1. Beschrijvingsopdracht Ik heb voor deze slotopdracht het boek “Verborgen gebreken” van Renate Dorrestein gelezen. Mijn motivatie voor deze boekkeuze was dat het mij wel een mooi boek leek omdat ik er al veel goeds over had gehoord, maar ik ben het ook gaan lezen omdat ik in een KWT – uur niets te doen had en iemand had dit boek bij, dus toen mocht ik het even lenen. Ik vond het begin toen zo mooi dat ik het thuis verder ben gaan lezen. Het verhaal vond ik zeer werkelijk omdat het zeer geloofwaardig overkwam ondanks dat je niet vaak hoort, of eigenlijk nooit hoort dat dit soort dingen gebeuren, dat een onbekend persoon twee kinderen onderdak verschaft. Verder is het zeer indrukwekkend omdat het over twee kinderen gaat die wegrennen voor problemen die ze hebben gemaakt en omdat het over kindermisbruik gaat. Dit zet je wel aan het denken omdat er toch regelmatig kinderen bij hun ouders weglopen en je vaker van kindermisbruik hoort. Samenvatting: Het is zomervakantie en familie Jansen, bestaande uit Sonja, Jaap, Chris(tine) en Tommie, gaat op vakantie naar Schotland. Op een avond mogen de kinderen nog naar Oban gaan als ze maar om 12 uur weer bij de veerboot zijn om verder te reizen. Chris en Tommie gaan samen naar Oban maar Waldo gaat alleen. Als ze op de kade naar boten gaan kijken, komen ze Waldo tegen. Hij is niet van plan om met de veerboot mee te gaan. Hij wil zelf gaan rondtrekken op het Schotse eiland Skye en bergen gaan beklimmen. Hij komt nog wel even van zijn broertje en zusje afscheid nemen. Bij het afscheid nemen, komt Chris per ongeluk door haar enthousiasme met haar hand tegen Waldo’s borst, waardoor hij achterover met zijn hoofd op de kade slaat en in het water valt. Ze schrikt zich rot en grijpt Tommie bij zijn arm en zet het op een rennen. Op de veerboot gaan ze in een wildvreemde auto zitten die naar Mull gaat, omdat ze zo bang zijn voor de gevolgen van wat ze hebben gedaan. Ze zitten in de auto van Agnes Stam, wiens broer Robert net is gecremeerd. Als ze op Mull aankomen, weet Agnes nog niet dat Chris en Tommie in haar auto zitten. De auto rijdt verder naar het vakantieterrein ‘Port na Bà’. Pas als Mrs. Flynt (een kennis) de kinderen opmerkt, weet ze dat ze niet alleen op Mull is aangekomen. Als ze bij het huis van Agnes komen, krijgen de kinderen andere kleren, omdat ze helemaal nat zijn. Agnes weet niet hoe de kinderen in het echt heten en dat willen ze ook niet vertellen. Dus noemt ze Chris, omdat ze veel kauwgom eet, Bazooka, want haar pakje kauwgom heet Bazooka Joe. Tommie noemt ze Ivatuq omdat hij op een eskimo lijkt. Agnes weet niet waarom de kinderen nu bij haar zijn, ze weet alleen dat ze zijn weggelopen van hun ouders die nu aan het rondtrekken zijn dus kan ze ze ook niet bellen. Ze belt de politie ook niet Als ze de volgende das haar postbus leeg haalt, zit er een folder in. In de folder staat het huis van haar als vakantiewoning te huur aangeboden. Ze denkt dat het een vergissing is en wil de verhuurmaatschappij bellen, maar de telefoon doet het niet. Als op een dag inspecteur Miller van Scotland Yard binnenkomt met een foto van de vermiste kinderen Christine en Tommie zegt Agnes dat ze die kinderen niet heeft gezien. Enkele dagen later komt er een man van het verhuurbedrijf die naar de staat van het huis komt kijken, omdat het over 1 dag klaar moet zijn om te kunnen verhuren. Als de man weggaat, zegt hij tegen Agnes dat ze zich nergens zorgen over hoeft te maken want het huis zal niet worden verhuurd en zij zal er gewoon kunnen blijven wonen. Maar als de man samen met Agnes buiten staat, dan komt Chris in de deuropening staan met een luchtbuks, die ze onder Agnes bed heeft gevonden, in haar handen. Chris denkt dat de man een deurwaarder is die het huis van Agnes wil afpakken en daarom wil ze de deurwaarder laten schrikken zodat hij weg gaat en nooit meer terug komt. Maar de luchtbuks gaat af en treft de man die vervolgens neervalt. Op hetzelfde moment krijgt Agnes een beroerte en valt ook neer. Chris schrikt heel erg en rent naar binnen. Even later nemen Chris en Tommie Agnes mee naar binnen en Agnes schrijft een briefje waarop staat dat Chris en Tommie graag naar het Western Isles Hotel in Tobermory willen en ze stuurt ze weg om te gaan liften. Samen gaan Chris en Tommie liften. Bij het hotel worden ze herkent en vinden ze hun ouders Jaap en Sonja weer terug. Ze zijn allemaal heel blij om elkaar weer te zien. Even later gaan Sonja, Jaap, Chris en Tommie opweg naar het huis van Agnes. Als ze daar aankomen, is Agnes er niet meer. Als ze weer weg rijden geeft Tommie het glazen oog van Agnes aan Chris, nu weet ze dat Agnes haar oog altijd voor haar zal openhouden. Na een tijdje besluiten ze Waldo te gaan zoeken op Skye, maar ze weten niet dat hij dood is en dat zijn lijk in de haven in Oban gevonden is.
Leeservaring gedetailleerd beschrijven 1. Onderwerp Ik vind het duidelijk waar de tekst over gaat, want in hele verhaal gaat het eigenlijk over familieproblemen en/of familierelaties waarbij misbruik één van de aanleidingen is. Het gaat over de relatie van Chris met haar moeder, die niet zo goed is en zo het gedrag van Chris sterk beïnvloed. Het gaar ook over de relatie van Chris met haar broer Waldo en de relatie tussen Agnes en haar inmiddels overleden broer Robert. Deze (familie)relaties leveren soms problemen op en beïnvloeden het gedrag en het leven van de personages. Nadat ik deze tekst heb gelezen vind ik het een interessant onderwerp en spreekt het me ook wel aan, maar ik ben in geen geval de tekst gaan lezen omdat ik het onderwerp interessant vond omdat ik voordat ik de tekst ging lezen niet wist wat het onderwerp was. Ik had dus ook geen verwachtingen bij deze tekst. Natuurlijk is het een onderwerp waar ik wel eens over heb nagedacht want in elk gezin, familie of vriendenkring komen wel eens (relatie)problemen voor, dus dit onderwerp ligt niet buiten mijn belevingswereld. Het boek heeft me geen nieuwe kanten van het onderwerp laten zien, want ik wist o.a wel dat kinderen weg lopen van hun ouders als ze problemen hebben. Aangezien ik dus niet wist wat het onderwerp was van deze tekst wist ik ook niet op welke manier het uitgewerkt zou moeten worden. Maar nadat ik er op terugkijk vind ik dat het best wel een verrassende uitwerking is, want ik heb nog nooit een boek gelezen waarbij kinderen weglopen en dan worden opgevangen bij een vrouw die ze helemaal niet kennen. Ik denk niet dat er kanten van het onderwerp meer aandacht hadden moeten krijgen want wat er gebeurde in het boek heeft genoeg aandacht gekregen. 2. Gebeurtenissen Er is eigenlijk maar 1 heel belangrijke gebeurtenis in het boek en dat is wanneer Chris haar broer Waldo iets te enthousiast wil omhelzen, maar hem omduwt zodat hij met zijn hoofd op de kade ketst en daarna in het water valt. Door deze gebeurtenis is Chris heel erg geschokt en omdat ze denkt dat haar moeder heel boos zal worden besluit ze met Tommie in een wildvreemde auto te stappen die hun naar Agnes en haar huisje leidt. Door deze gebeurtenis veranderd heel de vakantie van Chris en Tommie want ze komen bij een wildvreemde vrouw terecht, en die van haar ouders, ondanks dat die van niets weten. Ook verandert hierdoor de vakantie van Agnes omdat ze nu ineens met twee jonge kinderen zit opgescheept. De nadruk ligt meer op de gedachten en de gevoelens van de personen, want het gedrag van Chris vloeit voort uit haar gedachten, dat zij van alle foute dingen de schuldige is en zich dus ook zo gedraagt. De gedachten en gevoelens van Agnes over en voor Robert (haar overleden broer) en haar gevoelens voor de kinderen (die haar herinneren aan de vele generaties Stams) beïnvloeden het gedrag van haar. De gebeurtenissen in het verhaal vloeien dus voort uit de gedachten en de gevoelens van de hoofdpersonen. Ik vind ook dat de gebeurtenissen logisch uit elkaar voortkomen. Neem nou dat stukje dat Chris heel het huis van Agnes over hoop haalt, dit doet ze omdat ze het huis van Agnes onbewoonbaar wil laten worden zodat het niet verhuurd kan worden. Dit is erg logisch vind ik, vooral als je bedenkt dat Chris nog maar tien jaar oud is en dus op zo’n manier redeneert. Ook is het logisch dat Chris bij Agnes in de auto stapt, want ze wil niet gestraft worden door haar moeder en haar stiefvader dus zo probeert ze van haar ouders en het ongeluk weg te vluchten. Dit vind ik dus logisch. De gebeurtenissen maakten wel indruk op mij, want het is toch heel erg dat een kind per ongeluk haar broer vermoordt en een niet zo’n goede verhouding met haar moeder heeft. Dit maakt indruk omdat zoiets bij mij nog (niet is) overkomen en dan is het toch erg om er over te lezen. Zoals bij de meeste verhalen zag ik de gebeurtenissen wel voor me, maar dat was ook niet zo moeilijk want ze werden allemaal wel goed beschreven en dat maakt het inbeelden van de gebeurtenissen wel een stuk makkelijker. In het verhaal moest ik zelf wel wat invullen. Er staat bijvoorbeeld niet letterlijk beschreven dat Waldo zijn zusje Chris (seksueel) misbruikt, maar door stukjes te lezen word dat wel duidelijk. Ook het stukje dat er een lijk is gevonden in de plaats Oban, er staat niet dat het om Waldo gaat, maar aangezien je weet dat Chris haar broer in die plaats van de kade heeft afgeduwd, kun je dat zelf wel bedenken. Dit zijn maar twee voorbeelden waarbij je iets in moest vullen, maar er zijn er nog meer te vinden in het verhaal. Dit vond ik overigens niet vervelend want het is wel goed om beter na te denken over wat je niet hebt gelezen en om de gegevens die je hebt gekregen beter te interpreteren. 3. Personages De meeste personages waren zo beschreven dat ze voor me gingen leven. Vooral Agnes en Chris werden goed beschreven zodat ik ze echt voor me zag, me van hun een beeld kon vormen. De personages Waldo en Jaap gingen niet voor mij leven. Ik weet wel dat Waldo de halfbroer van Chris is en haar (seksueel) misbruikt(e), maar verder werd er zo weinig over hem geschreven (naar mijn mening dan) dat ik van hem geen goed beeld kon vormen. Ook over Jaap werd onvoldoende geschreven. De personen Agnes en Chris zijn echte mensen, terwijl de rest meer een beetje als achtergrondfiguur dient, zij zijn meer de typetjes. Ze reageren allemaal niet erg voorspelbaar, want ik had bijvoorbeeld niet gedacht dat Chris het huis van Agnes overhoop zou halen nadat ze de man had neergeschoten. Ik had gedacht dat ze niks zou doen omdat ze zo erg geschokt was. Maar dit vind ik niet erg, want het is niet altijd even leuk om precies van tevoren te weten wat er gebeurd zonder dat je het gelezen hebt. Ik vind Agnes een heel sympathieke vrouw in tegenstelling tot Sonja, die weer heel erg onsympathiek is. Agnes is gewoon een heel vriendelijke vrouw, maar ook evenwichtig, zorgzaam, zelfstandig en spontaan. Sonja is meer onvriendelijk, egoïstisch, bazig en gevoelloos. Alleen wanneer haar kinderen verdwenen zijn verandert ze en heeft ze ineens het beste met ze voor. Van de hoofdpersonages Agnes en Chris kom je het meeste te weten, en wat je te weten komt is genoeg om hun gedrag te begrijpen. Chris doet namelijk zo stoer omdat ze niet genoeg aandacht van haar moeder krijgt en haar moeder heel onaardig tegen haar doet. Agnes is zo zorgzaam omdat ze vroeger heel veel met kinderen gewerkt heeft. Je hoeft maar weinig tot niets in te vullen over het innerlijke van de personages. Hier heb ik geen problemen mee, want het was niet vervelend. 4. Bouw De bouw van het verhaal vond ik niet erg ingewikkeld, maar het was af en toe wel lastig als er ineens werd overgesprongen op de gedachten van Agnes over gebeurtenissen met haar broers in het verleden. Hier was het vaak niet aangegeven dat er een sprong terug in de tijd werd gemaakt, van de één op de andere regel bevond je je ineens tientallen jaren terug. Dit was dus wel lastig. Het verhaal komt vrij langzaam op gang, het begint wel druk omdat de familie op vakantie gaat, maar er gebeurt niet meteen iets spannends zodat er meteen vaart achter zou zitten. Het verhaal wordt later wel spannend omdat je toch wil weten wat Chris gaat doen nadat ze haar broer Waldo van de kade heeft afgeduwd en hoe Agnes met de kinderen om zal gaan nadat ze heeft ontdekt dat ze in haar auto zitten. Ook was het wel even spannend toen Chris er achter kwam dat de man van het verhuurbedrijf die ze had neergeschoten verdwenen was, want dan wil je weten wat er met die man gebeurd is, waar hij naar toe is. Ik denk dat er twee verhaallijnen door elkaar heen lopen, namelijk de verhaallijn met de gebeurtenissen van Chris, Tommie en Agnes en de verhaallijn over de gedachten van Agnes over het verleden en hoe ze het verleden met het heden vergelijkt en haar gedrag er een beetje op afstemt. Ik vind het niet erg dat er twee verhaallijnen zijn, maar het is wel lastig dat het onderscheid niet meteen duidelijk is omdat het in een bepaalde zin nog over de gebeurtenissen van nu gaat, en de volgende zin over gebeurtenissen uit het verleden. Er wordt ook met tijd gespeeld doormiddel van de vele flashbacks die Agnes heeft. Ik vind het dus aan de ene kant lastig, maar aan de andere kant ook wel weer leuk omdat het zo een andere wending aan het verhaal geeft. De gebeurtenissen zie je door de ogen van meerdere personen, dit past wel goed bij het verhaal want dan krijg je toch een andere kijk op bepaalde gebeurtenissen en dat vind ik dus wel geslaagd. Het is jammer dat het eind open is, want ik zou nog wel willen weten hoe er gereageerd word op de dood van Waldo en ik zou wel willen weten hoe het nou met Agnes afloopt en haar huisje. Dit vind ik bij dit boek best wel vervelend, want dan is er zoveel gebeurt door het hele verhaal heen en dan weet je niet hoe het nou afloopt. 5. Taalgebruik De tekst was niet lastig om te lezen omdat er niet veel moeilijke woorden in voor kwamen en de zinnen waren ook niet te lang zodat je de kluts niet kwijt kon raken. Er was ook een goede verhouding tussen beschrijving, dialoog en de weergave van gedachten en gevoelens. Alleen af en toe waren er iets teveel gedachten van Agnes, maar dat werkte niet als een stoorzender, maar over het algemeen was er sprake van een goede verhouding. Ook het taalgebruik paste goed bij de personages en het onderwerp, Agnes is namelijk een vrij normale vrouw en haar taalgebruik was dan ook niet overdreven shockerend over uitermate zoetsappig. Chris is meer een stoerder personage, dus haar taalgebruik was ook “stoerder”, ze noemt Agnes bijvoorbeeld een ‘stom wijf’. Volgens mij zat er in de tekst weinig tot geen beeldspraak of symbolische verwijzingen, maar mocht het er wel wat inzitten dan heb ik dat niet opgemerkt. Aangezien het er dus niet in zit (naar mijn mening dan) waren er dus geen problemen die ik op zou moeten lossen.
2. Verdieping
Verdiepingsopdracht 1 Vertelsituatie: Het verhaal is geschreven met een wisselend perspectief, dus het meervoudig perspectief/verteller. Maar in het begin van het verhaal is er niet sprake van een meervoudig perspectief, maar meer van de meervoudige verteller omdat er over de personen word gesproken en niet door de personen. In het grootste gedeelte van het verhaal zie je de gebeurtenissen door de ogen van Agnes, hiervan enkele voorbeelden: “Heel vervelend, onderbreekt Agnes. Maar nog geen reden om weg te lopen, lijkt me.” (blz. 60, regel 19-20). “Even is Agnes van haar stuk gebracht. En waarom zou ik in ’s hemelsnaam een paar kinderen ontvoeren?” (blz. 61, regel 6-7). “Niettemin zegt Agnes overredend: ‘Zou jij niet eens naar bed gaan? Volgens mij ben je bekaf’.” (blz. 88, regel 17-18). Daarnaast zie je soms de gebeurtenissen door de ogen van Chris, hiervan ook enkele voorbeelden: “Stom oud wijf, zegt Bazooka.‘Je bent mij niet’. “ (blz. 88, regel 28). “Chris hakkelt: ‘Zal ik – zal ik van de kussens van de bank een bedje voor je maken, Agnes?” (blz. 194, regel 15-16). Daarnaast zie je het verhaal nog door de ogen van enkele andere personen, namelijk Sonja en Jaap, maar daar kan ik nu helaas even geen citaten voor geven omdat het er maar heel weinig zijn, maar ze zijn er wel, ook al kan ik dat nu niet bewijzen. Mijn excuses hiervoor. Thematiek: Het hoofdthema in dit boek is kindermisbruik en dit thema word dan ook van verschillende kanten belicht.Agnes en Chris zijn de misbruikten in het boek. Daarnaast speelt ook vooral familierelaties een belangrijke rol in het boek. Vooral de relaties tussen Agnes en haar broer Robert (op wie Agnes waarschijnlijk verliefd is geweest) en de relatie tussen Chris en Tommie aan de ene kant en Waldo aan de andere kant. Hierbij gaat het dus om wat op het eerste gezicht een ‘gezonde broer-zus relatie’ lijkt, maar wat later een toch niet zo gezonde relatie blijkt te zijn. Hiernaast is het verkeerd interpreteren van situaties en de daaruit voortkomende misverstanden is ook een thema. Verder spelen schuldgevoel en ouderdom een grote rol. Ruimte: De belangrijkste ruimte in het boek is het huis van Agnes dat ze samen met haar broers heeft gebouwd. Dit huis ligt op het Schotse eiland Mull op het vakantieterrein ‘Port na Bà’. In dit huis spelen de meeste gebeurtenissen zich af. Verdiepingsopdracht 2 De tekst uit het boek “Verborgen gebreken” bevat autobiografische elementen. In dit boek spelen autobiografische elementen een rol, maar ik denk niet dat je kunt zeggen dat deze roman sterk autobiografisch is. Ik zal nu wat elementen uit het boek opnoemen. Ten eerste is de dood van Waldo, de broer van Chris, een element. Waldo word van de kade afgeduwd door zijn zusje Chris en verdrinkt, dit heeft te maken met de dood van het zusje van de schrijfster van dit boek. Dit zusje pleegde namelijk zelfmoord door van een flatgebouw af te springen. Deze sprong en de duw met beide een dodelijke afloop zijn met elkaar in verband te brengen. Daarnaast vertonen de romans van haar vaak vele feministische trekken. De opvatting over dat de vrouw pas voor vol word aangezien als ze getrouwd is en kinderen heeft, komt ook terug in dit boek. Agnes is namelijk niet getrouwd en heeft geen kinderen. Op het einde van het verhaal wordt ze zich daar heel sterk van bewust, hier twee citaten: “Ze kan wel huilen; haar door niemand geliefkoosde borsten, haar buik, haar dijen, haar onbeminde lichaam. Heel haar onbetekenende en nutteloze leven.” (blz. 174, regel 30-32). “Opgesloten in je onbruikbare lichaam zul je tevergeefs wachten op een kind dat engelen voor je komt tekenen, een kind om pudding voor te maken of een vestje aan te trekken.” (blz. 205, regel 18-21). Ook spelen mannen een ondergeschikte rol (hier komt haar feminisme weer terug). In dit boek is Tommie de enige mannelijke persoon die goed beschreven word, maar hij is maar een kind van 4 jaar oud. Renate Dorrestein heeft ook autobiografische romans geschreven, namelijk “Heden ik” uit 1993, hierin doet ze verslag van haar zoektocht naar een manier om te genezen van de ziekte ME, en “Het perpetuum mobile van de liefde” uit 1988, dit boek is een persoonlijk verslag van haar poging om in het reine te komen na de dood van haar zusje dat haar achtervolgde. Verdiepingsopdracht 3 Inmiddels heeft Renate Dorrestein al 15 romans op haar naam staan, waarvan er twee autobiografisch zijn. Ik zal ze even allemaal opnoemen: “Buitenstaanders”, “Vreemde streken”, “Noorderzon”, “Een nacht om te vliegeren”, “Korte metten”, “Het perpetuum mobile van de liefde”, “Voor alles een dame”, “Het hemelse gerecht”, “Ontaarde moeders”, “Heden ik”, “Een sterke man”, “Verborgen gebreken”, “Want dit is mijn lichaam”, “Een hart van steen”, “Het geheim van de schrijver” en “Zonder genade”. In al deze romans komt vooral het thema “feminisme”naar voren, daarnaast gaan haar romans ook vaak over familierelaties, begeerte, verval, schuld en eenzaamheid, maar ik denk niet dat dit het centrale thema van heel haar oeuvre is. Ik ben er trouwens ook niet helemaal zeker van dat “feminisme” het thema uit haar boeken is, maar in de geraadpleegde achtergrondliteratuur kwam dit thema wel het meeste naar voren. In het boek “Verborgen gebreken” worden eigenlijk al deze thema’s besproken, dus ik denk dat dit boek heel goed in het gehele oeuvre van de schrijfster past. In het boek “Een hart van steen” gaat het over het de familie Van Bemmel en in het boek “Verborgen Gebreken” over de familie Jansen en over de familie van Agnes. In de romans van Renate Dorrestein gaat het ook vaak over schuld, Chris voelt zich altijd schuldig, eenzaamheid, Agnes voelt zichzelf eenzaam zonder haar broers en de jonge generaties Stams en verval, Agnes is in verval geraakt, ze krijgt een beroerte en voelt zichzelf oud.
3. Evaluatie Het boek “Verborgen gebreken” was een mooi, maar toch wel aangrijpend verhaal, met een interessant onderwerp dat mij wel aan spreekt. Het verhaal was niet moeilijk te lezen omdat het uit veel korte zinnen bestond zodat ook je aandacht er beter bij werd gehouden. Het was een spannend boek, niet in het begin, maar wel tot aan de laatste bladzijde. Het boek was echt de moeite waard om te lezen en ik ben ook blij dat ik het gelezen heb. De verdiepingsopdrachten waren best wel moeilijk om uit te voeren, want het is best wel lastig om uit een tekst autobiografische elementen te halen. Ook was het wel lastig om de plaats van het boek in het hele oeuvre van de schrijfster te bespreken. Ik heb het allemaal zo goed mogelijk proberen te maken en om informatie over de schrijfster te achterhalen. Maar na het uitvoeren van zulke opdrachten heb je wel een beter inzicht in de boeken gekregen en de achtergronden van de schrijfster en dat ik ook best wel interessant.