Zakelijke gegevens Auteur: Renate Dorrestein
Titel: Verborgen gebreken
Genre : Roman Eerste reactie Keuze : Ik heb dit boek gekozen omdat het me werd aangeraden door mijn buurman. Ik zocht namelijk een niet te dik boek, met een duidelijke verhaallijn en met een onderwerp dat me interesseert. Het leek me ook leuk eens een spannend boek te lezen en nadat ik de achterkant had gelezen, wist ik dat dit me een leuk boek zou lijken. Inhoud: Ik vond het een heel leuk boek om te lezen. Het was erg spannend en niet te makkelijk. Daarmee bedoel ik dat niet alles meteen werd weg gegeven, je wordt soms nog een beetje in het donker gehouden over bepaalde onderwerpen. Die kan je dan zelf invullen en pas later komt de onthulling. Verder was het ook niet te langdradig en was het duidelijk geschreven. Verdieping Samenvatting: Het gezin Jansen, bestaande uit Sonja (moeder), Jaap (met wie Sonja een relatie heeft), Waldo, Christine (in het boek Chris genoemd) en Tommie (de kinderen van Sonja, met elk een andere vader) wonen in een achterbuurt van een stad. Ze gaan op vakantie naar Schotland. Waldo, die Chris en Tommie misbruikt, wil in zijn eentje naar Skye om bergen te beklimmen, maar Sonja is het daar niet mee eens. Bij een haventje neemt hij afscheid van Chris en Tommie, en daar geeft Chris hem onopzettelijk een duw, waardoor Waldo verdrinkt. Chris vlucht samen met Tommie weg. Op een pont, waar ze afgesproken hadden met hun moeder en Jaap, kruipen ze in de auto van een vreemde. Sonja ziet haar kinderen nog wel, maar raakt hen op de pont uit het zicht kwijt. De vreemde, bij wie de kinderen in de auto stappen, blijkt Agnes Stam te zijn, een vrouw van zeventig. Zij rijdt met een urn naast haar op de voorbank, met daarin de as van haar overleden broer Robert, die zij op het strandje voor haar familiehuisje, Port na Bà genaamd, zal uitstrooien. Ze had nog drie broers: Benjamin, Frank en Justus, maar zij zijn alle overleden. Haar broers hielden veel van haar, en beschermden haar altijd. Agnes vindt Robert het aardigste van haar broers en Agnes is ook verliefd op hem geweest. Als Agnes is aangekomen bij Port na Bà, ziet ze de kinderen uit de auto stappen. Ze noemt het meisje Bazooka, vanwege de kauwgum die zij kauwt, en de jongen Ivatuq, omdat hij op een eskimo lijkt. Eerst wil Agnes de politie bellen, maar omdat Chris haar dreigt om dan te zeggen dat zij ontvoerd zijn, ziet ze hier vanaf en ze laat hen maar bij haar thuis. Agnes vraagt zich wel af wie hun ouders zijn, en wat er bij het gezin Jansen thuis allemaal gebeurt, als het zo erg is dat de kinderen van huis weglopen. De volgende dag ontdekt Agnes dat haar huis als woning te huur wordt aangeboden. Daarvoor heeft de vrouw van Robert, Elise, gezorgd. Het huis was ook oorspronkelijk van Robert. Ze moet het huis binnen een paar dagen verlaten en de familie Flynt is woedend op haar, omdat zij gehoopt hadden het huis in bezit te krijgen. Later die dag gaat haar wasmachine stuk en als ze in het dorp is, om een nieuwe slang voor de wasmachine te kopen, valt ze in een winkel flauw, waar ze zich erg voor schaamt. Als ze weer thuis is, komt inspecteur Miller van Scotland Yard aan de deur. Hij is op zoek naar twee vermiste kinderen, maar hij herkent Chris en Tommie niet, vanwege andere kleren die zij aangetrokken hebben in het kader van een verkleedspel. Agnes besluit niets te zeggen, maar beseft, na het lezen van een krantenbericht, dat ze in een moeilijke situatie verkeert. De volgende dag vertelt Chris hun namen en gedraagt ze zich erg behulpzaam, omdat ze bang is om weggestuurd te worden. Chris verlangt na een paar dagen weer naar Waldo, omdat hij wél aandacht aan haar besteedde. Ze gaat naar de slaapkamer van Agnes, om het haar te vertellen. Maar Agnes slaapt en Chris ontdekt een luchtbuks onder haar bed. Vroeg in de ochtend komt er iemand langs van het verhuurbedrijf, om het huis te inspecteren voor de verhuur. Agnes wil hem wegsturen, omdat ze niet van plan is het huis te verhuren, maar ze bedenkt zich. Als hij na een tijdje weer weg gaat, met de conclusie dat het huis niet te verhuren is, omdat het een puinhoop is vanwege de kapotte wasmachine, ziet Chris hem. Ze denkt dat hij iemand is die hen eruit moet zetten en ze denkt dat hij Agnes mishandeld heeft, omdat ze haar glazen oog niet in heeft en gevallen is over het opstapje van haar deur. Daarom wil Chris haar beschermen. Ze richt de buks op de man om hem weg te jagen, maar als Tommie tegen haar aan loopt gaat de trekker over. Op hetzelfde moment krijgt Agnes een beroerte. Agnes en de man van het verhuurbedrijf blijven beide liggen en Chris slaat de meubelen in het huis kapot, omdat ze denkt dat het haar schuld is en zo reageert ze haar woede af. Als Chris weer bedaard is helpt ze Agnes om naar binnen te komen. Agnes besluit vervolgens de kinderen naar huis te sturen voordat het lijk ontdekt wordt. Ze weet uit de krant in welk hotel hun moeder logeert en schrijft dat op een briefje. Ze moeten met de auto liften naar dat hotel, maar Agnes doet het doel van de reis voorkomen als een verrassing. Wanneer Chris het lichaam van de makelaar onder de heg wil slepen, is hij weg. Later blijkt dat hij niet dood was, maar zelf een stuk gelopen heeft, en in een ambulance, op weg naar het ziekenhuis, is gestorven. Nadat Chris en Tommie weg zijn, bereikt Agnes, na een laatste krachtinspanning het geweer en ze poetst de vingerafdrukken van Chris van het wapen en zet die van haarzelf erop. Ze realiseert zich dat ze naar een verpleeghuis zal moeten. Op het grintpad voor haar deur vindt Muriel Flynt haar, die haar met de auto wegbrengt. De kinderen komen in het hotel aan en worden met hun moeder herenigd, die niet wil weten wat er gebeurd is. Dan gaan ze naar het eiland Skye, om Waldo te zoeken. In de auto haalt Tommie het glazen oog van Agnes, dat hij in het huisje aan haar terug wilde geven uit zijn zak en geeft het, zonder dat iemand het ziet, door aan Chris. De moord op Waldo en de moord op de makelaar blijven dus onopgelost. Onderzoek van de verhaaltechniek: De schrijfstijl in niet erg ingewikkeld, waardoor de tekst pakkend is en goed te volgen. Opvallend is dat ze niet alles expliciet beschrijft, zoals het misbruiken van Chris en Tommie, maar alleen enkele hints geeft en dit heel subtiel wordt duidelijk gemaakt, door het verhaal heen. “… starend in Waldo’s ogen, de enige ogen die haar ooit echt zagen, de enige ogen die de moeite namen werkelijk naar haar te kijken. Zijn harde, hoekige lichaam. Zijn klamme huid, zijn onderzoekende vingers. Zijn adem in haar oor, zijn hese stem. En het onbegrijpelijke medelijden dat ze erna altijd voelde: als zij niet bestond, zou hij dit niet hoeven doen, ’s nachts in het donker. Telkens het besef, haar schuld. Kon hij maar van haar worden verlost.” (p. 38) Maar ook minder duidelijke aanwijzingen worden gegeven. “Het weten was altijd het ergste. Dat je die blik zag en dan moest de hele avond nog om. Ze trok de boord van haar sweater over haar kin en beet op de rand. Zout. Zo zout als tranen. Maar ze huilde nooit. Ze had gewoon tralies voor haar ogen gedaan.” (p.15) Het verhaal speelt zich af in de zomer van 1996 en het vindt vooral plaats op het Schotse eiland Mull, waar de familie Jansen op vakantie is en waar Agnes de as van haar broer uitstrooit. “Vanaf het moment dat ze in Schotland waren, regende het pijpenstelen. Niet te geloven, zoals het regende.” (p.31) Ook het gebied rondom het huis van Agnes op het eiland wordt uitgebreid beschreven. “De laatste bocht, en dan kan het huis zich niet langer in de plooien van het landschap verborgen houden. Witte muren, blauwe kozijnen, een dak van lei. Oh het is zo’n vriendelijk huis, het ligt er in alle verlatenheid zo sereen bij – als iemand die door maar lang genoeg te leven heeft geleerd de eenzaamheid niet meer te vrezen. Het kijkt uit over de stille baai van Port na Bà, over kilometers spierwit zand en rotsen die met felgroene algen zijn beslierd. Op het strand kun je stukjes basalt vinden, gneis, graniet, zandsteen, soms zelfs marmer of schist.” (p.50) De vertelde tijd is ongeveer een week. Dit is de lengte van de geplande zomervakantie. Het verhaal is chronologisch verteld met wat flashbacks ertussen, omdat er veel verteld wordt over het verleden van Agnes. Ze heeft veel herinneringen… “Op die foto zit ze in een wit schortje in het gras, drie of vier jaar oud, een peinzende uitdrukking op haar gezicht. In haar hand houdt ze de pluizenbol van een paardebloem. Buiten beeld zegt iemand: ‘Blaas dan!’ Ze herinnert zich tot op de dag van vandaag haar schrik toen ze inderdaad blies en de vernietigster van een heel universum bleek te zijn.” (p.72) De verhaalfiguren zijn: - Agnes Stam. Agnes is een vrouw van zeventig die vroeger lerares was. Door een ongeluk in haar jeugd heeft ze haar oog verloren. “’Pas op!’ schreeuwde Robert toen Justus eveneens omviel. En Agnes kraaide van plezier toen ze voelde hoe Robert haar uit de lucht greep, en toen ze samen omver rolden lachte ze nog steeds. Robert stortte, haar tegen zich aanklemmend, met zijn volle gewicht boven op haar, en met een gekraak alsof haar hele schedel werd versplinterd, boorde het handvat van Franks fietsstuur zich in haar oogkas.” (p.81-82) Ze is nooit getrouwd geweest, maar was ooit verliefd op haar eigen broer, Robert, die net is overleden aan kanker. Ze had nog drie broers: Frank, Justus en Benjamin. Deze zijn ook allemaal overleden en daardoor voelt ze zich eenzaam, want vroeger werd ze altijd beschermd door haar broers. Samen met haar broers heeft ze vijftig jaar geleden een huis op het eiland Mull opgeknapt. Sindsdien gaat de hele familie daar altijd op vakantie met de kinderen, kleinkinderen, nichtjes en neefjes. Haar schoonzusters vinden haar een oude vrijster. Ze merkt zelf dat haar gezondheid achteruit gaat en ze is bang dat anderen dat ook zien. Al heeft ze geen kinderen, haar opvoedingsmethoden zijn beter dan die van de 'echte ouders' in het boek. - Christine Jansen, ook Chris genoemd omdat dat veel stoerder staat volgens haar, is de blonde, tien jaar oude dochter van Sonja Jansen. Ze weet niet wie haar vader is en die wordt ook niet bekendgemaakt in het boek. Ze is heel zorgzaam tegenover haar broertje Tommie, maar soms ook een beetje bazig. “ ‘Tommie!’ riep ze. ‘Waar zit je? Ik weet dat je hier ergens bent! Kom tevoorschijn of er zwaait wat!’” (p.15) Chris heeft het gevoel dat zij de enige is die hem kan beschermen.Ze heeft ook nog een oudere broer, waar ze helemaal gek op is. Ze kijkt echt tegen hem op. Haar gedachten zitten volkomen onvolwassen, onbezonnen en soms ook chaotisch in elkaar. Het is duidelijk aan haar te merken dat ze geen normale, gestructureerde opvoeding heeft gehad. Ze doet en denkt soms hele vreemde dingen. “Ze had ’s avonds niet aan Jaap durven vertellen dat het kind op het schoolplein het gezicht van een klasgenootje met een roestige spijker had toegetakeld, zomaar, om niks, ze had haar opgewacht bij het fietsenhok met die spijker in haar hand, het was een meisje met een bril en een beugel, een gemakkelijk doelwit, een meisje met slechte cijfers voor gymnastiek. Sonja had Jaap ook verzwegen hoe ze later Christines Barbie had gevonden, bungelend aan een strop, haar mooie haren afgeknipt, haar naakte, perfecte lichaam rood bekrast met viltstift.” (p.14) Agnes noemt Chris Bazooka, omdat ze altijd kauwgom kauwt van het merk ‘Bazooka Joe’. “’Het is geen Ben-Bits’ zegt het meisje. Ze blaast een roze bel. ‘Het is Bazooka Joe.’” (p.62) - Thomas, die Tommie genoemd wordt, is een heel verlegen jongetje van vier jaar. Hij doet alles wat zijn zus hem opdraagt. In het begin van het boek zegt hij bijna niets, maar in het verloop van het verhaal begint hij een beetje praatjes te krijgen. Agnes noemt hem Invatuq, omdat hij op een eskimo lijkt. Verdere personages uit het verhaal zijn Waldo, de zestien jarige broer, hun moeder Sonja en stiefvader Jaap. Deze zijn minder van belang dus zal ik ze niet uitgebreid beschrijven. De vertelwijze is auctoriaal, een alwetende verteller vertelt vanuit een wisselend perspectief. Voornamelijk wordt er verteld vanuit Agnes Stam “Even is Agnes van haar stuk gebracht. En waarom zou ik in ’s hemelsnaam een paar kinderen ontvoeren?” (p.61) of vanuit Chris “Ze hakkelt: ‘Zal ik – zal ik van de kussens van de bank een bedje voor je maken, Agnes?” (p.194) , maar een enkele keer wordt er vanuit Sonja verteld en op het laatst ook even vanuit Jaap. “Hij zegt: ‘Ariebombarie?’ Zijn stiefdochter schiet overeind. Ze ontmoet zijn blik in het spiegeltje. Haar glanzende, hoopvolle ogen. Ogen zonder geheimen. Het idee, denkt hij om nog een heel leven vóór je te hebben. Hij wil alle onheil en tegenspoed van haar pad weren.” (p.238)
Op zoek naar de thematiek De belangrijkste motieven zijn: -Zowel tussen Agnes en Robert; Agnes was verliefd op haar broer Robert, als tussen Chris en Waldo. -Dood en schuldgevoel: De dood van Agnes' broers en met name die van Robert hebben haar hele leven verandert. “De vorige keren – nee, nu is het erger. Roberts dood werpt, onder andere, een angstaanjagend nieuw licht op haar eigen betsaan. Ze is niet langer de jongste. Ze is nu de enige. De laatste. De volgende.” (p.59) Voor Christine geldt hetzelfde, maar zij heeft echt schuld aan de dood van haar broer. “Ze trof hem midden op zijn borst. Hij sloeg achterover. Hij maakte geen enkel geluid, en nog net zag ze hoe verbaasd hij keek. Het enige wat te horen was, was het knappende geluid waarmee zijn achterhoofd de kade raakte. Zijn handen graaiden. De vaart waarmee hij langs de rand gleed en er overheen kantelde, het water in.” (p.39). Bovendien voelt zij zich schuldig over de incest verhouding tussen haar en Waldo en tussen Waldo en Tommie. -Zorg en bescherming: Agnes nam de zorg op voor haar broers toen zij het moeilijk hadden, net zoals zij dat vroeger voor haar hadden gedaan. “Ze doezelt wat op de bank, overspoeld door nostalgische gedachten. Justus, Frank, Benjamin, Robert. Geen stukke knie kon zij oplopen of haar broers zorgden voor vergelding (.p.58) Chris neemt de zorg op voor Tommie die net zo hulpeloos tegenover Waldo stond als zij. Later beschermt zij ook het huis van Agnes Stam, zoals Agnes voor hen had gezorgd. - Toeval en de daaruit voorkomende misverstanden. Het thema is; Gebreken in familierelaties. Bijna iedereen heeft (verborgen) gebreken in hun relaties tot elkaar in het verhaal. Agnes was verliefd op haar broer Robert, Chris werd misbruikt, naar zij dacht door haar toedoen, door haar broer Waldo, een mislukt huwelijk van haar broer Frank met zijn vrouw Mathilde, Justus die een soort pedofiel was, terwijl hij getrouwd was “Het meisje dat op het bed zat was Gemma niet. Op een kuis, kinderlijk hemdje na was ze naakt. Justus had alleen zijn overhemd nog aan, en zijn sokken. ‘Justus’, zei Agnes. Ze herkende haar eigen stem niet
Sonja Jansen is de veertig jaar oud en denkt heel veel aan zichzelf en wil graag vertroeteld worden. Ze is moeder van Chris, Tommie en Waldo. De drie kinderen hebben allen een andere vader. In het verhaal heeft ze een relatie met Jaap. Ze geeft Chris altijd overal de schuld van en schenkt alleen maar aandacht aan Waldo, in wie ze zichzelf herkent. De andere twee doen haar te veel aan hun vaders denken dus verwaarloosd ze hen. Maar aan het eind van het verhaal schijnt ze te zijn bijgedraaid en schenkt ze wel aandacht aan de kinderen. Jaap Geuzenaar is de jongere vriend van Sonja. Hij deelt met haar de zorg voor haar kinderen en lijkt echt van ze te houden. Vooral aan het eind van het verhaal blijkt zijn bezorgdheid over de kinderen wanneer hij achter de waarheid wil komen, die Sonja niet wil weten.