Weerborstels door A.F.Th. van der Heijden

Boekverslag Nederlands
A.F.Th van der Heijden, Weerborstels
Zakelijke gegevens
Titel: Weerborstels
Schrijver: A.F.Th van der Heijden
Uitgever: Em. Querido’s Uitgeverij b.v. Aantal pagina’s: 94
Een uitgave van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) ter gelegenheid van de boekenweek 1992
Verantwoording (pagina 93) De novelle Weerborstels, ofschoon als ‘Een intermezzo’ aan ‘De tandeloze tijd’ toegevoegd, vormt een zelfstandig te lezen verhaal en laat zich geheel los van deze romancyclus lezen. Voor de lezers van de cyclus valt Weerborstels te situeren tussen het tweede deel, De gevarendriehoek, en het nog te verschijnen derde. Hoofdpersonen
Albert Egberts is de ik persoon en verteller in het boek. Alles wat in het boek gebeurd, wordt door zijn ogen gezien en beschreven. Hij leeft met de zelfde angst als de hoofdpersoon Robby, namelijk de doodsangst. Het verschil tussen Robby en hem op dat gebied is dat hij eigenlijk niet dood wil, maar Robby het liefst naadloos aan zijn einde komt. Een uitspraak van Robby is bijvoorbeeld: ‘De meeste mensen zijn zo godverrekte langzaam op weg naar hun eind. Ze creperen altijd maar horizontaal, in hun nest. Dan krijg je van die trubbels. Niks naadloos. Eindeloos gezeik en terugkrabbelen. Als je maar snel genoeg gaat, wordt het probleem vanzelf opgelost. Wie hard genoeg gaat, wordt lichter… wordt van licht en… ja, dat is precies de toestand waarin het naadloos kan, hè. Je moet het goed doen. Geen half werk.’ Uit deze zinnen van bladzijde 67 van het boek blijkt ook Robby’s obsessie voor snelheid. Deze obsessie stamt al uit de tijd dat hij een klein kind was. Zijn vader was een redelijk wielrenner (met behulp van heel veel pillen van een Belgische arts), dus hij ging ook wielrennen. Later is hij over gestapt op de motor omdat hij daarmee nog dichter bij de snelheid van het licht kan komen. Althans, dit denkt hij. Hij gelooft dat hij lichter wordt naarmate zijn snelheid toeneemt. Het tegenovergestelde is echter het geval, maar de ik-persoon krijgt de koppige Robby niet uit zijn hoofd gepraat. Robby is het neef(je) van Albert. Alberts oom en dus Robby’s vader leer je niet zo goed kennen. Wat je wel van hem weet is dat hij van z’n zoon houd, maar dat op een rare manier laat blijken. Toen Robby nog een kind was had Robert, dat is de naam van zijn vader, nooit tijd voor hem. Het enige wat hem interesserde was zijn sport: Wielrennen. Dit werd later ook het enige waar Robert bij Robby om gaf. Zijn wielren prestaties waren het enige wat belangrijk voor hem was. Maar of Robby nou eerste of laatste werd, het was nooit goed genoeg. Dat hij toch erg veel hield van Robby werd duidelijk toen hem werd verteld dat Robby klinisch dood was verklaard na een ongeluk. Dit weigerde hij te geloven en hij kreeg ook gelijk. Robby leefde nog, en kwam na lang revalideren uit het ziekenhuis. Genezen van alles, behalve zijn obsessie voor snelheid. Deze obsessie kostte hem uiteindelijk het leven, en zijn vader het verstand. Robby kwam bij een ongeluk om het leven. Hij reed achtervolgd door de politie met hoge snelheid tegen een boom. BAM!, naadloos dood! Robert weigerde weer te geloven dat Robby dood was: ‘ Ja, zeg, maak dat de kat wijs. Ga jullie moeder liggen vervelen met die smoesjes. Beginnen jullie weer?’ Hij geloofde het niet en hij heeft het nooit geloofd. Wat heb ik van dit boek begrepen? Laat ik deze vraag anders stellen: Heb ik dit boek begrepen? Deze vraag moet ik beantwoorden met Jee, ja en nee. Wat er letterlijk staat geschreven is niet zo moeilijk te begrijpen. Hier en daar heb je een woordenboek nodig, maar dat is dan ook alles. Wat veel moeilijker is is de diepere betekenis van dingen en gebeurtenissen. Vooral de diepere betekenis van sommige dingen is moeilijk te begrijpen. Voorbeelden hiervan zijn Robby’s weerborstels en de wieldop. Om deze dingen te begrijpen moest ik secundaire literatuur raadplegen. Uit een uittrekselboek leerde ik dat de betekenis van de wieldop, die blijft liggen na het fatale laatste ongeluk van Robby, staat voor voor Robby. Of liever, staat voor Robbys laatste moment. Dit herleid ik uit een uitspraak van van der Heijden: ‘Iemand die echt het laatste ogenblik ingaat, ziet zijn leven oneindig wer in de breedte uitdijen. Het sterven wordt voor hemzelf onbereikbaar. Hij leeft eeuwig voort in zijn laatste moment’ Na dit gelezen te hebben snapte ik ook de laatste zin van het boek: ‘Hij is niet dood’. Dat ik zoveel moeite moest doen om sommige dingen echt te snappen is mijn grootste aanmerking op het boek. Van der Heijden beschrijft dingen soms te poëtisch. Nog een mooi voorbeeld hiervan is ‘Ik wist niet dat bomen konden bloeden’. Dit is geschreven na het ongeluk wat Robby het leven kostte. Hiermee bedoeld de ik dat Robby en zijn vriend helemaal onherkenbaar verwond waren. Iets waar ik nog niet helemaal uit ben is de titel. ‘Weerborstels’ refereert naar Robby’s haar, maar de diepere betekenis kan ik niet echt terugvinden. Ik denk dat hiermee Robby’s tegendraadse persoonlijkheid wordt bedoeld, maar zeker weten doe ik het niet. Bij de boeken van van der Heiden is er altijd een thema, namelijk het leven in de breedte. Van der Heijdens boeken zijn een pleidooi voor de onbeperkte mogelijkheden van de geest. Uit dit ‘pleidooi’ komt ook de al eerder geciteerde uitspraak van ven der Heijden. Motieven

Welke motieven vallen op in het boek? Wat wil de schrijver laten zien? De boeken van van der Heijden zijn zoals al eerder gezegd een pleidooi voor de onbeperkte mogelijkheden van de geest. Dit is dus het belangrijkste motief in het boek. Ik heb naast dit motief twee thema’s kunnen vinden. Dit zijn snelheid en doodsangst. Ook dit heb ik al behandeld, namelijk bij de beschrijving van de hoofdpersonen. Hoe zit het boek in elkaar? Weerborstels is voor het grootste gedeelte een chronologisch boek, met uitzondering van het eerste hoofdstuk. In dit hoofdstuk is Albert tien jaar en is Robby ook al geboren. Er zit een aanzienlijk leeftijds verschil tussen die twee, maar dat is niet te merken. Robby is ondanks dat hij jonger dan Albert is een kleine volwassene. Dit komt omdat hij veel overneemt van de wielervrienden van zijn vader. Vanaf hoofdstuk twee is het verhaal chronologisch met soms een flashback of een sprong in de tijd. De reden waarom de schrijver het eerste hoofdstuk veel eerder heeft geplaatst dan de andere hoofdstukken is omdat hierdoor Robby’s ontwikkeling van kind naar volwassene duidelijk wordt. Je weet dus als lezer hoe de hoofdpersoon was en hoe hij nu is, dus weet je ook welke ontwikkeling hij heeft doorgemaakt. Tevens weet je hierdoor iets van zijn vroege jeugd, en snap je dus meer van zijn persoonlijkheid later in het boek. Waarom wilde ik niet verder lezen in het boek? Ik zal beginnen met te zeggen dat de keuze wel of niet verder lezen geen makkelijke was. Ik zou wel verder willen lezen omdat de ruimte waar het zich afspeelt, Geldrop, mijn huidige woonplaats is. Dit zorgt voor een grote mate van herkenbaarheid. Veel plaatsen waarna de schrijver refereert bestaan nu nog. Deze ruimte is door de schrijver gekozen omdat Geldrop enige tijd zijn woonplaats is geweest. De reden waarom ik juist niet verder wilde lezen in dit boek is de stijl van de schrijver. Ik heb om deze stijl te beschrijven er zelf maar een naam voor verzonnen. ‘Vijf bladzijdes doen over iemand een kamer binnen laten komen’ Deze hele flauwe maar toch passende naam gebruik ik vaker om dit soort boeken aan te geven. Ik bedoel met deze naam dat een schrijver zich in grote delen van het boek niet richt op de grote verhaallijn, maar oeverloos doorschrijft over details die van miniem belang zijn voor het verloop van het verhaal. Zo doet van der Heijden al 16 regels over het beschrijven van een fiets. Alhoewel van der Heijden dit best mooi en soms zelfs poëtisch kan, is dit niet een schrijfstijl die mij aanspreekt. Korte Inhoud
Deze neem ik niet op in mijn verslag volgens pagina 19 van de stencils ‘Boekenlijst Nederlands 1997’. Ik ben wel in het bezit van een lange samenvatting die ik voor mijn examen kan gebruiken, maar dit hele verhaal over typen lijkt me zinloos. Referaat
Doodsangst. Dit woord kan twee betekenissen hebben. ‘Erge angst’ en ‘angst om te sterven’. Met die laatste betekenis wordt het woord doodsangst in Weerborstels gebruikt. Zoals al eerder gezegd leven zowel Albert als Robby met een angst om te sterven. Albert wil niet dood en zal zich met alle kracht die hij heeft verzetten tegen de dood als die komt. Robby denkt daar een stuk anders over. De dood komt toch, en als die komt zal hij niet tegenstribbelen. Gewoon dood gaan, geen gezeik. Ik kan persoonlijk beide personen wel begrijpen. Angst om te sterven is heel normaal. Maar dit hangt ook af van je levensbeschouwing. Als je niet in een hiernamaals of reïncarnatie gelooft, is de dood het absolute einde. Ik vind dit zelf best wel een enge gedachte. Je wordt geboren, je leeft en je gaat dood. That’s it, niet meer en niet minder. Daarom kan ik soms wel jaloers zijn op mensen die wel geloven. Zij kunnen leven zonder angst om te sterven. Voor hen is de dood niet het einde. Daar tegenover staat dat mensen die wel geloven een ‘goed’ leven moeten leiden, om in de hemel te belanden. Tenminste, als je de kerk moet geloven. Als je echt volgens de tien geboden zou moeten leven om in de hemel te belanden, zou het de laatste tijd behoorlijk rustig zijn ‘daarboven’. Uit het verhaal blijkt niet dat de hoofdpersonen gelovig zijn. Er wordt wel over dopen gesproken maar dit komt waarschijnlijk omdat Robby’s ouders gelovig zijn. Wat ik mooi vind aan Robby is dat hij bang is om dood te gaan, maar er zichzelf bij neer heeft gelegd dat hij ooit dood zal gaan. Hierdoor lijkt het alsof hij niet bang is, maar dit is hij toch. Omdat hij toch dood gaat doet hij nu maar alles wat hij leuk vind zonder over de gevaren te denken, en Albert is daarom eigenlijk best jaloers op Robby. En hij is niet de enige.