Zwagerman, J., Vals Licht, Amsterdam 1991
KORTE INHOUD
Het verhaal gaat over Simon die al vanaf zijn vijftiende een hoerenloper is. Inmiddels studeert hij al in Amsterdam, maar hij bezoekt nog steeds de hoeren. Op een gegeven moment valt hij voor een bleek, spichtig meisje. Hij gaat bij haar naar binnen en van het een komt het ander en ze zien elkaar steeds vaker. Simon leert steeds meer over de wereld van de prostitutie. Maar het is allemaal niet zo eenvoudig. Lizzie wordt gevolgd door een groene Opel, leeft alleen van snoep en vitaminepillen en heeft veel geheimen. Telkens ontdekt Simon weer iets dat ze verborgen voor hem heeft gehouden. Maar wat hij ontdekt blijkt vaak weer een nieuwe leugen te zijn. Zo ontdekt hij dat ze naar het CAD gaat, waardoor hij denkt ( en dat zegt ze ook tegen hem ) dat ze aan het afkicken is. Later, aan het eind, blijkt dat dat een soort bescherming was tegen drugsdealers die van haar nog geld wilden hebben wegens een destijds fout gelopen doorvoer van drugs. Ze konden haar zo niks doen omdat er nu op haar gelet werd door het CAD. Maar ze maakt dan een fout door de drugsdealers 9000 gulden te betalen die ze teruggekregen had van een ex-vriend. Hierdoor denken ze dat ze weer geld heeft en gaan haar weer achtervolgen. Daarom gaat ze onderduiken. Simon probeert haar te vinden, hoewel ze hem dat verboden heeft, en beland bij haar psycholoog. Die verteld hem dat ze waarschijnlijk nooit aan de drugs is geweest en aan pseudo-logica fantastica lijdt. Als hij haar hiermee confronteert vertelt ze hem alles. Ze moet nog 40.000 gulden terugbetalen. Ze gaat bij hem weg om haar schulden door middel van prostitutie af te lossen. Ondertussen heeft Simon een nieuwe relatie en alles lijkt goed te gaan totdat hij haar op een dag gewoon moet zien. Hij gaat naar haar toe en ziet dat het veel beter met haar gaat. Ze heeft een nieuwe vriend en studeert Nederlands. Ze houdt nog wel van hem, maar wil niet meer naar hem terug na alles wat er gebeurd is. TITELVERKLARING
Deze titel zou je op verschillende manieren kunnen verklaren. Ten eerste doordat Lizzie slechts zelden in echt licht kwam, maar bijna altijd in kunstlicht was. Zo ook het rode licht van de peeskamer, waar Lizzie als prostituee werkte en wat de grondlegger voor diverse leugens zou zijn, het licht van gloeilampen en het licht van de onderwaterkamer, waar de gordijnen altijd dicht waren, de kamer vol pastelkleuren was en

waar meestal kaarsjes aan waren. Er speelde zich veel af in deze kamer en dit wekte hoop op. Uiteindelijk ging het mis. Alles wat in dit licht gebeurde bleek vals te zijn. Ook zou je de titel kunnen verklaren met behulp van de vissen op de kaft. Als een vis in het water zwemt en je kijkt ernaar, geeft dit je een misvormd beeld door de breking van het licht. Als je probeert de vis te pakken terwijl je door het aquariumglas heenkijkt, grijp je mis. Simon probeerde ook deze vis te pakken. Deze vis was Lizzie. Uiteindelijk grijpt hij mis. Net een vis in het aquarium, door de breking van het licht. Vals licht. De titel wordt maar één keer letterlijk in het boek genoemd en dat is op bladzijde 119: "Zo was het begonnen en zo zou het zich kunnen herhalen, in vele varianten maar steeds in hetzelfde valse licht van verrukkelijk onschuld." PERSONAGES
De hoofdpersonen in het boek zijn Simon Prins en Lizzie Rosefeld. Simon is een ongemotiveerde student Nederlands. Hij is vanaf zijn 15e al geïnteresseerd in de wereld van de prostitutie. Simons’s doel komt in het boek niet duidelijk naar voren. Hij wil een onmogelijke relatie opbouwen met een hoer. De moeilijkheden hierbij zijn het hoerenleven en het verleden van Lizzie. De helper is Lizzie, samen proberen ze een goede relatie op te bouwen. Simon is een round character. Hoe verder ik in het boek vorderde, hoe meer ik van hem leerde kennen. Ook worden de gedachten van hem besproken. Lizzie is al vanaf haar 17e prostituee. Ook Lizzie heeft geen duidelijk doel. Het standhouden van een onmogelijke relatie. De helper hierbij is Simon. ] Lizzie is naar de buitenwereld toe een vrouw met veel levenservaring, maar als ze met Simon in haar onderwaterkamer is, kan ze erg naïef en kinderlijk zijn. Met al haar leugens denkt ze dat ze Simon weg kan jagen. Dat doet ze instinctief, omdat ze zijn aandacht beangstigend vindt. Ook zij is een round character
Hun doel is niet geslaagd, de relatie is na een tijdje toch beëindigd. Bijpersonen (flat characters) in dit verhaal zijn: Jasper Veneman, een ex-vriend van Lizzie, degene die haar als het ware de prostitutie in geholpen heeft. Wesley Coerle, ook een ex-vriend van Lizzie. Martin van Doorn, Lizzie's psycholoog bij het CAD. De drugshandelaren
Tante Janneke, de enige waarmee Lizzie nog contact heeft en mee blijft houden. Josje Leenhart, het vriendinnetje van Simon. Deze personages maken geen ontwikkelingen door, ze blijven onveranderd. PERSPECTIEF
Vals licht is geschreven met een alwetende vertelsituatie, die veel uitgebreider ingaat op Simon dan op Lizzie. "Ze wendden hun hoofd af en Simon deed hetzelfde."(Blz.:22 r:18). De verteller weet wat de personages zien, horen, denken en vooral voelen. De verteller weet ook wat er in het heden en verleden is gebeurt of gaat gebeuren. Er zijn dan ook vaak terugblikken(flashbacks).Deze alwetende vertelsituatie geeft een geloofwaardige indruk. De lezer komt veel te weten over de hoofdpersonages, doordat de verteller een soort gids is in het verhaal. Door deze vertelsituatie kan je je goed inleven in het boek. Je wordt bij de handelingen betrokken, doordat je je kan meeleven met de gedachten van de personages. Perspectief. Ik vind dat het vertelperspectief redelijk goed gekozen is. De gevoelens van Simon worden zowel van een afstand als van heel dichtbij weergegeven, waardoor er ruimte overblijft voor de lezer om een eigen mening over zijn gedrag te bedenken. Er zou nog meer moeten veranderen om dit perspectief in te kunnen voeren. Zo zou de periode waarin de twee een relatie hadden, van het begin tot het eind van het boek moeten duren, en niet achteraf vertelt moeten worden. Op deze manier had er namelijk een belevende ik- verteller kunnen zijn, waardoor de lezer zich volledig in kan leven. Ik vind het boek nu net iets te oppervlakkig om het echt goed te kunnen vinden. RUIMTE
In het boek vals licht heeft de ruimte een belangrijke functie. Er is gebruik gemaakt van concretisering. De ruimtes zijn heel uitvoerig beschreven, daardoor kan je je goed inleven in het verhaal. Je kan een goede voorstelling maken van de ruimtes. Ook karaktiseerd de ruimte de personage. De onderwaterkamer van Lizzie is een donkere ruimte, met geen tot weinig licht. Met het onderwatereffect bedoelde zij het zachtgroen van alle vier de wanden, het zachter groen van haar wankele eettafel plus stoeltjes, en het allerzachtste groen van de lakens en het dekbed op haar achter twee linnenkasten schuilgaand tweepersoonsbed. Dit is typisch voor Lizzie. De angst van Lizzie voor de werkelijkheid en de buitenwereld. Daglicht werd buiten gesloten door grote, donkergrijze gordijnen. Ook de bepaalde voorwerpen die in de kamer van Lizzie staan zijn heel uitvoerig beschreven, om te karaktiseren dat Lizzie veel weg heeft van een schoolgaand, tiener meisje. Aan het voeteneind van haar bed lagen twee poppen met hardroze plastic huidjes. Het waren in trappelpakjes geklede baby’s. Beide poppen hadden kogelronde waterhoofden en blauwe kraalogen die half verborgen bleven achter oogleden met sierwimpers die knipperden als je hun nekje aanraakte. EIGEN MENING
Vals licht is een boek met heel realistische onderwerpen. Het thema van schijn en werkelijkheid komt in Zwagermans roman goed naar voren. Lizzie liegt alles bij elkaar. En dat is ook wel heel vervelend aan dit boek, want Lizzie blijft liegen en de leugens blijven zich opstapelen. Wat het boek heel onwerkelijk maakt. Terwijl de prostitutie toch een heel realistisch onderwerp is. Ook toont het boek dat de werkelijkheid altijd naar boven komt, want Lizzie’s leugens komen op een gegeven moment toch uit. Ik vond het fascinerend om te lezen, hoe Lizzie en Simon proberen een onmogelijke relatie stand te laten houden. Een relatie tussen een hoer en een student, die eigenlijk nooit stand kon houden. Ik vind dat het verhaal goed in elkaar zit, soms werd het verhaal onduidelijk, doordat er zoveel Lizzie zoveel leugens verzint. Alleen had de periode waarin de twee een relatie hadden, van het begin tot het eind van het boek moeten duren, en niet achteraf vertelt moeten worden. Dat had, naar mijn mening, het boek wat leuker gemaakt. De bedoelingen van de schrijver, om de lezer te informeren over de wereld van de prostitutie. En dat is de schrijver goed gelukt. Ik kon me niet goed verplaatsen in het boek, omdat het nu eenmaal niet een situatie is waarin ik me dagelijks bevind. Maar ik kon wel een goed beeld krijgen bij de gebeurtenissen, ook al was de taal niet altijd helder en duidelijk, maar eerder gecompliceerd. ‘Verlangen, het werd zijn hoogsteigen terra incognita. De inzetbare blauwdruk van het verlangen mocht alleen dienen als ritueel onder de rituelen, een technische noodzaak die je naar believen kon uitbuiten’. Taalgebruik: Letterlijk speelt het zich natuurlijk in Alkmaar, Amsterdam en Nijmegen af. Maar figuurlijk speelt een groot deel van het Elize Kerkvliet V4 zich in ELI