis:
Ik vond het een heel apart boek. Ik had het eigenlijk anders verwacht dan dat het achteraf was. De schrijfstijl lag me niet erg, het was niet zozeer moeilijk, maar ik vond het niet erg prettig lezen. Ik kan me voorstellen dat dit onderwerp in die tijd erg aan de orde was. Homoseksualiteit was toen heel anders dan nu. Minder mensen kwamen er voor uit, en het was eigenlijk niet ‘normaal’. Ik herkende mezelf ook niet in Zilver, ik denk dat mensen toen heel anders dachten over alles dan ik nu.
Je gaat best een beetje meeleven met Zilver, maar ik werd er niet echt emotioneel van. Terwijl ik dat bij veel andere boeken wel heb.


Samenvatting:
Zilver of het verlies van de onschuld gaat over Zilver. Zilver is een jongen van 13 jaar. Hij is wees en hij woont bij de juffrouw, in het huis dat zijn ouders hem hebben nagelaten. Zilver heeft geen vrienden en maakt lastig contact met andere mensen. Zilver begint zich steeds meer te interesseren voor seks en begint zich bezig te houden met zijn seksuele geaardheid. Zilver wil graag een grote man zijn, maar de juffrouw heeft liever dat Zilver haar kleine jongen blijft. Zilver besluit om weg te lopen van de juffrouw, ver weg. Hij steelt geld van de juffrouw en gaat op reis naar Afrika. Zilver zit nog niet in de trein, en hij wordt al bestolen door een aantal zwervers. Zilver beland op het politiebureau en de juffrouw haalt hem op. Als zilver op een dag bloedend beneden komt met zijn hele lichaam kaal geschoren (om zo de haargroei op zijn lichaam te stimuleren) wordt het de juffrouw teveel. Ze besluit Zilver naar een internaat te sturen:Oudleede.
Op Oudleede heeft Zilver het erg zwaar. Het is de bedoeling dat hij in vier jaar wordt klaargestoomd voor het staatsexamen waarbij slagen verplicht is. Ook zal aan zijn karakter gewerkt worden. Het is de bedoeling dat hij een echte man wordt. Iedere dag is het hetzelfde: werken, studeren en slapen.
ook hier blijkt Zilver weer het buitenbeentje te zijn. Hij kan het strakke programma nauwelijks aan. Ook kan hij slecht met de andere jongens op Oudleede opschieten waardoor Zilver veel gepest wordt. De derdejaars Douzy heeft besloten dat Zilver zijn knecht wordt. Hij laat hem zijn bed opmaken en zijn kleren wassen. Alleen Laszlo neemt het voor Zilver op. Laszlo is een Hongaarse jood die voor de Russen is gevlucht. Laszlo helpt Zilver. Hij leert Zilver touwklimmen, boksen en hardlopen. Zilver heeft constant het gevoel te moeten kiezen tussen Douzy en Laszlo. Hij vindt Douzy leuk omdat hij Zilver helpt met gedichten maken, maar Laszlo helpt Zilver met allerlei sporten, waardoor Zilver ook Laszlo niet wil laten vallen. Op een dag verleidt Douzy Zilver, maar Zilver weigert wat met Douzy te doen. Wel wordt Zilver uitgenodigd om een weekend bij de ouders van Douzy door te brengen. Zilver heeft het er geweldig en hij wordt verliefd op de moeder van Douzy. Hierdoor voelt hij zich slecht en vies en hij besluit zich bij de Vrienden van het Vrije Veld aan te melden. De meest ijverige jongens van Oudleede. Ze maken een voettocht vanuit de Achterhoek naar Duitsland. Dit is veel te zwaar voor Zilver en het laatste stuk moet hij gedragen worden. Door net te doen alsof hij een hersenschudding heeft weet Zilver weg te komen bij het kamp. Zes dagen lang is Zilver alleen op Oudleede. Als de andere jongens terug komen hoort Zilver het verhaal dat Laszlo en Douzy samen naakt in bed lagen. Zilver voelt zich verraden door zijn vrienden.
In de zomervakantie ontmoet Zilver Linda. Linda nodigt Zilver uit op een feest. Zilver werd op het feest uitgelachen en niet geaccepteerd omdat hij zich ‘mooi’ had gemaakt voor Linda. Hij had bijvoorbeeld zijn nagels geveild en gelakt, en foundation opgedaan. Zilver raakt over zijn toeren, en sluit zich op in de wc. Linda komt het troosten, en geeft hem zijn eerste zoen. Omdat het Zilvers eerste zoen was, raakt hij een beetje van slag, en zegt tegen Linda dat hij niet zomaar met een meisje zoent. Dit beangstigt haar en ze maakt het uit. Zilver neemt zich dan voor alleen met jongens om te gaan. Zilver vraagt een oude schoolvriend hoe hij achter zijn seksuele geaardheid moet komen. Zijn vriend adviseert dat Zilver naar de hoeren moet gaan. Zilver doet het, en vind zichzelf nu op en top man.

De hoofdpersoon
De hoofdpersoon van dit boek heet Zilver. Zilver is een jongen van 13 die zonder zijn familie opgroeit. Zilver heeft geen ouders en geen broers of zussen. Hij woont samen met de juffrouw in het huis dat zijn ouders hem hebben nagelaten. Hij heeft geen vrienden en leeft vaak in een soort droomwereld. Hij maakt allerlei plannen om ‘laten als hij groot is’ te doen, maar al zijn plannen verlopen niet zoals hij had gewild. In het begin van het boek is Zilver erg onzeker, hij snapt zichzelf niet laat staan anderen. Tijdens en na het internaat is Zilver wel degelijk veranderd. Hij is nog steeds onzeker, maar hij durft nu wel vaker zijn mening te geven. Hij moet wel, want met al die jongens op het internaat moet hij voor zichzelf opkomen om te overleven.

De bijpersonen
De juffrouw: de juffrouw woont samen met Zilver. Ze verzorgt Zilver alsof het haar eigen kind is. Er wordt niet echt een duidelijke karakterbeschrijving gegeven, en je komt tijdens het lezen weinig over haar te weten. Het enige wat ik op kan maken uit haar gedrag en beslissingen is dat zij het lastig vind dat Zilver ouder wordt. Ze wil hem het liefst klein en makkelijk houden. Als zilver zich begint te verzetten kan ze het al snel niet meer aan en stuurt hem naar een internaat.

Douzy: Douzy is Zilvers eerste ‘vriend’ op het internaat. Douzy had Zilver gekozen als knecht. Douzy leert Zilver dichten in ruil voor Zilvers’ diensten.


Laszlo: Laszlo is een Joods-Hongaarse jongen die Zilver ontmoet op Oudleede. Laszlo is erg sportief en gespierd. Zijn motto is: ‘de sterkste overwint’. Hij helpt Zilver lichamelijk sterker te maken. Hij traint Zilver op de sportvelden van Oudleede.

Perspectief:
Het verhaal is verteld in het ik-perspectief. Alles wordt dus verteld vanuit Zilver. Je krijgt over de gedachtes van de andere personen weinig tot niets te weten.

Ruimte:
Het verhaal begint in het huis van Zilver en de juffrouw. Het huis is van Zilvers’ overleden ouders en hij heeft het geerfd. Tot hij achttien is, is de Juffrouw de eigenaar en voedt Zilver op.
Verder speelt het verhaal zich nog af op de lagere school van Zilver, het internaat Oudleede, De kamer van een prostituee is de locatie waar Zilver zijn maagdelijkheid of ‘onschuld’ verliest en waar het verhaal eindigt.
Naar mijn idee zijn de locaties niet erg belangrijk. Het hele boek draait meer op de psyche van Zilver, dan om de gebeurtenissen die Zilver meemaakt.

Tijd:
Het boek bestaat uit 160 pagina’s. in deze 160 pagina’s worden 2 jaren beschreven. Het boek begint als Zilver 13 is, in de zomervakantie na zijn internaat viert hij zijn 15e verjaardag.
uit het boek is niet precies op te maken in welke tijd het boek zich afspeelt. Maar als je kijkt naar de opvoeding van Zilver, de regels op het internaat en de problemen met homo’s lijkt het mij rond de jaren 50.
Het boek wordt verteld in chronologische volgorde. Er zijn bijna geen flashbacks. Er worden ook geen grote tijdsprongen gemaakt. Soms wel kleine stukjes. Dit wordt aangegeven met een extra alinea.


Opbouw:
Het boek bevat 160 pagina’s en het boek bestaat uit drie elen. “Het huis” (zijn tijd thuis met de juffrouw) “Oudleede” (zijn jaar in het internaat) en “De stad” (de tijd na het internaat)

Taalgebruik:
Het taalgebruik in dit boek is apart. Van Dis gebruikt lange zinnen, met regelmatig (voor mij) ouderwetse woorden. Opzich heb ik geen moeite met het begrijpen van de zinnen en woorden, maar ik vind het niet prettig lezen.

Thema’s:
Onzekerheid, ontdekking van seksuele geaardheid en seksualiteit, vorming van het karakter. Zilver probeert tijdens het boek te ontdekken wie hij is en waar hij staat in de wereld.

Onzekerheid omdat Zilver over alles erg onzeker is, hij moet zichzelf nog ‘vinden’.
Ontdekking van seksuele geaardheid en seksualiteit omdat hij steeds meer in aanraking komt met seksualiteit. Hij hoort dingen op school, en wordt nieuwsgierig. Hij probeert in zijn eentje uit te vinden hoe alles moet en of hij op jongens of meisjes valt.

Vorming van karakter omdat hij gedurende het boek probeert te ontdekken wie hij precies is.

Motto: “de gedachte dat ergens een fout gemaakt is en dat er een land moet zijn waar ik thuishoor en waar ik kan vliegen”
Panus


Dit motto drukt uit hoe Zilver zich voelt tijdens het boek. Door zijn puberteit is hij opzoek naar zichzelf maar hij weet niet hoe. Hij voelt zich nergens thuis, nergens zichzelf, hij verlangt naar de vrijheid, naar zichzelf zijn.

Titelverklaring:
Zilver, of het verlies van de onschuld. Zilver is de naam van de hoofdpersoon in het boek. In het begin van het boek is Zilver nog jong, en heeft hij weinig weet van de wereld. Het verlies van de onschuld staat voor dat Zilver steeds volwassener wordt en de wereld gaat ontdekken. Aan het einde van het boek wordt hij ontmaagdt door een hoer.

Wie is de schrijver en wat is zijn doel?
“Adriaan van Dis werd in 1946 geboren in Bergen. Hij groeide op temidden van halfzussen en ouders met een Indische geschiedenis. Zijn vader, die door zijn (Japanse) oorlogservaringen en zijn fysieke conditie arbeidsongeschikt was geworden, voedde Adriaan op met harde hand.
Van Dis studeerde Nederlands en Zuid-Afrikaans aan de Universiteit van Amsterdam.
Al tijdens zijn studie publiceerde hij bij NRC Handelsblad, waar hij later redacteur was. Landelijke bekendheid verwierf Adriaan van Dis met het programma Hier is... Adriaan van Dis, dat op 16 maart 1983 zijn première op de Nederlandse televisie beleefde. Hij ontving er in 1986 de Nipkowschijf voor. Op 3 mei 1992 vond de laatste uitzending plaats. Sinds 1992 wijdt hij zich volledig aan de literatuur al keerde hij na 1999 nog vier seizoenen terug op de televisie als presentator van het VPRO-programma Zomergasten.
Van Dis debuteerde in 1983 met de novelle Nathan Sid die hem een jaar later het Gouden Ezelsoor opleverde, de prijs voor het best verkochte literaire debuut. Nathan Sid werd door de literaire kritiek zeer lovend ontvangen, waarbij vrijwel steeds Van Dis' zorgvuldige stijl werd geprezen.
In 1986 verschenen achtereenvolgens De rat van Arras en de reisverhalenbundel Casablanca. In hetzelfde jaar debuteerde Van Dis als toneelschrijver met het stuk Tropenjaren, in 1988 gevolgd door Komedie om geld. In 1988 verscheen ook de roman Zilver of Het verlies van de onschuld, die vanwege de lyrisch-poëtische stijl, door de critici zeer uiteenlopend werd besproken. Inmiddels is Zilver niet meer weg te denken van de 'literatuurlijst' van veel scholieren uit het voortgezet onderwijs.
In het voorjaar van 1990 bezocht Adriaan van Dis Zuid-Afrika. In december van dat jaar verscheen de reisroman Het beloofde land. In 1991 volgde een tweede reisroman over Afrika (Mozambique), onder de toepasselijke titel In Afrika. In 1992 verscheen Waar twee olifanten vechten - Mozambique in oorlog (samen met de fotograaf K. van Lohuizen).

In 1994 verscheen de dikke, uiterst succesvolle roman Indische duinen, over een in Nederland geboren zoon van een Indische familie die wordt opgevoed in de sfeer van verzwegen leed. Zesenveertig jaar later breekt bij hem de woede over zijn familie los. Indische duinen werd bekroond met de Gouden Uil (1995) en de Trouw Publieksprijs en genomineerd voor de Libris-prijs, de ako-prijs en de Aristeion-prijs.

In 1999 verscheen de grote roman Dubbelliefde, de 'geschiedenis van een jongeman' (de ondertitel van de roman) die, opgejut door de roerige tijd - de jaren zeventig -, grenzeloos wil leven. De critici waren verdeeld; de een roemde Van Dis' humor en stijl, de ander sprak juist van een 'humorloze karikatuur van de jaren zestig en zeventig'. Hoogleraar Moderne Letterkunde Ton Anbeek constateerde in Literatuur dat weinig boeken zulke tegenstrijdige reacties in de kritiek hebben opgeroepen hebben als deze roman.
Ter gelegenheid van de Boekenbeurs van Tokio bezocht Van Dis in het voorjaar van 2000 Japan - het 'verboden land' van zijn jeugd. Deze reis inspireerde hem tot de novelle Op oorlogspad in Japan. De confrontatie met de vijand werd ook een confrontatie met zichzelf. Op oorlogspad in Japan is dan ook, veel meer dan een reisverhaal, een psychologische novelle. Arnold Heumakers (in NRC Handelsblad) spreekt van een 'innemende appendix bij Indische duinen'.
In september 2002 verscheen bij uitgeverij Augustus de roman-in-taferelen Familieziek. De critici waren eensgezind enthousiast. 'De vlag kan uit: in Familieziek is Van Dis op z'n best,' jubelde Arjan Peters in de Volkskrant. Vrij Nederland kopte: 'Adriaan van Dis overtreft zichzelf. Familieziek is beter dan Indische duinen én Nathan Sid.”
Bron: www.adriaanvandis.nl

De thema's die vaak in zijn boeken terugkomen, bevatten vaak tweeslachtigheid. Aan de ene kant verlangen zijn personages naar puurheid, geluk en volmaakte schoonheid. Maar vaak belanden ze in het tegenovergestelde en kunnen ze hun dromen niet helemaal waarmaken.

Is dit boek karakteristiek? Ja, ook hier speelt tweeslachtigheid een grote rol.