1. Zakelijke gegevens:
Titel: Vals licht
Auteur: Joost Zwagerman
Druk: 19de druk
Uitgeverij: De Arbeiderspers – Amsterdam
Jaar eerste druk: Oktober 1991
Aantal pagina’s: 307
Indeling: 24 hoofdstukken
2. Eerste reactie:
A. Verantwoording van mijn keuze:
Op een woensdag had ik mijn vriendin op bezoek. Ik zocht nog om een Nederlands boek voor het boekverslag.
We keken op de leeslijst van de bovenbouw en typten wat boeken in. Susan stuitte op het boek Vals licht en dacht dat dat wel iets voor mij zou zijn. Ze haalde het boek op en we lazen de achterkant. Het leek mij wel interessant dus nam ik het boek mee naar huis. In de eerste instantie dacht ik er zo over:
Het is verplicht dus lees ik het maar. Maar toch raakte ik erin ‘verslingert’ en wou k steeds verder lezen. Ik raakte toch in een soort stop dat ik een week niet las. Dat was omdat ik er niet zo heel veel tijd voor had, en ik dacht het wel de hele tijd op te schuiven. Vlak voor de vakantie ging ik door, leuk is niet het goede woord, maar ik vind het boek echt fantastisch. Ik ben geen boekenfan, maar dat zult u wel gelezen hebben in mijn leesautobiografie. Ik heb niet veel gelezen, maar dit is tot nu toe toch het mooiste boek wat ik heb gelezen, hoe je iemand anders leven kunt bekijken vanuit veel verschillende perspectieven. Je komt in dit boek terecht bij veel leugens van Lizzie, wat je meer een meer biedt om verder te lezen en achter de waarheid te komen. Je leest een ‘gat’ in de nacht om het zomaar te zeggen. Niet omdat je het op tijd uit moet hebben, maar omdat je gewoon het verhaal verder wilt weten. Heb je een hoofdstuk uit, dan denk je… nou oké nog 1tje dan.
Dit is eigenlijk iets meer dan hoe ik aan mijn boek ben gekomen, maar dit hoort erbij.
B. Mijn eerste reactie achteraf:
Mijn eerste reactie achteraf was toch echt die van: nou, waarom eindigt een boek nou zo, als een schrijver zo mooi kan vertellen, waarom laat hij het dan nu al eindigen en gaat hij nog niet even verder. Daarbij dacht ik ook wel aan het feit dat ik het boek met veel plezier heb gelezen en dat dit natuurlijk een superboek is!!
Ik las het boek uit in de nacht van zaterdag/zondag in de vakantie. Het is eigenlijk wel jammer dan als je het boek uit hebt, dan denk je meteen, shit! Moet ik ook nog een engels boek gaan lezen!
3. Verdieping:
A. Samenvatting:
Simon Prins is al vanaf zijn vijftiende geïnteresseerd in prostituees. Eerst in Alkmaar en later ook in Amsterdam, waar hij gaat wonen om te studeren. Op een dag komt hij een bleek, spichtig meisje tegen in een cafetaria. Wanneer hij langs de wallen loopt blijkt dat zij werkt in een van de peeskamers. Na een paar keer 's nachts langsgelopen te zijn gaat hij bij haar naar binnen. Na hun nummertje stelt zij zich aan hem voor als Janice en hij als Erik en ze vraagt hem mee binnen in het keukentje achter de peeskamer, en later naar haar flat, die Simon stiekem haar ‘onderwaterkamer’ noemt. Ze studeert in Nijmegen en werkt een paar dagen per week in Amsterdam om haar studie te kunnen betalen. Het klikt blijkbaar tussen hen, en ze trekken vaker met elkaar op. Ze heet Lizzie Rosenfeld, en hij Simon Prins. Zo maakt Simon kennis met al haar vreemde gewoontes. Slapen doet ze zelden en snoepen des te meer. Ze eet amper en blijft in leven doordat ze vitaminepillen inneemt. Naarmate ze elkaar langer kennen raken ze meer en meer gehecht aan elkaar. Daardoor verwaarloost hij zijn studies steeds meer. Lizzie vertelt hem dat ze een zeer moeilijke jeugd heeft gehad, haar ouders sloegen haar en ze werd stelselmatig verwaarloosd. De enige van haar familie waar ze nog contact mee heeft is haar tante, Janneke. Ook vertelt ze dat ze ooit nog getrouwd is geweest met Jasper, die haar gedwongen heeft zich te prostitueren. Het huwelijk liep op de klippen maar Lizzie was verslaafd geraakt aan het geld, en dus bleef ze prostituee. Na de scheiding had ze nog een vriend, Wesley, die haar 9000 gulden afhandig maakte. Maar meer wil ze niet kwijt over haar verleden. Wanneer ze samen weg gaan naar de stad of wanneer Simon Lizzie ‘s nachts gaat ophalen, valt hem een groene Opel op die hen steeds achtervolgt. Als Simon besluit Lizzie ernaar te vragen, antwoordt ze nogal vaag. De man blijkt Eddie, een oude klant van Lizzie, te zijn, die niet goed bij zijn hoofd is. Simon vertelt haar dat het hem stoort en na een kort gesprekje tussen Lizzie en Eddie, laat die hen met rust.
Wanneer Lizzie voor een week in Nijmegen studeert, komt Simon toevallig van een collega te weten dat ze helemaal niet meer studeert en dat ze in plaats daarvan in het escortebureau Yab Yum werkt. Ze geeft alles toe en belooft Simon dat ze nooit nog zal liegen. Als ze al een tijdje samen zijn besluit Lizzie te kappen met haar werk. Nu kunnen ze vaker samen zijn, maar ze moet veel dingen laten, zo kan ze haar flat niet langer veroorloven en trekt ze in bij Simon, ook de vitaminepillen worden duurder en de schulden stapelen zich op. Nadat ze een tijdje bij hem woont wordt ze ziek. Maar net zo plots als het gekomen is, verdwijnt het ook weer;
Wanneer Jasper op een dag voor de deur staat, begint Simon argwaan te krijgen, hij denkt dat ze over nog dingen liegt. Dus besluit hij haar te schaduwen. Zo komt hij erachter dat ze naar de CAD, een soort controlepost voor drugsverslaafden, gaat. Wanneer hij haar met zijn vondst confronteert ontkent ze niets, maar biecht alles op. Ze was verslaafd aan heroïne, maar toen ze hem beter leerde kennen, besloot ze af te kicken. Daardoor was ze ook steeds ziek. Ze gaat naar de CAD om haar urine te laten controleren op sporen van druggebruik en moet af en toe een psychiater bezoeken.
Lizzie fleurt helemaal op, ze durft zelfs terug met Simon te vrijen, wat haar anders niet lukte, omdat het haar te veel aan haar vroegere werk herinnert.
Alles lijkt perfect. Tot Simon besluit achter Wesley aan te gaan en de 9000 gulden op te eisen die hij Lizzie nog verschuldigd is. Simon wil dat ze daar haar schulden aan haar vroegere huisbaas van betaalt. Lizzie biecht hem dat die Opel die haar steeds achtervolgde geen oude klant was, maar een drugsdealer bij wie ze ook nog schulden heeft. Maar dan loopt alles fout. De drugsdealer denkt dat ze terug werkt, en eist nu ook de rest van zijn geld terug. Lizzie besluit onder te duiken, en Simon moet haar beloven dat hij haar niet zal gaan zoeken en niemand zal contacteren, Janneke niet, de psychiater niet, niemand. Voor hij het goed en wel beseft, breekt Simon al zijn beloftes, hij belt Janneke, haar vroegere schoolvriendinnen, Jasper, maar niemand weet waar ze is. Ten einde raad gaat hij praten met Lizzie's psychiater. Die vertelt hem enkele schokkende dingen. Zo vermoeden hij en zijn collega's dat Lizzie nooit verslaafd is geweest, en dat dus bijna alles wat ze hem verteld heeft een leugen blijkt te zijn. Lizzie lijdt aan een geestesziekte die men pseudo-logica fantastica noemt, hierbij gaat men na verloop van tijd zijn eigen leugens geloven. Lizzie bedacht die leugens omdat zij sinds haar kindertijd achterdochtig en verschrikt is als iemand blijkt om haar te geven. Ze wilde Simon niet kwijt, maar ze kon niet van hem houden, omdat ze bang was dat ook hij haar zou kwetsen. Daarom zette ze heel die verslaving in scene. Ze wou hem daarmee afschrikken, hem wegjagen. Maar Simon bleef, en dat was voor haar een teken dat hij het goed met haar meende en haar nooit zou kwetsen. Simon is erg in de war door deze onthullingen. Hij vertrekt, maar moet beloven niks aan Lizzie te vertellen over hun gesprek, want dat zou een slechte afloop kunnen hebben. Maar wanneer Lizzie plots terug opduikt, is ook deze belofte snel verbroken. Hij vertelt haar dat hij alles weet over haar geveinsde verslaving. Lizzie die zich niet aan dit verwacht had, stort huilend in elkaar. Als ze wat bijgekomen is vertelt ze hem eindelijk de waarheid op de vraag die al een hele tijd op zijn lippen brandde, als zij niet verslaafd was, waarom had ze dan schulden bij drugdealers. Toen ze nog in de Yab Yum werkte, kwam er vaak een Fransman langs, hij nam haar mee naar de duurste hotels en verlangde niet meer dan een massage van haar. Voor Lizzie was het een van de makkelijkste klanten die ze al had gehad, maar na enkele afspraken vroeg hij haar of ze iets voor hem wou doen. De volgende ochtend zou er een tas aan haar adres afgeleverd worden met drugs, enkele dagen later zou die terug worden opgehaald en ze zou er geen last door krijgen. Lizzie besloot het te doen, en zo ging het ook een half jaar aan een stuk. Tot hij haar plots bedroog, de drugs werden bij haar afgeleverd, en de volgende dag terug opgehaald. Maar toen er eind die week nog enkele dealers aan haar deur stonden om de lading drugs op te halen, wist ze dat hij haar had bedot. Hij had de partij drugs bij haar afgeleverd, het geld opgestreken en had later de drugs door iemand die hij kende terug laten afhalen. En zij zat nu in de problemen, ze moest de schulden afbetalen, anders zouden ze haar zeker en vast afmaken. Simon is geschokt door het verhaal, zeker als ze hem vertelt dat ze terug gaat werken om alles voor eens en altijd af te lossen. Ze nemen afscheid, en Simon beseft hij dat hij haar waarschijnlijk nooit meer terug zal zien.
Hij gaat door een hel, alles in zijn flat herinnert hem aan haar, dus besluit hij voor een tijdje ergens anders in te trekken. Via een studievriend komt hij aan het adres van een meisje, Josje, dat voor twee maanden naar Zuid-Amerika gaat met enkele vriendinnen. Ze heeft iemand nodig om op het huis te passen en voor haar planten en katten te zorgen. Simon laat deze kans niet aan zich voorbijgaan. Op het kleine ‘eiland’ kan hij zich bezinnen over zijn tijd met Lizzie. En hoewel de herinneringen blijven, vervaagt de pijn. Wanneer Josje vroeger dan gepland thuiskomt slaat de vonk tussen hen over. Alles gaat goed voor een tijdje, maar toch loopt het mis, hij kan Lizzie niet volledig uit zijn gedachten bannen. Hij besluit Janneke te bellen, want hij heeft een gevoel dat hij ze daar wel zal vinden. Hij heeft geluk, ze komt aan de lijn en ze spreken af in Nijmegen. Ze heeft eindelijk al haar schulden afbetaald en is terug gaan studeren. In haar nieuw ‘onderwaterkamer’ vertelt ze Simon over haar nieuwe leven met haar nieuwe vriend. Toch voelt Simon zich te ijdel om haar over zijn relatie met Josje te vertellen. Na een lange dag keert hij terug naar Amsterdam, in de war, maar toch gelukkig dat hij haar voor een laatste keer heeft gezien. Hij beseft dat het nooit iets zou kunnen geworden zijn tussen hen, hun eerste ontmoeting maakte dat van in het begin al onmogelijk. Terug in Amsterdam neemt hij de taxi naar huis.
B. Onderzoek van de verhaaltechniek:
1. Schrijfstijl:
De schrijftaal is langzaam, gebeurt er iets, dan wordt het ook uitgebreid verteld. Het wordt verteld op een soms brutale wijze. Niet chronologisch, het bevat namelijk flashbacks over bijvoorbeeld de jeugd van Simon.
De relatief korte zinnen maken het boek goed leesbaar.
2. Ruimte: (plaats en tijd)
Tijd:
• Dit boek speelt zich af in ongeveer anderhalf jaar, het begint in de zomer van 1989 en eindigt in januari 1991.
• Dit verhaal wordt verteld aan de hand van flashbacks, dus de tijd wordt soms door elkaar gegooid.
• In de eerste zes hoofdstukken is het een beetje verwarrend wanneer wat gebeurt omdat daar van de chronologische vertelvolgorde wordt afgeweken. Maar later valt alles als het ware op z’n plaats.
• Het verhaal wordt in de verleden tijd verteld, dus het is een achteraf verteld verhaal en de schrijver weet al hoe het afloopt.
Plaats:
Het verhaal speelt zich grotendeels af in Amsterdam. Regelmatig worden straatnamen genoemd. Lizzie woont in de Sarphatistraat en werkt aan de Ruysdaelkade. Simon heeft een etage in ‘de Pijp', waar zij later gaan samenwonen. De flashbacks spelen zich af in Alkmaar, de plaats waar Simon opgroeide. Ook de binnenruimte speelt een belangrijke rol. Simon wordt toegelaten tot het keukentje achter de peeskamer. Dat is erg speciaal, want daar worden mannen normaal gesproken niet toegelaten. De kamer van Lizzie en de etage van Simon worden door Lizzie gemaakt tot ‘Onderwaterkamer'. Ze sluit zich af van de buitenwereld door de gordijnen dicht te houden en binnen met lichteffecten te werken. Lizzie trekt Simon ook mee in haar onderwater leven.
3. Verhaalfiguren:
Simon Prins is al vanaf zijn 15de geïntresseerd in het leven van protituees. Hij is een vrij kleurloze figuur die behoefte heeft aan zekerheid en geborgenheid. Hij heeft ook een angst om op te vallen en een angst voor het onbekende, dit is hem door zijn ouders bijgebracht. Simon is student Nederlands, hij heeft een kamer in de Pijp. Simon vraagt veel van Lizzie, hij wil te snel achter de waarheid komen. Daardoor komt het bij hem heel hard aan als hij hoort van Lizzie's leugens. Toch blijft hij bij haar omdat hij van haar houd. Hij mist haar erg als ze weg is. Simon is zeer afhankelijk van Lizzie.
Lizzie Rosenfeld is een jonge vrouw die erg argwanend en achterdochtig is. Dit komt omdat zij door haar ouders mishandeld is. Zij snoept heel veel en slaapt nooit. Ze werkt in de prostitutie. Zij moet veel liegen, ze moet immers haar schaduwbestaan ophouden, ze lijdt aan pseudo logica fantasia en is bang Simon kwijt te raken. De leugens worden een deel van haar leven, maar ze kan zich er niet van bevrijden, want dan denkt ze dat hun relatie kapot gaat. Ze houd veel van Simon maar ze kan niet bij hem blijven omdat hij haar aan haar hoeren bestaan blijft herinneren als ze inmiddels en nieuw leven heeft opgebouwd.
Verdere personen in het boek en hun relaties met elkaar:
Tanja is een goede vriendin en ex-collega van Lizzie.
De man in de mosgroene Opel wordt eerst Eddy genoemd, maar blijkt later Jaap te heten, hij is een schuldeiser van Lizzie. En hij is de rede waarom zij altijd op haar hoede is. Jasper is de ex-man van Lizzie zij is bang voor hem en wil niks met hem te maken hebben toch zoekt zij contact met hem. Jasper lijkt heel aardig maar is het niet. Jasper heeft Lizzie de prostitutie in geholpen.
Wesley Coelre is een ex-vriendje van Lizzie. Zij zegt dat hij met veel geld bij haar vandaan is gegaan maar het is andersom. Wesley is juist het omgekeerde van alles wat Lizzie verteld heeft. Janneke is de tante van Lizzie, dit is de enige persoon van de familie met wie ze nog goed contact heeft. Hier vlucht ze ook heen als ze opgehouden is met protitueren en al haar schulden afbetaald heeft.
Josje is de nieuwe vriendin van Simon. Josje ging met vriendinnen op tropentocht. Simon heeft toen op haar huisgepast. Hij dacht te veel aan Lizzie. Het was voor hem een toevluchtsoord. Daarna gaat Josje hem versieren en hij vindt haar wel aardig maar is Lizzie nog steeds niet vergeten.
Nico Weuling is een studiegenoot bij wie hij vaak 's avonds komt studeren. Hij is zeker iemand die nooit naar de prostituees zou gaan. Daarom kiest Simon hem uit als vriend. Als Lizzie teveel aandacht opeist, gaat Simon niet meer naar Nico en zakt het contact. Simon gebruikt Nico eigenlijk.
4. Perspectief:
Er is sprake van een personale verteller: de verteller vertelt (bijna) alles vanuit de ogen van Simon. Hij overziet wel het hele verhaal maar dit komt omdat Simon het hele verhaal zelf al heeft meegemaakt.
Ik vind dat het vertelperspectief goed gekozen is. De gevoelens van Simon worden zowel van een afstand als van heel dichtbij weergegeven, waardoor er ruimte overblijft voor de lezer om een mening over zijn gedrag en situatie te vormen.
Het verhaal lijkt door Simon zelf verteld en in het verhaal kijkt hij soms vooruit, zodat je nieuwsgierig word naar het eind. Toch is het verhaal niet door Simon verteld wel zijn gedachten en hoe hij leeft maar in het hij perspectief. Als iemand die alles van dichtbij heeft meegemaakt en het nu na verteld.
C. Thematiek:
1. Thema:
Het thema in het boek is een onmogelijke liefde, waarbij het contrast tussen de harde buitenwereld en het ‘romantische' samenzijn van Lizzie en Simon wordt geschetst. Vooral de prostitutie staat symbool voor de buitenwereld. De escortbureaus en Yab Yum zijn hierbij minder aanwezig. De drugsscene verloopt in het boek nog vrij rustig.
De relatie tussen Lizzie en Simon wordt vanaf het begin al beheerst door het noodlot. Simon is bang dat zij hem bedriegt en dat zij hem zal verlaten. In zekere zin bedriegt ze hem inderdaad, maar haar leugens zijn eigenlijk bedoeld om hem en ook zichzelf en de relatie te beschermen. Lizzie wil eigenlijk alleen maar aandacht van hem.
Lizzie is gestopt met werken, maar ze moet weer verder gaan in de prostitutie, om haar schuld af te betalen. Ze verhuist naar Nijmegen. En ze krijgt een nieuwe vriend, Simon heeft inmiddels ook al een nieuwe vriendin.
Motieven:
De leugens! Dit is een belangrijke factor in het hele verhaal. Hier gaat uiteindelijk de relatie aan ten onder, maar ironisch genoeg eigenlijk pas nadat Lizzie de waarheid heeft verteld.
De groene kleur. Deze staat voor jaloezie en wraak. Voorbeelden zijn onder andere de groene opoefiets van Lizzie, de mosgroene Opel van de drugsdealers die op wraak uit zijn en natuurlijk de Onderwaterkamer van Lizzie die zij helemaal groen maakt. Hiermee in contrast komen ook de kleuren rood en gifpaars herhaaldelijk in het boek terug evenals de witte huidpoeder die Lizzie opdoet als ze gaat werken.
Dubbelleven, niet alleen Lizzie leed een dubbelleven, ook Simon deed dat toen hij jonger was en dikwijls een bezoek bracht aan prostituees. Hij doet het nog steeds als hij in Amsterdam gaat studeren en hij nog steeds de hoeren bezoekt en dit gaat verder als hij wat met Lizzie de prostituee krijgt.
Angst, Lizzie is bang Simon te verliezen en bedriegt hem daardoor, het grappige is eigenlijk dat ook Simon bang is dat Lizzie hem zal verlaten. Verder heeft hier natuurlijk ook de angst van Lizzie voor de buitenwereld mee te maken, een angst waar ook Simon later mee ‘besmet' wordt.
Reinigen, een telkens terugkerend ritueel, waarbij Lizzie een paar uur gaat weken in een heet bad en zich zo hard wast dat er na afloop rode strepen te zien zijn. Ook Simon gaat regelmatig in bad met haar.
2. Titelverklaring:
2 verschillende verklaringen:
Lizzie en Simon leefden in een "Vals Licht", een relatie die van leugens aan elkaar hing(vooral van Lizzie’s kant). Ik vind Vals Licht een mooie titel voor het boek. Vals heeft een negatieve klank en geeft dus al aan dat het boek geen goed einde zal hebben. En dat is zo…!
Het licht in Lizzie's kamer was niet echt ze leefde nooit in gewoon daglicht, maar altijd in kunstlicht, zoals het licht van de rooie lamp, het gewone licht van gloeilampen of het kaarslicht van haar onderwaterkamer. Zo was het begonnen en zo zou het zich herhalen, in vele varianten maar steeds in hetzelfde valse licht van verrukkelijke onschuld.
D. Informatie over de schrijver:
Joost Zwagerman wordt op 18 november 1963 geboren in Alkmaar, in een progressief-katholiek milieu waarin zowel ouders als ooms en tantes in het onderwijs werkzaam zijn. Tien jaar groeit hij op als enig kind, dan krijgt hij nog een broertje. De eerste schreden op het schrijverspad zet hij thuis met de 'Zwagergids', een tijdschrift op multovelletjes, dat vier lezers kent: zijn vader en moeder en een oom en tante. Aan Diepzee vertelt hij in 1993: 'Elke week knipte en plakte ik op mijn kamertje artikelen uit bestaande tijdschriften aan elkaar en verzon er zelf dingen bij. Ik fantaseerde interviews met bestaande figuren als Willem Nijholt en Patricia Paay en combineerde dan werkelijk gedane uitspraken met mijn eigen "interview".' Op de middelbare school - drie jaar atheneum, daarna havo (vanwege zijn gedrag). Zijn oud-leraar Nederlands herinnert zich in een interview met De groene Amsterdammer in 1991 dat Zwagerman al in de tweede klas een 'gedreven schrijver' was.
Na de middelbare school doorloopt Zwagerman de pedagogische academie. Met het onderwijzersdiploma op zak besluit hij Nederlands in Amsterdam te gaan studeren, in de veronderstelling dat hij zo dichter bij het literaire vuur komt. In deze tijd publiceert hij qua thema en stijl zeer uiteenlopende verhalen in verschillende literaire tijdschriften. 'Voor elk tijdschrift moet ik iets kunnen schrijven,' vond Zwagerman namelijk.
Zo belandt hij halverwege de jaren tachtig bij uitgeverij De Arbeiderspers. Waar hij vele boeken liet drukken. Van 1986 tot nu.
4. Persoonlijke beoordeling:
Het is dan misschien wel over een beetje raar onderwerp voor jongens en meisjes uit de vierde klas, maar het is en blijft een fascinerend boek. Ik heb het over ‘Vals Licht’ een boek geschreven door Joost Zwagerman die over het leven gaat van een jongen, Simon Prins en zijn latere ex-vriendin, een meisje die hij oppikt uit een peeskamertje. Leuk geschreven, interessant om te lezen. Er worden door Lizzie, het meisje, veel leugens verteld. Dat doet ze omdat ze haar verleden niet graag verteld en omdat ze graag alle aandacht wil die ze maar kan krijgen, en dan vooral van haar vriend Simon.
Er komen veel gebeurtenissen in voor, van dat er gedeald werd in heroïne tot aan een gevecht tussen Simon en een ex van Lizzie.
Het zit allemaal verwerkt in een goede opbouw, met flashbacks en het taalgebruik vind ik niet te moeilijk.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden