Formele kenmerken 1. De auteur van het boek en zijn geboorte- en sterfjaar; Louis Marie Anne Couperus werd geboren op 10 juni 1863 in Den Haag. Hij werd onze belangrijkste prozaïst van rond de eeuwwisseling genoemd. In de periode dat hij met zijn vrouw, Elisabeth Baud, in Frankrijk en Italië verblijft, schrijft hij onder meer de psychologische roman Van oude menschen, de dingen die voorbij gaan (1906). Hij sterft in 1923. 2. Titel van het boek en eventuele ondertitel; De titel van het boek is; Van oude menschen, de dingen die voorbijgaan…. Het boek heeft geen ondertitel. 3. Jaar van eerste publicatie; Dit boek is door Couperus geschreven in 1904. De eerste druk dateert uit 1906. 4. Omvang van het boek; Het boek telt 250 pagina’s. 5. Een eventueel motto in het boek; Het boek heeft geen motto. 6. Een eventuele opdracht in het boek; Het boek heeft geen opdracht. 7. De aard van het werk; Het boek is een roman. 8. Wanneer heb je het boek gelezen? Augustus 2002. Inhoudelijke kenmerken 1. Een korte samenvatting van de inhoud; Deel 1: Lot wil gaan trouwen met Elly Takma, de dochter van meneer Takma. Hij vraagt aan zijn moeder waarom hij dat wil. Zijn moeder weet dit ook niet, maar ze weet wel dat ze dan nog helemaal alleen over blijft. Ze is wel getrouwd met Steyn, haar derde man, maar die liefde is inmiddels ook al bekoeld. Lot en Elly gaan vaak bij omama Ottilie op bezoek. Ook de kinderen en andere kleinkinderen komen daar vaak. Ieder van hen weet Iets, heeft een vermoeden dat er iets is tussen Ottilie en Takma, maar niemand weet wat het precies is. Daardoor kan het geheim lang geheim blijven. Na hun huwelijk gaan Lot en Elly op reis. Zij bezoeken familieleden in Parijs, Brussel en Nice. Met wie ze ook spreken, steeds speelt het Ding een rol in hun gesprekken. Lot is erg bang om oud te worden. Hij wil daarom met Elly gelukkig worden in het Zuiden. Dan vergeet hij misschien de ouderdom. Deel 2: Oom Daan is overgekomen uit Indië om met oom Harold te praten over het Ding. Nu zijn er enkelen die alles weten. Kort daarna wordt Takma dood in zijn stoel aangetroffen. Nicht Adèle vindt een brief die Takma wilde verscheuren. Hierin staat alles over het Ding. Nu weet Adèle daar ook vanaf. Ottilie Steyn die in Londen is bij haar zoon Hugh komt naar Holland. Hugh komt mee, want hij ruikt geld. Lot en Elly erven ook geld van Takma. Dokter Roelofsz wordt, kort na de begrafenis van Takma, door een beroerte getroffen en sterft ook. Ottilie Steyn moet dit aan haar moeder Ottilie vertellen. Omama Ottilie komt er dan ook achter dat Takma overleden is, dit wilden de kinderen voor haar verborgen houden. Omama sterft kort daarna. Lot wordt ziek. Moeder Ottilie verzorgt hem. Elly is dan in St-Petersburg voor het Rode Kruis aan ’t werk. Na de ziekte van Lot gaat hij naar Napels. Zijn vader uit Brussel is daar twee maanden bij hem. Het verhaal eindigt met de vraag of Lot geen roman zal schrijven over twee oude mensen en de moord in Indië. Uiteindelijk doet hij het niet, want er worden al zoveel romans geschreven. 2. Thema van het boek: Alles draait in dit verhaal om de dramatische gebeurtenis die zestig jaar geleden in Indië heeft plaatsgevonden. in het verhaal wordt het ‘het Ding’ genoemd. Dit ‘Ding’ is de moord van Emile Takma op de minnaar van Ottilie Dercksz. Hierover hebben de oude mensen, Takma en Ottillie een schuldgevoel. Dit proberen ze wel te sussen doordat de dingen voorbijgaan. Ook draait het boek om ouderdom. De meeste mensen in het boek zijn al oud en Lot is bang om oud te worden. 3. Verklaring van de titel: Het boek gaat over oude mensen en ook het thema draait om de oude mensen. De dingen, die voorbijgaan zijn de dingen die in Indië gebeurd zijn. Wanneer de oude mensen komen te sterven zal het gebeurde in Indië voorbij zijn, zo denken zij, omdat niemand er verder van af weet. De verklaring van de titel vind je ook op bladzijde 176 van het boek. Daar staat (iets boven het midden): - Ja-ja, hun beider kind. Stil-stil, Daan, het zijn zulke òude dingen! Ze zijn allemaal al voorbij... - Waren ze maar voorbij! Maar ze zijn niet voorbij...zoo lang mama... en Takma...nog leven! 4. Opbouw van het boek: Het boek is opgebouwd uit twee delen; deel 1 bestaat uit 16 hoofdstukken en deel 2 uit 14 hoofdstukken. 5. Hoofdpersonen: De belangrijkste figuren in dit boek zijn: - Ottilie; zij is 97 jaar. Zij is tweemaal getrouwd geweest. Eerst met generaal Laders. Uit dit huwelijk is Stefanie Laders (77 jaar) geboren. Laders is gestorven en Ottilie hertrouwde met dhr. Dercksz. Kinderen uit dit huwelijk zijn: - Anton (75 jaar); hij is vrijgezel en oud-resident. Hij is stil en somber, heeft aparte karaktertrekken, toont interesse in seksuele zaken en satanszaken en vindt al die familieaangelegenheden maar niks. - Harold (73 jaar); hij is weduwnaar en woont in bij zijn dochter Ina, getrouwd met jhr. mr. d’Herbourg. Hij verlangt naar zijn dood, want zijn hele leven heeft hij met de moord in zijn gedachten rondgelopen. - Daan (70 jaar); Hij woont nog in Indië en behartigt daar de gemeenschappelijke belangen van Harold en hem. - Therèse (68 jaar); zij is ongelukkig getrouwd geweest en heeft een zoon in Parijs. Daar woont zij in een klooster. - Ottilie(60 jaar); Zij wordt geboren ongeveer negen maanden na de dood van Dercksz. Ottilie is drie keer getrouwd geweest. Haar eerste echtgenoot was Pauws; deze is van haar gescheiden en woont in Brussel. Charles(38 jaar), die meestal Lot wordt genoemd, is de zoon uit dit huwelijk. Lot is journalistiek arbeider. Zijn vrouw Elly werkt bij het Rode Kruis. Een andere dochter uit dit huwelijk is Ottilie. De Engelsman Trevelley was de tweede man van mama Ottilie. Uit dit huwelijk zijn drie kinderen, van wie Hugh (30 jaar) moeders lieveling is. Nu is zij getrouwd met Steyn. - Heer Takma (93 jaar); hij is erg goedhartig. Hij heeft voordat hij in Den Haag woonde een aantal jaren in Indië gewoond. Hij is schuldig aan de moord van dhr. Dercksz. Ook denkt men dat hij een verhouding heeft gehad met omama Ottilie. - Dokter Roelofsz (88 jaar); hij is dokter. Hij komt vaak bij omama Ottilie op bezoek en is ook betrokken bij het Ding. Hij heeft gezwegen terwijl hij wel wist hoe Dercksz aan zijn eind is gekomen. 6. De tijd waarin het verhaal zich afspeelt: Het verhaal speelt zich af rond 1900. 7. De plaats waar het verhaal zich afspeelt: Het verhaal speelt zich af in den Haag, de woonplaats van de meeste hoofdpersonen. Een gedeelte van deel 1 speelt zich af in Frankrijk en Italië; hier zijn Lot en Elly op huwelijksreis en ze zijn van plan zich hier tijdelijk te vestigen. 8. Genre: Het boek is een psychologische roman; de gevoelens van de figuren in dit boek worden onder woorden gebracht. 9. Perspectief: Er is sprake van de auctoriale verteller; de lezer weet meer van de personen die in dit boek voorkomen dan dat de personen zelf van elkaar weten. 10. Vertelde tijd: Aan het begin van het verhaal is grootpapa Takma 93 jaar (zie bladzijde 27 onderaan). Aan het eind van het verhaal wordt hij gauw 94 (zie bladzijde 181 onderaan). Dus er is bijna een jaar verstreken tussen het begin en het eind van het boek. Wel zijn er flash-backs naar de tijd dat ze in Indie verbleven waar dhr. Dercksz vermoord is. 11. Plaats te midden van ander werk van de auteur: Van oude menschen, de dingen, die voorbijgaan is één van de drie bekendste familieromans die Couperus heeft geschreven. Het boek behoort tot de naturalistische stroming van eind negentiende eeuw. Dit boek is dan ook een echt naturalistisch werk, evenals Eline Veere, een andere famileroman die ook van zijn hand kwam. 12. Plaats binnen een literaire stroming: Louis Couperus kun je rekenen tot de naturalistische stroming. Enkele kenmerken van deze stroming zijn: Het lot van de mens is bepaald door de erfelijkheid, opvoeding en milieu. Hieruit kan men niet ontsnappen. De werkelijkheid wordt erg nauwkeurig beschreven. De somberheid van de hoofdpersonen. Het bestaan lijkt uitzichtloos door dingen die door een eerdere generatie zijn gedaan. Deze kenmerken komen ook wel in het boek terug. De hele familie voelt zich schuldig over de moord die twee mensen hebben gepleegd. Ze denken dat deze misdaad hun ook verweten zal worden. De erfelijkheid en het noodlot komen in het verhaal ook sterk naar voren. Ook wordt er heel veel aandacht besteedt aan de gedachten en emoties van de personages. Ondanks dat hij actief was in de Nieuwe-Gidstijd heeft hij zich vrijwel geheel buiten deze beweging om ontwikkeld. Marsman, Ter Braak en Du Perron wezen op zijn kunstenaarschap en brachten hem opnieuw in de belangstelling. Men heeft Couperus de grootmeester van het naturalisme genoemd. 13. Evaluatie: Ik vond dit boek een heel apart boek, heel anders dan dat je gewend bent. Dit komt denk ik ook door de aparte zinsopbouw en door de weergave van alle gevoelens van iedereen. Wel blijft het boek je boeien doordat je wilt weten wat het Ding nu precies is en hoe die moord precies in zijn werk is gegaan. Lastig was het om te ontdekken hoe nu precies die familiebanden lagen. Het duurt lang voordat je er nu precies achter bent wie wat van wie is. Het boek is gedeeltelijk een christelijk boek. Er zijn figuren in dit boek die christelijk zijn, zoals Stephanie Laders. Ook zijn er in het boek personen die Rooms zijn, zoals Therèse. De rest van de personen hebben geen godsdienst. Hieruit komt naar mijn mening naar voren dat je zelf maar moet weten wat je gelooft en of je gelooft. Hiermee kan ik het niet eens zijn want het geloof is niet iets voor dit leven maar voor het leven na dit leven. Couperus houdt het boek boeiend door vaag te blijven doen over wat het Ding nu precies is en hoe het precies is gebeurt. Een minder sterke kant van dit boek vond ik dat de auteur de personen die in het verhaal voorkomen zo slecht beschrijft. Af en toe weet je niet meer wie er nu van wie familie is. Gelukkig was de samenvatting wel duidelijk hierin. Maar ook al zijn er goede en minder goede kanten aan dit boek, toch vind ik het een prachtig boek. Ik zal het iedereen aanraden om het te lezen voor hun lijst. Het levert 5 punten op en het is eens heel iets anders.