Warenar door P.C. Hooft

Warenar - P.C. Hooft

Bibliografische gegevens

Titel: Warenar

Schrijver: P.C. Hooft, Samuel Coster                    

Eerste druk: 1617

Uitgever: uitgeverij Taal & Teken, Leeuwarden

Aantal pagina’s: Een proloog en vijf bedrijven, 1486 versregels

Gelezen versie: Warenar, 95 pagina’s, 1989

Thema: Gierigheid

Vorm: Klassieke Drama

Korte inhoud / samenvatting Warenar

Voorrede: Mildheydt wil de macht overnemen in het huis van Warenar, omdat Gierigheydt er nu te lang regeert. Zij maakt daar al de dienst uit sinds de grootvader van Warenar onder de haard een pot met goud begraven heeft. Warenar heeft de pot gevonden maar leeft net zo gierig als zijn vader. Zijn dochter Claertje is zwanger en moet trouwen, maar dat kan alleen gebeuren, als Gierigheydt verdwijnt. Als Gierigheydt met tegenzin het huis verlaat, vertelt Mildheydt dat het toneelstuk 'Potterij' heet (een verhaal over een pot), en dat Mildheydt de plaats van de Romeinse huisgod uit het originele stuk van Plautus heeft ingenomen.

Eerste bedrijf: Expositio (inleiding nodig voor het verhaal): Warenar wantrouwt iedereen, ook zijn huishoudster Reym. Hij vreest dat zij ervandoor zal gaan met de pot goud die hij in zijn huis gevonden heeft en daarom jaagt hij haar de deur uit. Reym snapt er niets van: ze wordt wel tien keer per dag het huis uit gejaagd. Warenar weet niet dat zijn dochter Claertje zwanger is en moet trouwen, maar Reym weet dit wel en zij maakt zich zorgen. Warenar checkt of zijn pot nog in huis is en laat Reym weer binnen. De buren van Warenar, broer en zus Rijckert en Geertruyd, spreken over trouwen. Rijckert moet van Geertruyd eindelijk eens trouwen en zij weet wel iemand: Lobberich. Rijckert heeft iemand anders op het oog: buurmeisje Claertje. Volgens Geertruyd komt zij uit een te eenvoudig milieu. Rijckert maakt een praatje met Warenar en hij vraagt de hand van zijn dochter. Warenar vertrouwt het aanzoek voor geen meter en zegt dat hij geen bruidsschat kan geven, maar Rijckert vindt dit niet erg want hij heeft zelf genoeg goud. Warenar geeft Reym de opdracht om het huis schoon te maken, omdat er 's avonds een diner zal zijn ter ere van de bruiloft, en Rijckert zal betalen!

Tweede bedrijf: Intrige (het probleem)(verwikkelingen komen op gang): Rijckert stuurt zijn knecht Lecker om alles te regelen voor de bruiloft. Teeuwes de kok en Casper de hofmeester zullen het diner verzorgen. Ze vinden het wel raar dat de bruidegom alles betaalt, dat is tegen de gewoonte. Teeuwes, Casper en Lecker dissen verhalen op over Warenars gierigheid en daarna lopen ze naar Warenars huis, pratend over het eten. Warenar hoort hen iets zeggen over een pot en jaagt hen met veel geweld het huis uit, omdat hij denkt dat ze het over de pot met goud hebben.

Derde bedrijf: Climax (het belangrijkste moment)(protagonist versus antagonist): Warenar merkt dat er sprake was van een misverstand en verzint de smoes dat hij zich bedreigd heeft gevoeld door het lange koksmes. Hij verdenkt Rijckert er echter van dat deze de mannen ingehuurd heeft om de pot te stelen. Rijckert komt op bezoek, hij prijst Warenar om zijn zuinigheid en veroordeelt pronkende en verkwistende vrouwen. Warenar waardeert dat. Rijckert brengt het gesprek weer op de bruiloft en vraagt Warenar naar zijn kleding en de wijn. Warenar vermoedt dat Rijckert hem dronken wil voeren om daarna de pot te stelen. Hij besluit de pot uit huis te halen en ergens anders te verstoppen.

Vierde bedrijf: Katastrofe (onheil): Lecker vertelt dat hij Ritsaert, de neef van Rijckert en de zoon van Geertruyd, op de hoogte heeft gebracht van het huwelijk. Ritsaert was geschrokken, want hij is de vader van het kind van Claertje. Lecker loopt langs het kerkhof en ziet daar Warenar verdacht rondlopen. Warenar heeft zojuist de pot verstopt. Hij ontdekt Lecker en maakt ruzie met hem waarna hij de pot weer meeneemt. Lecker vindt zijn gedrag zo verdacht dat hij besluit hem te volgen. Ritsaert vertelt zijn moeder dat Claertje zwanger is en dat hij de vader is. Geertruyd is boos op haar zoon, maar hij verklaart zich bereid met haar te trouwen. Lecker heeft de pot met goud gevonden, onder de steiger in een nieuwe wijk. Warenar ontdekt de diefstal en begint te jammeren. Ritsaert hoort dat en denkt dat Warenar zo tekeer gaat vanwege zijn zwangere dochter en hij bekent waardoor Warenar denkt dat hij de dief van zijn pot goud is. Het misverstand wordt uit de wereld geholpen en Ritsaert vraagt Warenar de hand van zijn dochter.

Vijfde bedrijf: Peripetie (de beslissende wending ten goede): Ritsaert komt Lecker tegen en ziet dat hij de pot met goud probeert te verstoppen. Hij dwingt hem mee te gaan naar Warenar. Reym haalt Geertruyd om Claertje te helpen met bevallen. Ze prijst uitvoerig Claertjes goede eigenschappen. Lecker geeft de pot terug aan Warenar. Deze geeft het goud als huwelijkscadeau aan Ritsaert en zijn dochter. Reym en Geertruyd komen met de baby: een gezonde zoon. Warenar is er erg blij om en Lecker maakt van de gelegenheid gebruik om Warenar vijfhonderd gulden te vragen. Hij krijgt het, want Warenar zal nooit meer gierig zijn.

Recensie van internet

Liefde en een pot met geld

Over geld en liefde en hun problematische verhouding schreef Pieter Corneliszoon Hooft de komedie Warenar, die in 1617 in première ging. Het stuk was een van de grote successen van de zeventiende eeuw. De hoofdpersonen van de komedie, de oude Warenar ('Echte gek') en zijn dochter Klaartje, laten zich zozeer drijven door hun hartstocht voor het slijk der aarde en de genoegens van het leven dat ze iedere verhouding uit het oog verliezen. Ze bezorgen zichzelf en elkaar de grootste moeilijkheden, die Hooft in snelle dialogen over het voetlicht weet te brengen. De hoogzwangere Klaartje is door vader Warenar uitgehuwelijkt aan buurman Rijkert. Haar minnaar Ritsert ('Geilaard') probeert Warenar ertoe te bewegen hem Klaartje als bruid te geven. Warenar heeft alleen maar oog voor zijn bij elkaar geschraapte vermogen, dat hij in een pot bewaart. Na een reeks komische misverstanden trouwt Klaartje met haar geliefde en bekeert Warenar zich tot vrijgevigheid. Zoals altijd in zeventiende-eeuwse komedies is het: eind goed, al goed. Een nieuwe uitgave van deze klassieker uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis verscheen in de reeks 'Tekst in Context', bedoeld voor gebruik op scholen. De formule is dezelfde als in andere deeltjes: stukjes oude tekst en de moderne vertaling worden afgewisseld met blokjes achtergrondinformatie. Van de oorspronkelijke tekst van de Warenar zijn maar twee stukjes opgenomen, omdat, zoals de editeurs zeggen, Hooft zo moeilijk is dat ze leerlingen daar niet mee willen belasten. In het geval van Warenar zijn de problemen drievoudig: Hooft is ingewikkeld, het zeventiende-eeuwse Nederlands is lastig en Hooft legt bovendien zijn personages verschillende dialecten in de mond. Er is wat voor te zeggen leerlingen niet al deze problemen tegelijkertijd voor te schotelen. Het blijft in schooluitgaven als deze schipperen tussen de oude tekst, de achtergronden en de belevingswereld van leerlingen van nu. Dit deeltje legt de nadruk op de context. De opmerkelijkste afbeelding is die van een levensgevaarlijk uitziende 'vrouwenspuit', een zeventiende-eeuws voorbehoedmiddel waarvan we mogen hopen dat leerlingen zich niet geroepen voelen het eens uit te proberen. Tussen alle interessante feiten en feitjes is het niet altijd even makkelijk de grote lijn van de Warenar te volgen. Wie rustig het werk van Hooft wil lezen, kan beter terecht bij een van de oude edities die achterin worden opgesomd. Maar voor een snelle en amusante introductie in de wereld van het zeventiende-eeuwse toneel is dit boekje heel geschikt.