Villa des Roses door Willem Elsschot

Eenzaamheid, verlatenheid en bedrog zijn de hoofdaspecten in dit verhaal. Alle personages, behalve Louise en Richard, zijn uit op eigen belang. Maakt niet uit over wat het gaat, bij alles wordt bedrog gebruikt. Bij Madame Brulot hangt alles af van geld. Ze bekijkt haar gasten om hoeveel ze betalen, niet om wie of hoe ze zijn. Ze laat al haar klanten een andere prijs betalen, door verkooptrucjes toe te passen. Een goed voorbeeld is ook de champagne op het feestje van mevrouw Dumoulin. En waarschijnlijk fraudeert ze bij het armbestuur van Parijs. Grünewald kijkt niet meer om naar Louise wanneer hij met mevrouw Wimhurst gaat. Hij denkt enkel aan zijn eigen belang. De enige twee normale, eerlijke personen van het pension waren Louise en Brizard, die in het begin van het verhaal al zelfmoord pleegt. Meneer Brulot is bedrogen door zijn opvolger als notaris, waardoor hij nu nog steeds processen voert. Hiervoor gebruikt hij de kas van het pension, zonder toestemming van mevrouw Brulot. Mevrouw Gendron, de kleptomane  steelt van alle pensiongangers. Meneer Martin laat Marie en haar moeder in de steek en Grünewald maakt Louise wijs da hij van haar houdt. Louise en Brizard zijn dus de enigen die niet bedriegen, maar zelf bedrogen worden. Dit is een belangrijke boodschap: alle eerlijke mensen worden zelf slachtoffer van oneerlijkheden.

Het onderwerp wordt goed uitgewerkt en is heel duidelijk. Dit verhaal beschrijft eigenlijk het dag dagelijkse leven van pensiongasten in Parijs. Het is interessant om het leven van de pensiongasten te volgen. Ik had me een leven in een pension wel helemaal anders voorgesteld. Veel leuker en spannender eigenlijk.  Ik had eigenlijk nog nooit stilgestaan bij zo een leven.

Personages

Het hoofdpersonage is Louise het kamermeisje, dat in het pension ‘Villa des Roses‘ werkt. Ze is weduwe en heeft een zoontje van zes jaar dat bij haar broer woont. De andere werkkrachten van het pension zijn: de pensionbeheerders, madame en meneer Brulot; en  de keukenmeisjes, Aline en Bertha. De pensionbewoners zijn: madame Gendron, een oude vrouw die vreemd gedrag vertoont; mevrouw Dumoulin, een oude vrouw die vaak in de bibliotheek zit; meneer Martin, een zakenman; Marie, de poolse vrouw van meneer Martin; moeder van Marie, drie Hongaarse zussen, Jeanne de Kerros, Richard Grünewald, een jonge duitser die het hart van Louise heeft veroverd,  Aasgaard; een Noor die in Parijs probeert zijn overleden vrouw te vergeten, mevrouw Wimhurst; een jonge Amerikaanse die later in het verhaal een dag in het pension logeert.

Alle personages hebben hun eigen trekjes, die je soms helemaal niet bij hen verwacht. Ik had bijvoorbeeld helemaal niet verwacht dat madame Brulot zo geniepig en oneerlijk was. De enige sympathieke personages zijn Louise en Brizard. Dit zijn de enige eerlijke mensen. De anderen kunnen ook wel sympathiek zijn, maar dan is er nog veel werk aan de winkel en moeten ze eerst al hun fouten  rechtzetten. Beslissingen zoals het gebruiken van het geld uit de kas van het pension om je processen te betalen, vind ik ergens wel begrijpelijk. Dit is iets wat men nu in het dagelijkse leven ook nog vaak ziet. Maar de beslissing van mevrouw Gendron om Chico in de openhaard te gooien, vind ik onaanvaardbaar!

Structuur

Het verhaal begint met een uitgebreide beschrijving van Villa des Roses en de personages zelf. Men vermeldt zowel de uiterlijke kenmerken als de manier van leven in de villa. Door de beschrijving van de personages krijg je het gevoel dat je ze echt kent. Er wordt een speciale sfeer gecreëerd op deze manier. Gedurende het verhaal wordt er ook nog achtergrondinformatie van de personages onthuld. Naast de hoofdverhaallijn; de liefde tussen Louise en Grünewald, worden de kleinere gebeurtenissen beschreven.  Er worden geen uitgebreide beschrijvingen van de omgeving en achtergrond gedaan, maar zelf zonder deze beschrijvingen kan je de gebeurtenissen perfect plaatsen in je hoofd. Naast de conversaties die personages met elkaar doen, krijgen we soms ook zicht in hun gedachtegang. Door de verschillende dialogen leest dit boek  vlot.  Het verhaal wordt verteld door een alwetende verteller. De vertelde tijd is in dit boek langer dan de verteltijd. Elk hoofdstuk is eigenlijk een apart verhaaltje. Door dit systeem kan je als lezer makkelijker een overzicht over het hele verhaal krijgen. Elke gebeurtenis kan je gelijk stellen met een hoofdstuk. Omdat de hoofdstukken niet zo heel lang zijn ( 7-8 pagina’s) is het geen ingewikkeld boek. In het begin had ik wel moeite om alle personages uit elkaar te houden. Het einde vind ik wel een afknapper, niet alles wordt uitgeklaard. De lezer blijft met vragen zitten, het is waarschijnlijk de bedoeling dat je ze zelf invult. Ik heb liever een boek waarbij het einde uitgeklaard wordt.

Tijd en ruimte

Het verhaal speelt zich af in Villa des Roses, een goedkoop pension gelegen in de armere wijken van Parijs. Het verhaal speelt zich meestal af binnen het pension. Als het verhaal zich afspeelt buiten het pension, dan is het buiten in het park of in de stad. Elke pensiongast bezit en kamer die nauwelijks beschreven wordt in het verhaal. De gesprekken en de belangrijkste gebeurtenissen spelen zich af in de grote, gezamenlijke eetkamer, maar ook in de keuken of slaapkamer van een van de pensiongasten. De wandelingen van Louise en Grünewald spelen zich soms af in Parijs. Ook andere dingen zoals het nieuwe pension ‘sweet home’, de wandeling en het gesprek van Grünewald en Aasgaard spelen zich af in Parijs. Er zijn ook veel gesuggereerde ruimtes: Bretagne; de plaats waar Jeanne de Kerros vandaan kwam, de hoofdstad van Perzië; de stad waarvan mevrouw Dumoulin afkomstig was…

Er wordt geen jaartal in het verhaal zelf vermeld, maar door het taalgebruik en de gebeurtenissen kan je besluiten dat dit uit het begin van de 20ste eeuw komt. Alle gebeurtenissen in het boek nemen ongeveer anderhalf jaar in. Het begint wanneer Louise als nieuw kamermeisje komt werken in Villa des Roses. Het verhaal komt eigenlijk op zijn einde wanneer de officiële eigenaar van het pension overlijdt en alle personages een voor een het pension verlaten. Heel het verhaal wordt in chronologische volgorde verteld, soms zijn er wel terugwijzingen. Deze refereren dan vooral naar de levens van de personages voor hun leven in het pension. 

Dit verhaal zou zich niet in alle ruimtes kunnen afspelen. Er verblijven mensen van alle nationaliteiten in het pension. Dit is vooral omdat Parijs een grote, bekende stad is. Moest dit verhaal zich bijvoorbeeld in een klein stadje in Zwitserland afspelen, zou het verloop helemaal anders zijn als nu.  Het belangrijkste aspect is eigenlijk dat het verhaal zich in een grootstad afspeelt.
 

Taalgebruik

Het boek dateert uit het begin van de 20ste eeuw, dus het taalgebruik is redelijk ouderwets. Toch geeft dit een soort ‘pit’ aan het boek. Moest er niet zo een oud taalgebruik gebruikt worden zou het geheel er heel anders uitzien.  De verhouding dialoog, beschrijving en weergave van gedachten/gevoelens is goed uitgewerkt. Er is een goed evenwicht tussen deze elementen. Eigenlijk zijn er niet veel beschrijvingen. De beschrijvingen zitten in de gedachten van de personages. Als je aan het lezen bent, besef je dit niet eens. Soms blijft men net iets te lang stilstaan bij een bepaalde gebeurtenis, maar uiteindelijk stoort dit niet.