Vrijgevochten door Thea Beckman

Inhoud Jasper is een nieuwjaarskind, dat is dan ook de reden dat schipper Hemelrijk de timmermanszoon op 14 jarige leeftijd meeneemt op zijn schip de “Anna-Maria.” Hij mag helpen op het schip terwijl het schip via Lissabon naar Cadiz vaart. Voor de kust van Cadiz wordt “het galjoen” echter overvallen door kaper Akbar Abdallah. Alle matrozen worden slaaf. Jasper wordt, nadat hij het schip met alle andere bemanning had gesloopt, achtereenvolgens slaaf bij de janitsaar Bohomil, de pasja (provinciehoofd) van Gabès, en tot slot Akbar Abdallah zelf. De laatstgenoemde wil dat Jasper met zijn dochter trouwt op voorwaarde dat hij zich aansluit bij de Islam. Als Jasper aangeeft dit niet te willen wordt hij galeislaaf en moet hij helpen bij het kapen van andere schepen. Als er op den duur een schip buit gemaakt wordt, moet Jasper (met timmermanservaring) de schade op dit schip proberen te repareren samen met twee andere slaven. Met deze twee slaven smeedt Jasper een plan en overmeestert de soldaten van Akbar. De drie slaven zijn bij thuiskomst grote helden. Jasper de Bonte is de hoofdpersoon en uiteindelijk ook de held van het verhaal. Het is een Zeeuwse timmermanszoon met een hart op zee. Hij heeft er dan ook alle moed op om voor het eerst met de boot van schipper hemelrijk naar Cadiz te vertrekken. Zijn beste vriend Jacob gaat ook mee. Jasper is opgegroeid bij moeder Dreesje omdat zijn moeder al vroeg gestorven is. Hij ziet de even oude dochter van moeder Dreesje, Hester dan ook als zijn zus. Jaspers echte vader is timmerman en is echt een kei in zijn vak. Hij zegt nooit veel maar toch bewondert Jasper hem. In Tunesie leert hij nog andere slaven kennen zoals Mkamba, Doude, Winand en de Wantvlo. Ook heeft Jasper drie bazen trouw gediend; Bohomil de soldaat die verongelukt in gevecht met de Berbers, de Pasja van Gabès, een intelligent en aardig man en tot slot Akbar, een sluwe verbitterde kaper, die in Jasper zijn ideale schoonzoon ziet. Het verhaal Het verhaal begint in Jaspers en tevens mijn vaderland; Nederland. Zierikzee om precies te zijn. Zierikzee is een havenplaats die leeft van de scheepvaart. Het is een gezellige plaats, waar iedereen, iedereen kent. Het verhaal speelt echter ook in de het Afrikaanse Tunesië. Dit land leeft ook van de scheepsvaart maar dan vooral van het kapen van schepen en van de oorlog. Hier maken bezittende bazen de dienst uit en zijn slaven hun hulpjes. Het verhaal speelt zich af van 1715-1720 in de tijd dat Nederlandse scheepvaart goederen verspreidde over de hele wereld. Het boek is vrij dik met zijn bijna 250 pagina’s. Ik heb er vier uur voor uitgetrokken om het in z’n totaliteit uit te lezen. Het verhaal begint eigenlijk alle luttele jaren eerder, in 1705 wanneer Jasper geboren wordt. Na deze geboorte maakt de schrijfster een tijdsprong van 13 jaar, wat ze in de rest van het boek niet meer doet. Het boek bevat in Jaspers Afrikaanse tijd wel hier en daar een flashback, waarin Jasper terugdenkt aan een uitspraak uit het verleden. Een voorbeeld hiervan uit een gesprek met Hester: “van smokkelen kun je schatrijk worden, dat weet toch heel de stad?” Het verhaal begint met een “kennismakings hoofdstuk.” Hierin ontdek je wat meer over de jeugd van Jasper en maak je kennis met vrienden en familie van de Zeeuwse jongen. Ik vind dat dit wel een nuttig onderdeel van het boek is, omdat je gelijk precies weet over wie het gaat. Wanneer de “Anna-Maria” gekaapt wordt, loopt alles erg in de soep. Jasper moet als slaaf erg hard werken en hij mist Zierikzee enorm. Dit is dan ook direct het centrale probleem uit het boek. Het probleem loopt voor Jasper goed af. Voor Jasper wel te verstaan, voor sommigen liep het minder goed af, zoals voor Cornelis Gaffel en Mkamba die allebei de dood vonden door die Afrikanen. Je begint het verhaal door de ogen gezien van een soort goed; je overziet de hele stad en de tijd verandert voortdurend. Maar wanneer je door de inleiding heen bent, begin je het verhaal vanuit Jaspers ogen te beleven. Soms merk je dat hij ergens over twijfelt, ook al heeft hij als slaaf niks te vertellen. Dat wordt erg mooi weergegeven. Vrijgevochten lijkt me een vrij logische titel. Waardoor de jongen twee jaar eerder zijn vrijheid verloor, krijgt hij zijn vrijheid uiteindelijk ook weer terug, door te vechten. Hij heeft het er ook echt voor over om voor zijn leven te vechten. Dieper wordt er achter die titel gedacht; Vechten en bereiken. Luctor et emergo is dan ook het levensmotto van een Zeeuw, het betekent: “worstel en kom boven.” Het thema van het boek is dan ook “het onmogelijke voor het mogelijke houden” Je moet je kans goed afwachten en dan… Dat is dé enige manier waarop je als slaaf kunt overleven/ontsnappen.
Mijn mening Dit boek vond ik echt erg goed. Het is vergelijkbaar met het “door mevr. Van der Linden naar de hemel geprezen” Elske. Het is ook een avonturenroman voor de jeugd. Het is een enorm realistisch en spannend boek. Ik werd enorm meegesleept in de wereld van de oude arabieren maar ook in het vroegere Zierikzee. Als je het boek leest krijg je ook wel een beetje zin in die tijd. Was het nog maar… De kracht van het verhaal zit hem vooral in de originaliteit. Thea Beckman laat zo ongelooflijk veel gebeuren, in een wereld die toch heel anders dan de Europese. Ook valt ze daarbij niet in herhaling. Het boek was qua zinsgebruik ook erg makkelijk te lezen. Er staan geen ingewikkelde dialogen noch lange zinnen in. De schrijfwijze is een beetje ouderwets, maar dat geeft het boek nog een extra dimensie. Het enige nadeel is de toch wel wat moeilijke scheepsbenaming voor allerlei voorwerpen. Maar als ik het boek in zijn totaliteit een cijfer zou moeten geven zou het voor het verhaal een 9 en voor de schrijfwijze een 8 worden.