Uitgeverij: Arbeiderspers, Amsterdam, 1991-1, 276 blz. (eerste druk 1991, Amsterdam) Genre: Psychologisch Roman
Ik heb dit werk gekozen omdat ik al meerdere boeken van Joost Zwagerman heb gelezen en deze mij heel erg aanspraken. Daarnaast heb ik veel lovende recensie over het boek gelezen wat mijn interesse wekte. Na het lezen van het boek viel ik helemaal stil. Ik was heel erg onder de indruk van de personages en de gebeurtenissen daaromheen en de schrijfwijze. Inhoud: Vanaf zijn vijftiende is Simon Prins al geobsedeerd door alles wat met de prostitutie te maken heeft. Hij loopt vaak een vaste route door de rosse buurt van Alkmaar, zijn woonplaats. Als hij op een dag de broer van een klasgenootje, Steef Albeda, uit een van de kamertjes ziet komen wordt hij genadeloos door de vrienden van Steef Albeda in elkaar geslagen en wordt vanaf dan de jongste hoerenloper van de stad genoemd. Vriendinnetjes heeft hij nooit gehad omdat hij dat maar niets vindt. Als hij naar de universiteit in Amsterdam gaat veranderd zijn imago. Hij wordt populair en niet meer gepest. Hij woont bij zijn tante en studeert Nederlands. Bijna zijn gehele studiebeurs gaat op aan bezoeken aan de prostitutie. Uiteindelijk heeft hij genoeg van het hoerenlopen en beperkt zich tot het voyeurisme. Op een gegeven moment valt zijn blik op een prostituée met een bleek gepoederd gezicht. Als hij later langs de Ruysdaelkade loopt en haar met een klant ziet, informeert HIJ naar haar prijs. Hij gaat thuis om te douchen en komt later weer bij haar terug. Na afloop vraagt hij of hij haar naar huis mag brengen en ze stemt toe. Het meisje blijkt Lizzie Rosenfeld te heten. Ze woont in een studentenhuis en heeft haar kamer ingericht als een onderwaterkamer. Alle meubels zijn groen en ze houdt gordijnen dag en nacht gesloten. Lizzie gaat in bad voor de grote schoonmaak. Ze raken in gesprek en het blijkt dat Lizzie over twee artieste namen beschikt: Sylvia en Janice. Ze eet niet, behalve snoep en vitaminepreparaten. Als Simon weggaat vraagt hij om een zoen, en ondanks de afspraak dat je niet zoent met een klant zoent ze hem. Als hij haar later opzoekt in haar peeskamertje laat ze hem binnen in een kamertje achter de peeskamer waar normaal geen klanten mogen komen. Ze vertelt dat niemand mag weten dat ze als prostituee werkt en ze spreken af dat ze elkaar in de bibliotheek hebben ontmoet en dat Lizzie in de horeca werkt. Naarmate hun relatie langer duurt vallen er gaten in de verhalen van Lizzie. Ze blijkt getrouwd te zijn geweest met ene Jasper en dat ze een relatie met ene Wesly heeft gehad die negenduizend gulden van haar heeft geleend en het nooit meer heeft terug betaald. Lizzie wordt ook achtervolgd door een mosgroene Opel en zij beweert dat het een klant is. Via Lizzies collega Tanja komt Simon er achter dat Lizzie ook in YabYum werkt. Dat wist Simon niet want hij dacht dat ze de volle week in het peeskamertje werkte. Hij dacht ook dat ze studeerde in Nijmegen maar dat bleek ook een leugen te zijn. Simon gaat naar mate de relatie langer duurt, meer vragen stellen en zelfs Lizzie schaduwen. Hij volgt haar naar het afkickcentrum waar ze een afspraak met de psychiater Martin van Doorn heeft. Hij trekt het na en gaat met de psychiater praten over Lizzie. Hij vertelt dat Lizzie niet aan de drugs is maar aan pseudo-logica fantastica, een ziekelijke liegzucht, lijdt. Ze is bang voor zijn liefde en beproeft hem keer op keer om zijn liefde de testen. Als ze gaan samen wonen begint Simon te twijfelen aan zijn relatie met Lizzie. Hij merkt niet dat Lizzie steeds vaker thuis blijft om bij hem te blijven. Lizzies ex-man Jasper komt haar op een gegeven moment opzoeken en steelt een aantal cd’s van Lizzie. Simon gaat erachteraan en kan Jasper nog inhalen en doet aangifte bij de politie. Lizzie begint te veranderen. Als hij ziek is vraagt ze hem ergens anders te gaan uitzieken. Simons twijfels worden steeds groter. Hij gaat terug naar Alkmaar om uit te zieken en bij te komen. Als hij weer in Amsterdam terug gaat, komt hij Wesly tegen die hij herkent van een foto en vraagt het geld van Lizzie terug. Hij geeft het ook terug en met het geld betaald Lizzie de man in de mosgroene Opel af. Maar omdat het nog niet het gehele bedrag is blijven ze haar achtervolgen. Simon wordt nu ook door de mannen lastig gevallen en breken zelfs in om Lizzie te zoeken. Lizzie is ondertussen ondergedoken en Simon weet niet waar ze is. Hij krijgt een brief van Lizzie waarin staat dat ze ooit eens als drugskoerier heeft gewerkt en dat ze er een keer is ingeluisd en dat ze nu het geld moet terug betalen aan de man in de Opel. Op een gegeven moment komt ze weer terug en het blijkt dat ze in Groningen heeft gewerkt. Simon confronteert haar met de woorden van de psychiater en Lizzie geeft toe dat ze heeft gelogen over heel veel dingen en vertelt de waarheid. Over haar leven en haar motieven om te liegen. Daarmee komt een eind aan hun relatie. Lizzie gaat Nederlands studeren in Nijmegen en trekt bij een vriendin in. Simon blijft in Amsterdam achter. Hij zoekt haar nog een keer op maar haar huidige kamer is een copie van haar vorige kamer. Als Simon naar huis gaat met de taxi ziet hij een folder van YabYum en verbaasd zich over het bureau. Het is veel chiquer dan hij had verwacht. ‘s Avonds droomt hij negen dromen die hij weer vergeet maar eigenlijk allang wist. Tijd en tijdvolgorde: Het verhaal is niet chronologisch en het bevat een aantal flash-backs. De meeste flash-backs beschrijven de jeugd van Simon. Het hele verhaal speelt zich in zes tot acht maanden af. Zonder flash-backs is het verhaal wel chronologisch. Plaats/ruimte: Het verhaal speelt zich af in Amsterdam en Alkmaar. Simons studententijd speelt zich af in Amsterdam. De flash-backs en Simons jeugd in Alkmaar. Het keukentje achter de peeskamer speelt een belangrijke rol omdat daar normaal geen mannen mogen komen maar voor Simon maakt Lizzie een uitzondering. De kamers van Lizzie en Simon, welke allebei worden omgevormd in ‘onderwaterkamers’. De tegenstelling tussen de gevaarlijke buitenwereld en de bescherming van de ‘onderwaterkamers’ speelt een grote rol in het verhaal. Personages: Simon Prins: hij is een student Nederlands in Amsterdam. Voor zijn studie woonde hij in Alkmaar bij zijn ouders. Simons leven wordt gedomineerd door de angst om op te vallen. Hij kan meisjes niet begrijpen en met de meeste jongens kan hij slecht omgaan. Eenmaal bezig met zijn studie gaat hij zich als een snelle jongen gedragen. In Amsterdam uit Simon zijn obsessie voor prostitutie en wordt hij een regelmatige hoerenloper. Hij krijgt een relatie met Lizzie. Het verhaal wordt uit zijn ogen verteld. Hij is een rond karakter. Lizzie Rosenfeld: in haar jeugd had Lizzie veel problemen met haar ouders en is op haar zeventiende van huis gelopen. Hoewel ze niet verliefd op hem is, trouwt ze met de oudere Jasper Veneman. Uit nood gaat ze, op aandringen van Jasper, bij het escortbureau YabYum werken. Later gaat ze aan de Rysdaelkade werken als raamprostituée. Daar begint ze een relatie met Simon die zij uiteindelijk verbreekt en gaat Nederlands studeren in Nijmegen. Zij een rond karakter. Onderlinge relaties: Jasper Veneman, Wesly en Phillipe zijn mannen uit het verleden van Lizzie. Ze is getrouwd geweest met Jasper. Ze scheidt van hem als hij steeds meer geld wil hebben. Lizzie begint daarna een relatie met Wesly. Wesly leent negenduizend gulden van haar en laat daarna niets meer van zich horen. Samen met Phillipe verliest Lizzie voor veertigduizend gulden aan drugs. Pa en Ma Roos zijn de ouders van Lizzie waar ze een slechte jeugd heeft gehad. Nico Weuling is de medestudent van Simon waar hij heen vlucht om niet bij Lizzie te hoeven zijn en waar hij mee studeert. Josje Leenhart is het meisje waar Simon op het laatst nog iets heeft. Hij heeft op haar huis gepast toen zij een jungletocht door Zuid - Amerika ging maken met haar vriendinnen. Vertelsituatie: Personale verteller. Perspectief: Hij-perspectief. In het verhaal ligt het perspectief vooral bij Simon. Soms wordt hij afstandelijk beschreven en soms worden zijn gedachten verteld. Op pagina 249 is het perspectief kort bij Lizzie. Verhaalopbouw: Het boek bestaat uit vierentwintig korte hoofdstukken, aangeduid met een opvolgend telwoord. Taalgebruik: Het taalgebruik is eenvoudig en modern. Het leest makkelijk. Thema: Het boek draait om de liefdesrelatie tussen Simon en Lizzie, de relatie tussen liefde en bedrog. Motto: Weer gaat een meisjes kamer op
Het straatgebeuren zeilt uit witte verten aan (Paul Rodenko) Het verwijst naar de situatie van Lizzie. Ze leeft in een wereld van leugens. Ondanks haar verwoede pogingen om de waarheid te verhullen, komt die langzamerhand bovendrijven. Titel verklaring: Vals Licht: Vals licht is een verwijzing naar de breking van licht in het water. Door de breking is het moeilijk om de plaats van de objecten in het water te bepalen. Simon ziet Lizzie en probeert haar te pakken maar het lukt niet. Een andere verklaring kan het licht in de kamer van Lizzie en de peeskamer zijn. Lizzie leeft nooit bij daglicht. (Zo was het begonnen en zo zou het zich herhalen, in vele varianten maar steeds in hetzelfde valse licht van verrukkelijke onschuld.) Plaats in literatuurgeschiedenis: Het boek is gepubliceerd in 1991. Johannes Jacobus Wilebrordus, oftewel Joost Zwagerman is geboren op 18 november 1963 te Alkmaar. Zijn beide ouders werken in het onderwijs. Als kind maakte hij al zijn eigen blaadje, de Zwagergids. Zwagerman gaat naar het Atheneum aan de Rijksscholengemeenschap Noord-Kennemerland te Alkmaar. Na drie jaar moet hij overstappen van het Atheneum naar de HAVO vanwege gedragsproblemen. Na de middelbareschool kiest hij voor de Pedagogische Academie. Sinds 1984 woont hij in Amsterdam. Hij beweegt zich daar aanvankelijk veel in kringen van moderne kunstenaars en is veel te zien in trendy uitgaansgelegenheden. Hij werkt zijn ervaringen uit in romans zoals bijvoorbeeld ‘Gimmick’ uit 1989. Daarna schrijft hij in kleine literaire tijdschriften. Vals Licht kreeg een Ako Literatuur prijs en is zelfs vertaald in het Duits. Hij is getrouwd met zijn schoolliefde Ariëlle. Sinds 1995 is hij vader van Thijs. In 1998 werd hun tweede kind geboren. Bij de boeken van Joost Zwagerman valt het op dat de inhoud van zijn romans zich afspelen in de moderne tijd en maatschappij. Hij geeft een uitgebreid commentaar op zaken als jongerencultuur, het nachtleven in de grote stad en de multiculturele samenleving. Hij meent dat originaliteit achterhaald is en dat kunstenaars van deze tijd geen andere keus hebben dan middelen van reproductie te gebruiken. Daarom gebruik hij ook veel literaire verwijzingen en citaten uit andermans werk. Zijn schrijfstijl is eigentijds en brutaal en vermijdt opzettelijk niet plat taalgebruik om te onderstrepen dat er geen verschil is tussen het hoge en het lage. De stijl van zijn boeken verschilt onderling wel omdat hij vindt dat elk boek zijn eigen thema en steil vereist. Beoordeling: Ik vond het een mooi boek omdat het boek de sterke gevoelens van Simon neerzette, waardoor je je goed kon inleven in de persoon. Daardoor werd de hoofdpersoon levensecht en geen schrijffiguur. De goede en kwade kanten van het leven worden goed belicht waardoor het een goed inzicht over het leven geeft. Door dat de beide kanten goed uitkomen kun je een goed onderscheid maken tussen de echte wereld en de wereld vol met leugens van Lizzie. Het boek geeft tevens de werkelijkheid goed weer en confronteert de lezer met de verschillen tussen het leven van een prostituee en een gewone student. Daardoor kunnen sommige gebeurtenissen extra schokkend getint zijn. Het zorgt ook voor onbegrip omdat Simons liefde voor Lizzie zo sterk is dat je het je bijna niet kunt inbeelden en hem als een romanticus kunt gaan beschouwen. De tekst is goed opgebouwd. De flashbacks geven een verduidelijking van de gebeurtenissen en de reacties van de personen daarop. Het verklaart reacties en handelingen van de personages. Het taalgebruik zorgt ervoor dat het toegankelijk is voor alle lagen publiek. Het zorgt ervoor dat je het boek met plezier leest. Helaas is de langdradigheid af en toe irriterend omdat het boek niet opschiet. Sommige passages worden uitgebreid toegelicht waardoor de snelheid van het verhaal afneemt. Het boek is niet vergelijkbaar met andere boeken omdat het een totaal nieuwe stijl heeft en thema. Ik vond het een mooi boek en zou het zeker aanraden aan mensen die van een dik boek houden. Als je daar niet van houdt is de langdradigheid al snel vervelend en zou je het niet met plezier lezen.