1) Gegevens
Titel: Verborgen gebreken
Auteur: Dorrestein, Renate
Eerste druk: 1996
Negende druk: 1997
Uitgeverij: Contact
Taal: Nederlands
ISBN: 90-254-0916-4
Vorm: Roman
Periode: 1980
Thema: Incest
Biografie:
Renate Maria Dorrestein wordt op 25 januari 1954 geboren in Amsterdam. Ze groeit op in Amstelveen in het gezin van een advocaat en een voormalige onderwijzeres, samen met een oudere zus en een zusje en broer die jonger zijn. 'Katholiek maar volstrekt niet orthodox', zo typeert ze het gezinsleven jaren later in een interview. Schrijven doet ze al op de lagere school: ieder jaar voltooit ze een 'jaarboek' waaruit ze voor moet lezen als het af is. In Amstelveen volgt ze het gymnasium aan het Keizer Karel College. In die jaren beweegt ze zich regelmatig langere tijd voort op krukken of in rolstoelen, omdat ze herhaaldelijk operaties moet ondergaan waarbij kraakbeen verwijderd wordt. Na het behalen van het gymnasiumdiploma besluit ze niet te gaan studeren, maar te gaan werken. Ze komt terecht bij uitgeverij Spaarnestad waar ze als 'proefkonijn' dient voor een nieuw op te zetten interne opleiding. Ze wordt verslaggever voor 'Panorama' (de eerste vrouw in de zestigjarige geschiedenis van het blad) en maakt in die hoedanigheid veel verre reizen. Zo is ze, 19 jaar oud, op Cyprus om daar de burgeroorlog te verslaan. In 1977 begint ze samen met Liesbeth Hendrikse een bureau dat in opdracht journalistieke producties verzorgt. Twee jaar later vestigt ze zich als zelfstandig tekstschrijfster en in 1981 is ze korte tijd hoofdredacteur van het tijdschrift 'Mensen van Nu'. In datzelfde jaar vindt een dramatische gebeurtenis plaats: haar jongere zusje maakt op 20-jarige leeftijd een eind aan haar leven. In 1982 treedt Dorrestein toe tot de redactie van 'Opzij' waaraan ze tot 1987 verbonden blijft. Naast dat redacteurschap schrijft ze columns voor 'Viva', 'De Tijd' en 'Bzzlletin'. In 1985 richt ze samen met onder anderen Elly de Waard en Anja Meulenbelt de Anna Bijns Stichting op die sinds 1986 de Anna Bijns-prijs toekent, bestemd voor een auteur die 'de vrouwelijke stem in de letteren' opvallend en aansprekend doet klinken. Als 'writer-in-residence' is Dorrestein in de periode 1986-1987 een klein jaar verbonden aan de universiteit van Michigan. Na terugkeer besluit ze zich geheel aan het schrijven te gaan wijden, een bezigheid waarvoor ze zich enkele keren terugtrekt op de Schotse eilanden. Latere jaren worden sterk bepaald door haar ziekte ME (myalgische encephalomyelitis), ook vaak aangeduid als chronisch vermoeidheidssyndroom. De vele verschijnselen verbonden met deze ziekte (o.a. uitputting bij geringe inspanning, concentratieverlies, spierzwakte) beperkten haar lange tijd in haar mogelijkheden. In 1991, na anderhalf jaar stilzwijgen over de ziekte, spreekt ze over haar leven als ME-patiënt in een radioprogramma, waardoor er veel aandacht komt voor de ziekte die vaak niet als zodanig erkend wordt. Tot meer publiciteit rond ME draagt ook het boek bij dat Dorrestein schrijft over haar leven met deze ziekte: 'Heden ik' (1993). Na het verschijnen daarvan richt ze het ME-fonds op dat onderzoek naar de ziekte moet stimuleren. Dorrestein komt de ziekte voor een groot deel te boven en meldt in 2001 in een interview in de Volkskrant weer negentig procent van haar vroegere energie terug te hebben.
Bibliografie:
1976 'Voorleesboek voor planten' (non-fictie). Ploegsma.
1976 'Wie mooi wil zijn : raadgevingen uit vervlogen tijden' (non-fictie). In samenwerking met Marjan Pennings. Ploegsma.
1983 'Buitenstaanders' (roman). Bert Bakker.
1984 'Vreemde streken' (roman). Contact.
1986 'Noorderzon' (roman). Contact.
1987 'Een nacht om te vliegeren' (roman). Contact.
1988 'Haar kop eraf! : Alice als ideale heldin voor hedendaagse feministes' (essay). Perdu.
1988 'Korte metten' (columns). Samengesteld door Liesbeth Hendrikse. Contact.
1988 'Het perpetuum mobile van de liefde' (autobiografisch essay). Contact.
1989 'Vóór alles een dame : een vrolijke geschiedenis in dagelijkse afleveringen' (roman enliteraire almanak). Contact. In 1996 verscheen een aangepaste editie voor het jaar 1997. 1991 'Het Hemelse Gerecht' (roman). Contact.
1992 'Katten en de kunst van het boekenonderhoud = Cats and the art of book maintenance' (speciale uitgave ter gelegenheid van de Vijfde Internationale Feministische Boekenbeurs. Drukkerij Virginia.
1992 'Ontaarde moeders' (roman). Contact.
1993 'Heden ik' (autobiografie). Contact.
1993 'Levensrampen' (verhaal). Designatori ; Omnia Current (gelegenheidsuitgave).
1994 'Een sterke man' (roman). Contact.
1996 'Verborgen gebreken' (roman). Contact.
1997 'Het tiende inzicht' (verhaal). Édition Richard.
1997 'Want dit is mijn lichaam' (novelle). CPNB. Uitgegeven ter gelegenheid van de Boekenweek 1997.
1998 'Een hart van steen' (roman). Contact.
1999 'Voor liefde: klik op F (verhaal). Brokaat.
2000 'Peter Martens : 1937-1992' (fotoboek met tekst van Renate Dorrestein). DUO/DUO.
2000 'Het geheim van de schrijver' (handleiding). Contact.
2001 'Zonder genade' (roman). Contact.
2003 'Het duister dat ons scheidt' (roman). Contact.
2004 'Zolang er leven is' (roman). Contact.
2004 'De zwarte hand' (essay). Contact. Uitgegeven als relatiegeschenk ter gelegenheid van de jaarwisseling 2004-2005.
2006 'Mijn zoon heeft een seksleven en ik lees mijn moeder Roodkapje voor' (roman). Contact.
2007 'Echt sexy' (roman). Contact.
2) Mijn reactie
Verborgen gebreken is een saai, maar toch erg geloofwaardig boek. Ik vind het persoonlijk iets te vaag geschreven. Je moet de hele tijd heel goed opletten wat er nou allemaal precies gebeurt, want er zitten vaak van die kleine stukjes tussen die een hele hoop duidelijk maken. Ook wordt de dood van 2 mensen niet concreet gezegd, wat voor mij een beetje verwarrend is, omdat mijn fantasie dan nog altijd de loop gaat en waardoor ze bij mij nog altijd een kans hebben dat ze leven. Door zulke dingen kan ik mezelf er niet helemaal mee inleven en zit ik dus niet echt in het verhaal zelf.
Agnes, een van de hoofdpersonen, is een oudere vrouw die, tot mijn verbazing omdat ik het gewoonweg niet kan begrijpen, twee wildvreemde kinderen meeneemt naar haar vakantiehuisje. Weggelaten van dat vind ik Agnes wel een beetje op mijn oma lijken. Ze zit altijd met haar gedachten in haar verleden met haar broers. Die goeie oude tijd, maar ook niet te vergeten dat er mindere kanten waren. En hoewel ik het leuk vind om naar oma´s verhalen te luisteren, vind ik de gedachten van Agnes af en toe maar saai. Sommige heb je echt nodig om het verhaal te begrijpen, maar sommige zijn gewoon om het verhaal te verlengen. Dat is iets waardoor het voor mij kortweg zelfs slaapverwekkend werd.
Wel heb ik medelijden met de familie Jansen. Het is niet te geloven hoeveel een familie kan meemaken. Te beginnen bij de vaders: familie Jansen heeft drie kinderen, elk met een ándere vader. Ik ben persoonlijk van mening dat het nooit goed is dat kinderen hun eigen vader nooit te zien krijgen, en helemaal niet om de paar jaar een andere. Verder heeft de familie een onuitstaanbaar kind, Chris. Alleen heeft Chris een hele goede rede dat ze zich vreemd gedraagt, want Chris wordt seksueel misbruikt door haar broer, Waldo. Wanneer de familie op vakantie gaat, lopen Chris en haar jongere broertje Tommie stiekem weg naar een eiland met een oude vrouw. Sonja, de moeder, en haar vriend Jaap zijn er kapot van en zitten dagenlang in angst over wat er met hun kinderen is gebeurd. Wat moet je denken als je kinderen zolang wegblijven? Gekidnapt, vermoord? Een trauma lijkt me dat. Uiteindelijk komen Chris en Tommie weer terug, maar niet lang daarna zullen ze met zijn allen weer een hele grote klap moeten opvangen. Waldo zou gaan klimmen in de bergen, maar ze zullen erachter komen dat hij dood is. Vermoord. Door zijn eigen zusje…
Oftewel de familie maakt een hele hoop erge gebeurtenissen mee, Chris is nou al verdoemd voor het leven. En arme Tommie, zo klein en al zoveel meegemaakt. Bij hem zou je ook al gaan twijfelen, omdat hij niet bepaald het goede voorbeeld heeft gekregen van Chris.
Kort samengevat: Verborgen gebreken was niet echt mijn boek, hoewel ik er wel makkelijk door heen las. Het was geloofwaardig, maar ook weer saai. Toch heeft Renate Dorrestein me wel weer aan het denken gebracht, over hoe goed ik het hier eigenlijk wel niet heb. Een zorgeloos en fijn leventje…
3) Samenvatting
Geschreven door: van Walraven
'Een' Plaats van handeling is een nieuwbouwwijk in het westen van Nederland. Het is zomervakantie en bloedheet. De familie Jansen staat op het punt met vakantie te gaan naar Schotland. Het is een zenuwachtige toestand. Het gezin bestaat uit vijf personen: de veertigjarige Sonja, haar drie kinderen Waldo (16), Christine (10) en Tommie (4), en de laatste minnaar van Sonja, Jaap. De drie kinderen hebben verschillende vaders. Vooral Christine, die zichzelf Chris noemt, is in de contramine, overigens niet alleen op deze avond. Sonja staat machteloos tegenover haar opstandige dochter. Chris speelt altijd alleen en vervult dan 'krachtige' rollen, zoals cowboy op een steigerend paard of Engel van Gerechtigheid. Thuis trekt ze vaak op met haar jongste broertje, dat nog nauwelijks kan praten. Tommie voelt zich veilig bij haar. Het onmogelijke gedrag van Chris wordt begrijpelijk als blijkt dat ze slachtoffer is van incest. In Schotland regent het pijpenstelen. Chris gedraagt zich zo opstandig dat ze voor straf de camping niet af mag. Een poging van Jaap haar tot een andere houding te bewegen mislukt. Waldo wil zonder toestemming op z'n eentje een voettocht gaan maken. Hij neemt op een kade afscheid van Tommie en Chris. In verwarde gemoedstoestand geeft Chris hem een duw. Hij valt op zijn achterhoofd en verdwijnt in het water. Chris vlucht met Tommie.
'Twee' De zeventigjarige Agnes Stam steekt met de veerboot over naar het eiland Mull voor de Schotse kust. Daar heeft ze meer dan een halve eeuw haar vakanties doorgebracht in een huis dat ze samen met haar broers Frank, Robert, Justus en Benjamin heeft opgeknapt. Het huis was formeel eigendom van Robert. Later hebben ook talloze neefjes en nichtjes bij haar gelogeerd, nu gaat ze alleen. De neefjes en nichtjes vinden zich te groot om bij een oude tante te logeren. Haar broers zijn overleden, Robert als laatste. Op de stoel naast de chauffeursplaats van haar Volkswagen staat de urn met zijn as. Ze stopt even bij de boerderij van de familie Flynt, die een oogje in het zeil houdt als het huis onbewoond is. Als ze weer instapt, ontdekt ze op de achterbank Chris en Tommie, die zich hebben schuilgehouden op de vloer van de auto. Agnes slaat geen alarm, maar rijdt gewoon naar haar afgelegen huis vlakbij de baai. Chris, in het geheel niet uit het veld geslagen, helpt met uitladen. Maar als de jongste Flynt, Muriel, wat voorraden komt brengen, maken de kinderen zich uit de voeten. Agnes denkt terug aan haar gelukkige jeugd en de broers die haar toen en later op handen droegen. De gedachte dat zij de enige overlevende is van de familie, grijpt haar zo aan dat ze naar het strand vlucht om haar gedachten te ordenen. Op het natte zand strooit ze de as van Robert uit. Hier vindt ze ook Chris en Tommie terug. Hun ware namen hoort Agnes overigens niet. Chris noemt zichzelf Bazooka en Agnes doopt Tommie Ivatug, omdat hij op een eskimokind lijkt. Tommie wordt in bed gestopt en Agnes probeert Chris aan het praten te krijgen. Dat lukt niet erg. En als ze begint over ongeruste ouders en oppert de politie te bellen, dreigt Chris dat ze dan zal zeggen dat Agnes hen ontvoerd heeft om seksvideo's te maken. Er ontstaat een situatie waarbij ze elkaars krachten meten. Agnes vraagt zich af hoe haar familie zal reageren als ze aan de weet komen dat ze vreemde kinderen onderdak biedt. Zullen ze bevestigd zien wat ze al dachten, namelijk dat Agnes 'geflipt' is? Ze besluit dat de kinderen mogen blijven en dat ze niemand iets zal zeggen.
'Drie' De volgende ochtend zijn de kinderen weg. Terwijl Agnes naar hen op zoek is, denkt ze aan een ongeluk in haar kleutertijd. Robert sloeg met een ongecontroleerde beweging van zijn hengel het haakje in haar oog. Het oog genas wel, maar bij een tweede ongeluk, waarbij Robert ook betrokken is, verliest ze het oog toch. Sindsdien heeft ze een glazen oog. Na een vergeefse speurtocht komt ze thuis, waar haar nieuw onheil wacht: in een folder staat het huis aan de baai als vakantiewoning te huur. Wie heeft haar die streek geleverd? Ze wil protesteren bij de verhuurmaatschappij, maar de telefoon blijkt defect. Als ze naar de auto loopt, ziet ze de kinderen spelen bij de baai: ze zijn dus helemaal niet weggelopen. Opgelucht gaat Agnes met het verkleumde tweetal theedrinken. Ze merkt dat Chris zich nu heel erg inspant de dingen goed te doen. Tot haar opluchting beschouwt de familie Flynt de twee kleintjes gewoon als een neefje en een nichtje. Bij een bezoek aan de boerderij hoort ze dat het Eline is, de weduwe van Robert,die het huis in de verhuur heeft gedaan. Agnes is teleurgesteld en boos, hoewel ze het had kunnen verwachten van haar schoonzus. Chris blijkt vooral onder de indruk van de oudste mevrouw Flynt, die invalide is. Ze vindt dat je zulke oude mensen maar een spuitje moet geven.Met die mededeling keert ze weer terug naar haar uitdagende houding. Ze scheldt Agnes uit voor oud wijf, net zo lang tot die haar geduld verliest en driftig wordt. Het wordt Agnes duidelijk dat dit precies is wat Chris wil: uitgekafferd worden. Wat voor ouders heeft dit meisje? Ook het gedrag van Tommie vindt ze abnormaal: de kleuter heeft nog niet één keer naar zijn moeder gevraagd. Na de telefoon blijkt nu ook de wasmachine kapot; een gigantische overstroming is het gevolg.
'Vier' Agnes begint steeds meer aan zichzelf te twijfelen: gaat ze geestelijk zo achteruit dat ze bij het aanzetten van de wasmachine aan een verkeerde knop heeft gedraaid? Na de overstroming en een nacht dweilen is de opstandigheid van Chris weer verdwenen. Agnes realiseert zich dat het kind bang is dat zij de schuld zal krijgen; kennelijk krijgt ze thuis overal de schuld van. Agnes gaat in het dorp een wasmachineslang kopen en doet ook andere boodschappen. Ondertussen denkt ze aan het ongelukkige huwelijk van haar broer Freek. In de supermarkt valt ze flauw, voor het eerst in haar leven. Als ze thuiskomt, ziet ze dat de kinderen zich verkleed hebben. Tot hun speelattributen behoort ook de luchtbuks die van Justus is geweest. Ze spelen het Mevrouw-Jansen-spel, waarover Agnes met Chris gesproken heeft, een fantasiespel dat al tientallen jaren door logeetjes is gespeeld. Het moet zo fantasierijk gespeeld worden dat een van de deelnemers ten slotte mevrouw Jansen wordt. Agnes begrijpt niet waarom Chris zo fijntjes lacht bij de uitleg van de hoofdregel; ze weet immers niet dat het kind Jansen heet. Agnes speelt meteen mee en zorgt ervoor dat ze de buks kan verstoppen onder haar bed. Ondertussen denkt ze aan Justus,wiens huwelijk ook niet gelukkig was. Tommie en Chris zetten het spel met verve en veel rolwisselingen voort. Agnes voegt zich, verkleed, in hun spel. Onverwacht verschijnt er een man: inspecteur Miller van Scotland Yard, die belast is met de opsporing van twee kinderen Jansen. Hij laat foto's zien. Tot haar verbijstering herkent Agnes Bazooka en Ivatug, maar ze zwijgt. De inspecteur herkent de kinderen niet, onder andere omdat Tommie op dat moment als meisje verkleed is. Hij zegt dat het vermoeden bestaat dat de kinderen ontvoerd zijn. Datzelfde leest ze later in een krantenbericht. Agnes beseft dat ze zich in een wespennest gestoken heeft.Nogmaals probeert ze Chris aan het praten te krijgen; zonder succes. Ze veronderstelt dat het meisje thuis mishandeld is.
'Vijf´ De volgende dag blijkt Chris een modelkind te zijn geworden en ze wil nu ook Chris genoemd worden. Agnes denkt dat ze bang is weggestuurd te worden. Maar om een kleinigheid vervalt het meisje weer in haar agressieve gedrag. Agnes wandelt met Tommie naar de Flynts; ze wil een konijntje voor hem halen om de dode muis te vervangen die hij nu als knuffel gebruikt. Als Tommie niet wordt afgebekt, blijkt hij heel redelijk te kunnen praten. Agnes denkt terug aan de dag op Mull toen ze ineens voelde dat ze verliefd was op haar broer Robert. Bij de Flynts wacht haar een koude douche: haar schoonzus wil niet alleen het huis met onmiddellijke ingang verhuren, maar ze heeft ook de Flynts als huisbewaarders ontslagen. Ze koelen hun woede op Agnes en citeren vernederende kwalificaties van familieleden over haar oude-vrijsterschap. Ook Robert had tegenover de Flynts opmerkingen in die richting gemaakt. Als ze thuiskomt, ligt daar een brief van haar schoonzus met het verzoek het huis aan de baai te verlaten. En Chris vertelt haar later op de dag dat er iemand aan de deur is geweest. Hij heeft een kaartje onder haar deur door geschoven: een min van het verhuurbedrijf.
'Zes' Chris heeft uit vragen en antwoorden van Agnes, naar aanleiding van krantenberichten, de conclusie getrokken dat Waldo nog in leven is en zich op het eiland Skye bevindt. [Uit een geciteerd artikel dat Chris niet kent, weet de lezer echter dat zijn lijk in de haven is gevonden,waar zij hem een duw heeft gegeven. Chris is zo gerustgesteld dat ze overweegt naar haar moeder terug te keren. Opbellen kan echter niet, want ze heeft zelf de telefoon onklaar gemaakt.Ze gaat naar Agnes om een en ander te overleggen, maar die slaapt nog. Onder haar bed vindt Chris de luchtbuks terug. De volgende ochtend wordt er al vroeg aangebeld. Agnes is ontred-derd: ze loopt nog in haar sjofele ochtendjas, bovendien is ze haar glazen oog kwijt. Het vroege bezoek blijkt de man te zijn van het verhuurbedrijf die de woning komt inspecteren. Het huis is een puinhoop, vooral na de overstroming. Chris merkt dat Agnes met iemand door het huis loopt. Ze denkt dat de oude vrouw gevaar loopt en wil haar beschermen. Als Agnes de man uitlaat, valt ze. Hij wil haar overeind helpen. Chris ziet dat, interpreteert het gebaar verkeerd en schiet.
Ondertussen wachten Sonja en Jaap in het grote hotel op het eiland Mull op berichten van de kinderen. Sonja is de wanhoop nabij, want inspecteur Miller heeft niet anders te melden dan 'geen nieuws'. Ze komt ineens op de gedachte dat de kinderen niet ontvoerd zijn, maar weggelopen.
'Zeven' De man van het verhuurbedrijf ligt voor dood op het pad en ook Agnes beweegt zich niet. Als Chris ziet wat ze heeft aangericht, vlucht ze het huis in. Ze wist niet dat er echte kogels in de buks zaten. In haar panische angst richt ze ook in huis nog de nodige vernielingen aan; om het huis onbewoonbaar te maken voor andere mensen, zoals ze later haar gedrag verklaart. Agnes blijkt nog te leven, maar ze heeft een beroerte gehad. Met hulp van Chris strompelt ze naar binnen. Ondanks haar toestand beseft Agnes dat er nu doortastend gehandeld dient te worden.De kinderen moeten weg, voordat iemand het lijk ontdekt. Ze geeft hen een briefje in het Engels met het verzoek hen een lift te geven naar het grote hotel ('daar wacht ze een verrassing').Agnes weet uit de krant dat hun moeder daar logeert. Ze prijst Chris en spreekt af nergens over te praten. Als Chris besluit de dode uit het zicht te slepen, blijkt het 'lijk' te zijn verdwenen. Wel is er wat bloed zichtbaar. Vermomd met blitse zonnebrillen liften de kinderen naar het hotel.
Agnes besluit de vingerafdrukken van de kinderen van het moordwapen te verwijderen. Met inspanning van al haar krachten sleept ze zich naar buiten en veegt het wapen schoon. Ze beseft dat ze invalide is en rijp voor een verpleeghuis.
In het hotel worden de kinderen ondanks hun vermomming herkend. Maar als Chris wil vluchten,lopen ze bij de buitendeur Sonja en Jaap in de armen. Blijde hereniging. Dat was dus de verrassing waar Agnes op doelde. Sonja is w blij dat ze haar kinderen terugheeft dat ze eigenlijk niet eens wil weten waar ze gezeten hebben. Jaap wel.
Muriel Flynt, die haar verontschuldigingen komt aanbieden voor het onbeschofte gedrag van de dag daarvoor, vindt de halfverlamde Agnes en neemt haar mee.
De familie Jansen gaat op aandrang van Jaap en Chris naar het huis van Agnes. De politieman Miller kan niet meekomen, want hij is nu bezig met een echte moordzaak. Kennelijk gaat het over de man die door Chris is neergeschoten en die toch nog heeft kunnen wegkomen. Hij is gevonden en opgenomen in het ziekenhuis, waar hij gestorven is zonder iets te kunnen zeggen.Uiteraard treffen ze Agnes niet thuis. Sonja begint zich nu serieus zorgen te maken over Waldo;ze veronderstelt dat hij gewond is geraakt op Skye. Jaap die eigenlijk eerst de Agnes-affaire wil uitzoeken, zwicht voor de gezamenlijke aandrang van Sonja en Chris naar Skye te gaan. Ten slotte haalt Tommie het glazen oog van Agnes uit zijn broekzak; dat was hij vergeten. Chris neemt het van hem over zonder dat de anderen het zien.
4) Analyse
Personages:
In verborgen gebreken zijn er meerdere hoofdpersonen, maar meestal zit je in de gedachten en het verleden van Agnes.
Agnes is een vrouw van zeventig jaar en heeft twee maanden geleden haar laatste broer verloren. Ze voelt zich in de steek gelaten door de rest van de familie, die hun kinderen aan haar mee zouden willen geven voor de vakantie. Iets wat vroeger altijd traditie was. Agnes was vroeger lerares, ze is nooit getrouwd en heeft altijd meer dan zusbroer gevoelens gehad voor Robert. Ook heeft ze vroeger een klein ongelukje gehad met een fiets waardoor ze nou een glazen oog heeft. Ze is een lief persoon, maar doordat ze nooit iemand anders heeft gehad dan haar eigen broers, is ze een beetje gek.
Chris: Chris is psychisch niet helemaal honderd procent. Ze is een meisje dat dingen zegt en doet, waarvan ze zelf niet eens weet dat het slecht is. Een reden voor haar gedrag is dat ze seksueel misbruikt wordt door haar broer Waldo. Toch is ze al zeer zelfstandig voor een meisje van tien, ze zorgt namelijk helemaal voor haar broertje Tommie. Maar of hij daar nou zo blij mee kan zijn…
Tommie: Tommie is het broertje van Chris. Hij is nog maar vier jaar oud en doet alles blindelings wat Chris tegen hem zegt. Hij vertrouwt Chris als enige. Ook hij wordt op een gegeven moment seksueel misbruikt door Waldo.
Waldo: Waldo is een jongen van 16 jaar oud. Ook bij hem zit er een steekje los. Want je eigen zusje en broertje misbruik je normaal niet. Door zijn eigen psychische gedrag tegenover Chris wordt hij door haar vermoord.
Sonja: Sonja is de moeder van de kinderen. Ze is ongeveer veertig jaar oud en ze probeert nog altijd jong en mooi te zijn. Sonja vindt Chris maar een vervelend kind en vindt dat ze maar een zwaar leven heeft. Ze vindt het niet verdiend dat ze zo wordt behandeld door haar kind. Ook heeft Sonja een relatie met Jaap, iets wat op het einde niet meer zo soepel loopt, omdat Sonja vindt dat Jaap zich teveel bemoeit met haar kinderen.
Jaap: Jaap is een man van in de dertig die een relatie heeft met Sonja. Hij woont met haar samen en begint ook steeds meer van de kinderen te houden. Een vriend waar je voorzichtig op moet zijn…
Tijd:
Het verhaal is op een niet-chronologische volgorde geschreven. Zoals eerder vermeld staan er namelijk allemaal flashbacks in van Agnes, die steeds weer terugdenkt aan het verleden en ook het verleden van Chris komt er in voor. De totale tijd van het boek bestaat ongeveer uit 2 weken.
Perpectief:
Verborgen gebreken bestaat uit een meervoudig, personaal perspectief. Zo kom je de gedachten te weten van Chris, Agnes en ook een beetje van Sonja. Je weet wel hoe die mensen zich voelen en weten, maar toch is het wel een beetje onbetrouwbaar. Vooral van Chris, omdat zij zo ontoerekeningsvatbaar is. Ik denk dat je op het perspectief Agnes weer het meeste kan vertrouwen, omdat zij een heldere kijk heeft op het leven.
Thema:
Incest staat centraal in Verborgen gebreken. Zowel van de familie van Agnes (verliefd worden op je eigen broer) als van de familie Jansen ( Seksueel misbruikt worden door je broer) is er sprake van. Ook is er sprake van feminisme, want er is maar een man die het blijkbaar goed kan doen bij de vrouwen en dat is Tommie, een kind van 4 jaar oud. Bovendien staat er op een van de eerste bladzijden staat de motto: “Dit is een onbelangrijk boek, want het gaat over de gevoelens van vrouwen in een huiskamer. Virgina Woolf.” Iets wat duidelijk verwijst naar het feminsime.
Motieven:
Er is maar een duidelijk motief. Chris denkt vaak: “Ik ben de engel met een tweestrijdig zwaard, ik ben de engel van gerechtigheid.” Chris denkt vaak dat ze datgene moet doen, wat uiteindelijk het beste voor iedereen moet zijn. Alleen wát ze dan doet, zoals die keer dat ze Waldo vermoorde, is in de werkelijkheid natuurlijk verre van het beste.
Titelverklaring:
In het boek staat letterlijk de titelverklaring, namelijk: Elke familie heeft haar geheimen en haar verborgen gebreken. Intimiteit heeft geen prijs. Het gaat dan over de geheimen die iedereen in een familie wel kent. Zo heeft de broer van Agnes, Frank, een probleem met zijn vrouw. Ze heeft hem totaal onder de duim en hij begint haar steeds meer te haten. Of dat Justus vreemd ging met een van zijn kinderen. Geheimen en gebreken die niemand mogen weten. En natuurlijk niet te vergeten wat Waldo met zijn broertje en zusje doet. Geheimen en gebreken die niemand mogen weten. Ze zijn verborgen. Vandaar de titel Verborgen gebreken.
5) Open plekken
1) ´…Nu stommelde iedereen nog rond in huis. Maar straks zo het stil zijn. En als ze morgen zou vertellen wat de nacht voor haar in petto had gehad, zou haar moeder haar eenvoudig niet geloven. Maar wat misschien nog erger was: als ze het wel geloofde, zou ze nooit meer blij kunnen kijken. Ze draaide zich om, sloeg haar armen om het kussen en rolde zich op. Het was te warm om onder de dekens te kruipen. En wat maakte het uit? Onder de dekens was je beslist niet veiliger. (…) Ze kneep in haar armen, in haar benen. Ze voelde al bijna niets meer. De deur van haar kamer zou zo wel open gaan…´(pag. 30)
Als je in de fantasie kruipt van een 10-jarige meisje zoals Chris, dan zou er zoveel kunnen staan bij de deuropening. Natuurlijk, je hebt stiekem in je achterhoofd heus wel een idee wat er zal gebeuren. Maar toen ik dit las wist ik echt niet wat er komen zou gaan en was het voor mij één grote open plek.
´…Net als die keer met Waldo. Als Tommie toen hun moeder had geroepen, maar hij riep háár, kort, snerpend, één keer. En ze wist al wat er aan de hand was voordat ze in het donker uit haar eigen bed was gesprongen. Er had een zoete geur in huis gehangen, tot boven toe: Jaap had die dag een bos bleomen voor Sonja meegenomen. Gek dat je zullke dingen onthield. Over honderd jaar zal ze zich nog steeds herinneren hoe het in huis rook toen ze die nacht naar Tommies kamer vloog. Haar moeder zei dat het bloeiende dille was. Waldo had een beetje schaapachtig gegrijnsd. ‘Jij vind het toch ook altijd lekker?’ vroeg hij bijna behaaglijk. Tommie sidderend in zijn bedje. Maar wat een vraag: vond ze het lekker? Ze veroorzaakte het alleen maar, telkens weer, louter door te bestaan, door te ade3men en te zijn. Ze had in verwarring haar hoofd gebogen en naar haar tenen gekeken. Was het niet genoeg als je het alleen maar fijn vond dat iemand nota van je nam, waardoor je eigenlijk niet durfde te zeggen dat je bijvoorbeeld een paar goede rookbommen maakte? Waldo had zijn spijkerbroek weer aangetrokken. Hij wiebelde heen en weer op zijn voeten terwijl hij nadacht. Toen zei hij zacht: ‘Je zult me nu natuurlijk wel moeten compenseren, Chrisso…(blz. 204)’
Hoewel het niet letterlijk in het verhaal staat dat Waldo Chris werkelijk seksueel heeft misbruikt, kun je bij dit stukje toch duidelijk lezen dat het waar is. Ook is dit gelijk de rede van Chris haar gedrag. Ze moest sterk zijn, ze mocht niets laten blijken, want het was allemaal haar schuld, dacht ze. Maar een kind van 10 hoort zulke dingen niet te denken, vandaar dat ze ineens heel agressief uit de hoek kon komen.
2) Chris en Tommie zeggen gedag tegen hun grote broer, Waldo. Terwijl Chris hem knuffelt, komt er ineens een hele vreemde gedachte in haar hoofd…
´… Opnieuw kwamen haar armen omhoog en weer wipten haar voeten van de grond. Ik ben een engel met een tweesnijdend zwaard, ik ben de Engel van de Gerechtigheid. Ze trof hem midden op zijn borst. Hij sloeg achterover. Hij maakte geen enkel geluid, en nog net zag ze hoe verbaasde hij keek. Het enige dat te horen was, was het knappende geluid waarmee zijn achterhoofd de kade raakte. Zijn handen graaide. De vaart waarmee hij langs de rand gleed en eroverheen kantelde, het water in. Chris keek naar de plek waar hij had gestaan. Meteen rees haar moeders gezicht voor haar op, zo duidelijk alsof zij plotseling voor haar stond: haar speciale Waldo-gezicht, gretig, vrolijk, uitdagend, gelukkig, plagend. Bevend greep Chris haar broertje bij zijn arm en begon te rennen…´ (blz. 39)
het is duidelijk dat Waldo ernstig verwond is, of misschien wel dood. Maar wat er precies met hem aan de hand is weet je niet. Daar kom je pas later in het verhaal achter.
´… Agnes laat zich op haar knieën zakken en begint lukraak in de natte kranten te bladeren. JAARMARKT IN SALEN GROOT SUCCES. DOORBRAAK IN KANKERONDERZOEK. JONGEN DOOD AANGETROFFEN IN DE HAVEN VAN OBAN. Toe maar, een lijk in Oban: laat inspecteur Miller zich daar liever mee bezighouden, in plaats van met een paar onschuldige kinderen. Haar blik blijft een ogenblik aan het bericht hangen. Verbrijzelde schedel. Identiteit onbekend…’ (blz. 126)
Waldo en de onbekende jongen hebben heel wat gemeen met elkaar. Beide hebben ze iets aan hun schedel, ze zijn beide in het water gevallen en verder heeft de moeder van Waldo, Sonja, ook nog gezegd dat Waldo zijn identiteitsbewijs niet bij zich had. Het is dus zo goed als zeker dat Waldo de onbekende jongen is. Niemand van het gezin gaat ervan uit dat Waldo dood is, omdat ze allemaal denken dat hij aan het bergbeklimmen is in Oban. Op het einde willen ze Waldo gaan opzoeken, niet wetend dat ze nooit meer met hem zouden kunnen communiceren…
3) Chris heeft zojuist de deurwaarder neergeschoten met een luchtbuks terwijl Agnes tegelijkertijd een beroerte krijgt. Met haar laatste krachten stuurt ze Chris en Tommie weg met een briefje waarop het adres van hun ouders staat. Chris denkt dat ze nog een kleinigheidje moet doen, namelijk die man zien op te bergen…
‘ …Onwillig slaat ze haar blik op. Als zoeklichten gaan haar ogen door de tuin, van links naar rechts en weer terug. De deurwaarder ligt niet onder de van de hitte slap neerhangende rododendrons, niet in de borders, niet op het gras, niet aan de voet van het vogelhuisje van berkenstammetjes waarin Agnes elke ochtend brood neerlegt.
Geen spoor.
Nergens.
Ze begint van top tot teen te tintelen. Die Bullshitter! Hij is er vandoor! Hij is zich te pletter geschrokken en heeft zich uit angst doodgehouden…’ (blz. 213)
Maar waar is die man dan nou naartoe? En zal hij iemand hebben gewaarschuwd dat er een krankzinnig kind rondloopt met een luchtbuks? Helaas zijn er op deze vragen ook geen concrete antwoorden te vinden.
‘ “Onze inspecteur Miller is onbereikbaar,” zegt Jaap, terwijl hij op zijn hurken bij haar komt zitten. “O”, zegt ze. Ze kan haar blik niet van Christine losrukken, die nu verderop in de lobby een ober heeft aangeklampt. “ Hij zit in het ziekenhuis bij iemand die met schotwonden langs de weg is gevonden. Ze konden op het bureau niet zeggen hoe lang het gaat duren, want hij moet wachten totdat die man bij bewustzijn komt en een verklaring kan afleggen…” (blz. 222)’
‘… Haar minnaar haalt zijn schouders op. “Dat konden ze niet zeggen. Die man bij wie hij in het ziekenhuis zat, weet je nog, die is zonder te zijn ontwaakt zojuist overleden aan zijn verwondingen, of aan bloedverlies, weet ik het, dus misschien komt Miller inderdaad deze kant op als hij de boodschap krijgt.”…” (blz. 233)’
Ook hier is het maar weer gokken of de onbekende man in het ziekenhuis een en dezelfde is als de deurwaarder. Toch zal dat wel het geval zijn, want hoeveel mensen worden er op een klein eiland per dag neergeschoten?...
6) Recensie
Recensent: Inge van den Blink
Recensietitel: Een rij rubberen laarsjes in de gang
Bron: de Amersfoortse courant
Dat zal je altijd zien. Kun je een paar weken geen boekbespreking tikken, valt er zo'n roman van de pers die je het liefst meteen de volgende dag op straat zou willen gaan uitventen. Het begin van Verborgen Gebreken van Renate Dorrestein doet grappig genoeg sterk denken aan het begin van Buitenstaanders, de bizarre roman waarmee de schrijfster in 1983 debuteerde. Net als in Buitenstaanders wordt in dit nieuwe boek een leuk lijkend maar bij nader inzien tamelijk naargeestig gezinnetje geïntroduceerd. De hoeksteen van de samenleving is bij Dorrestein opnieuw een broeinest van frustraties, onfrisse geheimen en met ongelijke middelen uitgevochten machtstrijdjes. Maar er is een belangrijk verschil tussen toen en nu: de surrealistische satire van Buitenstaanders heeft in Verborgen Gebreken plaatsgemaakt voor subtiel realisme. Zo wordt de uitgeputte huismoeder Sonja tamelijk dodelijk, maar toch ook met begrip getekend. Ze is veertig, en heeft haar jongere minnaar Jaap in huis genomen. We bevinden ons in hun zomerse achtertuin. Toen "schoof Sonja haar stoel wat naar achteren, strekte een lang, gebruind been en legde haar voet op haar minnaars knie. Ze wist dat ze goede benen had. En een aardig, jeugdig gezicht, vooral als ze ervoor zorgde permanent enigszins verbaasd te kijken. Ze stond liever niet uitvoerig stil bij wat zich tussen die benen en dat gezicht bevond. Ze had haar romp afgeschreven, na drie kinderen." In een tv-interview met Hanneke Groenteman vertelde Renate Dorrestein, zelf kinderloos, over 'het nut van tantes'. De tante in haar boek heet Agnes. Zij is een bejaarde vrijgezelle dame die haar hele leven in de grote liefde tussen haar en haar oudste broer is blijven geloven. Helemaal bij is Agnes niet meer, maar echt aftands ook nog niet. Het verhaal gaat zo. Sonja, drie keer gescheiden, heeft drie kinderen van drie verschillende vaders. De oudste zoon Waldo, veertien, is haar oogappel. Dan komt Chris, een dwars en jongensachtig meisje van tien. Zij kan weinig goeddoen in moeders ogen, al was het maar omdat ze niet met Barbies speelt. Chris heeft wel wat anders aan haar hoofd. Ze bemoedert haar kleine broertje Tommie, die verder een beetje aan zijn lot wordt overgelaten. Want het is Sonja allemaal te veel. Tijdens een verregende gezinsvakantie in Schotland tuimelt Waldo van de havenkade. Opzet of ongelukje? Kleine Chris weet er meer van. Ze werd door haar grote broer misbruikt, wat tegelijk dol op hem en moest natuurlijk haar mondje dichthouden. 'Denk erom, mama geen verdriet doen.' Was incest niet het meest grondig uitgemolken item in de literatuur van de afgelopen jaren? Jawel, maar Dorrestein blaast het probleemloos nieuw leven in. Chris en Tommie vluchten na Waldo's fatale onderdompeling in het grauwe kadewater de auto in van een oude Nederlandse dame: Agnes. Zij is haar leven lang de liefste tante van de wereld geweest voor een uitgebreide familie. Maar nu is al het grut volwassen en dus heeft Agnes afgedaan. Deze bittere pil wordt pas echt te groot om door te slikken als een schoonzus het familiehuis in Port na Bà, waar Agnes de gelukkigste weken van haar leven doorbracht, van de hand blijkt te hebben gedaan aan een verhuurbedrijf van vakantiehuizen. Dus kun je er begrip voor opbrengen dat Agnes niet naar de politie loopt met Chris en Tommie maar letterlijk een oogje dichtdoet; dan ziet ze ook meteen niks meer want haar andere oog is van glas. Nee, Agnes neemt de gelegenheid te baat met haar twee weglopers. Het worden bijna-paradijselijke dagen met bijna-onvergetelijke personages in een met grote liefde beschreven verwaarloosd familiehuis. De rubberen laarzen in de gang, de verjaarde kalender aan de muur; je kunt de lucht gewoon opsnuiven. Knap is het contrast dat Dorrestein heeft aangebracht in haar twee hoofdpersonen. Kleine, wanhopige Chris met haar grote mond die een oudste broer heeft die op de verkeerde manier van haar houdt. Lieve, wereldvreemde Agnes die eveneens op een verkeerde manier - licht-incestueus maar platonisch - van haar overleden oudste broer heeft gehouden. Hoe goed of hoe slecht is het om in een fantasiewereld te leven? Dat is uiteindelijk de grote vraag die Dorrestein stelt. En in het verlengde daarvan: hoe moeten we de dagelijkse realiteit verdragen als dromen en fantasieën niet onze interpretatie bepalen? Is de wereld dan nog wel leefbaar? Hoe dan ook: Agnes' kaartenhuis stort in als de feiten zich openbaren. Haar rest een hersenbloeding en vermoedelijk een verpleegtehuis. Wat er met arme Sonja gebeurt als ze de realiteit rondom Waldo ooit achterhaalt stellen we ons maar liever niet eens voor. Zware kwesties, verpakt in een boek dat spannend, ontroerend en humoristisch tegelijk is; vraag me niet hoe de schrijfster het doet. Wie Verborgen Gebreken heeft gelezen beseft met nieuwe helderheid hoe we ons allemaal door onze dromen laten bedriegen. Omdat we wel moeten, of omdat we niet anders kunnen.
7) Samenvatting Recensie
Het gaat over een gezin die van de buitenkant er normaal uitziet, maar van binnen heel naargeestig is. Ook tante Agnes, de liefste tante van de hele wereld, heeft zo haar verhalen over de familie. Natuurlijk komen die families bij elkaar, en er ontstaat een interessant verhaal. De grootste vraag die Dorrestein stelt is: ´Hoe goed of hoe slecht is het om in een fantasiewereld te leven?´ Waarvan het antwoord van de recensent luidt: ´Wie Verborgen Gebreken heeft gelezen beseft met nieuwe helderheid hoe we ons allemaal door onze dromen laten bedriegen. Omdat we wel moeten, of omdat we niet anders kunnen.´
De recensent is een beetje vaag in haar conclusie of ze het nou een mooi of lelijk boek vindt. Ze begint gelijk heel erg negatief: `Dat zal je altijd zien. Kun je een paar weken geen boekbespreking tikken, valt er zo'n roman van de pers die je het liefst meteen de volgende dag op straat zou willen gaan uitventen.´ Maar op het einde zegt ze juist weer: ´Zware kwesties, verpakt in een boek dat spannend, ontroerend en humoristisch tegelijk is; vraag me niet hoe de schrijfster het doet.´ Toch zal ze het boek zelf niet mooi gevonden hebben, want anders schrijf je zoiets niet. Ze vond de manier hoe het geschreven is, wel weer heel erg goed.
8) Algemene conclusie
Het is een boek met een mysterieuze titel. Een verhaal geschreven op een zweverige, doordachte manier. Iets waar ik niet zo kapot van was, maar wat de recensent prachtig vond. Toch blijkt het dat de inhoud wel wat minder was. Goed bedoeld, maar de kracht van de incest bij beide families, kon nog wel net dat beetje extra aandacht krijgen, waardoor je er echt mee zou gaan zitten.
Ook vond ik het wel grappig om te lezen dat de recensent het wel kon begrijpen dat Agnes Chris en Tommie meeneemt naar haar vakantiehuisje. Iets waar ik niets bij kon voorstellen.
Zoals altijd merk ik ook hier weer dat er achterliggende gedachtes bij romans zit.
Je kunt niet alleen je oordeel vellen door naar de buitenkant te kijken, want schijn bedriegt.
Leef in een fantasiewereld, maar vergeet niet dat er buiten dat, ook nog de werkelijkheid bestaat.
Titel: Verborgen gebreken
Auteur: Dorrestein, Renate
Eerste druk: 1996
Negende druk: 1997
Uitgeverij: Contact
Taal: Nederlands
ISBN: 90-254-0916-4
Vorm: Roman
Periode: 1980
Thema: Incest
Biografie:
Renate Maria Dorrestein wordt op 25 januari 1954 geboren in Amsterdam. Ze groeit op in Amstelveen in het gezin van een advocaat en een voormalige onderwijzeres, samen met een oudere zus en een zusje en broer die jonger zijn. 'Katholiek maar volstrekt niet orthodox', zo typeert ze het gezinsleven jaren later in een interview. Schrijven doet ze al op de lagere school: ieder jaar voltooit ze een 'jaarboek' waaruit ze voor moet lezen als het af is. In Amstelveen volgt ze het gymnasium aan het Keizer Karel College. In die jaren beweegt ze zich regelmatig langere tijd voort op krukken of in rolstoelen, omdat ze herhaaldelijk operaties moet ondergaan waarbij kraakbeen verwijderd wordt. Na het behalen van het gymnasiumdiploma besluit ze niet te gaan studeren, maar te gaan werken. Ze komt terecht bij uitgeverij Spaarnestad waar ze als 'proefkonijn' dient voor een nieuw op te zetten interne opleiding. Ze wordt verslaggever voor 'Panorama' (de eerste vrouw in de zestigjarige geschiedenis van het blad) en maakt in die hoedanigheid veel verre reizen. Zo is ze, 19 jaar oud, op Cyprus om daar de burgeroorlog te verslaan. In 1977 begint ze samen met Liesbeth Hendrikse een bureau dat in opdracht journalistieke producties verzorgt. Twee jaar later vestigt ze zich als zelfstandig tekstschrijfster en in 1981 is ze korte tijd hoofdredacteur van het tijdschrift 'Mensen van Nu'. In datzelfde jaar vindt een dramatische gebeurtenis plaats: haar jongere zusje maakt op 20-jarige leeftijd een eind aan haar leven. In 1982 treedt Dorrestein toe tot de redactie van 'Opzij' waaraan ze tot 1987 verbonden blijft. Naast dat redacteurschap schrijft ze columns voor 'Viva', 'De Tijd' en 'Bzzlletin'. In 1985 richt ze samen met onder anderen Elly de Waard en Anja Meulenbelt de Anna Bijns Stichting op die sinds 1986 de Anna Bijns-prijs toekent, bestemd voor een auteur die 'de vrouwelijke stem in de letteren' opvallend en aansprekend doet klinken. Als 'writer-in-residence' is Dorrestein in de periode 1986-1987 een klein jaar verbonden aan de universiteit van Michigan. Na terugkeer besluit ze zich geheel aan het schrijven te gaan wijden, een bezigheid waarvoor ze zich enkele keren terugtrekt op de Schotse eilanden. Latere jaren worden sterk bepaald door haar ziekte ME (myalgische encephalomyelitis), ook vaak aangeduid als chronisch vermoeidheidssyndroom. De vele verschijnselen verbonden met deze ziekte (o.a. uitputting bij geringe inspanning, concentratieverlies, spierzwakte) beperkten haar lange tijd in haar mogelijkheden. In 1991, na anderhalf jaar stilzwijgen over de ziekte, spreekt ze over haar leven als ME-patiënt in een radioprogramma, waardoor er veel aandacht komt voor de ziekte die vaak niet als zodanig erkend wordt. Tot meer publiciteit rond ME draagt ook het boek bij dat Dorrestein schrijft over haar leven met deze ziekte: 'Heden ik' (1993). Na het verschijnen daarvan richt ze het ME-fonds op dat onderzoek naar de ziekte moet stimuleren. Dorrestein komt de ziekte voor een groot deel te boven en meldt in 2001 in een interview in de Volkskrant weer negentig procent van haar vroegere energie terug te hebben.
Bibliografie:
1976 'Voorleesboek voor planten' (non-fictie). Ploegsma.
1983 'Buitenstaanders' (roman). Bert Bakker.
1984 'Vreemde streken' (roman). Contact.
1986 'Noorderzon' (roman). Contact.
1987 'Een nacht om te vliegeren' (roman). Contact.
1988 'Haar kop eraf! : Alice als ideale heldin voor hedendaagse feministes' (essay). Perdu.
1988 'Korte metten' (columns). Samengesteld door Liesbeth Hendrikse. Contact.
1988 'Het perpetuum mobile van de liefde' (autobiografisch essay). Contact.
1989 'Vóór alles een dame : een vrolijke geschiedenis in dagelijkse afleveringen' (roman enliteraire almanak). Contact. In 1996 verscheen een aangepaste editie voor het jaar 1997. 1991 'Het Hemelse Gerecht' (roman). Contact.
1992 'Katten en de kunst van het boekenonderhoud = Cats and the art of book maintenance' (speciale uitgave ter gelegenheid van de Vijfde Internationale Feministische Boekenbeurs. Drukkerij Virginia.
1992 'Ontaarde moeders' (roman). Contact.
1993 'Levensrampen' (verhaal). Designatori ; Omnia Current (gelegenheidsuitgave).
1994 'Een sterke man' (roman). Contact.
1996 'Verborgen gebreken' (roman). Contact.
1997 'Het tiende inzicht' (verhaal). Édition Richard.
1997 'Want dit is mijn lichaam' (novelle). CPNB. Uitgegeven ter gelegenheid van de Boekenweek 1997.
1998 'Een hart van steen' (roman). Contact.
1999 'Voor liefde: klik op F (verhaal). Brokaat.
2000 'Peter Martens : 1937-1992' (fotoboek met tekst van Renate Dorrestein). DUO/DUO.
2000 'Het geheim van de schrijver' (handleiding). Contact.
2001 'Zonder genade' (roman). Contact.
2003 'Het duister dat ons scheidt' (roman). Contact.
2004 'Zolang er leven is' (roman). Contact.
2004 'De zwarte hand' (essay). Contact. Uitgegeven als relatiegeschenk ter gelegenheid van de jaarwisseling 2004-2005.
2006 'Mijn zoon heeft een seksleven en ik lees mijn moeder Roodkapje voor' (roman). Contact.
2) Mijn reactie
Verborgen gebreken is een saai, maar toch erg geloofwaardig boek. Ik vind het persoonlijk iets te vaag geschreven. Je moet de hele tijd heel goed opletten wat er nou allemaal precies gebeurt, want er zitten vaak van die kleine stukjes tussen die een hele hoop duidelijk maken. Ook wordt de dood van 2 mensen niet concreet gezegd, wat voor mij een beetje verwarrend is, omdat mijn fantasie dan nog altijd de loop gaat en waardoor ze bij mij nog altijd een kans hebben dat ze leven. Door zulke dingen kan ik mezelf er niet helemaal mee inleven en zit ik dus niet echt in het verhaal zelf.
Agnes, een van de hoofdpersonen, is een oudere vrouw die, tot mijn verbazing omdat ik het gewoonweg niet kan begrijpen, twee wildvreemde kinderen meeneemt naar haar vakantiehuisje. Weggelaten van dat vind ik Agnes wel een beetje op mijn oma lijken. Ze zit altijd met haar gedachten in haar verleden met haar broers. Die goeie oude tijd, maar ook niet te vergeten dat er mindere kanten waren. En hoewel ik het leuk vind om naar oma´s verhalen te luisteren, vind ik de gedachten van Agnes af en toe maar saai. Sommige heb je echt nodig om het verhaal te begrijpen, maar sommige zijn gewoon om het verhaal te verlengen. Dat is iets waardoor het voor mij kortweg zelfs slaapverwekkend werd.
Wel heb ik medelijden met de familie Jansen. Het is niet te geloven hoeveel een familie kan meemaken. Te beginnen bij de vaders: familie Jansen heeft drie kinderen, elk met een ándere vader. Ik ben persoonlijk van mening dat het nooit goed is dat kinderen hun eigen vader nooit te zien krijgen, en helemaal niet om de paar jaar een andere. Verder heeft de familie een onuitstaanbaar kind, Chris. Alleen heeft Chris een hele goede rede dat ze zich vreemd gedraagt, want Chris wordt seksueel misbruikt door haar broer, Waldo. Wanneer de familie op vakantie gaat, lopen Chris en haar jongere broertje Tommie stiekem weg naar een eiland met een oude vrouw. Sonja, de moeder, en haar vriend Jaap zijn er kapot van en zitten dagenlang in angst over wat er met hun kinderen is gebeurd. Wat moet je denken als je kinderen zolang wegblijven? Gekidnapt, vermoord? Een trauma lijkt me dat. Uiteindelijk komen Chris en Tommie weer terug, maar niet lang daarna zullen ze met zijn allen weer een hele grote klap moeten opvangen. Waldo zou gaan klimmen in de bergen, maar ze zullen erachter komen dat hij dood is. Vermoord. Door zijn eigen zusje…
Oftewel de familie maakt een hele hoop erge gebeurtenissen mee, Chris is nou al verdoemd voor het leven. En arme Tommie, zo klein en al zoveel meegemaakt. Bij hem zou je ook al gaan twijfelen, omdat hij niet bepaald het goede voorbeeld heeft gekregen van Chris.
Kort samengevat: Verborgen gebreken was niet echt mijn boek, hoewel ik er wel makkelijk door heen las. Het was geloofwaardig, maar ook weer saai. Toch heeft Renate Dorrestein me wel weer aan het denken gebracht, over hoe goed ik het hier eigenlijk wel niet heb. Een zorgeloos en fijn leventje…
3) Samenvatting
Geschreven door: van Walraven
'Een' Plaats van handeling is een nieuwbouwwijk in het westen van Nederland. Het is zomervakantie en bloedheet. De familie Jansen staat op het punt met vakantie te gaan naar Schotland. Het is een zenuwachtige toestand. Het gezin bestaat uit vijf personen: de veertigjarige Sonja, haar drie kinderen Waldo (16), Christine (10) en Tommie (4), en de laatste minnaar van Sonja, Jaap. De drie kinderen hebben verschillende vaders. Vooral Christine, die zichzelf Chris noemt, is in de contramine, overigens niet alleen op deze avond. Sonja staat machteloos tegenover haar opstandige dochter. Chris speelt altijd alleen en vervult dan 'krachtige' rollen, zoals cowboy op een steigerend paard of Engel van Gerechtigheid. Thuis trekt ze vaak op met haar jongste broertje, dat nog nauwelijks kan praten. Tommie voelt zich veilig bij haar. Het onmogelijke gedrag van Chris wordt begrijpelijk als blijkt dat ze slachtoffer is van incest. In Schotland regent het pijpenstelen. Chris gedraagt zich zo opstandig dat ze voor straf de camping niet af mag. Een poging van Jaap haar tot een andere houding te bewegen mislukt. Waldo wil zonder toestemming op z'n eentje een voettocht gaan maken. Hij neemt op een kade afscheid van Tommie en Chris. In verwarde gemoedstoestand geeft Chris hem een duw. Hij valt op zijn achterhoofd en verdwijnt in het water. Chris vlucht met Tommie.
'Twee' De zeventigjarige Agnes Stam steekt met de veerboot over naar het eiland Mull voor de Schotse kust. Daar heeft ze meer dan een halve eeuw haar vakanties doorgebracht in een huis dat ze samen met haar broers Frank, Robert, Justus en Benjamin heeft opgeknapt. Het huis was formeel eigendom van Robert. Later hebben ook talloze neefjes en nichtjes bij haar gelogeerd, nu gaat ze alleen. De neefjes en nichtjes vinden zich te groot om bij een oude tante te logeren. Haar broers zijn overleden, Robert als laatste. Op de stoel naast de chauffeursplaats van haar Volkswagen staat de urn met zijn as. Ze stopt even bij de boerderij van de familie Flynt, die een oogje in het zeil houdt als het huis onbewoond is. Als ze weer instapt, ontdekt ze op de achterbank Chris en Tommie, die zich hebben schuilgehouden op de vloer van de auto. Agnes slaat geen alarm, maar rijdt gewoon naar haar afgelegen huis vlakbij de baai. Chris, in het geheel niet uit het veld geslagen, helpt met uitladen. Maar als de jongste Flynt, Muriel, wat voorraden komt brengen, maken de kinderen zich uit de voeten. Agnes denkt terug aan haar gelukkige jeugd en de broers die haar toen en later op handen droegen. De gedachte dat zij de enige overlevende is van de familie, grijpt haar zo aan dat ze naar het strand vlucht om haar gedachten te ordenen. Op het natte zand strooit ze de as van Robert uit. Hier vindt ze ook Chris en Tommie terug. Hun ware namen hoort Agnes overigens niet. Chris noemt zichzelf Bazooka en Agnes doopt Tommie Ivatug, omdat hij op een eskimokind lijkt. Tommie wordt in bed gestopt en Agnes probeert Chris aan het praten te krijgen. Dat lukt niet erg. En als ze begint over ongeruste ouders en oppert de politie te bellen, dreigt Chris dat ze dan zal zeggen dat Agnes hen ontvoerd heeft om seksvideo's te maken. Er ontstaat een situatie waarbij ze elkaars krachten meten. Agnes vraagt zich af hoe haar familie zal reageren als ze aan de weet komen dat ze vreemde kinderen onderdak biedt. Zullen ze bevestigd zien wat ze al dachten, namelijk dat Agnes 'geflipt' is? Ze besluit dat de kinderen mogen blijven en dat ze niemand iets zal zeggen.
'Drie' De volgende ochtend zijn de kinderen weg. Terwijl Agnes naar hen op zoek is, denkt ze aan een ongeluk in haar kleutertijd. Robert sloeg met een ongecontroleerde beweging van zijn hengel het haakje in haar oog. Het oog genas wel, maar bij een tweede ongeluk, waarbij Robert ook betrokken is, verliest ze het oog toch. Sindsdien heeft ze een glazen oog. Na een vergeefse speurtocht komt ze thuis, waar haar nieuw onheil wacht: in een folder staat het huis aan de baai als vakantiewoning te huur. Wie heeft haar die streek geleverd? Ze wil protesteren bij de verhuurmaatschappij, maar de telefoon blijkt defect. Als ze naar de auto loopt, ziet ze de kinderen spelen bij de baai: ze zijn dus helemaal niet weggelopen. Opgelucht gaat Agnes met het verkleumde tweetal theedrinken. Ze merkt dat Chris zich nu heel erg inspant de dingen goed te doen. Tot haar opluchting beschouwt de familie Flynt de twee kleintjes gewoon als een neefje en een nichtje. Bij een bezoek aan de boerderij hoort ze dat het Eline is, de weduwe van Robert,die het huis in de verhuur heeft gedaan. Agnes is teleurgesteld en boos, hoewel ze het had kunnen verwachten van haar schoonzus. Chris blijkt vooral onder de indruk van de oudste mevrouw Flynt, die invalide is. Ze vindt dat je zulke oude mensen maar een spuitje moet geven.Met die mededeling keert ze weer terug naar haar uitdagende houding. Ze scheldt Agnes uit voor oud wijf, net zo lang tot die haar geduld verliest en driftig wordt. Het wordt Agnes duidelijk dat dit precies is wat Chris wil: uitgekafferd worden. Wat voor ouders heeft dit meisje? Ook het gedrag van Tommie vindt ze abnormaal: de kleuter heeft nog niet één keer naar zijn moeder gevraagd. Na de telefoon blijkt nu ook de wasmachine kapot; een gigantische overstroming is het gevolg.
'Vier' Agnes begint steeds meer aan zichzelf te twijfelen: gaat ze geestelijk zo achteruit dat ze bij het aanzetten van de wasmachine aan een verkeerde knop heeft gedraaid? Na de overstroming en een nacht dweilen is de opstandigheid van Chris weer verdwenen. Agnes realiseert zich dat het kind bang is dat zij de schuld zal krijgen; kennelijk krijgt ze thuis overal de schuld van. Agnes gaat in het dorp een wasmachineslang kopen en doet ook andere boodschappen. Ondertussen denkt ze aan het ongelukkige huwelijk van haar broer Freek. In de supermarkt valt ze flauw, voor het eerst in haar leven. Als ze thuiskomt, ziet ze dat de kinderen zich verkleed hebben. Tot hun speelattributen behoort ook de luchtbuks die van Justus is geweest. Ze spelen het Mevrouw-Jansen-spel, waarover Agnes met Chris gesproken heeft, een fantasiespel dat al tientallen jaren door logeetjes is gespeeld. Het moet zo fantasierijk gespeeld worden dat een van de deelnemers ten slotte mevrouw Jansen wordt. Agnes begrijpt niet waarom Chris zo fijntjes lacht bij de uitleg van de hoofdregel; ze weet immers niet dat het kind Jansen heet. Agnes speelt meteen mee en zorgt ervoor dat ze de buks kan verstoppen onder haar bed. Ondertussen denkt ze aan Justus,wiens huwelijk ook niet gelukkig was. Tommie en Chris zetten het spel met verve en veel rolwisselingen voort. Agnes voegt zich, verkleed, in hun spel. Onverwacht verschijnt er een man: inspecteur Miller van Scotland Yard, die belast is met de opsporing van twee kinderen Jansen. Hij laat foto's zien. Tot haar verbijstering herkent Agnes Bazooka en Ivatug, maar ze zwijgt. De inspecteur herkent de kinderen niet, onder andere omdat Tommie op dat moment als meisje verkleed is. Hij zegt dat het vermoeden bestaat dat de kinderen ontvoerd zijn. Datzelfde leest ze later in een krantenbericht. Agnes beseft dat ze zich in een wespennest gestoken heeft.Nogmaals probeert ze Chris aan het praten te krijgen; zonder succes. Ze veronderstelt dat het meisje thuis mishandeld is.
'Vijf´ De volgende dag blijkt Chris een modelkind te zijn geworden en ze wil nu ook Chris genoemd worden. Agnes denkt dat ze bang is weggestuurd te worden. Maar om een kleinigheid vervalt het meisje weer in haar agressieve gedrag. Agnes wandelt met Tommie naar de Flynts; ze wil een konijntje voor hem halen om de dode muis te vervangen die hij nu als knuffel gebruikt. Als Tommie niet wordt afgebekt, blijkt hij heel redelijk te kunnen praten. Agnes denkt terug aan de dag op Mull toen ze ineens voelde dat ze verliefd was op haar broer Robert. Bij de Flynts wacht haar een koude douche: haar schoonzus wil niet alleen het huis met onmiddellijke ingang verhuren, maar ze heeft ook de Flynts als huisbewaarders ontslagen. Ze koelen hun woede op Agnes en citeren vernederende kwalificaties van familieleden over haar oude-vrijsterschap. Ook Robert had tegenover de Flynts opmerkingen in die richting gemaakt. Als ze thuiskomt, ligt daar een brief van haar schoonzus met het verzoek het huis aan de baai te verlaten. En Chris vertelt haar later op de dag dat er iemand aan de deur is geweest. Hij heeft een kaartje onder haar deur door geschoven: een min van het verhuurbedrijf.
'Zes' Chris heeft uit vragen en antwoorden van Agnes, naar aanleiding van krantenberichten, de conclusie getrokken dat Waldo nog in leven is en zich op het eiland Skye bevindt. [Uit een geciteerd artikel dat Chris niet kent, weet de lezer echter dat zijn lijk in de haven is gevonden,waar zij hem een duw heeft gegeven. Chris is zo gerustgesteld dat ze overweegt naar haar moeder terug te keren. Opbellen kan echter niet, want ze heeft zelf de telefoon onklaar gemaakt.Ze gaat naar Agnes om een en ander te overleggen, maar die slaapt nog. Onder haar bed vindt Chris de luchtbuks terug. De volgende ochtend wordt er al vroeg aangebeld. Agnes is ontred-derd: ze loopt nog in haar sjofele ochtendjas, bovendien is ze haar glazen oog kwijt. Het vroege bezoek blijkt de man te zijn van het verhuurbedrijf die de woning komt inspecteren. Het huis is een puinhoop, vooral na de overstroming. Chris merkt dat Agnes met iemand door het huis loopt. Ze denkt dat de oude vrouw gevaar loopt en wil haar beschermen. Als Agnes de man uitlaat, valt ze. Hij wil haar overeind helpen. Chris ziet dat, interpreteert het gebaar verkeerd en schiet.
Ondertussen wachten Sonja en Jaap in het grote hotel op het eiland Mull op berichten van de kinderen. Sonja is de wanhoop nabij, want inspecteur Miller heeft niet anders te melden dan 'geen nieuws'. Ze komt ineens op de gedachte dat de kinderen niet ontvoerd zijn, maar weggelopen.
Agnes besluit de vingerafdrukken van de kinderen van het moordwapen te verwijderen. Met inspanning van al haar krachten sleept ze zich naar buiten en veegt het wapen schoon. Ze beseft dat ze invalide is en rijp voor een verpleeghuis.
In het hotel worden de kinderen ondanks hun vermomming herkend. Maar als Chris wil vluchten,lopen ze bij de buitendeur Sonja en Jaap in de armen. Blijde hereniging. Dat was dus de verrassing waar Agnes op doelde. Sonja is w blij dat ze haar kinderen terugheeft dat ze eigenlijk niet eens wil weten waar ze gezeten hebben. Jaap wel.
Muriel Flynt, die haar verontschuldigingen komt aanbieden voor het onbeschofte gedrag van de dag daarvoor, vindt de halfverlamde Agnes en neemt haar mee.
De familie Jansen gaat op aandrang van Jaap en Chris naar het huis van Agnes. De politieman Miller kan niet meekomen, want hij is nu bezig met een echte moordzaak. Kennelijk gaat het over de man die door Chris is neergeschoten en die toch nog heeft kunnen wegkomen. Hij is gevonden en opgenomen in het ziekenhuis, waar hij gestorven is zonder iets te kunnen zeggen.Uiteraard treffen ze Agnes niet thuis. Sonja begint zich nu serieus zorgen te maken over Waldo;ze veronderstelt dat hij gewond is geraakt op Skye. Jaap die eigenlijk eerst de Agnes-affaire wil uitzoeken, zwicht voor de gezamenlijke aandrang van Sonja en Chris naar Skye te gaan. Ten slotte haalt Tommie het glazen oog van Agnes uit zijn broekzak; dat was hij vergeten. Chris neemt het van hem over zonder dat de anderen het zien.
4) Analyse
Personages:
In verborgen gebreken zijn er meerdere hoofdpersonen, maar meestal zit je in de gedachten en het verleden van Agnes.
Agnes is een vrouw van zeventig jaar en heeft twee maanden geleden haar laatste broer verloren. Ze voelt zich in de steek gelaten door de rest van de familie, die hun kinderen aan haar mee zouden willen geven voor de vakantie. Iets wat vroeger altijd traditie was. Agnes was vroeger lerares, ze is nooit getrouwd en heeft altijd meer dan zusbroer gevoelens gehad voor Robert. Ook heeft ze vroeger een klein ongelukje gehad met een fiets waardoor ze nou een glazen oog heeft. Ze is een lief persoon, maar doordat ze nooit iemand anders heeft gehad dan haar eigen broers, is ze een beetje gek.
Chris: Chris is psychisch niet helemaal honderd procent. Ze is een meisje dat dingen zegt en doet, waarvan ze zelf niet eens weet dat het slecht is. Een reden voor haar gedrag is dat ze seksueel misbruikt wordt door haar broer Waldo. Toch is ze al zeer zelfstandig voor een meisje van tien, ze zorgt namelijk helemaal voor haar broertje Tommie. Maar of hij daar nou zo blij mee kan zijn…
Waldo: Waldo is een jongen van 16 jaar oud. Ook bij hem zit er een steekje los. Want je eigen zusje en broertje misbruik je normaal niet. Door zijn eigen psychische gedrag tegenover Chris wordt hij door haar vermoord.
Sonja: Sonja is de moeder van de kinderen. Ze is ongeveer veertig jaar oud en ze probeert nog altijd jong en mooi te zijn. Sonja vindt Chris maar een vervelend kind en vindt dat ze maar een zwaar leven heeft. Ze vindt het niet verdiend dat ze zo wordt behandeld door haar kind. Ook heeft Sonja een relatie met Jaap, iets wat op het einde niet meer zo soepel loopt, omdat Sonja vindt dat Jaap zich teveel bemoeit met haar kinderen.
Jaap: Jaap is een man van in de dertig die een relatie heeft met Sonja. Hij woont met haar samen en begint ook steeds meer van de kinderen te houden. Een vriend waar je voorzichtig op moet zijn…
Tijd:
Het verhaal is op een niet-chronologische volgorde geschreven. Zoals eerder vermeld staan er namelijk allemaal flashbacks in van Agnes, die steeds weer terugdenkt aan het verleden en ook het verleden van Chris komt er in voor. De totale tijd van het boek bestaat ongeveer uit 2 weken.
Perpectief:
Verborgen gebreken bestaat uit een meervoudig, personaal perspectief. Zo kom je de gedachten te weten van Chris, Agnes en ook een beetje van Sonja. Je weet wel hoe die mensen zich voelen en weten, maar toch is het wel een beetje onbetrouwbaar. Vooral van Chris, omdat zij zo ontoerekeningsvatbaar is. Ik denk dat je op het perspectief Agnes weer het meeste kan vertrouwen, omdat zij een heldere kijk heeft op het leven.
Thema:
Incest staat centraal in Verborgen gebreken. Zowel van de familie van Agnes (verliefd worden op je eigen broer) als van de familie Jansen ( Seksueel misbruikt worden door je broer) is er sprake van. Ook is er sprake van feminisme, want er is maar een man die het blijkbaar goed kan doen bij de vrouwen en dat is Tommie, een kind van 4 jaar oud. Bovendien staat er op een van de eerste bladzijden staat de motto: “Dit is een onbelangrijk boek, want het gaat over de gevoelens van vrouwen in een huiskamer. Virgina Woolf.” Iets wat duidelijk verwijst naar het feminsime.
Motieven:
Er is maar een duidelijk motief. Chris denkt vaak: “Ik ben de engel met een tweestrijdig zwaard, ik ben de engel van gerechtigheid.” Chris denkt vaak dat ze datgene moet doen, wat uiteindelijk het beste voor iedereen moet zijn. Alleen wát ze dan doet, zoals die keer dat ze Waldo vermoorde, is in de werkelijkheid natuurlijk verre van het beste.
Titelverklaring:
In het boek staat letterlijk de titelverklaring, namelijk: Elke familie heeft haar geheimen en haar verborgen gebreken. Intimiteit heeft geen prijs. Het gaat dan over de geheimen die iedereen in een familie wel kent. Zo heeft de broer van Agnes, Frank, een probleem met zijn vrouw. Ze heeft hem totaal onder de duim en hij begint haar steeds meer te haten. Of dat Justus vreemd ging met een van zijn kinderen. Geheimen en gebreken die niemand mogen weten. En natuurlijk niet te vergeten wat Waldo met zijn broertje en zusje doet. Geheimen en gebreken die niemand mogen weten. Ze zijn verborgen. Vandaar de titel Verborgen gebreken.
5) Open plekken
1) ´…Nu stommelde iedereen nog rond in huis. Maar straks zo het stil zijn. En als ze morgen zou vertellen wat de nacht voor haar in petto had gehad, zou haar moeder haar eenvoudig niet geloven. Maar wat misschien nog erger was: als ze het wel geloofde, zou ze nooit meer blij kunnen kijken. Ze draaide zich om, sloeg haar armen om het kussen en rolde zich op. Het was te warm om onder de dekens te kruipen. En wat maakte het uit? Onder de dekens was je beslist niet veiliger. (…) Ze kneep in haar armen, in haar benen. Ze voelde al bijna niets meer. De deur van haar kamer zou zo wel open gaan…´(pag. 30)
Als je in de fantasie kruipt van een 10-jarige meisje zoals Chris, dan zou er zoveel kunnen staan bij de deuropening. Natuurlijk, je hebt stiekem in je achterhoofd heus wel een idee wat er zal gebeuren. Maar toen ik dit las wist ik echt niet wat er komen zou gaan en was het voor mij één grote open plek.
´…Net als die keer met Waldo. Als Tommie toen hun moeder had geroepen, maar hij riep háár, kort, snerpend, één keer. En ze wist al wat er aan de hand was voordat ze in het donker uit haar eigen bed was gesprongen. Er had een zoete geur in huis gehangen, tot boven toe: Jaap had die dag een bos bleomen voor Sonja meegenomen. Gek dat je zullke dingen onthield. Over honderd jaar zal ze zich nog steeds herinneren hoe het in huis rook toen ze die nacht naar Tommies kamer vloog. Haar moeder zei dat het bloeiende dille was. Waldo had een beetje schaapachtig gegrijnsd. ‘Jij vind het toch ook altijd lekker?’ vroeg hij bijna behaaglijk. Tommie sidderend in zijn bedje. Maar wat een vraag: vond ze het lekker? Ze veroorzaakte het alleen maar, telkens weer, louter door te bestaan, door te ade3men en te zijn. Ze had in verwarring haar hoofd gebogen en naar haar tenen gekeken. Was het niet genoeg als je het alleen maar fijn vond dat iemand nota van je nam, waardoor je eigenlijk niet durfde te zeggen dat je bijvoorbeeld een paar goede rookbommen maakte? Waldo had zijn spijkerbroek weer aangetrokken. Hij wiebelde heen en weer op zijn voeten terwijl hij nadacht. Toen zei hij zacht: ‘Je zult me nu natuurlijk wel moeten compenseren, Chrisso…(blz. 204)’
Hoewel het niet letterlijk in het verhaal staat dat Waldo Chris werkelijk seksueel heeft misbruikt, kun je bij dit stukje toch duidelijk lezen dat het waar is. Ook is dit gelijk de rede van Chris haar gedrag. Ze moest sterk zijn, ze mocht niets laten blijken, want het was allemaal haar schuld, dacht ze. Maar een kind van 10 hoort zulke dingen niet te denken, vandaar dat ze ineens heel agressief uit de hoek kon komen.
´… Opnieuw kwamen haar armen omhoog en weer wipten haar voeten van de grond. Ik ben een engel met een tweesnijdend zwaard, ik ben de Engel van de Gerechtigheid. Ze trof hem midden op zijn borst. Hij sloeg achterover. Hij maakte geen enkel geluid, en nog net zag ze hoe verbaasde hij keek. Het enige dat te horen was, was het knappende geluid waarmee zijn achterhoofd de kade raakte. Zijn handen graaide. De vaart waarmee hij langs de rand gleed en eroverheen kantelde, het water in. Chris keek naar de plek waar hij had gestaan. Meteen rees haar moeders gezicht voor haar op, zo duidelijk alsof zij plotseling voor haar stond: haar speciale Waldo-gezicht, gretig, vrolijk, uitdagend, gelukkig, plagend. Bevend greep Chris haar broertje bij zijn arm en begon te rennen…´ (blz. 39)
het is duidelijk dat Waldo ernstig verwond is, of misschien wel dood. Maar wat er precies met hem aan de hand is weet je niet. Daar kom je pas later in het verhaal achter.
´… Agnes laat zich op haar knieën zakken en begint lukraak in de natte kranten te bladeren. JAARMARKT IN SALEN GROOT SUCCES. DOORBRAAK IN KANKERONDERZOEK. JONGEN DOOD AANGETROFFEN IN DE HAVEN VAN OBAN. Toe maar, een lijk in Oban: laat inspecteur Miller zich daar liever mee bezighouden, in plaats van met een paar onschuldige kinderen. Haar blik blijft een ogenblik aan het bericht hangen. Verbrijzelde schedel. Identiteit onbekend…’ (blz. 126)
Waldo en de onbekende jongen hebben heel wat gemeen met elkaar. Beide hebben ze iets aan hun schedel, ze zijn beide in het water gevallen en verder heeft de moeder van Waldo, Sonja, ook nog gezegd dat Waldo zijn identiteitsbewijs niet bij zich had. Het is dus zo goed als zeker dat Waldo de onbekende jongen is. Niemand van het gezin gaat ervan uit dat Waldo dood is, omdat ze allemaal denken dat hij aan het bergbeklimmen is in Oban. Op het einde willen ze Waldo gaan opzoeken, niet wetend dat ze nooit meer met hem zouden kunnen communiceren…
3) Chris heeft zojuist de deurwaarder neergeschoten met een luchtbuks terwijl Agnes tegelijkertijd een beroerte krijgt. Met haar laatste krachten stuurt ze Chris en Tommie weg met een briefje waarop het adres van hun ouders staat. Chris denkt dat ze nog een kleinigheidje moet doen, namelijk die man zien op te bergen…
‘ …Onwillig slaat ze haar blik op. Als zoeklichten gaan haar ogen door de tuin, van links naar rechts en weer terug. De deurwaarder ligt niet onder de van de hitte slap neerhangende rododendrons, niet in de borders, niet op het gras, niet aan de voet van het vogelhuisje van berkenstammetjes waarin Agnes elke ochtend brood neerlegt.
Geen spoor.
Nergens.
Ze begint van top tot teen te tintelen. Die Bullshitter! Hij is er vandoor! Hij is zich te pletter geschrokken en heeft zich uit angst doodgehouden…’ (blz. 213)
Maar waar is die man dan nou naartoe? En zal hij iemand hebben gewaarschuwd dat er een krankzinnig kind rondloopt met een luchtbuks? Helaas zijn er op deze vragen ook geen concrete antwoorden te vinden.
‘ “Onze inspecteur Miller is onbereikbaar,” zegt Jaap, terwijl hij op zijn hurken bij haar komt zitten. “O”, zegt ze. Ze kan haar blik niet van Christine losrukken, die nu verderop in de lobby een ober heeft aangeklampt. “ Hij zit in het ziekenhuis bij iemand die met schotwonden langs de weg is gevonden. Ze konden op het bureau niet zeggen hoe lang het gaat duren, want hij moet wachten totdat die man bij bewustzijn komt en een verklaring kan afleggen…” (blz. 222)’
‘… Haar minnaar haalt zijn schouders op. “Dat konden ze niet zeggen. Die man bij wie hij in het ziekenhuis zat, weet je nog, die is zonder te zijn ontwaakt zojuist overleden aan zijn verwondingen, of aan bloedverlies, weet ik het, dus misschien komt Miller inderdaad deze kant op als hij de boodschap krijgt.”…” (blz. 233)’
6) Recensie
Recensent: Inge van den Blink
Recensietitel: Een rij rubberen laarsjes in de gang
Bron: de Amersfoortse courant
Dat zal je altijd zien. Kun je een paar weken geen boekbespreking tikken, valt er zo'n roman van de pers die je het liefst meteen de volgende dag op straat zou willen gaan uitventen. Het begin van Verborgen Gebreken van Renate Dorrestein doet grappig genoeg sterk denken aan het begin van Buitenstaanders, de bizarre roman waarmee de schrijfster in 1983 debuteerde. Net als in Buitenstaanders wordt in dit nieuwe boek een leuk lijkend maar bij nader inzien tamelijk naargeestig gezinnetje geïntroduceerd. De hoeksteen van de samenleving is bij Dorrestein opnieuw een broeinest van frustraties, onfrisse geheimen en met ongelijke middelen uitgevochten machtstrijdjes. Maar er is een belangrijk verschil tussen toen en nu: de surrealistische satire van Buitenstaanders heeft in Verborgen Gebreken plaatsgemaakt voor subtiel realisme. Zo wordt de uitgeputte huismoeder Sonja tamelijk dodelijk, maar toch ook met begrip getekend. Ze is veertig, en heeft haar jongere minnaar Jaap in huis genomen. We bevinden ons in hun zomerse achtertuin. Toen "schoof Sonja haar stoel wat naar achteren, strekte een lang, gebruind been en legde haar voet op haar minnaars knie. Ze wist dat ze goede benen had. En een aardig, jeugdig gezicht, vooral als ze ervoor zorgde permanent enigszins verbaasd te kijken. Ze stond liever niet uitvoerig stil bij wat zich tussen die benen en dat gezicht bevond. Ze had haar romp afgeschreven, na drie kinderen." In een tv-interview met Hanneke Groenteman vertelde Renate Dorrestein, zelf kinderloos, over 'het nut van tantes'. De tante in haar boek heet Agnes. Zij is een bejaarde vrijgezelle dame die haar hele leven in de grote liefde tussen haar en haar oudste broer is blijven geloven. Helemaal bij is Agnes niet meer, maar echt aftands ook nog niet. Het verhaal gaat zo. Sonja, drie keer gescheiden, heeft drie kinderen van drie verschillende vaders. De oudste zoon Waldo, veertien, is haar oogappel. Dan komt Chris, een dwars en jongensachtig meisje van tien. Zij kan weinig goeddoen in moeders ogen, al was het maar omdat ze niet met Barbies speelt. Chris heeft wel wat anders aan haar hoofd. Ze bemoedert haar kleine broertje Tommie, die verder een beetje aan zijn lot wordt overgelaten. Want het is Sonja allemaal te veel. Tijdens een verregende gezinsvakantie in Schotland tuimelt Waldo van de havenkade. Opzet of ongelukje? Kleine Chris weet er meer van. Ze werd door haar grote broer misbruikt, wat tegelijk dol op hem en moest natuurlijk haar mondje dichthouden. 'Denk erom, mama geen verdriet doen.' Was incest niet het meest grondig uitgemolken item in de literatuur van de afgelopen jaren? Jawel, maar Dorrestein blaast het probleemloos nieuw leven in. Chris en Tommie vluchten na Waldo's fatale onderdompeling in het grauwe kadewater de auto in van een oude Nederlandse dame: Agnes. Zij is haar leven lang de liefste tante van de wereld geweest voor een uitgebreide familie. Maar nu is al het grut volwassen en dus heeft Agnes afgedaan. Deze bittere pil wordt pas echt te groot om door te slikken als een schoonzus het familiehuis in Port na Bà, waar Agnes de gelukkigste weken van haar leven doorbracht, van de hand blijkt te hebben gedaan aan een verhuurbedrijf van vakantiehuizen. Dus kun je er begrip voor opbrengen dat Agnes niet naar de politie loopt met Chris en Tommie maar letterlijk een oogje dichtdoet; dan ziet ze ook meteen niks meer want haar andere oog is van glas. Nee, Agnes neemt de gelegenheid te baat met haar twee weglopers. Het worden bijna-paradijselijke dagen met bijna-onvergetelijke personages in een met grote liefde beschreven verwaarloosd familiehuis. De rubberen laarzen in de gang, de verjaarde kalender aan de muur; je kunt de lucht gewoon opsnuiven. Knap is het contrast dat Dorrestein heeft aangebracht in haar twee hoofdpersonen. Kleine, wanhopige Chris met haar grote mond die een oudste broer heeft die op de verkeerde manier van haar houdt. Lieve, wereldvreemde Agnes die eveneens op een verkeerde manier - licht-incestueus maar platonisch - van haar overleden oudste broer heeft gehouden. Hoe goed of hoe slecht is het om in een fantasiewereld te leven? Dat is uiteindelijk de grote vraag die Dorrestein stelt. En in het verlengde daarvan: hoe moeten we de dagelijkse realiteit verdragen als dromen en fantasieën niet onze interpretatie bepalen? Is de wereld dan nog wel leefbaar? Hoe dan ook: Agnes' kaartenhuis stort in als de feiten zich openbaren. Haar rest een hersenbloeding en vermoedelijk een verpleegtehuis. Wat er met arme Sonja gebeurt als ze de realiteit rondom Waldo ooit achterhaalt stellen we ons maar liever niet eens voor. Zware kwesties, verpakt in een boek dat spannend, ontroerend en humoristisch tegelijk is; vraag me niet hoe de schrijfster het doet. Wie Verborgen Gebreken heeft gelezen beseft met nieuwe helderheid hoe we ons allemaal door onze dromen laten bedriegen. Omdat we wel moeten, of omdat we niet anders kunnen.
7) Samenvatting Recensie
Het gaat over een gezin die van de buitenkant er normaal uitziet, maar van binnen heel naargeestig is. Ook tante Agnes, de liefste tante van de hele wereld, heeft zo haar verhalen over de familie. Natuurlijk komen die families bij elkaar, en er ontstaat een interessant verhaal. De grootste vraag die Dorrestein stelt is: ´Hoe goed of hoe slecht is het om in een fantasiewereld te leven?´ Waarvan het antwoord van de recensent luidt: ´Wie Verborgen Gebreken heeft gelezen beseft met nieuwe helderheid hoe we ons allemaal door onze dromen laten bedriegen. Omdat we wel moeten, of omdat we niet anders kunnen.´
De recensent is een beetje vaag in haar conclusie of ze het nou een mooi of lelijk boek vindt. Ze begint gelijk heel erg negatief: `Dat zal je altijd zien. Kun je een paar weken geen boekbespreking tikken, valt er zo'n roman van de pers die je het liefst meteen de volgende dag op straat zou willen gaan uitventen.´ Maar op het einde zegt ze juist weer: ´Zware kwesties, verpakt in een boek dat spannend, ontroerend en humoristisch tegelijk is; vraag me niet hoe de schrijfster het doet.´ Toch zal ze het boek zelf niet mooi gevonden hebben, want anders schrijf je zoiets niet. Ze vond de manier hoe het geschreven is, wel weer heel erg goed.
8) Algemene conclusie
Het is een boek met een mysterieuze titel. Een verhaal geschreven op een zweverige, doordachte manier. Iets waar ik niet zo kapot van was, maar wat de recensent prachtig vond. Toch blijkt het dat de inhoud wel wat minder was. Goed bedoeld, maar de kracht van de incest bij beide families, kon nog wel net dat beetje extra aandacht krijgen, waardoor je er echt mee zou gaan zitten.
Ook vond ik het wel grappig om te lezen dat de recensent het wel kon begrijpen dat Agnes Chris en Tommie meeneemt naar haar vakantiehuisje. Iets waar ik niets bij kon voorstellen.
Zoals altijd merk ik ook hier weer dat er achterliggende gedachtes bij romans zit.
Je kunt niet alleen je oordeel vellen door naar de buitenkant te kijken, want schijn bedriegt.
Leef in een fantasiewereld, maar vergeet niet dat er buiten dat, ook nog de werkelijkheid bestaat.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
E.
E.
Echt een super verslag, ik heb wat gebruikt om mijn mondeling nederlands af te maken. En nu maar hopen op een net zo goeie cijfer als deze verslag!
12 jaar geleden
Antwoorden