Titelbeschrijving
Auteur : Harry Mulisch
Titel : Twee vrouwen
Uitgever : De Bezige Bij
Druk : 1e
Jaar : 1975
Plaats van uitgave : Amsterdam

Titelverklaring
Het boek gaat over Laura en Sylvia. Dit zijn twee vrouwen die samen een lesbische relatie hebben.

Samenvatting
Op een dag in februari ontmoet Laura Tinhuizen de veel jongere Sylvia. Ze voelen zich erg tot elkaar aangetrokken. Voor Laura is dit een geheel nieuwe ervaring: ze heeft net een huwelijk van zeven jaar achter de rug. Dit huwelijk bleef kinderloos. Na hun scheiding kreeg haar ex-man, Alfred, twee kinderen met zijn nieuwe vrouw, Karin. Nu is ze dus voor het eerst verliefd op een vrouw. Sylvia, die al eerder lesbische verhoudingen heeft gehad, gaat bij haar in huis wonen. Sylvia wil hun relatie voor haar ouders verbergen. Daarom zegt ze dat ze samenwoont met een student, Thomas. Wanneer haar moeder onverwacht langskomt, stelt ze Laura voor als haar schoonmoeder.
Laura wil ook niet dat haar moeder over hun relatie hoort. Haar vader is al overleden en haar moeder woont in een verzorgingtehuis in Nice. Als Sylvia mee naar het verzorgingstehuis wil, krijgen ze hun eerste echte ruzie. Laura wil namelijk niet dat Sylvia meegaat. Tijdens het bezoek komt Sylvia opeens toch tevoorschijn. Laura’s moeder begrijpt onmiddellijk wat er aan de hand is en slaat met haar stok naar de jonge vrouw. Laura en Sylvia vluchten weg. Dat was de laatste keer dat ze haar moeder heeft gezien.

Alfred reageert gepikeerd als hij hoort dat zijn ex-vrouw een lesbische relatie heeft. Hij ontmoet het stel na het toneelstuk Orpheus’ vriend. Sylvia gaat mee naar het museum waar Laura werkt. Ze verklaart aan Laura dat zij altijd van haar zal blijven houden.
Vlak daarna verslechtert de relatie tussen Laura en Sylvia. Sylvia zegt niets meer en lijkt erg veranderd te zijn. Ze besluiten dat het beter is dat Sylvia een paar dagen naar haar ouders gaat. Ze komt echter na een paar dagen niet terug. Karin belt Laura op met de mededeling dat Alfred samen met Sylvia in een hotelletje zit. Laura wil Sylvia ophalen, maar zij wil niet meekomen. Ze komt nog een keer terug om haar paspoort op te halen. Terwijl Laura steeds magerder wordt van ellende, is Sylvia met Alfred in Londen. Laura wil een brief aan haar moeder schrijven, maar dat lukt haar niet.
Als Sylvia toch bij haar terugkomt, blijkt ze zwanger te zijn. Ze wil Laura het kind brengen, dat ze zo graag wilde hebben. Sylvia had Alfred een briefje geschreven, maar Laura vindt dat de kwestie tussen Sylvia en Alfred eerst uitgepraat moet worden. Ze spreken met Alfred af, dat hij uit Londen bij hen langskomt. Hij wil eerst alleen met Sylvia praten. Laura krijgt op haar werk het bericht dat Sylvia door Alfred doodgeschoten is. Vlak daarna hoort ze dat haar moeder overleden is.
Ze gaat op weg naar Nice. Onderweg krijgt ze aanvallen van duizeligheid en ze besluit even te rusten. Ze kan een kamer bij een oude vrouw in Avignon krijgen. Daar is ze een week. Ze schrijft hier de gebeurtenissen van de afgelopen tijd op. Aan het eind van het boek wordt gesuggereerd dat Laura zelfmoord pleegt.
Bron : http://www.verdec.com/hulpje/boekvers/twee.htm

Persoonlijke reactie
Mijn eerste reactie naar het uitlezen van het boek was wat de schrijver zou bedoelen met het einde : “Ik kan beneden zijn dan de echo van mijn schreeuw terug is van het paleis” . Toen we het boek gingen bespreken, werd het duidelijker dat Laura hoogstwaarschijnlijk zelfmoord heeft gepleegd. Ik heb zelf daarna nog een keer het einde gelezen, en daarna werd het voor mij duidelijker. Persoonlijk vond ik het boek vrij lastig om te lezen, omdat er soms moeilijke of lastige zinspelingen werden gebruikt, bijvoorbeeld : “Pas door hem eindelijk op te steken, werd de wereld bevrijd van dat juk.”, dit staat op bladzijde 85. Pas als je er goed over nadenkt begrijp je daadwerkelijk wat de schrijver daarmee bedoelt.

Personages
Laura : Zij is de hoofdpersoon in het verhaal. Zij is eerst een poos getrouwd geweest met Alfred, en daarna gescheiden. Ze heeft in het boek een lesbische relatie met Sylvia.

Sylvia : Sylvia is de vriendin van Laura. Sylvia valt (waarschijnlijk) zowel op mannen als vrouwen. Ze is lastig te peilen, daar ze wispelturige buien heeft. De ene keer is ze heel aardig tegen Laura, dan weer niet.
Alfred : Alfred is de ex man van Laura. Hij is opnieuw getrouwd. Later in het boek “slaapt” Alfred met Sylvia.
Laura haar moeder : Dit is een oude vrouw. Ze woont in een verzorgingshuis in Nice. Ze is behoorlijk dominant en wil haar eigen zin doordrijven.

De onderlinge relaties liggen nogal ingewikkeld in elkaar. Laura heeft met haar moeder een slechte relatie. Haar moeder is het er namelijk niet mee eens dat ze een lesbische relatie heeft met Sylvia (haar moeder komt hierachter, als ze haar bezoeken in Nice). Op een begeven moment breekt Sylvia met Laura. Sylvia “slaapt” met Alfred, om Laura een kind te schenken die ze wilde. Uiteindelijk verliest Laura haar moeder, maar ook Sylvia.

Tijd en ruimte
Het grootste gedeelte van het verhaal speelt zich af in Amsterdam. Laura woont hier. De tijd waarover verteld wordt bedraagt ongeveer een half jaar (Laura ontmoet Sylvia in februari, en Sylvia wordt vermoord in augustus). Er zijn in het boek 2 duidelijke verhaallijnen. De eerste is de verhouding van Sylvia en Laura, en de tweede is de reis naar Frankrijk waar de moeder van Laura woont. De gebeurtenissen in dit verhaal worden niet chronologisch verteld. De reis is namelijk pas een tijd nadat Laura en Sylvia elkaar hebben ontmoet, maar er wordt af en toe wel teruggeblikt op deze reis. Hierdoor zitten er zeker open plekken in het verhaal. Doordat er af en toe wordt teruggewezen op bijvoorbeeld de reis, vraag je af wat daarmee bedoelt wordt. Later wordt je duidelijk dat dit bedoelt is om het verhaal te verduidelijken. Ik denk dat de schrijver hiervoor heeft gekozen om het boek spannender te maken voor de lezer.

Perspectief
Het verhaal wordt verteld vanuit de ikvertelsituatie. Je ziet het verhaal vanuit Laura, dit is de hoofdpersoon in dit boek. Voorbeelden hiervan zijn : “We gaan, zei ik”, “Ja, zei zij en groette haar vriend met haar hand, zoals men een kind groet.”. Als je deze zinnen leest, kan je nagaan dat je het verhaal leest vanuit Laura.

Thematiek
In dit boek zitten 2 duidelijke verhaallijnen, dat zijn de reis naar Frankrijk en de relatie van Sylvia en Laura. De relatie van Laura en Sylvia heeft een overhand in dit boek. De twee verhaallijnen zijn vrij duidelijk te ontdekken, omdat het verhaal gaat over de relatie van Laura en Sylvia, en de reis van Nice een ander “hoogtepunt” is in dit verhaal. Dit weet je doordat er zo nu en dan wordt teruggeblikt naar deze reis. Een motto is de mythe van Orpheus. Laura en Sylvia gaan naar dit toneelstuk. De mythe lijkt erg op de relatie van Laura en Sylvia.

Auteur
Harry Mulisch is geboren in 1927. Enkele bekende boeken die Harry Mulisch heeft geschreven : Archipels strohalm (1952), Het zwarte licht (1956), De aanslag (1982) en De ontdekking van de hemel (1992). Dit zijn slechts een paar voorbeelden van zijn werk. De verhalen van Harry Mulisch kan iedereen op zijn eigen manier zien. Door de schrijfstijl van Mulisch (vrij duidelijk, niet al te lange zinnen) kan iedereen een bepaalde zin anders opvatten. Zijn boeken maken onderwerpen bespreekbaar. Twee vrouwen werd bijvoorbeeld uitgebracht in een tijd dat homo’s en lesbi’s vrijwel onbespreekbaar zijn.


Recensies
Carel Peeters (Vrij Nederland, 08-11-1975) : 'Twee vrouwen zit niet alleen vol onduidelijkheden zit, er zijn ook veel details die een betekenis suggereren die ik niet kan achterhalen, zoals de bouwput achter haar huis, de rol van haar vader...' De psychologische tekening van de personages zijn niet overtuigend en zoekt de kern van het werk eerder in de mythologie dan in de psychologie. Zijn eindoordeel: 'Toch... een mooie roman: de liefdesverhouding is op zichzelf ingehouden en met zorg beschreven.'
Hans Vervoort (Het Parool, 25-10-1975) : 'een ouderwets-degelijk verhaal met een begin en een eind, verrassende wendingen en flash backs die geraffineerd in de constructie zijn opgenomen.'

Eindoordeel
Op het eerste oog is het geen boek dat ik zelf zou uitkiezen. Ik hou niet van boeken waar geen échte spanning (naar mijn mening) in zit. Toen ik het boek had uitgelezen, wist ik niet goed wat ik ervan moest vinden. Het einde is naar mijn inziens vrij onduidelijk, die duidelijkheid kwam later pas. Afgezien van dat is heeft Harry Mulisch een fijne schrijfstijl. Zijn zinnen zijn niet al te lang, en hij heeft niet veel moeilijke woorden in het boek zitten. Wel vond ik het moeilijk om sommige fragmenten zelf goed te interpreteren. Over het algemeen vond ik het wel een redelijk boek.

Wat houdt de mythe van Orpheus in?
Orpheus werd verliefd op Eurydice en trouwde met haar. Maar het huwelijk was van korte duur. Op een van haar wandelingen door de weiden werd Eurydice door een giftige slang gebeten en stierf. Orpheus was ontroostbaar. Dagenlang zat hij aan de oever van een rivier en speelde droevige melodieën op zijn lier. Hij kon zonder haar niet verder leven en daarom besloot hij het onmogelijke: af te dalen naar de Onderwereld en haar terug te halen. Hij ging naar het uiterste zuiden van Griekenland, waar een toegang was naar de Onderwereld. Hij betoverde de oude veerman, Charon, die de doden overzet over de rivier de Styx. Deze rivier moeten de doden oversteken om bij de poort van de Hades te komen. Vervolgens betoverde hij Cerberus, de driekoppige hond die de Hades bewaakt, zodat er geen dode kan ontsnappen. Zo kwam Orpheus aan bij het paleis van Hades en Pershephone, de god en de godin van de onderwereld. Zich begeleidend op zijn lier zong hij zijn klaaglied, waarin hij toestemming vroeg Eurydice mee te nemen naar de wereld van de levenden. De goden waren geroerd door zijn lied en konden zijn verzoek niet weigeren. Hades stelde slechts een voorwaarde: Orpheus mocht niet achterom kijken voor ze beiden het zonlicht hadden gezien. Eurydice volgde Orpheus naar boven. Maar Orpheus was ongerust, en keek toch om en zag tot zijn grote schik hoe Eurydice teruggleed de diepte in. Voor de tweede keer had Orpheus zijn geliefde verloren.

Hoe komt deze mythe terug in verhaal van Laura en Sylvia?
Eigenlijk staan beide vrouwen voor een persoon. Laura voor Orpheus, Sylvia voor Eurydice. In het begin waren de twee vrouwen heel gelukkig met elkaar, tot Sylvia zich begint af te keren tegen Laura. Laura probeert Sylvia bij zich te houden, maar Sylvia keert zich van Laura af. Uiteindelijk gaat Sylvia dood, hoezeer Laura ook probeerde Sylvia terug te halen. Laura ziet net als Orpheus niet in hoe ze dit verder moet voortzetten, en pleegt zelfmoord.

Hoe is de relatie van Laura tot haar ouders?
Laura heeft een slechte relatie met haar ouders. Voorbeeld : Als Laura haar moeder gaat opzoeken in Nice, heeft ze Sylvia bij zich. Eerst praat Laura alleen met haar moeder, en is alles koek en ei. Als Sylvia erbij komt, veranderd moeder echter van aard. De moeder van Laura heeft meteen door dat Sylvia Laura haar vriendin is, en slaat naar Sylvia met haar stok.


Motieven
• Orpheus mythe
• Hoe de tijd tussen leven en dood in elkaar zit
• De relatie van Laura en Sylvia

“.. weer doorsidderde mijn hart
Eros, zoals de wind op de bergen in de eikel valt.
SAPPHO”

Hoe was het verhaal geweest als je door de ogen van Sylvia had gekeken?
Als het accent op Sylvia had gelegen, was het verhaal anders ingericht. Laura is ten eerste veel ouder als dat Sylvia is. Ten tweede was het dan zo geweest dat je niet door de ogen van Laura keek over hoe haar gevoelens waren ten opzichte van het vertrek van Sylvia. Waarschijnlijk was het dan zo geweest dat Sylvia zich zou afvragen hoe het met Laura zou gaan, en hoe Laura zou reageren op het bericht dat ze zwanger is van Alfred, de ex man van Laura.