Samenvatting met een correcte alineaverdeling Het verhaal begint met een proloog. Hierin spelen twee allegorische figuren, Mildheid en Gierigheid. In het huis van Warnar regeert Gierigheid al vanaf dat het bewoond werd door de grootvader van Warnar. Mildheid wil hier een einde aan maken. De grootvader verborg onder de vloer bij de haard een pot met goudstukken (dubloenen) die op een dag door Warnar wordt gevonden. Ook de derde generatie, Warnar, is erg gierig. De dochter van Warnar, Claartje, is zwanger en kan alleen trouwen als Gierigheid verdwijnt. Deze doet dit ook. Dan vertelt Mildheid dat het blijspel Spotternij zal heten. Eerste bedrijf: De wantrouwende Warnar is boos op zijn dienstmeid, Reym, en zet haar het huis uit, uit angst dat zij de pot met goud ontdekt. De enige reden waarom ze nog blijft is dat Claartje zwanger is en op het punt staat te bevallen. Reym wordt al weer snel door Warnar teruggehaald omdat hij even iets moet doen en bang is het huis onbeheerd achter te laten. De buurvrouw van Warnar, Geertruyd, probeert haar broer, Rijckert, over te halen om te trouwen. Rijckert vindt het maar niks, totdat hij zelf op het idee komt met het buurmeisje, Claartje, Warnar’s dochter, te trouwen. Geertruyd vindt het geen goed idee, omdat Claartje arm is. Toch besluit Rijckert Warnar om zijn dochter’s hand te vragen. Warnar vertrouwt hem niet, hij denkt dat Rijckert uit is op zijn pot met goud. Maar nadat Warnar heeft gekeken of zijn pot goud er nog is, stemt hij toe. Alleen Warnar kan geen bruidsschat betalen. Maar dit is voor Rijckert geen probleem. Ze regelen dat er die avond een maaltijd ter gelegenheid van het komende huwelijk wordt gehouden, op kosten van Rijckert. Reym moet van Warnar het huis in orde maken. Reym maakt zich zorgen over Claartje, wie al negen maanden zwanger is.
Tweede bedrijf: Lecker, de knecht van Rijckert, wordt er opuitgestuurd om de hofmeester Camper en de kok Deus opdracht te geven tot een bruiloftsmaal. Zij hebben het eigenlijk te druk, maar vanwege het geld dat ze ermee verdienen, stemmen ze toe. Ze vinden warnar een vrek. Ook vinden ze het raar dat Rijckert opdraait voor de kosten. Warnar gaat naar de vismarkt en vleeshal maar vindt alles te duur. Als hij thuiskomt hoort hij de kok en hofmeester over een pot praten. Hij begrijpt het verkeerd, wordt boos en werkt ze de deur uit. Teeus is als enige nog binnen, en Warnar slaat hem, tot Teeus kan uitleggen dat hij helpt bij het huwelijk. Derde bedrijf: Warnar vertrouwt geen rijken, hij denkt dat ze uit zijn op zijn pot. Rijckert vertelt hem dat het juist goed is dat een rijke met een arm meisje trouwt. Warnar doet alsof hij zich bedreigd voelde door het lange mes van de kok. Hij denkt dat ze zijn ingehuurd door Rijckert. Als deze langskomt, prijst hij de zuinigheid van vrouwen en veroordeelt hun pronken en verkwisten. Maar Warnar houdt argwaan en die wordt versterkt als Rijckert over de bruiloftskleding en de wijn begint. Hij denkt dat Rijckert de pot met goud wil stelen, dus Warnar gaat de pot begraven op het kerkhof van de misdadigers. Vierde bedrijf: Lecker vertelt dat hij Ritsert, de zoon van Geertruyd, op de hoogte heeft gebracht van het huwelijk van zijn oom met Claartje. Ristert schrikt erg omdat hij Claartje zwanger heeft gemaakt. Lecker loopt langs het kerkhof en daar ziet hij Warner. Deze denkt echter dat Lecker de pot heeft gevonden. Hij slaat hem, schelt hem uit, en fouilleert hem, maar Lecker weet niet wat er aan de hand is. Lecker ontdekt door de argwaan van Warnar wat deze voor hem probeert te verbergen. Hij volgt Warnar en ziet waar de schat wordt begraven. Geertruyd is boos op Ritsert, omdat ze denkt hij Claartje zwanger heeft gemaakt. Ritsert bekent het en vertelt dat hij met haar wil trouwen. Zijn moeder is het er niet helmaal mee eens, maar ze keurt het ook niet af. Ze moeten de zaak nog met oom Rijckert regelen, maar ze denken dat deze er vanwege de zwangershap geen problemen mee zal hebben. Lecker heeft inmiddels de pot opgegraven. Als Warnar ontdekt dat hij bestolen is raakt hij in paniek en wordt erg kwaad. Dan ontmoet hij Ritsert. Ristert denkt dat Warnar’s dochter bevallen is. Hij bekent dat hij de schuldige is, maar Warnar denkt dat hij de diefstal opbiecht. Nadat het misverstand is opgelost vraagt Ritsert om de hand van Claartje. Oom Rijckert wil van het huwelijk afzien. Warnar voelt zich er ellendgi nu hij heeft gehoord dat zijn dochter zwnager is en zijn geld is gestolen. Rijckert belooft Warnar te helpen zoeken naar het geld. Vijfde bedrijf: Ritsert loopt Lecker tegen het lijf, die probeert de pot met goud onder zijn mantel te verbergen. Toch ziet Ristert de pot en zegt dat Lecker hem aan Warnar terug moet geven. Hij vertelt hem over het komend huwelijk en neemt hem mee naar Warnar. Reym gaat snel Geertruyd halen om te helpen bij de bevalling. De bevalling is wat sneller gekomen omdat Claartje geschrokken is van het plan om haar met Rijckert te laten trouwen. Onderweg prijst Reym de goede eigenschappen van Claartje. Lecker en Ritsert arriveren bij Warnar. Lecker wil het geld eerst niet teruggeven. Maar geeft hem uiteindelijk, op aandringen van Ritsert, toch terug. Warnar is heel blij, maar heeft zijn lesje geleerd. Hij wil de pot niet meer terug, omdat deze hem zoveel leed heeft gekost. Hij geeft de pot aan Ritsert als huwelijkscadeau. Geertruyd en Reym komen met de geboren zoon. Lecker wil niet als enige in de ellende blijven zitten, en vraagt vijfhonderd gulden aan Warnar om het kastekort aan te vullen. Hij krijgt het geld. Lecker sluit het stuk met het verzoek om applaus. C Analyse 1 Thema Vat in enkele zinnen het verhaal samen. Warenar bezit een pot goud. Hij is te gierig om dit geld uit te geven. Door het huwelijk van zijn dochter Claartje ziet hij in dat hij te gierig is. Zo verandert hij van gierig naar royaal.
2 Vertelwijze a Probeer iets te zeggen over de manier waarop het verhaal in grote lijnen verteld wordt (veel beschrijvingen, veel dialogen, als herinnering aan vroeger, in welke werkwoordstijd, e.d.). Het verhaal is op rijm geschreven. Hooft heeft in dit stuk het vrije viertoppige vers gebruikt, dat formeel gesproken het rederijkersvers was, met dubbelrijmen en middenrijmen. Het eindrijm is gepaard. In dit verhaal worden alleen maar dialogen gebruikt. Dit zijn dingen die de personages denken of zeggen. Dit is de wisselende ik-vorm. Dit komt omdat het een toneelstuk is. Er worden geen toneelaanwijzigingen gegeven. Er worden niet veel dingen beschreven. Je zult hierbij je eigen fantasie moeten gebruiken. Het verhaal wordt in de tegenwoordige tijd verteld. Het is realistisch geschrevn, het had allemaal echt kunnen gebeuren. Maar dan wel alleen vroeger, nu komt zoiets niet meer voor. Het verhaal is op 2 manieren geschreven: in de Middeleeuwse taal, en in de Nederlandse (moderne) taal. Er zijn twee verhaallijnen: het verhaal rond de pot en het verhaal rond Claartje. Aan het einde van het verhaal worden deze twee verhaallijnen samengevoegd, doordat Claartje van Warnar de pot met goud als bruidsschat meekrijgt. b Zijn er bepaalde eigenaardigheden met betrekking tot typografie, lay-out en dergelijke? In het boekje dat wij hebben gekregen staat aan de linkerkant van de (liggende) pagina de Middeleeuwse tekst en aan de rechterkant van de pagina de moderne vertaling. Omdat het verhaal bestaat uit dialogen, zijn links van de tekst steeds de namen van diegene die spreekt aangegeven. 3 Titel, ondertitel en motto Verklaar deze. Warenar slaat terug op de hoofdpersoon Warnar, zijn naam is een speaking name: ware-nar, oftewel echte-dwaas. Er is geen ondertitel en motto. 4 Opbouw a Is er een proloog/epiloog? Zo ja, noteer kort de inhoud en de functie ervan. Het boekje heeft een proloog. In deze proloog spelen 2 godinnen: Mildheid en Gierigheid. Mildheid vertelt dat zij is gekomen om de macht te heroveren in het huis van Warenar. Gierigheid is dan nog de machthebber. Zelfs toen Warnar’s grootvader er nog woonde was Gierigheid de machthebber. Dit wordt duidelijk omdat deze de pot met goud begroef, waar hij niks over kon zeggen uit angst dat hij hem zou verliezen. Toen Warenar eens de vloer liet veranderen, kwam de pot tevoorschijn. Zijn dochter Claartje, die een kind verwacht van een onbekende man, wat Warenar nog niet weet, zal ooit de pot wel krijgen als ze trouwt met een man, zo zegt Mildheid. Dan pas zal Gierigheid uit haar huis verjaagd worden. b Is het boek in hoofdstukken verdeeld? Zo ja, hoeveel? Nee. c Hebben de hoofdstukken een titel? Zo ja, noteer ze. Nee. d Valt je iets op aan de lijst van hoofdstuktitels? Nee. e Als het boek niet in hoofdstukken is verdeeld, hoe is dan de geleding? Het verhaal bestaat uit 5 bedrijven, die iedere weer onderverdeeld zijn in een aantal tonelen. Bij deze tonelen worden de namen van de spelers die erin voorkomen vermeld. De bedrijven hebben geen naam, ze heten gewoon: ‘(nummer) Bedrijf’. Er is veel samenhang tussen de afzonderlijke bedrijven en tonelen. 5 Personages Noteer van de voornaamste personen hun naam, leeftijd, functie/beroep/relatie en dergelijke, en wat ze voor soort personage zijn: rond/vlak karakter, type. In het verhaal wordt er eigenlijk niets verteld over de personages. Er wordt alleen verteld wat voor taak zij hebben in het leven. Hoe ze eruit zien moet je in het toneelstuk zelf zien. Warnar (Warenar): Warnar is de hoofdpersoon van het verhaal. In het verhaal is hij bijna zeventig jaar oud. Warnar is de vader van Claartje en de trotse maar argwanende eigenaar van de pot gevuld met goud. De pot met goud heeft Warnar georven van zijn vader, die hem weer georven had van zijn vader. Warnar is een vrek en bijzonder argwanend. Hij is totaal in de ban van de pot. Als hij maar het minste vermoeden heeft dat iemand in de buurt van zijn pot is en nijgingen heeft om deze te stelen, slaat hij erop los of scheld iedereen uit. Hierdoor vinden vele mensen hem onaardig en beschouwen hem als een losgeslagen gek. Hij verdient zijn naam, welke je kunt opvatten als: een ware nar. Hij verplaatst iedere keer maar weer zijn pot en haalt rare capriolen uit. Warnar is een rond karakter. Hij maakt een verandereing mee gedurende het verhaal. In het begin is hij ontzettend gierig en achterdochtig. Aan het eind is hij blij dat hij van zijn geld af is en als hij het terug krijgt geeft hij het gelijk weer weg. Dit vond ik wel een leuke wending van het verhaal. Alle andere verhaalfiguren zijn typetjes. Zij blijven het hele verhaal hetzelfde. Zij zjin dus vlakke karakters. Mildheid: zei doet het voorwoord. Ze speelt zelf verder niet mee in het verhaal. Zij vertelt dat het spel Spotternij zal gaan heten, dat Plautus het stuk heeft geschreven voor de burgers van het oude Rome en dat de vertaler haar heeft gevraagd om het inleidende woord te houden. Dit inleidende woord werd oorspronkelijk gehouden door de huisgod. Gierigheid: Gierigheid is ook een godin. Haar naam betekend in dit verhaal Royaalheid. Zij spoort Warnar aan gierig te zijn. Reym: Reym is de dienstmeid van Warenar. Zij is een leve vrouw. Ze heeft Claartje voor een groot deel opgevoed. Zij begrijpt er niets van dat Warnar haar telkens het huis uit jaagt en dat hij 's nachts steeds weer opstaat. Ze wordt ook dag in dag uit uitgescholden door Warenar. Reym houdt heel veel van Claartje. Dit vertelt zij aan het einde van het verhaal
aan Geertruyd. Claartje: Claartje is de dochter van Warnar. Ze is zwanger van Ritsert. Ze weet tot haar bevalling haar zwangerschap voor haar vader te verbergen. Zij schrikt nogal van het idee om met Rijckert te trouwen. Uiteindelijk trouwt ze met Ritsert. Ze speelt niet mee in het toneelstuk. Ze is eigenlijk een denkbeeldige figuur, die toch wel belangrijk is. Het verhaal draait voor een groot gedeelte om haar. Rijckert: Rijckert is een welgestelde koopman. Zijn zuster maand hem aan om te gaan trouwen. Eigenlijk wil hij niet trouwen, maar als hij aan Claartje denkt, wil hij het wel. Uiteindelijk gaat dit huwelijk toh niet door. Geertruyd: Geertruyd is de zus van Rijckert. Het verhaal vermeld niet of zij getrouwd is. Ze heeft wel een zoon, Ritsert. Zij is degene die komt helpen bij de bevalling van de zoon van Claartje. Ritsert: Ritsert is de zoon van Geertruyd. Hij maakt Claartje tijdens een feestje zwanger. Hij is bereid met haar te trouwen, wat hij uiteindelijk ook doet. Zijn moeder had het liever anders gezien. Zij had liever gewild dat hij met een rijk meisje zou trouwen, zodat hij een grote bruidschat zou krijgen. De pot met goud die ze krijgen is dus een grote meevaller. Rijckert is zijn oom. Ritsert is een eerlijke man. Als hij te weten komt dat Lecker de pot met goud van Warnar heeft, zorgt hij dat warnar deze terugkrijgt. Hij komt over als een goed iemand, die de verantwoordelijkheid voor zijn daden neemt. Lecker: Lecker is de knecht van Rijckert. Hij is degene die de pot van Warnar steelt. Onder druk van Ritsert geeft hij deze ook weer terug. Uiteindelijk krijgt hij toch een beloning: vijfhonderd guldens om terug te stoppen in de pot van Rijckert, nadat hij ze daaruit gestolen had. Casper: Casper is de hofmeester. Hij moet samen met Teeuwes voor de bruidsmaaltijd zorgen. Verder wordt over hem niet veel verteld. Teeus: Teeus is de kok. Hij moet het eten koken voor de bruidsmaaltijd. Hier wordt echter weinig over gezegd.
6 Historische tijd a Wanneer speelt het verhaal zich af? Waaruit leid je dat af? In welke tijd het verhaal zich afspeelt is niet duidelijk, maar het zal zich ongetwijfeld in de tijd waarin P.C. Hooft geleefd heeft hebben afgespeeld (rond 1600). Dit kun je zien aan de manier waarop de mensen elkaar aanspreken. Ook was het in die tijd nog gebruikelijk de vader om de hand van zijn dochter te vragen. Er waren nog koopmannen, knechten en hofmeesters. b Is die tijd van belang voor de handeling of tamelijk willekeurig gekozen? Het had zich ook in een andere tijd kunnen afspelen, maar dan haden er andere personages in het veraal moeten worden gebruikt. In die tijd was het onderwerp van de pot goud misschien nog wel een redelijk actueel onderwerp. Dat komt in deze tijd bijna niet meer voor. 7 Plaats en ruimte a Waar speelt het verhaal zich af? Het verhaal speelt zich af in en rond het huis van Warnar. Het huis staat in Amsterdam. Ook speelt het zich een keer af in de omgeving van de Nieuwe Kerk en bij het huis van Geertruyd. b Is die plaats van belang of tamelijk willekeurig gekozen? Plautus heeft het in Athene laten afspelen, maar P.C. Hooft heeft het in Amsterdam laten afspelen, omdat deze plaatsen niet veel van elkaar verschillen voor dit stuk. De plaats is dus niet zo van belang. 8 Tijdsduur a Hoe lang duurt het verhaal ongeveer? De vertelde tijd is waarschijnlijk een paar dagen. De verteltijd is ongeveer 2 uur. b Zitten er opvallende versnellingen of vertragingen in het verhaal? Er zitten geen opvallende vernellingen of vertragingen in het verhaal. c Hebben die een speciale functie? - 9 Tijdsvolgorde a Is het in grote lijnen chronologisch verteld? Zo nee, hoe is de tijdsvolgorde dan? Het verhaal is in grote lijnen chronologisch verteld. Er is één flashback, in de proloog. Hier wordt over de grootvader en de vader van Warnar verteld. Dit is maar een paar regels. b Wat is de functie van de afwijkingen in de chronologie? Dit is de introductie van het verhaal. Hier wordt het verhaal, en vooral de gierigheid van Warnar, duidelijk gemaakt. 10 Perspectief a Wordt er door de auteur ‘van buiten af’ verteld (auctoriaal) of kruipt hij in de huid van één van de personages (personaal)? Het verhaal is auctoriaal. De verteller kent de gedachten van iedereen. Een voorbeeld is de ruzie tussen Warenar en Ritsert over het stelen van de pot. Ritsert denkt dat Warenar het over zijn dochter heeft, maar Warenar denkt dat Ritsert het over het stelen van de pot heeft. De lezer weet wel hoe het zit en dat het om een misverstand gaat. b Zijn er bijzonderheden met betrekking tot dit perspectief, bijvoorbeeld verschillende ikpersonen, wisseling van ‘ik’ naar ‘hij’, en dergelijke? In het hele boek wordt de ik-persoon steeds gewisseld. Dit komt omdat het een toneelstuk is. Er is steeds een ander persoon aan het woord.
11 Idee Is het boek met een bepaalde bedoeling (‘idee’) geschreven, bijvoorbeeld om iets aan te vallen of om een pleidooi voor iets te houden? Zo ja, formuleer deze idee. De idee is dat je njet gierig moet zijn, maar royaal. Als je geirig bent zul je in ellende leven. Als je royaal bent zul je vrienden hebben. 12 Genre Hoort de roman tot een bepaald (sub)genre (bijv. oorlogsroman, streekroman, satire, detective, sociale roman)? ‘Warenar’ is een komedie of blijspel. Er zijn twee soorten en dit toneelstuk is een karakterblijspel, omdat het de spot drijft met een persoon uit het stuk, namelijk Warenar zelf. Een blijspel laat de fouten en gebreken van de mens zien en er zit ook altijd een moraal in. De kern van een blijspel is serieus. D Beoordeling Ga niet alleen in op de vraag of je het boek moeilijk of makkelijk vindt, maar geef ook aan waarom het je al of niet aanspreekt wat betreft de inhoud. Geef daarbij steeds argumenten. Ik vond het niet zo’n leuk boekje om te lezen. Er gebeurt wat weinig en er zitten weinig onverwachte wendingen in het verhaal. Het gaat voortdurend over de pot die niet gestolen mag worden en over de handelingen die Warnar als gevolg hiervan verricht. Ik vond het verhaal dus een beetje saai. Dit kwam vooral omdat het in rijm is geschreven, dit spreekt mij niet zo erg aan. Ik vond het onderwerp niet zo interessant. Wel vond ik de moraal van het verhaal, dat je beter niet te gierig kunt zijn, goed. Het boek was ongeveer wat ik ervan had verwacht. Het uiterlijk van de personen werd niet goed uitgebeeld, maar dat is logisch, want het is een blijspel, dus normaal gesproken zie je ze op het toneel staan. Dit vond ik niet zo erg, want nu ko iik zlef voorstellen wat ik wilde. Zo heeft het verhaal voor iedrenee die het leest een iets ander perspectief. De slachtoffers van Warnar vond ik wel een beetje zielig. Ze worden voortdurend uitgescholden, bedreigd en soms zelf geslagen. Dit eigenlijk voortdurend zonder reden. Warnar gaat steeds op zijn eerste gedachte af en komt er dan steeds achter dat hij fout zat. Hij kijkt dus niet verder dan zijn neus lang is. Hij bedenkt vervolgens een smoesje om er tussenuit te komen. Hij geeft dus niet toe dat hij fout zat. Voor Warnar had ik dus weinig sympathie. Het is geen boek dat je in één adem uitleest, dat komt vooral door de vrij moeilijke taal die er gebruikt wordt. Ik zou het boek dus niet zelf hebben uitgekozen, maar ik heb het niet met tegenzin gelezen.