LEESVERSLAG 5
P.C HOOFT, WARENAR 1617
1. Samenvatting van de inhoud (zie stencil) 2. Uitgewerkte persoonlijke reactie Thema Het onderwerp van de tekst is gierigheid. Alles draait om die pot van Warenar. Het onderwerp spreekt me niet echt aan, het is zo alledaags. En naar mijn mening kan je over gierigheid niet echt een spannend boek schrijven. Ik had niet echt een verwachting over dit stuk. Het is me wel meegevallen ik dacht namelijk dat het een stuk saaier zou zijn maar er zitten best grappige stukken in. Dit is eigenlijk ook best logisch want het is een blijspel. Omdat het zich in de 17e eeuw afspeelt ligt het niet echt in mijn belevingswereld. Het is te lang geleden om me er een goede voorstelling van te maken. Verder denk ik niet echt na over gierigheid. Dit stuk bestaat uit 58 bladzijden dus veel diepgang zal er niet inzitten. Ik vind dat voor dat aantal bladzijden het onderwerp goed is uitgewerkt. Door de gesprekken kom je veel over de personages te weten waardoor er meer diepgang ontstaat over het onderwerp. Ook de grappige stukken vind ik echt goed uitgewerkt. Daardoor wordt het niet zo saai. In het boek komt duidelijk een visie op het verhaal naar voren, namelijk het moraal van het verhaal: gierig zijn is een slechte eigenschap. Dit typetje, zoals warenar, komt eigenlijk in veel films naar voren. Er is altijd wel een vrek zoals warenar die niet helemaal spoort. Maar dan toch vind ik het lezen van een boek altijd fijner omdat je zelf dan een beeld kan schetsen anders is het al voor je voorgekauwd. Gebeurtenissen Er zijn twee belangrijke gebeurtenissen. De eerste belangrijke gebeurtenis is dat Warenar in het bezit komt van de pot met goud. Dit verandert zijn leven drastisch. Hierdoor wordt hij eigenlijk gek en ongelofelijk gierig. Die pot is zijn leven geworden en hij draait helemaal door want oh wee als hij zijn pot kwijt raakt. De tweede belangrijke gebeurtenis is dat zijn pot gestolen wordt. Hierdoor komt hij weer terug in het werkelijke leven en beseft hij dat het leven zonder pot veel aangenamer is. Hierdoor krijgt hij weer oog voor zijn hoogzwangere dochter en andere veel belangrijkere menselijke zaken dan alleen die pot van hem. Beide gebeurtenissen veranderen zijn leven heel erg. Ik vind de gebeurtenissen duidelijk uitgelegd. Je kan er goed uithalen watvoor invloed de gebeurtenissen hebben op Warenars leven. Het is gewoon goed verwoord door P.C. Hooft. De gebeurtenissen zijn het belangrijkst. Het draait in dit verhaal om de gebeurtenissen, het huwelijk, de pot, zwangere dochter etc. De gedachten en gevoelens van de karakters worden wel een beetje uitgewerkt maar ze blijven voornamelijk oppervlakkig. P.C. Hooft laat net genoeg van zijn karakters te weten komen zodat je een beeld van ze kan vormen. De meeste gebeurtenissen vloeien logisch uit elkaar voort. Er zijn wel verschillende verhaallijnen te verdelen. Binnen die verhaallijnen vloeien de gebeurtenissen logisch uit elkaar voort. Een verhaallijn is bijvoorbeeld dat Klaartje zwanger is en iemand moet de vader zijn. De vader is Ritsert en hij wil natuurlijk dolgraag met haar trouwen en vraagt dit aan Warenar. Maar ook de pot met goud is een verhaallijn. De pot wordt gevonden en begeert door Warenar vervolgens wordt hij gestolen door Lekker maar Warenar verdenkt iedereen ervan. Ook als Ritsert gaat vertellen dat hij de vader is aan Warenar, dan verdenkt Warenar Ritsert ervan dat hij de pot heeft gestolen. Dan zie het verband tussen twee verhaallijnen, die van de pot en die van Ritsert en Klaartje. Ik vind de gebeurtenissen niet echt boeiend maar wel humoristisch. Het is een blijspel dus er zitten wat komische elementen in. Bijv. Warenar verdenkt Lekker ervan dat hij de pot heeft gestolen maar op dat moment weet Lekker nog niks van de pot af. Warenar verlinkt zichzelf dus eigenlijk. Het is niet boeiend of spannend, omdat je eigenlijk wel kan raden wat er gaat gebeuren en hoe het afloopt. Gek genoeg vind ik de gebeurtenissen nog redelijk geloofwaardig ook. In die tijd had zich misschien best zoiets kunnen afspelen. De gebeurtenis dat Warenar de pot aan Ritsert geeft heeft de meeste indruk op mij achtergelaten. Dat had ik niet verwacht. Verder is dit een blijspel waar alles al is voorgekauwd. Dus het heeft me daarom niet aan het denken gezet. Dit is om je te vermaken dus er zitten maar weinig elementen in waarover ik zou willen nadenken. De dialogen zijn makkelijk te volgen waardoor je meteen begrijpt waar het over gaat. Ik zei net al dat alles was voorgekauwd waardoor je het eigenlijk alleen maar hoeft te lezen. Het enige vervelende is soms dat het in oud Amsterdams is geschreven waardoor je sommige woorden niet kent.
Personages Warenar is niet bepaald een held. Ik vind hem zelfs een watje want hij laat heel zijn leven bepalen door die pot van hem. Daardoor toont hij weinig kracht als hij zich zo makkelijk laat beïnvloeden. Het karakter van Warenar kom je goed te weten door de gesprekken die hij voert. Dat hij gierig is, is zo duidelijk. Hij verstopt zijn pot ook telkens ergens anders. Omdat het zo’n kort stuk en er veel personages aanbod komen leer je niemand echt goed kennen. Het karakter van de hoofdpersoon is in dit blijspel wel heel belangrijk want daar draait heel het stuk om. Om de gierigheid van Warenar die even later verandert in mildheid. P.C. Hooft heeft duidelijk de eigenschap gierigheid in dit stuk naar voren laten komen. Doordat dit is geschreven in dialogen is het wel levensecht. Het zijn echte gesprekken tussen mensen. Maar omdat je weinig gevoelens te weten komt blijft het wel oppervlakkig in het echt zouden er meer emoties in voorkomen denk ik. Omdat dit in de 17e eeuw heeft afgespeeld is het niet echt herkenbaar. Mensen worden hier in Nederland niet meer aan elkaar uitgehuwelijkt zoals dat gebeurt met Klaartje aan rijkert. Daardoor is het niet herkenbaar. Ik kan me niet goed verplaatsen in een personage daarvoor kom je te weinig gedachten en gevoelens van een van hen te weten. Daardoor hebben ze mij ook niet beïnvloed. In dit stuk is dat ook niet van toepassing dat je, je kan verplaatsen want het gaat toch meer om de gebeurtenissen. Ik snap niet dat Warenar het toelaat zijn leven zo te laten bepalen door zo’n stomme pot met geld. Ook keur ik het gedrag van Lekker aan het eind niet goed. Hij maakt daar gebruik van de situatie. Klaartje is net bevallen, warenar heeft zijn pot weer terug kortom iedereen is vrolijk en dan net op dat moment vertelt hij tegen Ritsert dat hij schulden heeft. Beetje zwakjes. Ritsert vind ik dan weer wel sympathiek omdat hij het geld van de pot die hij van Warenar heeft gekregen aan Lekker geeft. De meeste situaties en de meeste reacties van de personages zijn erg voorspelbaar. Dit komt waarschijnlijk omdat er zo weinig diepgang in zit. Meestal wist ik wel wat er komen ging. Dat is saai. Opbouw Het is niet ingewikkeld opgebouwd. Er zijn constant dialogen waardoor het makkelijk is opgebouwd. Ik vind het niet spannend maar dat hoeft ook niet. Het is een blijspel, er moeten veel humoristische elementen inzitten en die zitten erin. Er komen geen terugblikken in voor maar dat past ook niet in dit stuk. Omdat het bestaat uit dialogen is het een stuk waar de tijd logisch-chronologisch plaatsvindt. Dat wil zeggen dat de gebeurtenissen worden weergegeven in de volgorde waarin ze in de tijd plaatsvinden. Je bekijkt dit blijspel vanuit verschillende personen. Dit is logisch omdat er alleen maar dialogen voorkomen. Je leest gesprekken tussen verschillende personen, waardoor je de gebeurtenissen door meerdere ogen ziet gebeuren. Een voorbeeld hiervan is dat Warenar de pot verstopt onder de steiger en Lekker bekijkt dit geheel van een afstandje. Hierdoor ontstaat er weer een ander dialoog. Een kenmerk van een blijspel is een ‘happy end’. Bij een ‘happy end’ is iedereen gelukkig en zijn alle problemen opgelost. Of te wel op al je vragen zijn antwoorden gegeven dus je blijft niet met vragen zitten. Taalgebruik In dit stuk komt verduytsching voor. Een voorbeeld van verduytschen was dat het is geschreven in het oud Amsterdams. Dat maakt het som moeilijk te lezen omdat je sommige woorden niet kent. Maar over het algemeen is het makkelijk geschreven. Warenar bestaat uit alleen maar dialogen. Ik zou niet weten hoe het zou zijn geweest als dit een normaal boek was geweest. Maar zoals ik het nu bekijk vind ik de dialogen goed passen bij het stuk. Er is geen overbodige dialoog aan te pas gekomen. Wat wel was, was dat sommige dialogen net even iets te lang waren. Dan had P.C. hooft zijn standpunt wel duidelijk gemaakt en dan ging het gesprek er nog over door. Bijvoord dat Rehm Klaartje helemaal de hemel in prijst tegenover Geertruid. Het taalgebruik past goed bij een 17e eeuws stuk. Het is niet voor niks geschreven in het oud Amsterdams. Verder is het natuurlijk gewoon spreektaal omdat het allemaal dialogen zijn. Echte bijzonderheden heb ik er niet echt uitgehaald. 7. Warenar als Renaissancewerk Bij een blijspel traden mensen uit de lagere klassen voor het voetlicht op. Kenmerken van blijspelen waren, de taal was meer spreektaal, het eindigde met een happy end, de hoofdpersonen waren gewone mensen en er komen typische figuren in voor. Ook zitten in blijspelen veel komische elementen. Als we kijken naar Warenar dan zie dat die spreektaal duidelijk naar voren komt. Warenar bestaat uit alleen maar dialogen. Ook vind je in Warenar een duidelijk happy end. Warenar krijgt zijn pot met geld terug. Deze schenkt hij aan Ritsert die hem op zijn beurt doorgeeft aan Lekker zodat hij zijn schuld kan afbetalen. Ritsert die trouwt met Klaartje. Warenar is trots op zijn kleinkind dat zojuist is geboren want het heeft veel weg van Warenar zelf. Kortom iedereen is happy. De mensen die een rol spelen in Warenar zouden zo uit het dagelijkse leven uit de 17e eeuw kunnen zijn geplukt. Het zijn gewone mensen met hun plus- en minpunten. Wat wel is dat elk personage een typetje is. Warenar is bijv. een vrek, Geertruid is de koppelaarster, Rijkert is de gemakkelijke losbol, Ritsert de vurige maar realistische minnaar, zo heeft elk personage zijn eigen type. Er zitten veel komische elementen in Warenar. Een voorbeeld hiervan is dat op een gegeven moment wil Ritsert tegen Warenar vertellen dat hij de vader is van het kind van Klaartje. Dus Ritsert zegt van ik heb het gedaan. Maar warenar zijn pot met goud is ook gestolen op dat moment. Dus Warenar denkt dat Ritsert bedoeld van ik heb het gedaan, ik heb de pot gestolen. En dat brengt een komische situatie met zich mee. Een blijspel had een duidelijke functie: het publiek een spiegel voorhouden. Het toneel diende een ethisch-didactisch doel. Met ethisch-didactisch bedoelen we welke normen en waarden er in die samenleving golden. Warenar is verblind door zijn pot met goud. P.C. Hooft wil hiermee duidelijk maken dat gierigheid niet goed is. Hooft hield zijn publiek een spiegel van hebzucht voor. Met verduytschen bedoelt men het aanpassen van een stuk aan het publiek van die tijd. Verduytschen gebeurt ook in Warenar: - In de proloog wordt al duidelijk dat er verduytsching plaatsvindt. Plautus liet het proloog door een soort huisgod uitspreken terwijl Hooft dat laat uitspreken door twee eigenschappen, mildheid en gierigheid. - In de proloog wordt door Hooft het Amsterdamse publiek direct aangesproken met ‘Ghy Amsterdammer Burgers’, Plautus doet dit niet. - Ook een voorbeeld is dat bij Plautus speelt dit alles zich af in Athene bij Hooft in Amsterdam. Daarom is het bij Hooft ook geschreven in de Amsterdamse spreektaal. - Wat Hooft ook doet is de indeling wijzigen. Hij wijzigt de opzet van de bedrijven. Ze zijn anders ingedeeld. Bij het derde bedrijf begint oorspronkelijk het tweede bedrijf. - Op blz. 15 en 16 worden staaltjes van gierigheid toegepast. Deze heeft Hooft zelf bedacht. Voorbeelden hiervan zijn dat Warenar bijv. drie dagen niet heeft gegeten omdat hij een groot feest met veel eten in het vooruitzicht heeft. Op dat feest propt hij zich helemaal vol zodat hij drie dagen niet hoeft te eten en zo heeft hij dan een week aan eten bespaard. Maar doordat Warenar op dat feest zoveel heeft gegeten en daarvoor zo weinig wordt hij ziek. Zo ziek dat mensen vrezen voor zijn leven. Maar zelf als Warenar op het randje balanceert wil hij nog geen priester laten komen want dat kost teveel geld. Maar Warenar bewaart bijvoorbeeld ook zijn teennagels wie weet levert het nog ooit geld op. - Op blz. 24 en 25 heeft Hooft het stuk van Rijkert veel meer uitgebreid. - Op een gegeven moment wil Warenar zijn pot verstoppen in het knekelhuis. Maar dat vindt hij ook niet veilig genoeg voor zijn potje. Dus verstopt hij hem in Hooft zijn versie op het kerkhof der ellendige (boeven etc. begraven). In Plautus zijn versie wordt de pot begraven in de tempel. - Op blz. 33 daar maakt Hooft een veel uitgebreidere versie van het gesprek tussen Geertruid en Ritsert over de ‘verkrachting’ van Klaartje. - Bijna het hele bedrijf 5 vanaf blz. 47 is Hooft zijn eigen werk. Hij heeft dat zelf toegevoegd. Aemulatio dat wil zeggen dat Hooft, Plautus wil overtreffen in zijn werk. Dit doet Hooft door verduytschen. Hooft speelt op het Amsterdamse publiek in. Dit doet hij door herkenningspunten en de Amsterdamse spreektaal te gebruiken. Ook heeft hij bepaalde stukken toegevoegd maar dat is eigenlijk verduytschen.